Συχνά τα παιδιά με Διαταραχή Ελειμματικής Προσοχής-Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) και Μαθησιακές Δυσκολίες (ΜΔ) δυσκολεύονται να θυμηθούν και ανακαλέσουν πληροφορίες που έχουν διδαχθεί. Υπάρχουν τρόποι να ενισχύσουμε τις δεξιότητες μνήμης των παιδιών αυτών δημιουργώντας οπτικές, ακουστικές και εννοιολογικές συσχετίσεις μεταξύ τμημάτων των πληροφοριών. Κάπως έτσι:
1. Σχηματίζουμε ή δημιουργούμε ζωντανές εικόνες των πληροφοριών που πρέπει να απομνημονευθούν.
Διανθίζουμε τις εικόνες με υπερβολή, συναίσθημα, δράση, χρώμα: όσο πιο έντονες, πιο γελοίες τόσο το καλύτερο. Η τεχνική βρίσκει άμεση εφαρμογή στα μαθήματα ιστορίας, φυσικής, θρησκευτικών, βιολογίας αλλά και στην ορθογραφία (εικονογραφική μέθοδος).
2. Ενημερώνουμε το παιδί ότι πρόκειται να του δώσουμε πολύ σημαντικές πληροφορίες.
Του τονίζουμε τι πρέπει να προσέξει με εντολές και οπτικά βοηθήματα (μαρκαδόρους, post-it, σημειώσεις)
3. Διδάσκουμε ευρηματικά ακρωνύμια, ακροστιχίδες και παραλλαγές.
Ένα από τα πιο δημοφιλή είναι φτιαγμένο από τα ονόματα των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας (Εμμανουήλ Ξάνθο, Νικόλαο Σκουφά, Αθανάσιο Τσακάλωφ): «Ξανθό Τσακάλι με Σκούφο στο κεφάλι».
4. Προσαρμόζουμε τις πληροφορίες στην ζωή και τις εμπειρίες του.
Χρησιμοποιούμε χάρτη στην γεωγραφία, του θυμίζουμε τραγούδια σχετικά, χρησιμοποιούμε καραμέλες ή παιχνίδια για να του περιγράψουμε τις μαθηματικές έννοιες και πράξεις.
5. Ενισχύουμε τις αισθήσεις του.
Εάν μαθαίνει τα γράμματα ή ορθογραφία του δίνουμε απτικά ερεθίσματα: γράφει με το δάχτυλο σε άμμο, σε γυαλόχαρτο, ακολουθεί γραμμές και φτιάχνει γράμματα σχηματικά με διαφορετικά υλικά. Αποτελεσματική τεχνική για μικρά παιδιά και παιδιά που μαθαίνουν ξένη γλώσσα.
6. Δραματοποιούμε και Δραστηριοποιούμαστε.
Κάνουμε παιχνίδια ρόλων με τις εξιστορήσεις που το δυσκολεύουν στο μάθημα της ιστορίας, των θρησκευτικών (πχ. κρεμούμε καρτέλα που γράφει «Μεσολόγγι» στην πόρτα του δωματίου του και μοιράζουμε τους ρόλους, φτιάχνουμε το σκηνικό και δραματοποιούμε την Έξοδο του Μεσολογγίου κάνοντας ερωτήσεις και αναφέροντας σημαντικά στοιχεία). Απλούστερα, του δίνουμε να αντιγράψει τα καίρια σημεία του μαθήματος.
7. Χρησιμοποιούμε ρυθμό και μελωδία για να διδάξουμε σειρές και αλληλουχίες.
Βοηθούμε την απομνημόνευση οποιασδήποτε λίστας (νομοί, χημικά στοιχεία του περιοδικού πίνακα, προπαίδεια κλπ) χρησιμοποιώντας ρυθμό, φτιάχνοντας τραγούδια ή ποιήματα.
8. Χρησιμοποιούμε χιούμορ.
Όταν μαθαίνουμε άγνωστες λέξεις απλώς τις συσχετίζουμε με κάτι αστείο, ένα σκηνικό, μία άλλη λέξη, μία εμπειρία.
9. Συνεργαζόμαστε.
Ζητούμε από τον δάσκαλο να ενισχύσει την χρήση των βοηθημάτων μνήμης που βλέπουμε ότι βοηθούν το παιδί. Συζητάμε μαζί του και βρίσκουμε τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει τα κόλπα στην τάξη.
10. Μετά το μάθημα ζητούμε από το παιδί να αναφέρει αυτά που θυμάται.
Ζητούμε να το κάνει όσο πιο γρήγορα μπορεί ώστε να να βελτιώσουμε την ανάκληση.
11. Ερευνούμε.
Προσέχουμε ποιες τεχνικές μνήμης χρησιμοποιεί ήδη το παιδί και τις ενισχύουμε. Είναι πολυ πιθανό ένα μεγάλο παιδί να έχει αναπτύξει μόνο του κάποια κόλπα που το βοηθούν να θυμάται. Τα επεκτείνουμε και βοηθούμε όσο και όπου επιτέπεται.
