Tι θα πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά πριν αρχίσουν το δημοτικό;

πηγη

Η χρονολογική ηλικία μόνη της δεν μπορεί να αποτελέσει ασφαλές κριτήριο για την αξιολόγηση της ικανότητας των παιδιών για σχολική μάθηση, για την εκτίμηση δηλαδή της σχολικής ετοιμότητας. Και αυτό, γιατί λόγω των μεγάλων ατομικών διαφορών ένα παιδί 5,5 -6  ετών μπορεί να είναι έτοιμο για την Α΄ τάξη ενώ ένα άλλο να μην είναι. Επομένως, δεν υπάρχει μια «μαγική ηλικία», ένα συγκεκριμένο χρονικό όριο που να καθορίζει πότε το παιδί είναι έτοιμο για την εγγραφή του στο δημοτικό. Η παρουσία επομένως μιας σειράς γνωστικών και ψυχολογικών δεξιοτήτων είναι αυτές που καθορίζουν την ετοιμότητα του παιδιού για σχολική μάθηση και όχι απλά η χρονολογική του ηλικία.

Η έννοια της ετοιμότητας αναφέρεται καταρχήν στη γνωστική ικανότητα του παιδιού να δέχεται πληροφορίες και να τις επεξεργάζεται, δηλαδή στην ετοιμότητα της μάθησης. Επίσης, αναφέρεται και στις ψυχοκοινωνικές δεξιότητες του παιδιού, όπως:

• η ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής,
• η ικανότητα αυτοελέγχου,
• η ικανότητα υπακοής σε οδηγίες,
• η ικανότητα προσαρμογής και συμμετοχής σε ομαδικές διαδικασίες κτλ. 

πηγη

Πώς εμφανίζεται η ετοιμότητα για σχολική μάθηση; Πως επιτυγχάνεται η ετοιμότητα για μάθηση; 

Η απάντηση είναι  ότι παρουσιάζεται αλλά και προωθείται με τρεις κυρίως τρόπους:

• Η ετοιμότητα είναι ένα γνώρισμα ωριμότητας και εδώ ο παράγοντας ηλικίας παίζει σημαντικό ρόλο αν και όχι το μοναδικό, λόγω των ατομικών διαφορών. Η ωριμότητα λοιπόν θέτει τη βάση για επιτυχή μάθηση.
• Η ετοιμότητα για μάθηση προκαλείται μέσα από μια κατάλληλη για το παιδί αναπαράσταση του αντικειμένου της μάθησης,  όταν δηλαδή η διδασκαλία παρουσιάζεται με τρόπο που «ταιριάζει στο μαθητή». Θα πρέπει εδώ να τονίσουμε ότι αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι όταν χρησιμοποιηθεί η κατάλληλη μεθοδολογία, τα παιδιά μπορούν να διδαχθούν αποτελεσματικά τις σχολικές δεξιότητες και σε μικρότερη ηλικία.
• Η ετοιμότητα του παιδιού εξαρτάται από την προηγούμενη μάθηση του. Μια πρώιμη τριβή με τα θέματα που δίνονται για μάθηση οδηγεί σε άνοδο της ετοιμότητας. Μιλούμε επομένως για «στάδια μάθησης», τα οποία θα πρέπει να ακολουθήσουν μια ορισμένη σειρά. Γι’ αυτό το τρίτο σημείο, σημαντικό ρόλο προφανώς παίζει το «πρόγραμμα διδασκαλίας» εφόσον μιλάμε για συγκεκριμένη παρουσίαση «σταδίων μάθησης». 

Αυτοί οι τρεις παράγοντες λοιπόν καθορίζουν την ετοιμότητα του παιδιού για σχολική φοίτηση: η ωρίμανση, οι μέθοδοι και η ευελιξία της διδασκαλίας και το πρόγραμμα διδασκαλίας ή καλύτερα η τριβή και εξάσκηση με τις γνωστικές και ψυχοκοινωνικές δεξιότητες που αναφέρθηκαν παραπάνω. 

πηγη

Πώς μπορώ να βοηθήσω; (για τους γονείς) 

• Διαβάζουμε βιβλία μαζί του με πολλές εικόνες. Φαντάζεται τη συνέχεια των παραμυθιών και τη διηγείται με δικά του λόγια.
• Διορθώνω-επαναλαμβάνω σωστά που προφέρει λανθασμένα χωρίς να τονίζω το λάθος.
• Κάθομαι μαζί του συγκεκριμένο χρόνο για μια δραστηριότητα που του αρέσει (π.χ. ζωγραφιά) και του ζητώ να συνεχίσει μόνο του για περίπου το ίδιο διάστημα.
• Απομακρύνω τα πολλά παιχνίδια και ερεθίσματα διευκολύνοντας το παιδί να συγκεντρωθεί.
• Παίζουμε το παιχνίδι «αυτοκίνητο με φλας», δίνουμε εντολές για κίνηση, μπρος -πίσω, μέσα- έξω (από το γκαράζ),και ανάβουμε φλας για δεξιά ή αριστερά.
• Ζωγραφίζει με υπόδειξη σε πλαίσιο.
• Ενθαρρύνω το παιδί να προχωρά από τα ευκολότερα στα δυσκολότερα.
• Παίζουμε το παιχνίδι «είναι όμοια αλλά κάπου διαφέρουν».
• Παίζουμε το παιχνίδι «από το μικρό στο μεγαλύτερο» και «από το ψηλό στο ψηλότερο».
• Του δίνω το ρόλο του μεγάλου.
• Διηγούμαι μικρές ιστορίες με ολοκληρωμένες προτάσεις. Το παιδί ζωγραφίζει και επαναλαμβάνει περίληψη ή τμήμα της ιστορίας με σύνθετη πρόταση.
• Περιμένω να τελειώσει αυτό που θέλει να πει, αποφεύγοντας να του δείξω το άγχος ή τη δυσφορία μου «έχεις όλο το χρόνο να μου πεις αυτό που θέλεις».
• Αυξάνουμε σταδιακά το χρόνο συνεργασίας μαζί του (ζωγραφιά, άσκηση), επιβραβεύοντας το.
• Κάνουμε συμφωνίες που τηρούμε «θα περιμένεις 5 λεπτά να τελειώσω και μετά θα είμαι στη διάθεσή σου».
• Χρησιμοποιούμε εικόνες με διαδοχή δραστηριοτήτων πρωί-μεσημέρι- βράδυ, μέρες -εποχές.
• Κόβει με ψαλίδι ευθεία, τετράγωνο, κύκλο.
• Δε σβήνω, διορθώνω αλλά προσπαθούμε σε μια άλλη λευκή σελίδα.
• Παίζουμε ντόμινο.
• Παίζουμε το παιχνίδι «μάζεψε τα περισσότερα», «βρες το ποτήρι με το λιγότερο χυμό».
• Πηγαίνουμε σε παιδικές χαρές.
• Διοργανώνω πάρτι.
• Δεν το μαλώνουμε σε «μικροατυχήματα».

Πηγη