Αναγνώριση των συναισθημάτων. (Υλικό με καρτέλες)

ΠΗΓΗ

 

Περιεχόμενο διδασκαλίας: (Τι θα διδάξω):
Θα διδάξω το μάθημα αναγνώριση των συναισθημάτων.
Στόχοι: (γνώση, στάσεις, δεξιότητες) Γιατί το διδάσκω:
Οι μαθητές να είναι σε θέση:

1. Να γνωρίζουν τα βασικά συναισθήματα
2. Να εντοπίζουν πιθανά αίτια των βασικών συναισθημάτων
3. Να συνεργάζονται μεταξύ τους

Διδακτικά, εποπτικά μέσα και υλικά: (Ποια μέσα θα χρησιμοποιήσω).

• Πίνακας
• Α3 χαρτόνι (σύννεφο)
• Καπέλο
• Καρτέλες με συναισθήματα
• Εικόνες με πρόσωπα
• Κουτιά με εικόνες
• Καθρεφτάκια
• CD με μουσικές
• Ραδιόφωνο
• Μέθοδος Διδασκαλίας, πορεία και δραστηριότητες: (Πως θα το διδάξω, πορεία διδασκαλίας, οργάνωση της τάξης, δραστηριότητες)
  Δραστηριότητες:
  
  • Συναισθηματοβροχή: Λέω στα παιδιά ότι ένα σύννεφο βρέχει συναισθήματα. Βάζω στον πίνακα το σύννεφο. Μέσα σε ένα καπέλο είναι τα συναισθήματα πάνω σε καρτέλες. Κάθε φορά που ένα παιδί θα λέει ένα συναίσθημα, θα πηγαίνει να το βρίσκει από το καπέλο των συναισθημάτων και θα το βάζει στον πίνακα κάτω από το σύννεφο
  
  
  
  • Λέω στα παιδιά να περπατήσουν θυμωμένα. Μετά περπατούν χαρούμενα, μετά λυπημένα, μετά φοβισμένα και τέλος ενθουσιασμένα. (θα πρέπει να συμμετέχει το πρόσωπο και το σώμα τους). Τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και ο καθένας λέει το όνομα του με όποιο συναίσθημα θέλουν (λυπημένα, χαρούμενα, ντροπαλά, θυμωμένα, κ.τ.λ).
  
  
  • Βάζω στον πίνακα διάφορες εικόνες με πρόσωπα που κάνουν εκφράσεις. Τα παιδιά θα πρέπει να βρουν το συναίσθημα που έχει κάθε πρόσωπο. Κάθε φορά που το βρίσκουν, θα πιάνουν την καρτέλα με τo συναίσθημα από την συναισθηματοβροχή (δρ.1) και την κολλούν κάτω από το κατάλληλο πρόσωπο.
  
  
  
  • Παιχνίδι ΄΄ Καθρέφτης ΄΄: Σε κάθε δυάδα δίνω ένα κουτί με τα συναισθήματα σε καρτέλες. Το ένα παιδί τραβά μια καρτέλα και κάνει το συναίσθημα που λέει η καρτέλα με το πρόσωπο και το σώμα του και ο άλλος, τον μιμείται σαν να είναι ο καθρέφτης του.
  
  
  • Βάζω διάφορες μουσικές στον Η/Υ. σε κάθε μουσική το κάθε παιδί μου δείχνει την καρτέλα με το συναίσθημα που νιώθει. Στην συνέχεια μου λένε κάτι που τους θύμισε η μουσική που άκουσαν (μια σκηνή, μια ανάμνηση, κ.τ.λ).
  
