 |
| πηγη |
Τα παιδιά με ΔΕΠ-Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας) συνήθως δυσκολεύονται με την καθημερινή μελέτη στο σπίτι. Ξεκινούν το διάβασμα, αλλά σύντομα αρχίζουν να χαζεύουν, να σκέφτονται άλλα πράγματα και τελικά να μην ολοκληρώνουν τις ασκήσεις τους. Παραπονιούνται ότι διαβάζουν για ώρες, ότι οι ασκήσεις τους και τα καθήκοντα του σχολείου είναι πάρα πολλά.
Για τους γονείς
Οι γονείς παίζουν κυρίαρχο ρόλο στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που βιώνει ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ και στη βελτίωση της καθημερινότητάς του. Στην πραγματικότητα δεν χρειάζονται ώρες διαβάσματος, ούτε φωνές, ούτε κυνηγητό μέσα στο σπίτι, ούτε απειλές, αλλά οργάνωση!
Μερικές χρήσιμες συμβουλές για το σπίτι μπορούν να βοηθήσουν ώστε το παιδί να είναι πιο ήρεμο και να μπορεί να ανταποκρίνεται επαρκώς στις υποχρεώσεις του.
1. Τονίστε την καλή συμπεριφορά
Για παράδειγμα αν κάθεται στον καναπέ και περιμένει να ετοιμαστεί το φαγητό αλλά παράλληλα μαλώνει με τον αδερφό του ή κάνει φασαρία, μην τονίσετε μόνο το τελευταίο γεγονός. Θυμηθείτε πρώτα να επαινέσετε ότι κάθεται στον καναπέ και περιμένει και μετά ζητήστε του να κάνει και το επιπλέον.
2. Αγνοήστε όσο μπορείτε τις ασήμαντες «κακές» συμπεριφορές
Αν θέλετε να αλλάξετε σημαντικά άσχημες συμπεριφορές πρέπει πρώτα να μπορείτε να προσπερνάτε τις απλά «ενοχλητικές» συμπεριφορές, πχ. πειράγματα, λίγο θόρυβο για να δώσετε σημασία σε αυτές που μπορεί να γίνουν επικίνδυνες.
3. Ανατροφοδοτήστε το παιδί με στοιχεία για την συμπεριφορά του
Αν βλέπετε ότι ξεκινάει μια συμπεριφορά που θα οδηγήσει στα γνωστά αποτελέσματα σταματήστε και εξηγήστε στο παιδί τι κάνει και τι πρέπει να αλλάξει πχ. βάλε τα πόδια στο πάτωμα όχι στην καρέκλα. Αν δεν γνωρίζει τι πρέπει να αλλάξει θα ανακυκλώνει τον ίδιο «φαύλο κύκλο».
4. Ανατροφοδοτήστε με αυτά τα στοιχεία όσο πιο συχνά μπορείτε
Κάθε φορά θα πρέπει να είστε συγκεκριμένοι στο τι πρέπει να αλλάξει το παιδί. Η απλή οδηγία «συμμορφώσου» δεν βοηθάει.
5. Πάντα τονίζουμε πρώτα την καλή συμπεριφορά και μετά αυτό που δεν μας αρέσει
6. Αναπτύξτε ρουτίνες
Όπως πχ. συγκεκριμένη ώρα για να σηκωθεί, να φάει, να διαβάσει κτλ. Πρέπει να υπάρχει περιθώριο χρόνου μέχρι να συνηθίσει στην ρουτίνα γιατί το παιδί δεν μπορεί να κάνει τα πράγματα αυτά στον χρόνο που επιθυμείτε. Οι ιεροτελεστίες βοηθούν για να αποτυπωθούν περισσότερο βιωματικά στα παιδιά αυτά οι υποχρεώσεις τους πχ. «Στις 9:00 πλένουμε τα δόντια μας και μετά διαβάζουμε το παραμύθι που θες».
7. Σημειώστε και αναρτήστε μέχρι 3 κανόνες
Μπορείτε να αναρτήσετε σε εμφανές σημείο ένα σημείωμα με 3-4 κανόνες (όχι περισσότερους) που θεωρείτε σημαντικούς. Κάθε φορά που παραβίασε κάποιον μπορείτε όχι μόνο να τον λέτε αλλά και να τον δείχνετε.