Ευαγγελία Δ. Σούπη
Λογοθεραπεύτρια
Κομνηνών 39 και Χασιώτη
Ιωάννινα
evageliasoupi@gmail.com
http://logotherapeia-ioannina.blogspot.gr
Πηγή
Βελτιώστε την μνήμη των παιδιών με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητα
Τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/ Υπερκινητικότητα δυσκολεύονται στην αποθήκευση και ανάκληση των πληροφοριών. Κάθε μέρα οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί διαπιστώνουν οτι το παιδί έχει ξεχάσει σχεδόν όλα όσα διάβασε/έμαθε την προηγούμενη μέρα, με αποτέλεσμα να δίνει την εντύπωση ενός μαθητή που δεν ασχολείται αρκετά με τα μαθήματά του. Για παράδειγμα, ενώ έχει καθίσει όλο το απόγευμα με τη μητέρα του για να μάθει ορθογραφία, την επόμενη μέρα, κάνει τόσα πολλά λάθη που δίνει την εντύπωση ότι πήγε τελείως αδιάβαστο. Τι μπορούμε όμως να κάνουμε για να βοηθήσουμε το παιδί να θυμάται τα πράγματα που διαβάζει ή του διδάσκουμε;
- Εξασφαλίστε ότι το παιδί καταλαβαίνει το περιεχόμενο όσων πρέπει να απομνημονεύσει. Ό,τι δεν καταλαβαίνει, δεν μπορεί να το συγκρατήσει. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζονται σε μαθήματα όπως η Φυσική, η Γεωγραφία κτλ όπου ο μαθητής καλείται να μάθει απ” έξω σύνθετους ορισμούς που περιέχουν δύσκολη ορολογία.- Εξασφαλίστε στο παιδί πρόσβαση στο υλικό που έχει να μάθει απέξω. Πχ ένα παιδί που δυσκολεύεται να κάνει ανάγνωση, δεν μπορεί να μάθει μόνο του την Ιστορία απέξω. Μια λύση είναι να του τη διαβάζετε εσείς ή να την ηχογραφήσετε και να την ακούει όσες φορές χρειάζεται. Σε ένα παιδί που δυσκολεύεται να συγκεκτρωθεί, απομακρύνετε όλα τα ερεθίσματα που αποσπούν την προσοχή του.
- Ζωγραφίστε – δημιουργήστε ζωντανές εικόνες που θα παρουσιάζουν τις πληροφορίες που πρέπει να απομνημονεύσουν. Φροντίστε οι εικόνες να έχουν ζωντανά χρώματα και να είναι ακριβείς (να δίνουν όλες τις απαραίτητες πληρφορίες σωστά). Η εύρεση των κατάλληλων εικόνων είναι πλέον σχετικά εύκολη υπόθεση με το διαδίκτυο. Για παράδειγμα, στη Φυσική της Ε’ Δημοτικού, ένας μαθητής που έχει να μάθει για τα μέρη ενός δοντιού (μύλη, αυχένας, ρίζα), μπορεί αντί να μάθει απέξω κείμενο, να δει και να «απομνημονεύσει» μια λεπτομερή και επιστημονικά σωστή εικόνα. Ιδιαίτερα βοηθητικές μπορούν να είναι και οι παρουσιάσεις στον υπολογιστή ή τα σχετικά βιντεάκια, όπου η εικόνα και ο ήχος βοηθούν τον μαθητή αφενός να καταλάβει και αφετέρου να συγκρατήσει τις παρεχόμενες πληροφορίες.
- Δημιουργήστε ακροστοιχίδες ή φράσεις που θα λειτουργούν ως μνημονικές τεχνικές πχ Οι ποταμοί της Μακεδονίας δίνονται από την λέξη ΓΑΛΑ : Γαλλικός, Αξιός, Λουδίας, Αλιάκμονας ή Οι Ιδρυτες της Φιλικής Εταιρείας είναι «Ξανθό τσακάλι με σκουφί» δηλαδή Ξάνθος, Τσακάλωφ, Σκουφάς.
- Βάλτε στις πληροφορίες μελωδία και κάντε τις τραγούδια ποπ, ροκ, ραπ και ό,τι άλλο αρέσει στο παιδί. Ήδη κυκλοφορούν τραγούδια για την προπαίδεια, τα χρώματα, τους αριθμούς κτλ
- Μετά το μάθημα ζητήστε από τα παιδιά να απαριθμήσουν τα πράγματα που θυμούνται από την παράδοση της ημέρας, όσο πιο γρήγορα μπορούν. Με αυτό τον τρόπο βελτιώνεται σημαντικά η μνημονική τους ικανότητα.
- Κατά την παράδοση του μαθήματος, δείξτε στο παιδί ποιές πληροφορίες πρέπει να συγκρατήσει στην μνήμη του, λέγοντας «Αυτό που θα πω τώρα θέλω να το θυμάσαι».