  1. Heifetz-Beethoven Romance No. 2 in F Major (Op. 50)
  2. Wolfgang Amadeus Mozart_ Adagio in E Major for Violin and Orchestra
  3. Vivaldi Violin Concerto No.4 in F minor_ RV297 (2) ''The Winter''
  4. Vadim Repin and Nikolai Lugansky play Tchaikovsky _Melody_ from Souvenir d'un lieu cher
  
  • Τοποθετώ στο πάτωμα αναποδογυρισμένες τις καρτέλες με τα συναισθήματα (χαρά, λύπη, θυμό, φόβο). Όταν αρχίσει η μουσική τα παιδιά κινούνται στον χώρο χωρίς να πατούν τις καρτέλες. Όταν σταματήσω την μουσική, τα παιδιά πιάνουν από μια καρτέλα (θα υπάρχουν 3-4 καρτέλες για κάθε συναίσθημα). Τα παιδιά θα χωριστούν σε 4 ομάδες (κάθε ομάδα από ένα συναίσθημα). Κάθε ομάδα πρέπει να σκεφτεί και να παρουσιάσει ένα περιστατικό από την καθημερινή τους ζωή το οποίο τους προκάλεσε το συναίσθημα της ομάδας τους.
  
  
  μουσική:
  • Δίνω στα παιδιά από ένα καθρεφτάκι και τους ζητάω, την ώρα που θα τους διαβάζω ένα μέρος του παραμυθιού ΄΄ Η παλέτα των συναισθημάτων ΄΄, να δείχνουν τα συναισθήματα που περιγράφουν στο κείμενο με παντομίμα στο καθρεφτάκι τους, έτσι ώστε να βλέπουν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο πρόσωπο τους.
  
  Αξιολόγηση: (Πώς θα αξιολογήσω την εργασία μου) συνεχής αξιολόγηση, τελική αξιολόγηση)
  Η αξιολόγηση θα είναι συνεχής σε όλη την διάρκεια του μαθήματος μέσα από τις δραστηριότητες που θα γίνονται.
•  
•  
• ΛΗΨΗ ΕΙΚΟΝΕΣ
•  
• ΛΗΨΗ ΚΑΡΤΕΣ
•  
• ΛΗΨΗ ΚΑΡΤΕΛΕΣ
• 
  

Οι προκλήσεις της δυσορθογραφίας: Αντιμετώπιση και υποστήριξη

πηγη

 Σύμφωνα με την Ελληνική Εταιρεία Δυσλεξίας και βιβλιογραφικές έρευνες (Firth, 1980, Potvinetal. 2007, Snowling & Stackhouse, 1997), τα στάδια της ορθογραφημένης αυτόματης είναι τα ακόλουθα οκτώ.

1.Σύλληψη της ιδέας και ταυτόχρονα έλεγχο της συνοχής της ιδέας με το υπόλοιπο κείμενο.
2. Εύρεση των κατάλληλων λέξεων οι οποίες θα εκφράσουν την ιδέα.
3. Φωνημική ανάλυση των λέξεων.
4. Γραμματική και ετυμολογική ποιότητα μέσω της κατανόησης του περιεχομένου της πρότασης.
5. Γραφοφωνημική αντιστοίχιση.
6. Η εύρεση των κατάλληλων γραφημάτων με τη βοήθεια των ορθογραφικών κανόνων.
7. Η ανάκληση του κινητικού μοντέλου απεικόνισης των γραφημάτων.
8. Γραφή κειμένου.

Λάθη δυσορθογραφίας δύνανται να οφείλονται σε διαταραχές της οπτικής και ακουστικής αντίληψης, σε διαταραχές της ανάπτυξης του προφορικού λόγου και σε δυσκολία στην οργάνωση του χώρου και του χρόνου. Δυσλειτουργία στο μηχανισμό της οπτικής μνήμης και παρατηρείται έλλειψη παγιωμένου ορθογραφικού συστήματος.