8. Προνοήστε για τα προβλήματα
Είναι χρήσιμο να έχετε συγκεκριμένους κανόνες για κάθε μέρος που πρόκειται να πάτε με το παιδί και γνωρίζετε ότι είναι πολύ πιθανό να διασπαστεί και να υπερδιεγερθεί πχ. Super Markets, εστιατόρια κτλ. Όλα τα μέρη που έχουν έντονη κινητικότητα και πολλαπλά ερεθίσματα βρίσκονται στα «υψηλής επικινδυνότητας μέρη». Είναι λοιπόν χρήσιμο να ξέρει από πριν τι περιμένετε να μην κάνει. Ανάλογα θα πρέπει να έχει μια επιβράβευση ή ένα κόστος.
9. Λάβετε υπ’ όψιν την ανάγκη που θέλει να ικανοποιήσει
Κάθε φορά που το παιδί κάνει κάτι «ακατάλληλο» πχ, φωνάζει, καταλήγει σε κρίση θυμού κτλ. υπάρχει μια ανάγκη που θέλει να καλύψει, ένα αίτημα αλλά δεν ξέρει να το ζητήσει με τον κατάλληλο τρόπο. Επομένως πρέπει πρώτα να καταλάβετε τι είναι αυτό που θέλει και χρειάζεται και μετά να του μάθετε να το ζητάει με τον κατάλληλο τρόπο.
10. Ώρα και μέρος
Να έχετε συγκεκριμένη ώρα έναρξης του διαβάσματος. π.χ. μετά το μεσημεριανό φαγητό, καθώς επίσης και συγκεκριμένο χώρο π.χ. στο δωμάτιο του και όχι όπου τύχει!
11. Ο χώρος μελέτης
Ο χώρος μελέτης για έναν μαθητή είναι, συνήθως, το δωμάτιό του. Για ένα παιδί με ΔΕΠ-Υ, ο χώρος του δωματίου του είναι το φρούριό του, το μέρος που αισθάνεται ασφάλεια. Πρέπει, λοιπόν, να είναι καλά οργανωμένο, τα βιβλία του, τα τετράδιά του και τα φυλλάδια με τις ασκήσεις να είναι σωστά οροθετημένα, στη βιβλιοθήκη, με τις απαραίτητες ετικέτες και με όχι έντονα χρώματα που μπορούν να του αποσπούν την προσοχή.
Το γραφείο, όπου διαβάζει τα μαθήματά του, πρέπει να είναι λιτό, μακριά από το παράθυρο και πάνω να υπάρχουν μόνο τα απαραίτητα: τα μολύβια του, τα βιβλία του και τα τετράδιά του. Πριν ξεκινήσει η μελέτη των μαθημάτων, ο γονιός ενημερώνει το παιδί για τις δραστηριότητες που θα χρειαστεί να κάνει πριν καθίσει για διάβασμα (π.χ. να πάει τουαλέτα, να πιει νερό) και σε περίπτωση κούρασης, θα έχει ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα.
12. Λίστα καθηκόντων
Βοηθήστε το παιδί να οργανώσει το διάβασμα του. Δείτε μαζί το πρόγραμμα της επόμενης μέρας και σημειώστε σε ένα χαρτί τι έχει να κάνει. Φτιάξτε δηλαδή μια λίστα – αρχικά μαζί, σύντομα το παιδί θα την φτιάχνει μόνο του – με τις ασκήσεις. Έτσι το παιδί θα ξέρει τι έχει να κάνει και θα μπορεί να σβήνει κάθε άσκηση που ολοκληρώνει.
13. Ησυχία
Και δεν εννοώ ότι όταν διαβάζει το παιδί δεν θα κουνιούνται οι υπόλοιποι στο σπίτι, αλλά να περιορίσετε τους θορύβους όπως οι ομιλίες στο σπίτι ή στο τηλέφωνο και η τηλεόραση να είναι κλειστή. Μην μαθαίνετε το παιδί να διαβάζει στην απόλυτη ησυχία απλά μειώστε τους θορύβους που μπορεί να του αποσπάσουν την προσοχή.
