Όλοι οι γονείς θέλουν να φροντίζουν, να προστατεύουν και να παρέχουν ασφάλεια στα παιδιά τους. Είναι το ένστικτο των γονιών αυτό που θέλει να παρέχει και να διασφαλίζει τις καλύτερες δυνατές συνθήκες για την επιβίωση των μικρών τους – κάτι που παρατηρείται πέρα από το ανθρώπινο είδος.
Ποιοι είναι όμως οι υπερπροστατευτικοί γονείς και γιατί αξίζει να αναφερθούμε ιδιαίτερα σε αυτούς;
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς θέλουν να προστατέψουν
και να προφυλάξουν τα παιδιά τους από το κακό και τον πόνο, από τη
στεναχώρια, από τις κακές εμπειρίες και την απόρριψη, από τα πληγωμένα
συναισθήματα, από την αποτυχία και τις απογοητεύσεις. Διαβάζοντας αυτό
ίσως κάποιος αναρωτηθεί τι κακό μπορεί να υπάρχει σε αυτού του είδους τη
συμπεριφορά των γονιών. Αν σκεφτούμε λίγο πιο βαθιά όμως θα δούμε ότι
τα παιδιά που μεγαλώνουν με υπερπροστατευτικούς γονείς στερούνται
σημαντικές εμπειρίες.
Οι υπερπροστατευτικοί γονείς συχνά αποτρέπουν τα
παιδιά τους από νέες δραστηριότητες που θεωρούν ότι εμπεριέχουν ένα
βαθμό κινδύνου όπως για παράδειγμα τη χαρά της αναρρίχησης και του
σκαρφαλώματος στην παιδική χαρά. Πολλές σωματικές και κοινωνικές
δραστηριότητες μπορεί να αποθαρρύνονται κάνοντας τα παιδιά να νιώθουν
ανασφάλεια και φόβο όταν εκτίθενται σε τέτοιες καταστάσεις.
Ο φόβος και η ανασφάλεια που μπορεί να νιώθει το παιδί για πράγματα και καταστάσεις, γεννά ένα φαύλο κύκλο συμπεριφορών που βυθίζει το παιδί ακόμα περισσότερο στην αποθάρρυνση και στην αβοηθησία.
Όσο πιο ανασφαλές και φοβισμένο δείχνει το παιδί, τόσο περισσότερο οι
γονείς αισθάνονται την πίεση να το προστατεύσουν, ακόμα και αν το παιδί
δεν επιθυμεί κάτι τέτοιο.
Όσο πιο εξαρτημένο και αβοήθητο δείχνει ένα παιδί,
τόσο πιο εντατικές γίνονται οι προσπάθειες των γονιών για να το
προστατέψουν. Η προστασία αυτή εμπεριέχει συχνά συναισθήματα οίκτου και
συμπόνιας με αποτέλεσμα να επηρεάζεται αρνητικά η εξέλιξη και ανάπτυξη
του παιδιού. Όπως έχει τονίσει ο ψυχολόγος Rogge αλλά και άλλοι ειδικοί,
τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη από οίκτο και συμπόνια. Δείχνοντας
συνέχεια οίκτο και προσφέροντας μια διαρκή παρηγοριά στα παιδιά, τα
κάνει να γίνονται άβουλα, παθητικά και αδύναμα παρεμποδίζοντας και
αναστέλλοντας κάθε ικανότητά τους για δράση.
Αυτό που πολλοί προστατευτικοί γονείς αδυνατούν να δουν είναι ότι οι
δικοί τους φόβοι και ανασφάλειες που μπορεί να κουβαλούν από την
παιδική τους ηλικία τώρα ζουν και θρέφονται μέσα από τα παιδιά τους.
Δημιουργείται έτσι μια νέα γενιά με τους ίδιους φόβους που πριν ήταν
δικοί τους. Το πρόβλημα με αυτό το επαναλαμβανόμενο μοτίβο είναι ότι
όταν αφήνουμε τα παιδιά να ζήσουν μόνο τα ευχάριστα και τα θετικά της
καθημερινότητας, αυτό που ουσιαστικά κάνουμε είναι να ελαχιστοποιούμε
τις εμπειρίες τους και να περιορίζουμε την ποικιλία των γεγονότων της
ζωής.
Πώς επιδρούν οι υπερπροστατευτικοί γονείς στο παιδί;
Για τους υπερπροστατευτικούς γονείς είναι δύσκολο να
αναγνωρίσουν τη ρεαλιστική βάση των φόβων τους. Οι φοβίες τους συχνά
αποτυπώνονται σε εκφράσεις όπως “Πρόσεχε θα πέσεις, να είσαι προσεκτικός
γιατί θα χτυπήσεις, να είσαι επιφυλακτικός γιατί θα πληγωθείς”. Ζουν το
φόβο στις περισσότερες καταστάσεις και τον δημιουργούν στο ίδιο το
παιδί κάνοντάς το να νιώθει συνεχώς φοβισμένο, γεμάτο άγχος και αδύναμο.
Το τελικό στάδιο είναι αυτό που δεν επιτρέπει πλέον σχέδιο διαφυγής από
το φόβο, και έτσι ο φόβος αποκτά μια άλλη διάσταση ορίζοντας τον τρόπο
σκέψης του παιδιού.