Δυσορθογραφία και συχνά συμπτώματα

Προσθήκη άχρηστων γραμμάτων	σπππππίτι
Παραλείψεις γραμμάτων	χμα αντι χώμα ποτα αντί πόρτα
Λανθασμένη ανάγνωση	τώω αντί τρώω
Διαλεκτικές επιρροές λόγου	κατσίκ αντί κατσίκι
Αντιστροφή όλης της λέξης	ιζαμ αντί μαζί
Αντιστροφή φωνηέντων	εατός αντί αετός
Αντιστροφή στη σειρά συμφώνων	λπένω αντί πλένω
Αντιστροφή συμφώνου ή φωνήεντος όταν το ένα ακολουθεί το άλλο	γνεεθιλα αντί γενέθλια
Αντιστροφή συλλαβών	νωπι αντί πίνω
Λανθασμένη αντίληψη ήχου με ένα σετ γραμμάτων, όπως υ με ου
“Νεογραφισμοί”, γράμματα κολλημένα

Τα Διαγνωστικά κριτήρια κατά DSΜ-ΙV (1994) για την Διαταραχή της Δυσορθογραφίας είναι:

-Οι δεξιότητες ορθής γραφής, όπως μετρούνται με σταθμισμένες δοκιμασίες ατομικά ­ είναι σημαντικά κατώτερες από τις αναμενόμενες της χρονολογικής ηλικίας του παιδιού, της νοημο­σύνης του και της κατάλληλης για την ηλικία του εκπαίδευσης.
-Η διαταραχή στο Κριτήριο 1 παρεμποδίζει σημαντικά τη σχολική επίδοση ή τις δραστηριό­τητες της καθημερινής ζωής (όπου απαιτείται σύνθεση γραπτών κειμένων). Εννοείται ότι απαιτείται, οι γραμματικά σωστές προτάσεις και η σωστή οργάνωση παραγράφων.
-Εάν υπάρχει αισθητηριακό έλλειμμα ή βλάβη, οι δυσκολίες στις δεξιότητες της γραφής είναι πολύ περισσότερες από αυτές που απορρέουν από την διαταραχή.

Συχνά, η διαταραχή αυτή συνυπάρχει με Διαταραχή της Ανάγνωσης (Δυσλεξία) ή Διατα­ραχή των Μαθηματικών (Δυσαριθμησία). Είναι πολύ σπάνιο να εμφανιστεί μόνη της. Συνήθως η διαταραχή γίνεται εμφανής στη δεύτερη τάξη του Δημοτικού (αφού έχει προηγηθεί τυπικά επαρκής διδασκαλία στη σύνθεση προτάσεων), μερι­κές φορές και αργότερα.

Tα λάθη των παιδιών με δυσορθογραφία μπορούν να ταξινομηθούν σε επτά μεγάλες κατηγορίες οι οποίες αναλύονται παρακάτω (Eistienne, 1971) :

1. Λάθη στην τοποθέτηση των γραφημάτων στο χώρο
α. Αντικατάσταση γραμμάτων από άλλα γειτονικών μορφών.
-διαφορετικά προσανατολισμένα (ρ. 9)
-γειτονικής μορφής (γ,χ)
β. Αντιστροφές
-αντιστροφή αρχικού φωνήεντος (αρ, ρα)
-αντιστροφές μέσα στην συλλαβή ή σε διαδοχικά σύμφωνα (τρία, τίρα)
γ. Παράλειψη γραμμάτων ή συλλαβών
δ. Πρόσθεση γραμμάτων ή συλλαβών
ε. Σύνδεση των λέξεων (της μαμάς του-της μαμάστου)

—2. Φωνολογικά λάθη
α. Αντικατάσταση άηχου ηχηρού φωνήματος
β. Απλοποίηση συμπλέγματος (βάφτισα, βάφισα)
γ. Αφομοίωση (παγώνω, παγώγω)
δ. Επένθεση (κλαίω, καλαίω)
ε. Παραποίηση φωνηέντων (πέντε, πέντα)

—3. Λάθος χρήση (ιστορική ορθογραφία)
—4.Λάθη στη χρήση διαφορετικών γραμμάτων ενός ίδιου ήχου: ευχαριστώ-εφχαριστώ.
—5. Λάθη συμφωνίας γραμματικής κλίσης. Τα παιδιά με δυσορθογραφία μπορεί να γνωρίζουν τους γραμματικούς κανόνες αλλά δεν μπορούν να τους εφαρμόσουν.
—6. Αντικατάσταση λέξεων: γάτα-σκύλος
—7. Ομόηχες λέξεις: λύπη-λείπει.

