 |
| πηγη |
Στην καθημερινότητά μας συχνά ακούμε και χρησιμοποιούμε τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες», χωρίς να μας είναι απολύτως ξεκάθαρη η έννοιά του.
Τι είναι οι μαθησιακές δυσκολίες;
Με τον όρο «μαθησιακές δυσκολίες» περιγράφουμε μία ομάδα πολύμορφων δυσκολιών, οι οποίες εκδηλώνονται σε ένα ευρύ φάσμα γλωσσικών διεργασιών, και αναφερόμαστε στη λειτουργία και εκμάθηση της ομιλίας, της ανάγνωσης, της γραφής, της κατανόησης και των μαθηματικών. Αυτές οι δυσκολίες είναι εγγενείς στο άτομο, θεωρούνται ότι υπάρχουν εξαιτίας της δυσλειτουργίας του κεντρικού νευρικού συστήματος και είναι δυνατόν να εκδηλώνονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μαζί με τις μαθησιακές δυσκολίες είναι δυνατόν να συνυπάρχουν προβλήματα αυτορρύθμισης της συμπεριφοράς, κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης, τα οποία όμως, από μόνα τους δεν προσδιορίζουν μία μαθησιακή δυσκολία. Επίσης, μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να παρατηρούνται ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (π.χ. λειτουργική αδυναμία αισθήσεων, νοητική υστέρηση, σοβαρή συναισθηματική διαταραχή) ή με εξωγενείς επιρροές (π.χ. πολιτισμικές διαφορές, υστερημένο γλωσσικό περιβάλλον, ανεπαρκής ή ακατάλληλη εκπαίδευση), δεν είναι όμως αποτέλεσμα αυτών των συνθηκών ή επιρροών (National Joint Committee of Learning Difficulties/ NJCLD, 1988).
Είδη μαθησιακών δυσκολιών:
- Δυσαναγνωσία
- Δυσορθογραφία
- Αλεξία
- Αγραφία/δυσγραφία
- Δυσαριθμησία
- Δυσλεξία
Δυσαναγνωσία
Τι είναι η δυσαναγνωσία;
Με
τον όρο «δυσαναγνωσία» περιγράφουμε τη δυσκολία στην αναγνωστική
ικανότητα του παιδιού, κατά την οποία το παιδί δεν αποδίδει το
αναμενόμενο όριο στην ανάγνωση που αντιστοιχεί στην ηλικία του.
Χαρακτηριστικά ενός αναγνώστη με δυσαναγνωσία
- Κομπιάζει την ώρα της ανάγνωσης
- Χάνει τη σειρά του κειμένου
- Δεν τονίζει σωστά
- Διαβάζει λάθος τις λέξεις χωρίς να το αντιλαμβάνεται
- Δυσκολεύεται στην αποκωδικοποίηση των γραμμάτων (ποιο φώνημα αντιστοιχεί στο εκάστοτε γράμμα)
- Δυσκολεύεται στην ανάγνωση πολυσύλλαβων λέξεων
- Προσθέτει φθόγγους ή συλλαβές στις λέξεις που διαβάζει
- Αγνοεί τα σημεία στίξης
- Δεν ολοκληρώνει την ανάγνωση σε ικανό χρόνο
- Δεν αποδίδει την κεντρική ιδέα του κειμένου είτε προφορικά είτε γραπτά
Δυσαναγνωσία ή απλή δυσκολία στην ανάγνωση;
Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την ανάγνωση πριν ξεκινήσει η φοίτησή τους στο σχολείο, γύρω στα 4 έτη. Παρόλο που η ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας ξεκινάει αρκετά νωρίς, κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, ο οποίος μπορεί να διαφέρει από τα ορόσημα της ηλικία του. Αν ο μαθητής είναι σε θέση:
- να αναγνωρίζει την ομοιοκαταληξία σε ένα ποίημα ή ένα τραγούδι
- να περιγράφει εικόνες
- να αναγνωρίζει τον αριθμό των συλλαβών της λέξης
- να ενώνει και να χωρίζει τις συλλαβές (σε δισύλλαβες και τρισύλλαβες λέξεις)
- να αναγνωρίζει όλους τους ήχους των γραμμάτων
- να δημιουργεί με φωνήματα νέες λέξεις (π.χ. αν από τη λέξη μήλο βγάλω το –μ και βάλω το –φ, ποια λέξει σχηματίζεται;)
- να αναγνωρίζει τον αριθμό των φωνημάτων
- να αναγνωρίζει τα φωνήματα και στις πολυσύλλαβες λέξεις
μέχρι και την ολοκλήρωση της πρώτης τάξης του Δημοτικού και ακόμα και με αργό ρυθμό κατακτάει τη φωνολογική ενημερότητα της γλώσσας, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Μπορούμε, απλά, να το χαρακτηρίσουμε σαν μια φυσιολογική αδυναμία του ίδιου του παιδιού, λόγω το ότι έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με αναγνωστικές δραστηριότητες που περιέχουν μεγαλύτερα κείμενα, περισσότερες λέξεις, περισσότερους κανόνες λόγω το ότι πια φεύγει από το νηπιαγωγείο και πηγαίνει στο Δημοτικό.
Ενίσχυση της ανάπτυξης της αναγνωστικής ικανότητας
Η φωνολογική ενημερότητα είναι το Α και το Ω στην ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας. Φωνολογική ενημερότητα είναι η ικανότητα του παιδιού να αναλύει τη λέξει στα επιμέρους στοιχεία της (συλλαβές και φωνήματα) και να συνδυάζει τα επιμέρους στοιχεία για να φτιάχνει λέξεις. Η φωνολογική ενημερότητα είναι δυνατό να αναπτυχθεί στα παιδιά μέσα από ένα πλήθος δραστηριοτήτων, όπως:
εντοπισμός της λέξης που αρχίζει με το ίδιο φώνημα
εντοπισμός της λέξης που αρχίζει από την ίδια συλλαβή
εντοπισμός της λέξης που δεν αρχίζει με την ίδια συλλαβή
Αυτές είναι κάποιες ενδεικτικές από δεκάδες δραστηριότητες και παιχνίδια που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για την κατάκτηση της φωνολογικής ενημερότητας και συνεπώς για την ανάπτυξη της αναγνωστικής ικανότητας.