Αυτού του είδους η διαπαιδαγώγηση είναι
αναποτελεσματική γιατί το παιδί αδυνατεί να νιώσει υπεύθυνο, θάρρος,
αυτοεκτίμηση, αυτοσεβασμό και εμπιστοσύνη στον ίδιο του τον εαυτό. Πιο
συγκεκριμένα, οι έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με
υπερπροστατευτικούς γονείς:
Έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση. Τα παιδιά
λαμβάνουν το μήνυμα ότι είναι ανίκανα να χειριστούν τις προκλήσεις της
ζωής και αυτό με τη σειρά του επιδρά στην αυτοπεποίθησή τους. Μπορεί να
νιώθουν ότι οι γονείς δεν τους έχουν εμπιστοσύνη να διορθώσουν τα λάθη
τους και να αντιμετωπίσουν δυσκολίες από μόνοι τους και συχνά
δημιουργούν την πεποίθηση ότι χωρίς τη συνεχή καθοδήγηση των γονιών τους
δεν θα μπορέσουν να τα καταφέρουν.
Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση. Για να χτίσει το
παιδί μια καλή εικόνα για τον εαυτό του και για να πιστέψει στις
δυνατότητές του, πρέπει να γνωρίζει ότι μπορεί να ξεπεράσει προκλήσεις
από μόνο του. Στην περίπτωση όμως της υπερπροστατευτικής ανατροφής,
μαθαίνει ότι δεν μπορεί να τα καταφέρει χωρίς τη γονική παρέμβαση.
Είναι επιρρεπή σε ακραίες και επικίνδυνες συμπεριφορές. Έρευνες
δείχνουν ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με υπερπροστατευτικούς γονείς,
όταν βρίσκονται πλέον στην εφηβεία και αποκτούν μεγαλύτερη ελευθερία,
τείνουν να εμπλέκονται περισσότερο σε επικίνδυνες καταστάσεις σε σχέση
με τους συνομηλίκους τους που δεν μεγαλώνουν με υπερπροστατευτικούς
γονείς. Αυτό συμβαίνει γιατί στην πρώτη περίπτωση τα παιδιά δεν έχουν
μάθει να αναλαμβάνουν την ευθύνη των πράξεών τους – ήταν κάτι που το
έκαναν πάντα οι γονείς τους για αυτούς. Η ψευδαίσθηση του ελέγχου που
μπορεί να έχουν οι γονείς πάνω στα παιδιά τους, μπορεί να οδηγήσει σε ακραία επαναστατική διάθεση καθώς το παιδί μεγαλώνει.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, προσπαθούμε να
σταθούμε στα πόδια μας μόνοι μας για να κάνουμε τα πρώτα μας βήματα,
προσπαθούμε να κρατήσουμε μόνοι μας το πιρούνι για να ικανοποιήσουμε την
ανάγκη μας για φαγητό, προσπαθούμε να μιλήσουμε για να επικοινωνήσουμε
μόνοι μας με τους άλλους γύρω μας. Από την πρώτη κιόλας μέρα της ύπαρξης, ξεκινάμε όλοι μας το μακρύ ταξίδι προς την ανεξαρτησία. Αυτό είναι επομένως που θα πρέπει να επιδιώξουν και οι γονείς για τα παιδιά τους.
Ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να εξερευνήσουν, να δοκιμάσουν και να κατακτήσουν νέες δραστηριότητες. Για
να γίνουν τα παιδιά υπεύθυνοι ενήλικες, με αυτοπεποίθηση και για να
αποκτήσουν το θάρρος να διεκδικούν, χρειάζονται ευκαιρίες για να
εξερευνήσουν το περιβάλλον τους τόσο σωματικά όσο και πνευματικά, χωρίς
τη συνεχή παρέμβαση από τους γονείς τους.
Οι γονείς μπορεί να αισθάνονται δικαιολογημένα
φοβισμένοι όταν βλέπουν για πρώτη φορά τα παιδιά τους να κάνουν κάποια
πράγματα, αλλά αυτό δεν θα πρέπει να δημιουργεί φόβο και ανασφάλεια στα
ίδια τα παιδιά. Αφήστε και επιτρέψτε τα παιδιά να πέσουν, να κάνουν λάθη, να νιώσουν την ήττα και την απογοήτευση. Όλα αυτά είναι εμπειρίες για το παιδί που θα το κάνουν πιο δυνατό για να αντιμετωπίσει τις μετέπειτα δυσκολίες της ζωής.
Κλείστε την ομπρέλα προστασίας και δείτε τα παιδιά
να μεγαλώνουν αυξάνοντας την εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και
βελτιώνοντας τις ικανότητές τους. Σταθείτε δίπλα τους, όχι από πάνω τους και απολαύστε μαζί τους τις μοναδικές εμπειρίες που τους προσφέρει η ζωή.
Η ζωή είναι όμορφη γιατί είναι πολύ πιο διαφορετική
και απροσδόκητη από ένα χρυσό κλουβί. Τα παιδιά θα νιώσουν την
πραγματική ευτυχία μόνο αν έχουν βιώσει και έχουν καταφέρει με τις δικές
τους δυνάμεις να ξεπεράσουν δυσάρεστες και δύσκολες καταστάσεις. Θα
μάθουν να νικούν τους φόβους τους μόνο αν έχουν καταφέρει να βγουν
νικητές μέσα από τη μάχη που θα δώσουν για να τους ξεπεράσουν. Θα
υπερνικήσουν τις ανασφάλειές τους μόνο αν καταφέρουν να αποκτήσουν τις
απαραίτητες εκείνες δεξιότητες για να τις αντιμετωπίσουν.
Parentshelp.gr
http://www.parentshelp.gr