Στρατηγικές αντιμετώπισης της δυσορθογραφίας:

-δουλεύουμε την ορθογραφική μνήμη(Berry, 2006)
-δίνουμε άμεση διόρθωση του λάθους ώστε ο μαθητής να απομνημονεύει σωστά το λάθος
-προσπαθούμε να σημειώνουμε τα σωστά ορθογραφημένα σημεία και όχι τα λάθη
-μετράμε το σωστό αριθμό λέξεων
-εξασκούμε την αντιγραφή (δείχνοντας τη λέξη στόχο και στη συνέχεια την κρύβουμε για να τη συγκρατήσει στη μνήμη του)
-είμαστε σίγουροι ότι ο μαθητής κατανοεί καλά το είδος κειμένου που γράφει και τις συγκεκριμένες απαιτήσεις
-στοχεύουμε σε μία ορθογραφία σωστά προετοιμασμένη
-συμβουλεύουμε το μαθητή όταν γράφει κάτι που δεν ξέρει ορθογραφικά να το αφήνει κενό ή να βάζει κάποιο σημάδι. Έτσι δεν θα καθυστερεί και θα οδηγείται δίδοντας προτεραιότητα σε ό,τι πρέπει (Scala, Marilyn, 2001)
-ορθογραφία με κενά
-ασκήσεις πολλαπλής επιλογής (όχι πάνω από 3 επιλογές)
-περιορίζουμε τον αριθμό λέξεων εκμάθησης και προσπαθούμε οι συγκεκριμένες λέξεις να έχουν μία θεματική δομή
-αποκωδικοποιούμε φωνητικά τις λέξεις
-δουλεύουμε τις αναλογίες των λέξεων
-δημιουργούμε με το μαθητή ένα οδηγό κειμενικής παραγωγής (κείμενο που διηγείται, επιχειρηματολογίας, κανόνες ..)
-οπτικό σχεδιάγραμμα έκθεσης (χρώματα, σχήματα, σύμβολα).

Πηγη

 

Τραυλισμός: Όλα όσα θέλετε να μάθετε

Τραυλισμός: Παλεύοντας με τις λέξεις

Ένα στα 20 παιδιά προσχολικής ηλικίας θα εμφανίσει συμπτώματα τραυλισμού και 1 στα 100 θα συνεχίσει να τραυλίζει στη σχολική ηλικία και στην ενήλικη ζωή του. 

Ο τραυλισμός εμφανίζεται συνήθως με τη μορφή επανάληψης φθόγγων, συλλαβών, ακόμη και ολόκληρων λέξεων, ενώ συχνά συνοδεύεται και από τα παρατεταμένα κενά μεταξύ των λέξεων. Σε ακραίες περιπτώσεις δεν εκφέρεται καν λόγος, παρά το γεγονός ότι τα όργανα που σχετίζονται με την ομιλία λειτουργούν κανονικά και ενώ το άτομο ξέρει πολύ καλά εκ των προτέρων τι θέλει να πει. Πολλά από τα άτομα που έχουν προβλήματα τραυλισμού συνήθως αντιμετωπίζουν και άλλα ψυχολογικά προβλήματα, τάσεις κοινωνικής απομόνωσης και άλλες φοβίες που σχετίζονται με την επαφή με άλλα άτομα.

