 |
| πηγη |
Η χρήση του ιδιαίτερου ενδιαφέροντος ενός παιδιού με αυτισμό ως τρόπος
εκμάθησης γνωστικών δεξιοτήτων
Κούτρας Σ., Βογινδρούκας Ι.Ανακοινώθηκε στο: 10ο Συνέδριο Πανελληνίου Συλλόγου Λογοπεδικών, Μάιος 2005,
Θεσσαλονίκη
Η ακαμψία της σκέψης είναι ένα από τα τρία διαγνωστικά κριτήρια που συναντούνται
στην αυτιστική διαταραχή. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δυσκολίας αυτής είναι
τα εξής:
•Αντίσταση στην αλλαγή (αν και όχι στην καινοτομία) που συμπεριλαμβάνει δυσκολία
στην κατάκτηση νέων πληροφοριών.
•Έμμονες ιδέες και ενασχολήσεις που συμπεριλαμβάνουν: εμμονές με συγκεκριμένες
φόρμες, σχήματα, γράμματα, αριθμούς κ.α τα οποία αποκλείουν το νόημα και χαρακτηρίζονται από σταθερότητα.
•Τελετουργικές συμπεριφορές.
•Ηχολαλία και κατά συνέπεια αντιστροφή αντωνυμιών και ρηματικών καταλήξεων.
•Στερεοτυπικές δραστηριότητες που αντικαθιστούν το παιχνίδι.
•Φτωχή μίμηση μοντέλων πράξεων.
•Φτωχή περιστασιακή μάθηση.
•Ελάχιστο συμβολικό παιχνίδι.
Σύμφωνα με τους Jordan & Powell (1995a) η άκαμπτη, κυριολεκτική και μη
ευέλικτη σκέψη των ατόμων με αυτισμό είναι αποτέλεσμα δυσλειτουργίας της
αλληλεπίδρασης τεσσάρων βασικών παραγόντων: της πρόσληψης των ερεθισμάτων,
της κατηγοριοποίησης-επεξεργασίας τους, της αποθήκευσής τους και της ανάκλησής
τους υπό μορφή πληροφοριών.
Αποτέλεσμα των παραπάνω δυσκολιών, είναι η αδυναμία εξαγωγής του νοήματος
από τις προσλαμβανόμενες περιστάσεις και ιδιαίτερα από αυτές που σχετίζονται με
την κοινωνικότητα (Frith 1989). Τα άτομα με αυτισμό μπορούν να αλληλεπιδρούν με
τους άλλους ανθρώπους και τα αντικείμενα σε ένα πρώτο επίπεδο το οποίο αφορά τα
αισθητηριακά ερεθίσματα. Όμως, επειδή δεν προσλαμβάνουν το ευρύτερο κοινωνικό
και γνωστικό μήνυμα των βιωμένων καταστάσεων, έχουν χαμηλή ικανότητα να
αλλάξουν τις ρουτίνες και τις συμπεριφορές. Γι’ αυτό προσπαθούν να κρατήσουν
τη ζωή τους προβλέψιμη εμμένοντας στα ίδια. Αποτέλεσμα αυτής της ανάγκης
είναι η ανάπτυξη εμμονών, η εμφάνιση άσχημων συμπεριφορών στις αλλαγές και οι
στερεοτυπικές δραστηριότητες.