- Πείτε στο παιδί πόσα είναι τα πράγματα που καλείται να θυμηθεί όταν πρόκειται για λίστα πχ οι Θεοί του Ολύμπου είναι 12, οι τρόποι που χρησιμοποίησαν οι Βυζαντινοί για να αντιμετωπίσουν τους γειτονικούς λαούς είναι 6.
- Παρέχετε ένα πλαίσιο για τις νέες πληροφορίες και βοηθείστε το παιδί να συνδυάσει τα νέα στοιχεία με όσα ήδη ξέρει ή να καταλάβει πώς αυτά που καλείται να μάθει σχετίζονται με την ζωή του Πχ Στα μαθηματικά της Ε’ Δημοτικού, δείξτε του πόσο σημαντικά είναι τα ποσοστά, χρησιμοποιώντας το καθημερινό παράδειγμα των εκπτώσεων ή ενός αγώνα μπάσκετ με τα ποσοστά των αγώνων.
- Κάντε εξάσκηση στο σπίτι. Αν γνωρίζετε για παράδειγμα ότι ο μαθητής θα γράψει την επόμενη μέρα τεστ σε ένα μάθημα, δημιουργείστε εσείς ένα τεστ και βάλτε τον να το συμπληρώσει προκειμένου να το διορθώσετε μαζί και να εξηγήσετε τα λάθη του.
- Χρησιμοποιείστε αστεία και χιούμορ και μάθετε στο παιδί να κάνει νοερές εικόνες (αστείες κυρίως) για κάτι που πρέπει να μάθει απέξω. Πχ για να μάθει ότι στον υπολογιστή ότι έχουμε «ποντίκι», κάντε ένα αστείο για το μοναδικό ποντίκι που αν το φάει η γάτα θα βαρυστομαχιάσει και βάλτε το να φανταστεί μια γάτα να καταπίνει ένα ποντίκι ηλεκτρονικού υπολογιστή.
- Αν το επιτρέπει ο δάσκαλος, κάντε μικρά «σκονάκια» με την προπαίδεια, τους κανόνες γραμματικής, τους τύπους στα μαθηματικά έτσι ώστε το παιδί να τα συμβουλεύεται όταν χρειάζεται. Στο σχολείο, μπορεί να τα έχει σε μικρά χαρτιά ή κολλημένα πάνω στο τετράδιό του ή πάνω σε ένα χάρακα ή μολύβι. Στο σπίτι μπορείτε να τα έχετε γραμμένα σε κάρτες και κρεμασμένα στον φανελοπίνακα ή στον τοίχο όπου διαβάζει.
- Διδάξτε στο παιδί σας να υπογραμμίζει ή να σημειώνει με έγχρωμο μαρκαδόρο τα πιο σημαντικά σημεία ενός μαθήματος, έτσι ώστε να διαβάζει εκείνα τα σημεία πολλές φορές και να προσπαθεί να μάθει εκείνα απέξω και όχι όλο το κείμενο . Διδάξτε του επίσης να κάνει λίστες, να μαθαίνει λέξεις – κλειδιά, να μετατρέπει (όπου επιτρέπεται) τις προτάσεις κάνοντάς τις πιο οικείες σε αυτό και επομένως πιο εύκολες να συγκρατηθούν στην μνήμη (πχ αντικατάσταση ρημάτων με άλλα, «σβήσιμο» των μη σημαντικών στοιχείων κτλ).
- Κάντε συχνές επαναλήψεις και μην περιμένετε να πέσει κάποιο τεστ για να διαβάσετε τα προηγούμενα κεφάλαια. Όσες περισσότερες επαναλήψεις κάνετε, τόσο πιο πολύ αυξάνεται η πιθανότητα να τα μάθει το παιδί. Κάθε φορά κάντε επανάληψη ένα μικρό κομμάτι της ύλης και μην θεωρείται δεδομένο ότι κάτι επειδή έγινε πρόσφατα το θυμάται.
- Δημιουργήστε κατάλληλο υλικό για επαναλήψεις. Πχ με τα πιο σημαντικά σημεία του μαθήματος ή με τους ορισμούς (το Γλωσσάρι στην φυσική κτλ) κάντε καρτελάκια, όπου στη μια πλευρά θα είναι η ερώτηση και στην άλλη η απάντηση. Το παιδί μπορεί από μόνο του να παίρνει τα καρτελάκια και να ελέγχει ποιες ερωτήσεις ξέρει, διαβάζοντας ξανά όσες έχει ξεχάσει.
- Εξερευνήστε και βελτιώστε τις μνημονικές τεχνικές που χρησιμοποιεί το παιδί σας ήδη. Πχ Διαβάζει κάτι ψιθυριστά, κάνει λίστες με λέξεις – κλειδιά, περπατάει όταν διαβάζει, γράφει τους ορισμούς πολλές φορές σε χαρτιά κτλ