Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Ποιες είναι οι μορφές με τις οποίες μπορεί να εκδηλωθεί
Τα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή -μια νευροψυχιατρική διαταραχή, η οποία αποτελείται από ιδεοληψίες και καταναγκασμούς- είναι μια ετερογενής ομάδα ατόμων, τα οποία διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το περιεχόμενο των ιδεοληψιών και των καταναγκασμών που μπορεί να παρουσιάσουν. Συνήθως ωστόσο, συγκεκριμένες ιδεοληψίες πάνε χέρι-χέρι με συγκεκριμένους καταναγκασμούς. Αυτοί οι συνδυασμοί δημιουργούν τέσσερις κλασικούς τύπους Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής, χωρίς ωστόσο η φαινομενολογία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής να εξαντλείται σε αυτούς τους τέσσερις τύπους και χωρίς να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι τα περισσότερα άτομα που εμφανίζουν Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή έχουν συνήθως πάνω από έναν τύπο της.
Ένας από αυτούς είναι ο τύπος των Ιδεοληψιών της Παθολογικής Αίσθησης Ευθύνης και των Καταναγκασμών Επανελέγχου. Τα άτομα με αυτόν τον τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής έχουν διογκωμένη αίσθηση ευθύνης και ανησυχούν υπερβολικά μήπως τα ίδια προκαλέσουν κάποια βλάβη ή κάποιο ατύχημα κατά λάθος ή από αμέλεια, όπως για παράδειγμα πυρκαγιά, διάρρηξη ή ακόμη και να βλάψουν τα συναισθήματα του άλλου. Οι ιδεοληψίες Παθολογικής Αίσθησης Ευθύνης συνήθως παίρνουν την μορφή βασανιστικής αμφιβολίας από την οποία το άτομο δεν μπορεί εύκολα να απαλλαγεί (‘Και αν δεν έβγαλα το σίδερο από την πρίζα;’ ή ‘Και αν χτύπησα κάποιον πεζό με το αμάξι μου και δεν το κατάλαβα;’). Τα άτομα που έχουν αυτό το είδος ιδεοληψιών παίρνουν υπερβολικά μέτρα ασφάλειας και καταφεύγουν σε καταναγκασμούς επανελέγχου μιας κατάστασης, ώστε να εξασφαλίσουν ότι δεν θα προκληθεί βλάβη στο μέλλον ή δεν έχουν ήδη προκαλέσει βλάβη.
Για παράδειγμα, ένα άτομο που ανησυχεί υπερβολικά ότι μπορεί λόγω κάποιας δικής του παράλειψης ή λάθους να προκαλέσει πυρκαγιά ή διάρρηξη στο σπίτι του ή στο χώρο δουλειάς του μπορεί να επανελέγχει τις πρίζες, τα φώτα, τις ηλεκτρικές συσκευές, τις πόρτες και τα παράθυρα (ιδιαίτερα αν πρόκειται να λείψει αρκετή ώρα από τον χώρο). Ένα άτομο που ανησυχεί ότι μπορεί να έχει χτυπήσει κάποιον πεζό ενώ οδηγούσε μπορεί να ελέγχει τον πίσω καθρέφτη του αυτοκινήτου του συνέχεια, να ξανακάνει την ίδια διαδρομή για ελέγξει για τυχόν ατυχήματα ή να ψάχνει για αναφορά σχετικών ατυχημάτων στα ΜΜΕ.
Ένας άλλος είναι ο τύπος των Ιδεοληψιών Καθαριότητας και Μόλυνσης και των Καταναγκασμών Καθαριότητας και Απολύμανσης. Αυτός ο τύπος Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής περιλαμβάνει υπερβολικούς φόβους που έχουν να κάνουν με την επαφή του ατόμου με σωματικά υγρά (ούρα, κόπρανα, σπέρμα), με βρωμιά, με τυχόν μικρόβια ή με τοξικές ή ραδιενεργές ουσίες. Τα άτομα που έχουν αυτόν τον τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ανησυχούν υπερβολικά ότι θα αρρωστήσουν σοβαρά αν έρθουν σε επαφή με ‘μολυσμένα’ αντικείμενα ή καταστάσεις και ότι μπορεί να μεταδώσουν την μόλυνση και σε άλλους. Επομένως, αποφεύγουν με κάθε τρόπο να έρχονται σε επαφή με καταστάσεις και αντικείμενα, τα οποία θεωρούν ότι είναι πηγές μόλυνσης (χερούλια πόρτας, τουαλέτες, νοσοκομεία ή συγκεκριμένα άτομα ή μέρη του σώματος).
Όπως στα άτομα με τον παραπάνω τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής, έτσι και τα άτομα με αυτόν τον τύπο -ακόμη και αν δεν έχουν έρθει σε επαφή με κάποια πηγή μόλυνσης- αισθάνονται ένα βασανιστικό αίσθημα αμφιβολίας ότι μπορεί να ήρθαν σε επαφή με κάποια πηγή μόλυνσης χωρίς να το καταλάβουν ή επειδή δεν πήραν αρκετά καλά μέτρα αποφυγής (‘Και αν δεν
πέρασα αρκετά μακριά από τον κάδο απορριμμάτων και το ρούχο μου τον ακούμπησε καθώς περνούσα;’). Όταν δεν μπορούν να αποφύγουν κάποια πηγή μόλυνσης, τα άτομα με αυτόν τον τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής καταφεύγουν σε καταναγκασμούς υπερβολικής καθαριότητας και πλυσίματος και σε υπερβολική χρήση υγρών απολύμανσης.
