Αρχικός στόχος μας λοιπόν δεν είναι η διδασκαλία των μαθηματικών αλλά η «βαθμιαία εισαγωγή του παιδιού στις βασικές προμαθηματικές έννοιες και διαδικασίες».
Ξεκινάμε λοιπόν με το πρώτο πρόβλημα που αφορά τα μαθηματικά των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.
Δυσκολίες των σχέσεων στο χώρο - Ασκήσεις προσανατολισμού στο χώρο
Βασικές χωροχρονικές έννοιες
Προσδιορισμός της θέσης αντικειμένων στο χώρο
Οι μαθητές είναι αναγκαίο να προσεγγίσουν βασικές χωροχρονικές έννοιες και να αποκτήσουν το σωστό λεξιλόγιο, όπως: πάνω, κάτω, μπρος, πίσω, πλάι, τώρα, πριν, μετά.
Παράδειγμα: Χρησιμοποιούμε τη γνωστή μακέτα κυκλοφοριακής αγωγής με τους δρόμους, τα φανάρια, τα αυτοκίνητα, τους τροχονόμους, που μπορεί να έχουν κατασκευάσει τα παιδιά σε μια προηγούμενή τους δραστηριότητα.
Π.χ. που είναι τώρα τα αυτοκίνητα;
Είναι μπροστά από το φανάρι, γιατί αυτό είναι κόκκινο.
Δραστηριότητες συνειδητοποίησης των εννοιών δεξί – αριστερό
Παραδείγματα:
Με ποιο χέρι γράφεις;
Με ποιο χέρι ζωγραφίζεις;
Δείξε μου το δεξί σου πόδι κ.λπ.
Δυσκολία ομαδοποίησης αντικειμένων
Οι μαθητές είναι απαραίτητο να μπορέσουν να κάνουν ταξινομήσεις με βάση:
- Τα χαρακτηριστικά τους γνωρίσματα (χρώμα, μέγεθος, σχήμα, βάρος, παραγόμενοι ήχοι).
- Τη λειτουργικότητα (κόβει, μεταφέρει, καθαρίζει).
- Τη χρήση (φοριέται, τρώγεται, πίνεται).
Αντιστοιχήσεις που αφορούν το προμαθηματικό στάδιο
Συγκεκριμένα:
Να προσεγγίσουν τις βασικές χωροχρονικές σχέσεις και έννοιες που είναι απαραίτητες για την κατανόηση της πραγματικότητας και την κατάκτηση της γνώσης.
-Να κάνουν συγκρίσεις και εκτιμήσεις μεγεθών, ομαδοποιήσεις, ταξινομήσεις διατάξεις και αντιστοιχήσεις αντικειμένων.
-Να αντιληφθούν την έννοια της πληθυκότητας και του αριθμού από το 1-10 και να εξοικειωθούν με τα αντίστοιχα σύμβολά τους.
-Να προσεγγίσουν βασικούς λογικομαθηματικούς συλλογισμούς και ιδιαίτερα αυτούς που σχετίζονται με τις τέσσερις αριθμητικές πράξεις.
Κάθε ενέργεια του δασκάλου θα πρέπει να προχωρεί βαθμιαία από τα απλά και συγκεκριμένα και να καταλήγει στα πιο σύνθετα και την «αφαίρεση» που είναι απαραίτητη για κάθε είδους μαθηματικό συλλογισμό.
Προσδιορισμός των γεγονότων στο χρόνο
Ημέρα – νύχτα
Ημέρες εβδομάδας, μήνες του χρόνου, εποχές
Ο κύκλος του χρόνου
Κυκλική ακολουθία εποχών με τη χρήση συμβόλων
Διάρκεια χρόνου, μετρήσεις χρόνου, το ρολόι
Στις παραπάνω δραστηριότητες μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφορα παζλ που υπάρχουν στο εμπόριο, αλλά μπορεί επίσης ο δάσκαλος να κατασκευάσει υλικό ο ίδιος.
Παράδειγμα: Κατασκευάζουμε μαζί με τα παιδιά ένα πίνακα γράφοντας στην μία πλευρά (π.χ. αριστερά) τις ημέρες της εβδομάδας. Στη συνέχεια οι ιδιαίτερες ενασχολήσεις που συμβαίνουν σε καθεμιά από τις ημέρες της εβδομάδας στο σπίτι ή στο σχολείο καταγράφονται στον πίνακα με ζωγραφιές, με σύμβολα ή με λέξεις. Π.χ. Δευτέρα: πηγαίνω στο μπάσκετ.
Τρίτη: Πηγαίνω στα αγγλικά. Σάββατο και Κυριακή: Δεν ερχόμαστε σχολείο.
Κατά τον ίδιο τρόπο μπορούμε να κατασκευάσουμε ένα κυκλικό πίνακα του χρόνου με τους 12 μήνες πάνω στο οποίο τα παιδιά θα καταγράψουν γεγονότα που συμβαίνουν κάθε μήνα του χρόνου και που τους είναι οικεία.
Ανεπάρκειες στην έννοια του χρόνου
Δραστηριότητες συσχετισμού εικόνων, που παρουσιάζουν την εξέλιξη ενός γεγονότος, μιας κατάστασης ή τη διαδοχή γεγονότων σε μια συγκεκριμένη ιστορία. Οι εικόνες αυτές τοποθετούνται κατά λογική σειρά ή σύμφωνα με τη σειρά διαδοχής των γεγονότων.
Οι δραστηριότητες αυτές υποβοηθούν στην αντιστρεψιμότητα της σκέψης, καθώς το παιδί, συνθέτοντας και ανασυνθέτοντας, επανέρχεται για να ακολουθήσει από την αρχή την ίδια πορεία, προκειμένου να ξαναφτιάξει το αντικείμενο.
