 |
| πηγη |
Δυσκολία στην ανάγνωση - Μερικές ασκήσεις βελτίωσης
Αρκετοί γονείς συχνά προβληματίζονται όταν παρατηρούν πως τα παιδιά τους παρουσιάζουν αργή και διστακτική ανάγνωση, χωρίς ρυθμό και έκφραση, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες τάξεις. Πολλές φορές αποδίδουν τη δυσκολία αυτή σε μία ενδεχόμενη «τεμπελιά» των παιδιών και υποστηρίζουν πως: «..ενώ ξέρει να διαβάσει, βαριέται την ανάγνωση και συλλαβίζει…έτσι δεν καταλαβαίνει ποτέ τι λέει το κείμενο.. μοιάζει σχεδόν σαν να μη γνωρίζει τα γράμματα.. όταν είναι η ώρα της ανάγνωσης θυμάται να μου πει οτιδήποτε του έρθει στο μυαλό..».
Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα;
Μέσω της ανάγνωσης, ο γραπτός λόγος μετατρέπεται σε προφορικό. Η ανάγνωση είναι ουσιαστικά η αποκωδικοποίηση των συμβόλων (γραμμάτων) που έχουμε αποτυπώσει στο χαρτί, με βάση τα αντίστοιχα φωνήματα (ήχοι της γλώσσας). Για να μπορέσει να επιτευχθεί σωστά η διαδικασία της ανάγνωσης, είναι απαραίτητο:
α) να γίνεται αναγνώριση της μορφής της λέξης ώστε να αναπαραχθεί προφορικά,
β) να γίνεται κατανοητή η σημασία της λέξης, ώστε να οδηγήσει στην κατανόηση της πρότασης και κατ’ επέκταση του κειμένου.
Αν τα παιδιά είναι στα αρχικά στάδια εκμάθησης της ανάγνωσης, είναι
λογικό πως πρέπει να τους δώσουμε αρκετό χρόνο μέχρι να κατακτήσουν και
να αυτοματοποιήσουν τη διαδικασία αυτή. Ωστόσο, αν οι δυσκολίες αυτές
επιμένουν, τότε θα πρέπει να διεξάγεται άμεσα ένα εξατομικευμένο
πρόγραμμα ειδικής διαπαιδαγώγησης παρεμβατικού χαρακτήρα, με απώτερο
στόχο τη βελτίωση της αναγνωστικής ευχέρειας και κατανόησης, βασισμένο
πάντα στις ιδιαίτερες ανάγκες και κλίσεις του εκάστοτε μαθητή.
Η δυσαναγνωσία είναι ο όρος ο οποίος μας
παραπέμπει στις μη αναμενόμενες δυσκολίες που παρουσιάζουν κάποιοι
μαθητές στην αναγνωστική ικανότητα και κατανόηση ενός κειμένου. Οι
παράγοντες που προκαλούν αυτή τη μαθησιακή δυσκολία δύναται να είναι
βιολογικοί, κληρονομικοί, καθώς και άλλοι που μπορεί να υπάρξουν κατά
την προγεννητική, γεννητική και μεταγεννητική περίοδο.
Ωστόσο, ο πιο σημαντικός παράγοντας στον οποίο οφείλεται η εμφάνιση δυσκολιών στην ανάγνωση, είναι η ύπαρξη προβλημάτων στη γλωσσική επεξεργασία. Η ελλειμματικότητα στην φωνολογική επίγνωση δυσκολεύει την αποθήκευση, την ανάκληση αλλά και την επεξεργασία των λέξεων ως συνόλων, γεγονός που καθιστά την πρώτη ως τον πιο ισχυρό παράγοντα πρόβλεψης των αναγνωστικών δυσκολιών.
Παρά ταύτα, η δυσαναγνωσία είναι μία μαθησιακή δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπιστεί, αρκεί η διάγνωσή της να γίνει έγκαιρα. Αν παρατηρηθεί ότι το παιδί δεν παρουσιάζει κάποια σημαντική βελτίωση στην αναγνωστική του ικανότητα, ήδη στο τέλος της Α΄ τάξης και μέχρι και τις αρχές της Β΄ τάξης, θα είναι ωφέλιμο οι γονείς να ζητήσουν βοήθεια από ειδικό παιδαγωγό ή λογοθεραπευτή. Μέσα από μία σωστή συνεργασία παιδιού, γονέα και θεραπευτή, το παιδί μπορεί να φτάσει στο κατάλληλο επιθυμητό επίπεδο ανάλογα με την ηλικία του και τις δυνατότητές του. Η ανάγνωση διακατέχει ένα πολύ σπουδαίο ρόλο στη ζωή του παιδιού, γι’ αυτό και είναι σημαντικό να γίνεται πρώιμα οποιαδήποτε παρέμβαση.
