Time out σημαίνει η απώλεια
όλων των εξής προνομίων για ένα σύντομο χρονικό διάστημα απο ένα έως δύο
λεπτά, ανάλογα με την σοβαρότητα της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς που
μπορεί να παρουσίασε ένα παιδί, ανάλογα με την ηλικία του:- Σωματική επαφή
- Οποιαδήποτε χαλαρή συζήτηση (έχει προηγηθεί σύντομη εξήγηση όσον αφορά για ποιο λόγο βρίσκεται εκεί)
- Παιχνίδια
- Παρέα με άλλα παιδιά
Ο στόχος του time out είναι να συνειδητοποιήσει το παιδί ότι χάνει κάποια σημαντικά για αυτό προνόμια εξαιτίας κάποιας συγκεκριμένης ανεπιθύμητης συμπεριφοράς του.
Γρήγορα
θα συνδυάσει τη συγκεκριμένη συμπεριφορά (π.χ. το δάγκωμα, ή σπρώξιμο)
με την στιγμιαία διακοπή κάποιων αγαπημένων δραστηριοτήτων, σαν
συνέπεια.
Πότε χρησιμοποιείται το time out?
To time out χρησιμοποιείται όταν παιδιά ηλικίας δυόμισυ - τεσσάρων ετών
επαναλαμβάνουν επικίνδυνες συμπεριφορές όπως δάγκωμα ή πολύ δυνατό,
αποδεδειγμένα εξεπίτηδες χτύπημα, άλλου παιδιού με αντικείμενο ή με τα
χέρια, τη στιγμή που απο τους γονείς έχει ήδη γίνει προσπάθεια διόρθωσης
αυτής της συμπεριφοράς μέσω θετικής ενίσχυσης και επιβράβευσης της
επιθυμητής συμπεριφοράς, για μεγαλύτερο διάστημα, χωρίς επιτυχία.
To
time out δεν είναι καλό να εφαρμόζεται μετά απο πράξεις μικρότερης
σημασίας/επικινδυνότητας, ή κατα λάθος συμβάντα ή σε παιδιά μικρότερης
ηλικίας καθώς αυτό θα αποτελούσε τιμωρητική συμπεριφορά, που έχει συνήθως σαν αποτέλεσμα την συσσώρευση αρνητικών συναισθημάτων.
Για παιδιά που είναι κάτω των δυόμισυ ετών διαβάστε εδώ πως μπορείτε να καθοδηγήσετε μια επικίνδυνη ή ανεπιθύμητη συμπεριφορά: http://www.parents.gr/psych/a183
Για
παιδιά που είναι δυόμισυ - τριών ετών και δεν προβαίνουν σε επικίνδυνες
πράξεις αλλά μικρά σπρωξιματάκια ή χτυπηματάκια χωρίς την συνοδεία
μεγάλης έντασης και θυμού δείτε αυτό το άρθρο: http://www.parents.gr/psych/a39
Τι πρέπει να προηγηθεί του time out?
Οι
γονείς ή παιδαγωγοί, είναι πολύ σημαντικό να προειδοποιούν τα παιδιά
μετά απο ανεπιθύμητη συμπεριφορά, οτι όποτε προβαίνουν σε επικίνδυνη
συμπεριφορά θα χρειαστεί να μείνουν για λίγο σε συγκεκριμένο, βαρετό
σημείο του σπιτιού (όχι σκοτεινό, ή απομονωμένο) που θα βρίσκεται
εκτός του δωματίου τους. Αυτό το σημείο μπορεί να έχει ένα όνομα ή και
όχι (το σημείο της σκέψης για παράδειγμα).
Το
παιδικό δωμάτιο είναι ένα δωμάτιο με πολλά όμορφα παιχνίδια - όταν ένα
παιδί πηγαίνει στο δωμάτιό του δεν χάνει καποιο προνόμιο και επίσης
μαθαίνει να συνδυάζει την παραμονή του εκεί με κάτι δυσάρεστο.
