Γιατί μια τόσο φαινομενικά «απλή» διαδικασία μπορεί να είναι τόσο δύσκολη ορισμένες φορές για τα μικρά παιδιά; Ποιος ο ρόλος του λογοθεραπευτή;
Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν σκεφτεί ποτέ πόσο σύνθετες διαδικασίες είναι
η μάσηση και η κατάποση. Πόσοι μύες και όργανα συμμετέχουν προκειμένου
να ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία; Και τι γίνεται εαν κάποια από αυτές
τις διαδικασίες δεν έχει αναπτυχθεί σωστά; Πώς μπορεί ένα παιδί με
αδυναμία στη μάσηση και την κατάποση να μάθει να ολοκληρώνει ασυνείδητα
και σωστά αυτές τις διαδικασίες που το φοβίζουν ή το δυσκολεύουν τόσο
πολύ; Τι πρέπει να κάνετε εσείς σαν γονείς αν παρατηρήσετε κάτι που δεν
σας μοιάζει φυσιολογικό; Πως μπορεί να βοηθήσει σε όλα αυτά ένας
Λογοθεραπευτής;
Οι άτυπες στοματικές έξεις όπως
το πιπίλισμα του δαχτύλου, η αποκλειστική διατροφή με μπιμπερό για
μεγάλο χρονικό διάστημα, η παρατεταμένη χρήση της πιπίλας ή της
διατροφής με αλεσμένα μπορεί να επιφέρουν διαταραχές στις στοματικές
λειτουργίες και άρα στη σωστή μάσηση και κατάποση. Τα παραπάνω
συμπτώματα καθώς και:
• η λανθασμένη θέση της γλώσσας σε φάση ηρεμίας (π.χ. ανάμεσα στα δόντια)
• η ανώμαλη ανάπτυξη των δοντιών
• η στοματική αναπνοή
• η άτυπη κατάποση (σπρώξιμο της γλώσσας προς τα δόντια και προβολή αυτής κατά τη μάσηση και την κατάποση)
• η άρνηση τροφής ή υγρών
• η μεγάλη διάρκεια γευμάτων (π.χ. άνω των 30’)
• το πνίξιμο και οι συχνοί εμετοί
• η αλλοίωση της χροιάς της φωνής (π.χ. υγρή ή βραχνή)
• η σιελόρροια
• η δυσκολία κατά τη διάρκεια του μητρικού θηλασμού
• οι αρθρωτικές αλλοιώσεις των ήχων σ,ζ,
τσ, τζ, τ, ντ, ν, λ, ρ κ.α., θα πρέπει να σας «χτυπήσουν το καμπανάκι»
και να σας οδηγήσουν σε κάποιον ειδικό (ΩΡΛ, ορθοδοντικό, λογοθεραπευτή)
προκειμένου να γίνει αξιολόγηση των ικανοτήτων του παιδιού και να προταθεί η κατάλληλη θεραπεία, αν κριθεί ότι η ανάπτυξη των μυολειτουργικών στοματοπροσωπικών διαδικασιών δεν είναι η σωστή.
Ακόμα και η στάση του σώματος (έκταση ή
κάμψη κατά τη σίτιση), η δυσκολία στη συγκέντρωση και στη προσοχή μπορεί
να οφείλονται σε διαταραχή αυτών των λειτουργιών.
Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία βοηθά στο
να υπάρξουν καλύτερα αποτελέσματα, καθώς όσο λιγότερο εδραιωμένες είναι
τέτοιες συμπεριφορές τόσο πιο αντιμετωπίσιμες θα είναι.
Εάν διαγνωστεί διαταραχή στη σίτιση και
την κατάποση, κρίνεται σκόπιμη η άμεση θεραπεία. Η θεραπεία ποικίλλει
ανάλογα με τη σοβαρότητα του προβλήματος και μπορεί να περιλαμβάνει ειδικότητες όπως:
• ΩΡΛ
• διατροφολόγο
• οδοντίατρο
• ψυχολόγο
• εργοθεραπευτή
• φυσικοθεραπευτή
• λογοθεραπευτή
Ένας Λογοθεραπευτής
βοηθάει τις διαδικασίες αυτές, όταν αυτές γίνονται λανθασμένα,
μεταβάλλοντας/αλλάζοντας τις συνήθειες των παιδιών και άρα των
στοματικών λειτουργιών. Πιο συγκεκριμένα, ασχολείται με:
• τη βελτίωση της αναπνοής
• τη πρόσληψη τροφής (αναρρόφηση, μάσηση, κατάποση)
• τη λεκτική επικοινωνία (σωστή παραγωγή των ήχων από τη γλώσσα)
• τη γεύση
• τη μιμητική του προσώπου
Στοματοπροσωπικές ασκήσεις
για την ενδυνάμωση των μυών του στόματος, τη σωστή τοποθέτηση της
γλώσσας, της αύξηση της κινητικότητας αυτής, τη βελτίωση της μάσησης,
εναλλαγές διάφορων τροφών είτε υγρών είτε στερεών (μεταβολή της υφής των
τροφών και της πυκνότητας των υγρών), αύξηση της ανεκτικότητας στις
αλλαγές αυτές , ασκήσεις αναρρόφησης, πόσης ή ασκήσεις θηλασμού καθώς
και ασκήσεις αναπνοών και ασκήσεις για τη σωστή στάση του σώματος κατά
τη μάσηση και κατάποση είναι μερικές από τις διαδικασίες που ακολουθεί ο
λογοθεραπευτής προκειμένου να επιτύχει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Ένας λογοθεραπευτής οφείλει να διαμορφώνει και να τηρεί κατάλληλο πρόγραμμα
ανάλογα με τη παθολογία και την ηλικία του παιδιού, να αυξάνει το
επίπεδο δυσκολίας των ασκήσεων, να ελέγχει την απόδοση της εκτέλεσης των
ασκήσεων αλλά και να εφαρμόζει σωστά ο ίδιος τις ασκήσεις, να ελέγχει
την εφαρμογή των τεχνικών και των συμβουλών από τους γονείς και το
περιβάλλον του παιδιού (σχολικό, οικογενειακό).