2η ενότητα
Εκτιμήσεις μεγεθών μέσα από την απευθείας ή την έμμεση σύγκριση δύο αντικειμένων. Εκτιμήσεις μεγεθών με βάση τις απεικονίσεις των αντικειμένων
3η ενότητα
Ομαδοποιήσεις – ταξινομήσεις αντικειμένων με βάση το είδος, το χρώμα, το σχήμα, τις διαστάσεις, τη λειτουργικότητα, τη χρήση και τη χρησιμότητα
4η ενότητα
Διατάξεις αντικειμένων και γεγονότων
5η ενότητα
Αντιστοιχήσεις αντικειμένων ένα προς ένα, μέσα από τις οποίες οι μαθητές θα κατανοήσουν την έννοια τόσα…όσα
6η ενότητα
Αντιστοιχήσεις αντικειμένων ένα προς ένα, μέσα από τις οποίες οι μαθητές θα κατανοήσουν τις έννοιες περισσότερα από…. Λιγότερα από…. και τόσα…όσα….
7η ενότητα
Απαρίθμηση αριθμών (1-10)
8η ενότητα
Μια πρώτη προσέγγιση των 4 πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός, διαίρεση)
Πρόσθεση:
Γίνεται προσπάθεια να βοηθηθούν οι μαθητές να προσεγγίσουν τη διαδικασία της πρόσθεσης με λέξεις όπως: προσθέτουμε, βάζουμε, ενώνουμε, ακόμη κ.ά.
Π.χ. Μπορεί ο δάσκαλος να φτιάξει μικρά προβληματάκια με αριθμούς όπως: «Έχω μια σοκολάτα (τη δείχνει στα παιδιά) και βάζω μαζί μια άλλη. Πόσες έχω τώρα;»
Π.χ. Ο δάσκαλος κολλάει στον πίνακα την εικόνα με ένα μήλο και στη συνέχεια βάζει δίπλα δύο παρόμοιες εικόνες με μήλα. Πόσα μήλα ήταν στην αρχή; Πόσα έβαλα μετά; Πόσα είναι τώρα;»
Αφαίρεση:
Γίνεται προσπάθεια να βοηθηθούν οι μαθητές να προσεγγίσουν τη διαδικασία της αφαίρεσης που εκφράζεται με όρους όπως: βγάζω, αφαιρώ, λιγοστεύω, μικραίνω, υπόλοιπο, διαφορά κ.ά.
Π.χ. Παρουσιάζω στα παιδιά μια σειρά από ομοειδή ασυνεχή ποσά (π.χ. μπάλες). Αφαιρώ ένα μέρος από αυτή την ποσότητα και ρωτάω τα παιδιά: «Έχω τόσες μπάλες όσες και πριν; Λιγότερες ή περισσότερες; Γιατί;»
Επαναλαμβάνουμε την άσκηση με ένα συνεχές ποσό. Π.χ. ένα φρούτο όπου κόβουμε ένα μεγάλο κομμάτι. Και ρωτάμε: «Έχω τώρα τόσο πορτοκάλι όσο και πριν; Γιατί;»
Οι μαθητές κάθε φορά απαντούν: «Είναι τώρα λιγότερο ή περισσότερο, μικρότερο ή μεγαλύτερο, γιατί, βγάλατε, κόψατε κ.ά.
Π.χ. Σε ένα βάζο έχω πέντε τριαντάφυλλα. Έβγαλα τα τρία. Πόσα έμειναν τώρα;
Συνεχίζουμε με μικρά προβληματάκια αφαίρεσης με αριθμούς στην αρχή μέχρι το πέντε και στη συνέχεια από το πέντε μέχρι το δέκα.
Συνεχίζουμε με προβλήματα προσθαφαίρεσης από το 1-10.
Πολλαπλασιασμός:
Η προσέγγιση της έννοιας του πολλαπλασιασμού από τους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες παρουσιάζει αρκετές δυσκολίες.
Καταρχήν είναι αναγκαίο να αντιληφθούν την έννοια της «φοράς». Μπορεί να γίνει κατανοητή με δραστηριότητες όπως:
Λέμε σε ένα μαθητή να πάρει «μια φορά» από μια ποσότητα αχλάδια και σε ένα δεύτερο μαθητή να πάρει «δύο φορές» τόσα όσα και ο πρώτος μαθητής. Στη συνέχεια ρωτάμε «ποιος έχει τώρα πιο πολλά;».
Ακολουθούν προβλήματα απλά με αριθμούς, όπως:
Π.χ. Ρωτάμε το μαθητή να μας πει πόσες φορές θα πάρω από μια σοκολάτα για να έχω δύο σοκολάτες, πόσες φορές από δύο για να τις κάνω τέσσερις σοκολάτες κ.ά.
Διαίρεση:
Σκοπός μας είναι να προσεγγίσουν οι μαθητές τις έννοιες της διαίρεσης μερισμού και μέτρησης με τη βοήθεια ανάλογων δραστηριοτήτων. Η προσέγγιση των όρων μοιράζω, χωρίζω, κόβω σε δύο, τρία, τέσσερα κομμάτια, είναι απαραίτητη.
Μπορούμε να προκαλέσουμε τον προβληματισμό στους μαθητές με ερωτήσεις όπως:
Π.χ. Έχω 6 σοκολάτες. Τι πρέπει να κάνω για να πάρουν όλα τα παιδιά χωρίς να παραπονεθεί κανένα;
Πηγή