Πόση ώρα διαρκεί το time out?
Ένα
λεπτό είναι υπεραρκετό. Σε περίπτωση που έχει συμβεί κάτι πάρα πολύ
δυσάρεστο όπως σημαντικός τραυματισμός/πόνος άλλου παιδιού απο πολυ
δυνατό δάγκωμα τότε το time out μπορεί να διαρκέσει και 5 λεπτά.
Απαραίτητες προυποθέσεις για την επιτυχία της στρατηγικής του time out :
- Υπομονή: Θα χρειαστεί να επαναληφθεί αρκετές φορές (πάντα μόνο όποτε συμβαίνει η συμπεριφορά για την οποία έχει προειδοποιηθεί οτι οδηγεί σε time out) σε ένα διάστημα αρκετών εβδομάδων για να παρουσιαστεί σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού
- Συνέπεια: θα πρέπει να υπάρχει σωστή συνεννόηση μεταξύ όλων των προσώπων τα οποία το προσέχουν (νταντά, νηπιαγωγός) έτσι ώστε η αντιμετώπιση να είναι η ίδια απο όλους.
- Αποφυγή σωματικής επαφής: σε περίπτωση που αρνείται το παιδί να πάει λίγο πιο μακριά για το time out, είναι απαραίτητο να μήν το αγκαλιάσετε, αλλά απλώς να το εμποδίσετε να απομακρυνθεί βάζοντας τα χέρια σας σαν "φράκτη".
Μετά το Time out :
- δώστε πολύ προσοχή στο παιδί - πείτε του με χαρά ότι πέρασαν τα δύο λεπτά - ρωτήστε το τι σκέφτεται, αν είναι έτοιμο να επιστρέψει.
- επιβραβεύστε το που περίμενε όλη την ώρα που του ζητήσατε.
- προτείνετε του μια αγαπημένη του δραστηριότητα.
- εάν ο τραυματισμός του άλλου παιδιού ήταν πολύ μεγάλος, ρωτάτε το παιδί, "είσαι έτοιμος, σκέφτηκες οτι αυτό που έκανες πόνεσε ΠΑΡΑ ΠΑΡΑ ΠΑΡΑ πολύ τον Γιάννη? Προσέχουμε τους άλλους." Είναι σημαντικό να μην γίνει μεγάλη ανταλλαγή φράσεων σε αυτή την φάση, αλλά απλώς αυτή η μικρή συνεννόηση και μετά συνέχιση του παιχνιδιού.
Κατά τη διάρκεια του Time out αρνητικοί παράγοντες που πρέπει να αποφευχθούν είναι:
- Τιμωρητικός τρόπος ομιλίας. Μπορείτε να είσαστε θυμωμένοι και ο τόνος της φωνής σας να είναι σοβαρός, αλλά προσπαθήστε να μήν χρησιμοποιείτε τις λέξεις "ποτέ", θα το χάσεις "για πάντα", "θα το πετάξω το παιχνίδι" ή "θα το δώσω σε άλλο, καλό παιδάκι". Εάν μπείτε σε αυτή τη διαδικασία το παιδί δεν θα μπορεί να εστιάσει στον συνδυασμό πράξης- αντίδρασης, αλλά θα αισθανθεί "πανικό" απο την τόσο τεράστια τιμωρία και έτσι θα χαθεί ο "εκπαιδευτικός" της χαρακτήρας.
- Υπερβολικά μεγάλα χρονικά διαστήματα - ένα λεπτό είναι συνήθως αρκετό, ενώ δύο ή τρία λεπτά είναι ιδανικά για κάτι πιό σοβαρό.