Στρατηγικές και τρόποι αντιμετώπισης των αναγνωστικών δυσκολιών
- Ζητήστε από το παιδί να διαβάσει καρτέλες με συλλαβές με βάση ένα συγκεκριμένο γράμμα (βα, βο, βω, βι, βη, βυ, βε, βαι, βοι, βει, βια, βιο, βευ, βαυ, Βα, Βο, Βω, κ.τ.λ.). Ζητήστε του να τις διαβάζει κάθε φορά και πιο γρήγορα. Μόλις τις αυτοματοποιήσει, προχωρήστε σε μία άλλη ομάδα συλλαβών. Μπορείτε να χρωματίσετε κάθε ομάδα συλλαβών με διαφορετικό χρώμα.
- Δώστε στο παιδί να διαβάσει δισύλλαβες λέξεις που αρχίζουν από ένα συγκεκριμένο γράμμα ή συλλαβή (γάλα, γάζα, γάτα, κ.τ.λ.). Ζητήστε του να επιταχύνει την ανάγνωσή του κάθε φορά. Προχωρήστε στην επόμενη ομάδα λέξεων μόλις το παιδί μάθει να διαβάζει σωστά και γρήγορα όλες τις λέξεις. Στη συνέχεια μπορείτε να προχωρήσετε σε τρισύλλαβες, τετρασύλλαβες και πολυσύλλαβες λέξεις.
- Ζητήστε από το παιδί να βρει, να πει και να γράψει λέξεις που να αρχίζουν από ένα συγκεκριμένο γράμμα, π.χ. το γράμμα χ (χαλί, χέρι. χωνί, κ.τ.λ.). Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε παράλληλα και εικόνες ώστε να δει τη διαδικασία σαν παιχνίδι.
- Δώστε στο παιδί λέξεις σε καρτέλες, στην αρχή δισύλλαβες, τρισύλλαβες και στη συνέχεια πολυσύλλαβες. Ζητήστε του με ένα ψαλίδι να κόψει ένα-ένα τα γράμματα και να τα λέει δυνατά. Στη συνέχεια, ανακατέψτε τα γράμματα και ζητήστε του να θυμηθεί και να ξαναφτιάξει τις λέξεις.
- Δώστε στο παιδί καρτέλες με λέξεις που τους λείπει μια συλλαβή και ζητήστε του να τη βρει και να διαβάσει σωστά τις λέξεις, π.χ. λε _ νι (λεμόνι), πο _ λατο (ποδήλατο).
- Δώστε στο παιδί να διαβάσει λέξεις με ομοιοκαταληξία, όπως ζάρι-ψάρι, λάβα-φάβα, κότα-ρότα, κ.τ.λ., αλλά και λέξεις που διαφέρουν μόνο στον τόνο, όπως γέρος-γερός, άλλα-αλλά, θέα-θεά, νόμος-νομός, κ.τ.λ.
- Δώστε στο παιδί να διαβάσει απλές προτάσεις, π.χ. Εγώ πίνω χυμό. Καλό θα είναι η κάθε λέξη να είναι χρωματισμένη ή κυκλωμένη με διαφορετικό χρώμα. Όταν το παιδί μάθει να διαβάζει γρήγορα τις συγκεκριμένες προτάσεις, προχωρήστε σε πιο σύνθετες.
- Διαβάστε ένα κείμενο παρέα με το παιδί. Η διαδικασία μπορεί να γίνει διαβάζοντας μια πρόταση ο ένας και μια πρόταση ο άλλος εναλλάξ, χρωματίζοντας τη φωνή σας. Αρέσει πολύ στα παιδιά!
- Δώστε στο παιδί να διαβάσει παραμύθια, κόμικς, αστείες ιστορίες και κείμενα που το ενδιαφέρουν ανάλογα με την ηλικία του.
- Όταν το παιδί διαβάζει κάτι δυνατά και κομπιάζει σε κάποια λέξη, δώστε του λίγο χρόνο να την επεξεργαστεί και να μπορέσει να τη διαβάσει τελικά. Μην σπεύδετε να πείτε εσείς τη λέξη!
- Τονίστε την αυτοπεποίθηση του παιδιού σας επιβραβεύοντας ακόμα και μια μικρή βελτίωση!
Γενικότερα, είναι απαραίτητο να δίνουμε περισσότερο χρόνο στον μαθητή ώστε να προβαίνει σε μία σιωπηρή ανάγνωση πριν του ζητήσουμε να κάνει μία φωναχτή ανάγνωση, καθώς έτσι έρχεται ευκολότερα σε επαφή με το κείμενο. Φυσικά, είναι ευνόητο πως το κείμενο θα πρέπει να ανταποκρίνεται ακριβώς στο επίπεδό του και να είναι προσαρμοσμένο στο μαθησιακό του προφίλ.
Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να θυμόμαστε πως το παιδί δεν θα πρέπει να διορθώνεται συνεχώς κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης, παρά μόνο αν αλλοιώνεται το νόημα του κειμένου. Αντί αυτού, είναι προτιμότερο να επιβραβεύεται ακόμα και η πιο μικρή του προσπάθεια. Έτσι, διεξάγουμε τη διαδικασία της ανάγνωσης με πιο ευχάριστα συναισθήματα, μειώνουμε το άγχος που προκαλείται και ενισχύουμε την αυτοπεποίθηση του.