Πολλά άτομα εκτελούν τους καταναγκασμούς αυτούς με στερεότυπο τρόπο. Οι Ιδεοληψίες Συμμετρίας (‘Ακριβώς έτσι’) και οι Καταναγκασμοί Συμμετρίας και Οργάνωσης είναι ο τρίτος κλασικός τύπος ΙδεοψυχαναγκαστικήςΔιαταραχής. Στα άτομα με αυτόν τον τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής κυριαρχεί μια έντονη και ακαταμάχητη ανάγκη τα πράγματα να γίνονται με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο ή ‘ακριβώς έτσι’. Τα άτομα αυτά χαρακτηρίζει μια υπερβολική ενασχόληση με την τάξη και την οργάνωση του χώρου τους καθώς και με την ευθυγράμμιση των αντικειμένων τους με έναν συγκεκριμένο και πολλές φορές ιδιόμορφο τρόπο.
Ο τέταρτος κλασικός τύπος Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής είναι ο τύπος των Βίαιων, Σεξουαλικών ή Θρησκευτικών Ιδεοληψιών και των Νοερών Καταναγκασμών/Καταναγκασμών Καθησυχασμού. Οι ιδεοληψίες με βίαιο, σεξουαλικό ή θρησκευτικό περιεχόμενο συνήθως εμφανίζονται μαζί στα ίδια άτομα και δημιουργούν αυτόν τον τύπο Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής, ο οποίος θεωρείται ο πιο βασανιστικός τύπος Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής ενδεχομένως. Οι Ιδεοληψίες Βίας είναι επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις βίαιου και αποκρουστικού περιεχομένου, οι οποίες προκαλούν έντονη αηδία και αίσθημα ενοχής στο άτομο που τις βιώνει. Για παράδειγμα, μπορεί να περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες και επίμονες εικόνες ότι το άτομο βλάπτει σωματικά ή λεκτικά άτομα για τα οποία νοιάζεται και τα οποία συνήθως είναι άτομα αθώα ή ανυπεράσπιστα (όπως βρέφη ή ηλικιωμένοι).
Μπορεί επίσης το άτομο να έχει επίμονες εικόνες ή παρορμήσεις να βλάψει τον εαυτό του (για παράδειγμα να ρίξει το αμάξι στον γκρεμό ενώ οδηγεί). Οι Σεξουαλικές Ιδεοληψίες
είναι σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις ανεπίτρεπτου σεξουαλικού περιεχομένου, τις οποίες το άτομο θεωρεί εντελώς απαράδεκτες και οι οποίες συχνά περιλαμβάνουν άτομα συγγενικά (γονείς, παιδιά). Μπορεί επίσης να πάρουντη μορφή βασανιστικής αμφιβολίας ότι το άτομο έλκεται σεξουαλικά από άτομα όπως μικρά παιδιά ή άτομα του ίδιου φύλου, γεγονός που του προκαλεί έντονη δυσφορία.
Οι Θρησκευτικές Ιδεοληψίες είναι ανεπιθύμητες, επαναλαμβανόμενες βλάσφημες σκέψεις (ενάντια στο Θεό), ανεπίτρεπτες εικόνες (ότι κάνει σεξ με τον Χριστό) ή παρορμήσεις να κάνει ιερόσυλες πράξεις (να ουρήσει στην Αγία Τράπεζα). Μπορούν επίσης να πάρουν τη μορφή τυραννικής αμφιβολίας σχετικά με το αν το άτομο έχει διαπράξει κάποια αμαρτία, αν έχει παραβεί κάποια Εντολή ή αν είναι πιστό και το φόβο ότι θα υποστεί την τιμωρία του Θεού. Τα άτομα που βιώνουν ιδεοληψίες βίαιου, σεξουαλικού ή θρησκευτικού περιεχομένου αισθάνονται έντονη δυσφορία και βαθύ αίσθημα ενοχής και ντροπής καθώς το περιεχόμενό τους έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το χαρακτήρα τους και τις πεποιθήσεις τους.
Αυτός είναι και ο κύριος λόγος ίσως που καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό καθώς δυσκολεύονται να εκμυστηρευθούν σε κάποιον αυτές τις μύχιες και ντροπιαστικές σκέψεις. Κάνουν λοιπόν υπεράνθρωπες προσπάθειες για τις αποτρέψουν ή να τις ‘ακυρώσουν’ όταν αυτές εμφανίζονται. Για παράδειγμα, σκέφτονται μια ‘καλή’ σκέψη κάθε φορά που έχουν μια
‘κακή’ σκέψη ή επαναλαμβάνουν μια πράξη που έκαναν όταν ήρθε η ‘κακή’ σκέψη, αντικαθιστώντας την με μια ‘καλή’ σκέψη’. Μπορεί επίσης να αναζητούν επίμονα από τους
άλλους να τα καθησυχάσουν ότι δεν είναι επικίνδυνα άτομα.
Ένα καταπληκτικό βίντεο
Πηγή