- Το να δίνουμε περισσότερη προσοχή στο παιδί το οποίο βρίσκεται στο time out παρά σε αυτό το οποίο ενδεχομένως τραυματίστηκε ή αδικήθηκε. Ή το να μιλάμε στο παιδί που βρίσκεται στο time out. Καλύτερα να ανοίξουμε συζήτηση με αυτόν που ενοχλήθηκε/αδικήθηκε και να τον ρωτήσουμε πως νιώθει. Γρήγορα θα καταλάβει το παιδί που βρίσκεται στο time out ότι προκάλεσε κάτι αρνητικό και θα νιώσει άσχημα για αυτό. Έτσι θα αποφύγει να το επαναλάβει.
- Εάν αστειεύεται κάποιος απο όλους, δηλαδή δεν έχει σοβαρό τόνο στη φωνή του δεν θα περαστεί το μύνημα του Time out. Επίσης, αγνοήστε οποιαδήποτε προσπάθεια του παιδιού να κάνει τη συζήτηση αστεία για να αποφύγει έτσι την αρνητική επίπτωση της πράξεώς του.
Παράγοντες που ενδεχομένως να δυσκολέψουν την εφαρμογή του Time out είναι :
- Η περίπτωση που ένα παιδί έχει καταλάβει ότι όταν συμπεριφέρεται με ένα τρόπο ανεπιθύμητο υπάρχει μια αρνητική συνέπεια (το time out ) αλλά δεν θέλει να την δεχτεί, και σπρώχνει και χτυπάει όποιον προσπαθεί να του το εξηγήσει και φωνάζει δυνατά. Είναι απαραίτητο εκείνη τη στιγμή να ειπωθεί στο παιδί (απο 3 1/2 ετών) ότι : "Ότι και να κάνεις και να πείς, δεν θα αλλάξει κάτι στους κανόνες που ισχύουν. Το δάγκωμα (ή π.χ. το σπρώξιμο στην τσουλήθρα) δεν επιτρέπεται. Είναι επιλογή σου εάν θέλεις να περάσεις άσχημα μακριά απο τα άλλα παιδιά και μακριά απο τα παιχνίδια που σου αρέσουν, ή εάν θέλεις να περάσεις ωραία και να δέχεσαι τους κανόνες που ισχύουν. Δεν σε αφήνω να με χτυπάς δεν μου αρέσει" και αν χρειαστεί τεντώνοντας σιγά σιγά το χέρι να απομακρύνει το παιδί απο το σώμα του, ακόμα και κρατώντας το απο τα μπράτσα έτσι ώστε να μην μπορεί να πονέσει κάποιον άλλο, ή και τον εαυτό του.
- Σε περίπτωση που χρειαστεί να μείνει κάποιο άτομο μαζί με το παιδί κατά τη διάρκεια του time out, είναι καταλυτικό να μην δώσει καθόλου προσοχή στο παιδί, και να μην εμπλακεί σε καμία περεταίρω συζήτηση, μια και στην αντίθετη περίπτωση, το παιδί δυστυχώς επιβραβεύεται για την ανεπιθύμητη συμπεριφορά του με το να έχει την αποκλειστική προσοχή ενός ατόμου.
- Μπορεί ένα παιδί να επαναλαμβάνει συνέχεια μια αρνητική συμπεριφορά (π.χ. σπρώξιμο ενός άλλου παιδιού) για να δεχτεί ακόμα και την ελάχιστη προσοχή που παίρνει απο τον γονέα του ή τη νηπιαγωγό όταν το βάζει για time out. Σε αυτή τη περίπτωση δεν ενδεικνύεται η εφαρμογή του time out. Είναι αναγκαία περισσότερο η συστηματική και έντονη επιβράβευση του συγκεκριμένου παιδιού όταν κάνει κάτι επιθυμητό, και τη στιγμή που είχε μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, η προσοχή του γονέα ή νηπιαγωγού να στραφεί αποκλειστικά στο παιδί το οποίο αδικήθηκε ή ενδεχομένως τραυματίστηκε.
Μ.Στυλιανάκη
Πηγή