Για να είναι όμως ένα πρόγραμμα επιτυχημένο, θα πρέπει να υπάρχει άμεση συνεργασία γονιού
και θεραπευτή. Σε όλη αυτή τη διαδικασία οι γονείς είναι συνεργάτες και
«θεραπευτές». Πρέπει να ακολουθείτε τις οδηγίες που σας δίνονται, να
εφαρμόζετε τις ασκήσεις και τις τεχνικές που σας διδάσκονται,
προκειμένου η θεραπεία να είναι αποτελεσματική και ουσιαστική. Γι’ αυτό
το λόγο θα πρέπει όταν δεν κατανοείτε το οτιδήποτε απο το θεραπευτικό
πρόγραμμα, να ρωτάτε τον λογοθεραπευτή του παιδιού σας έτσι ώστε να σας
βοηθήσει και να αποφύγει την τυχόν λανθασμένη εκτέλεση των ασκήσεων από
εσάς. Η ενημέρωση όλων όσων ασχολούνται με τη σίτιση του παιδιού για το
θεραπευτικό πρόγραμμα και τις τεχνικές είναι απαραίτητη. Θα πρέπει να
ακολουθείτε τις οδηγίες πιστά ώστε να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα και
να είστε σταθεροί στην εκτέλεση του προγράμματος, διαφορετικά η εξέλιξη
του παιδιού θα είναι αργή και τα αποτελέσματα πολύ πιθανόν να μην είναι
και τα επιθυμητά.
Παρακάτω σας δίνονται μερικά παραδείγματα ασκήσεων που είναι απλές, διασκεδαστικές και μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη των στοματοπροσωπικών λειτουργιών.
1) Ποιος θα φτάσει πρώτος στο τέρμα;
Τι θα χρειαστείτε: μπαλάκια από
χαρτοπετσέτα (διάφορα μεγέθη), καλαμάκια (διαφορετικού ύψους και πάχους,
αν είναι εφικτό), κουβά (απλό) ή ποτηράκια (πιο δύσκολο).
Εκτέλεση: Τοποθετείστε τον κουβά σε ένα
σημείο στο δωμάτιο ή τα ποτηράκια σε διάφορα σημεία (π.χ. πάνω στο
τραπέζι, στη καρέκλα), στην αρχή κοντά στο παιδί και στη συνέχεια όλο
και πιο μακριά (θα πρέπει να έχει επιτευχθεί ενδυνάμωση των μυών και να
κρατά το παιδί την αναπνοή του για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα). Βάλτε
10 κομμάτια χαρτιού μπροστά σας και 10 μπροστά στο παιδί. Πάρτε το
καλαμάκι και ρουφήξτε ένα ένα τα χαρτιά με αυτό προσπαθώντας να
κρατήσετε την αναπνοή σας και να το μεταφέρετε στο κουβά/ποτηράκι. Όταν
μεταφέρετε το πρώτο, γυρίστε, πάρτε το επόμενο και συνεχίστε μέχρι να
τελειώσουν τα χαρτιά. Νικητής είναι αυτός που έχει μεταφέρει πρώτος όλα
του τα χαρτιά.
2) Σκυταλοδρομία
Τι θα χρειαστείτε: ότι και προηγουμένως
Εκτέλεση: Κρατάτε και μεταφέρετε το μπαλάκι με το καλαμάκι προς το
παιδί που στέκεται στην άκρη του δωματίου. Μόλις φτάσετε κοντά του, το
παιδί θα πρέπει να έχει το καλαμάκι κρατημένο με το στόμα του σε ευθεία
και να κάνει αναρρόφηση ταυτόχρονα με τη δική σας εκπνοή προκειμένου να
πάρει το μπαλάκι από το δικό σας καλαμάκι και να το κρατήσει με το δικό
του. Μπορείτε να το παίξετε και σε ομάδες με τα υπόλοιπα μέλη της
οικογένειας.Οι ασκήσεις αυτές είναι εκπαιδευτικές αλλά συνάμα και πολύ ευχάριστες και φέρνουν γονείς και παιδιά πιο κοντά, δημιουργώντας και αναπτύσσοντας μια πιο ουσιαστική σχέση. Τελικά, η εκπαίδευση μπορεί να είναι διασκεδαστική.
Μην φοβάστε να γίνετε και εσείς παιδιά με τα παιδιά σας!
Πηγή