14. Αφήστε το παιδί μόνο του
Αφού βεβαιωθείτε ότι το παιδί ξέρει ποιες ασκήσεις έχει και τι πρέπει να κάνει σε αυτές, απομακρυνθείτε από το δωμάτιο και μην κάθεστε μαζί του. Αλλιώς θα μάθει να διαβάζει μόνο μαζί με κάποιον…
15. Μην διορθώνετε τα λάθη του
Αν το παιδί σας π.χ. κάνει ορθογραφικά λάθη, δείτε τα μαζί, συζητήστε τα, βοηθήστε το να εντοπίζει τα λάθη του και να τα διορθώνει. Δεν έχει σημασία να παρουσιάζει τα τέλεια γραπτά στο σχολείο, αλλά να μαθαίνει!
16. Υπομονή
Μπορεί να σας φαίνεται παράξενο και να εκνευρίζεστε που το παιδί σας αφαιρείται τόσο εύκολα , όμως δεν πρέπει! Μην αρχίζετε χαρακτηρισμούς τύπου «είσαι τεμπέλης, αφηρημένος, χαζός, γιατί δεν είσαι σαν τον αδερφό ή την αδερφή σου» και άλλα τέτοια που μόνο κακό κάνουν! Μείνετε ήρεμοι, χρησιμοποιήστε την επιβράβευση και τη θετική ενίσχυση και αποφύγετε τις τιμωρίες!
17. Ενημερώστε τον εκπαιδευτικό της τάξης
Μιλήστε με το δάσκαλο/ δασκάλα του παιδιού σας και πείτε του ότι το παιδί σας προσπαθεί πολύ με το διάβασμα και ζητήστε να επαινεί την προσπάθεια και όχι μόνο το αποτέλεσμα.
18. Βοήθεια ειδικού
Αν παρά τις προσπάθειες σας το παιδί δυσκολεύεται στα μαθήματα, στο σχολείο ή στο διάβασμα στο σπίτι, αναζητήστε εξειδικευμένη βοήθεια. Η παρέμβαση ειδικής αγωγής με εξατομικευμένο πρόγραμμα, βασισμένο στις δυσκολίες του παιδιού σας, είναι απαραίτητη και μάλιστα από τις μικρές τάξεις του δημοτικού.
19. Το παιδί χρειάζεται εκτόνωση
Εξωσχολικές δραστηριότητες όπως κολύμπι, ποδόσφαιρο, μπάσκετ κλπ. είναι καλό να προτιμούνται. Επίσης οι ομαδικές δραστηριότητες βοηθούν ακόμη περισσότερο το παιδί να αναπτύξει την κοινωνικότητά του αλλά και να βελτιώσει την αυτοεκτίμησή του. Παιχνίδια όπως σκάκι, παζλ αλλά και άλλα παιχνίδια επιτραπέζια ή μη που προωθούν τη συγκέντρωση προσοχής, καλό είναι να επιλέγονται.
20. Μην παραιτείστε
Πολλές φορές αποδεικνύεται αρκετά δύσκολο να πρέπει να θυμάσαι να κάνεις όλα αυτά κάθε μέρα και να μην πετυχαίνουν κάθε φορά. Για αυτό αναζητήστε τους μηχανισμούς αντιμετώπισης του δικού σας θυμού πχ. πηγαίνετε ένα σύντομο περίπατο όταν η κρίση τελειώσει. Είναι όμως σημαντικό να υπάρχει συνέπεια στο τι ζητάς και πως το ζητάς, για να μην συνεχίζεται η ανακύκλωση των ίδιων προβλημάτων.
Εκτός από το οικογενειακό περιβάλλον, που χρειάζεται «εκπαίδευση» στην αποτελεσματική επικοινωνία με το παιδί με ΔΕΠΥ, και το σχολικό περιβάλλον είναι απαραίτητο να γνωρίζει τακτικές για την ομαλή λειτουργία στην τάξη. Το παιδί με ΔΕΠΥ είναι ισότιμο μέλος στην διδακτική τάξη και πρέπει να υπάρχουν τρόποι για να μπορεί να ενταχθεί και να πάρει γνώσεις όπως και οι συμμαθητές του.
Για το τέλος άφησα το πιο σημαντικό ίσως!
Προσοχή!!! Όχι διάβασμα μετά τη χρήση ηλεκτρονικών συσκευών (υπολογιστή, tablet, κινητό). Η μεγάλη χρήση δημιουργεί συμπτώματα και συμπεριφορά δυσλεξίας.
Είμαστε στη διάθεσή σας για ό,τι χρειαστείτε.
Αλεξάνδρα Σκαμπαρδώνη
εκπαιδευτικός ειδικής αγωγής