Το φάσμα των εμμονών διαφέρει από άτομο σε άτομο και μπορεί να αφορά, για
παράδειγμα, τη συλλογή κάποιων συγκεκριμένων ασήμαντων αντικειμένων ή την
εμμονή σε ιδιαίτερες φόρμες ή μοντέλα, όπως τεμνόμενες γραμμές ή σπιράλ (Jordan
1996). Εκείνα τα άτομα με αυτισμό που αναπτύσσουν προφορική ομιλία μπορεί να
συμπεριλαμβάνουν στις εμμονές τους και τον προφορικό λόγο, μιλώντας συνέχεια
για το ίδιο πράγμα ή κάνοντας συνεχώς στερεότυπες ερωτήσεις στους άλλους. Στις
στερεοτυπικές και επαναληπτικές δραστηριότητες συμπεριλαμβάνονται οι στάσεις
των δακτύλων του χεριού, το ανεβοκατέβασμα των χεριών, οι κινήσεις του σώματος
και η παράξενη χρήση αντικειμένων και παιχνιδιών. Η Newson (1979a) υποστηρίζει
ότι αυτές οι στερεοτυπικές συμπεριφορές μπορεί να παρατηρηθούν στα περισσότερα
παιδιά με αυτισμό ανεξάρτητα από το νοητικό τους δυναμικό, ενώ ο Rutter (1978)
αντίθετα θεωρεί ότι συναντώνται περισσότερο σε παιδιά με χαμηλό νοητικό
δυναμικό. Σύμφωνα με τη Wing (1996, 2000) οι στερεοτυπίες είναι περισσότερο
εμφανείς όταν το παιδί με αυτισμό είναι σε έξαρση ή όταν βλέπει κάτι το οποίο το
ενδιαφέρει, ενώ η Newson (1979) τις ταυτίζει με την εμφάνιση του παιχνιδιού στα
φυσιολογικά αναπτυσσόμενα παιδιά, υποστηρίζοντας ότι αυτό είναι το μόνο είδος
παιχνιδιού που μπορούν να αναπτύξουν, εξαιτίας των γνωστικών τους δυσκολιών, για
να απασχολήσουν τους εαυτούς τους.
 |
| πηγη |
Ο Μ. προσήλθε σε ηλικία 4,5 ετών. Η διάγνωση του ήταν σοβαρός αυτισμός
σύμφωνα με το CARS και η αναπτυξιακή του ηλικία σύμφωνα με το PEP-R και το
Symbolic Play Test ήταν περίπου στους 12 μήνες. Η εικόνα του Μ. ήταν η εξής:
•Εμμονές στην ομοιομορφία
•Φτωχή ανάπτυξη του λόγου
•Ελλιπής βλεμματική επαφή
•Αδιάκοπη μετακίνηση στο χώρο
•Ελλιπής γνώση των κοινωνικών συμβάσεων στο χώρο
•Εξερευνούσε το χώρο και επεδείκνυε έντονη περιέργεια για τα αντικείμενα.
•Δεν αναζητούσε τους γονείς του.
•Αντιδρούσε σε διαφορετικό τόνο φωνής.
•Δεν χρησιμοποιούσε κατάλληλα λειτουργικά τα αντικείμενα
•Εμμονές με σημαίες κρατών, σήματα και νομίσματα
•Διάβαζε και αντέγραφε λέξεις που ήταν τυπωμένες σε ταμπέλες.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
•Επικοινωνούσε κινητικά
•Η πρωτοβουλία του για αλληλεπίδραση ήταν περιορισμένη
•Τραβούσε την προσοχή όταν υπήρχε ισχυρός ενισχυτής
•Αντιδρούσε στο όνομα του μόνο όταν κάτι τον ενδιαφέρει.
•Δεν εκτελούσε απλές εντολές
•Αναγνώριζε και ονόμαζε κάποια αντικείμενα καθημερινής χρήσης.
•Η μίμηση του ήταν αρκετά περιορισμένη.
•Δεν είχε δεξιότητες εναλλαγής σειράς
•Δεν ταύτιζε εικόνες αντικείμενα και σχήματα.
•Δεν αναγνώριζε και δεν ονόμαζε χρώματα, σχήματα και μεγέθη.
•Δεν κατανοούσε τοπικά επιρρήματα.
•Δεν είχε δεξιότητες κατηγοριοποίησης
ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΣΤΟΧΟΙ
• Ανάπτυξη κοινωνικότητας – συνεργασίας.
• Ανάπτυξη κοινωνικών συμβάσεων.
• Ανάπτυξη επικοινωνιακών ικανοτήτων.
• Δεκτικότητα στις αλλαγές.
• Διεύρυνση ενδιαφερόντων.
• Ανάπτυξη των λεκτικών δεξιοτήτων.
• Ανάπτυξη αντιληπτικής ικανότητας.
• Βελτίωση μνήμης και προσοχής.
• Τροποποίηση – βελτίωση συμπεριφορών.
• Προώθηση της ανεξάρτητης μάθησης.
ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ
• Η παρέμβαση είναι εξατομικευμένη, δύο φορές την εβδομάδα και η διάρκειά
της είναι 45 λεπτά
• Η κάθε συνεδρία είναι χωρισμένη σε τρεις ενότητες:
α) επίτευξη στόχων επικοινωνίας – συνεργασίας παιδιού θεραπευτή.
β) διεύρυνση των ενδιαφερόντων του
γ) αύξηση των γνωστικών – αντιληπτικών του δεξιοτήτων.
•Για τους παραπάνω στόχους πραγματοποιούνται
εργασίες – κατασκευές που περικλείουν τις εμμονές του Μ. έτσι ώστε αυτές
να τον κινητοποιούν
•Στην αρχή της κάθε συνεδρίας παρουσιάζεται στον Μ. με οπτικό τρόπο το
πρόγραμμα της συνεδρίας.
•Ο Μ. επιβραβεύεται για κάθε δραστηριότητα που ολοκληρώνει.
Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών δίνεται χρόνος για χαλάρωση –
παιχνίδι.
•Όλο το θεραπευτικό πρόγραμμα του Μ στηρίχθηκε στο ενδιαφέρον
του για τις σημαίες. Οι σημαίες χρησιμοποιήθηκαν για να αναπτυχθούν
δεξιότητες κατηγοριοποίησης, ταύτισης, κατανόησης χρωμάτων –σχημάτων
- μεγεθών, ονομασίας χρωμάτων-σχημάτων-μεγεθών, ολοκλήρωσης
δραστηριοτήτων, αρίθμησης, αναγνώρισης και λειτουργικής χρήσης γραπτών
λέξεων και ως τρόπος διεύρυνσης των ενδιαφερόντων και των μαθησιακών
δεξιοτήτων. Ταυτίστηκαν οι σημαίες με τις χώρες στο χάρτη της Ευρώπης,
αναγνωρίστηκαν τα σύνορα της κάθε χώρας, ταυτίστηκαν τα ονόματα των
χωρών με τις χώρες, έγινε εκμάθηση των πρωτευουσών της κάθε χώρας,
χρησιμοποιήθηκε οπτικοακουστικό υλικό για τις πρωτεύουσες των χωρών,
ταυτίστηκαν εθνικά φαγητά με κάθε χώρα, αναλύθηκε ο τρόπο παρασκευής
του κάθε φαγητού, έγιναν λίστες για το σούπερ-μάρκετ για τα υλικά κάθε
φαγητού, προετοιμάστηκαν συνταγές μαγειρικής, εκτελέστηκαν κάποιες
συνταγές μαγειρικής στο σπίτι.
 |
| πηγη |
• Επικοινωνία με τον θεραπευτή σε εβδομαδιαία βάση.
• Πραγματοποίηση συνεδριών μαζί με τους γονείς
• Γνωστοποίηση και ανάλυση των στόχων του θεραπευτικού προγράμματος.
• Προώθηση της υλοποίησης του θεραπευτικού προγράμματος στο σπίτι.
• Μεταφορά του ίδιου θεραπευτικού υλικού στο σπίτι.
• Ενίσχυση του πνεύματος συνεργασίας για την αντιμετώπιση τυχόν
προβλημάτων που παρουσιάζονται σε καθημερινή βάση στο σπίτι
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ Μ. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
• Έγινε πιο συνεργάσιμος και αυξήθηκε η διάρκεια της προσοχής του και η
συνεργασία με τον θεραπευτή.
• Λαμβάνει πρωτοβουλία για αλληλεπίδραση με το άτομο που βρίσκεται κοντά
του.
• Αναγνωρίζει και ονομάζει χρώματα σχήματα και μεγέθη
• Αναγνωρίζει και ονομάζει γράμματα και αριθμούς.
• Μπορεί και εκτελεί έως και διπλές εντολές.
• Κατηγοριοποιεί μέχρι και τέσσερα είδη.
• Ταυτίζει τις σημαίες κρατών με τα αντίστοιχα κράτη.
• Αυξήθηκε το ενεργό του λεξιλόγιο το οποίο περικλείει αρκετά αντικείμενα
της καθημερινότητας του.
Διαβάστε περισσότερα
Πηγη