Ο τραυλισμός εμφανίζεται συνήθως σε παιδιά ηλικίας 3 έως 6 ετών. Περίπου το 60% με 80% των περιπτώσεων καταφέρνει να διαχειριστεί με επιτυχία τα προβλήματα στην εκφορά του λόγου, ενώ ένα μικρότερο ποσοστό δεν μπορεί να τα ξεπεράσει. Ο τραυλισμός παρατηρείται συχνότερα σε άνδρες παρά σε γυναίκες. Τα παιδιά που τραυλίζουν συχνά νιώθουν ντροπή και άγχος όταν πρέπει να μιλήσουν, γεγονός που επιδεινώνει την κατάστασή τους. 

Ακόμα και σήμερα είναι πεποίθηση πολλών ενηλίκων που τραυλίζουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για τον τραυλισμό τους. Παρότι, από τη στιγμή που ο τραυλισμός γίνει χρόνιος, δεν υπάρχει θεραπεία με την έννοια της ίασης, ο ενήλικος και ο έφηβος που τραυλίζει μπορεί να μειώσει την ένταση και τη συχνότητα των στιγμών του τραυλισμού, να αλλάξει την ομιλία του σε έναν εύκολο και αποδεκτό τρόπο ομιλίας και να μειώσει στο ελάχιστο τις λειτουργικές συνέπειες που μπορεί να έχει ο τραυλισμός στη ζωή του. 

Οι επιστήμονες πάντως συγκλίνουν στο ότι η εμφάνιση τραυλισμού σχετίζεται με νευρολογικά ή ψυχολογικά αίτια. Υπό πίεση, η εμφάνισή του εντείνεται. Αλλά υπεύθυνα, θεωρούνται σήμερα και τα γονίδια. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία τα δύο τρίτα των περιπτώσεων συνδέονται με κάποιου είδους κληρονομικότητα.

Υπάρχουν τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους που πάσχουν στη βελτίωση της εκφοράς λόγου. Για παράδειγμα, ειδικά τμήματα υπό την εποπτεία ειδικών λογοθεραπευτών-ψυχοθεραπευτών βοηθούν τα άτομα με τραυλισμό στη βελτίωση της ομιλίας μέσω ειδικών προγραμμάτων. Μία μέθοδος που εφαρμόζεται με επιτυχία εστιάζει στο λεξιλόγιο που τα άτομα αυτά χρησιμοποιούν ήδη άνετα χωρίς να εμφανίζουν προβλήματα. Επίσης, υπάρχει και η  υιοθέτηση τεχνικών ομιλίας που δεν εξαφανίζουν μεν το πρόβλημα αλλά το αμβλύνουν αισθητά. Ένας άλλος τρόπος, τέλος, αντιμετώπισης του τραυλισμού είναι… μέσω του τραγουδιού, αφού πρόκειται για μια λειτουργία που εκκινεί από το δεξιό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Όπως είναι γνωστό, άλλωστε, όταν το ένα εγκεφαλικό ημισφαίριο δεν λειτουργεί σωστά, το άλλο τότε αναλαμβάνει να καλύψει το κενό.

Αν και η λογοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά τα παιδιά, οι γονείς, οι φίλοι και οι δάσκαλοί τους επίσης πρέπει να συνδράμουν. Οι  ειδικοί  συνιστούν να προσπαθήσετε  να κρατήσετε το παιδί μακριά από στρεσογόνες καταστάσεις. Επίσης να του αφήνετε χρόνο και αν  αρχίσει να τραυλίζει, καθησυχάστε το και  διαβεβαιώστε το ότι δεν υπάρχει πρόβλημα.

Πηγη

"Καμπανάκι" από το νηπιαγωγείο για τις δυσκολίες στο λόγο

πηγη

 Άργησε να μιλήσει, ελπίζω να μη σημαίνει αυτό κάτι για το σχολείο», «Δεν μπορεί να πει καλά το “ρ”, πότε θα το καταφέρει;», «O δάσκαλος μου είπε ότι είναι πολύ κακός στην ορθογραφία, θα δούμε αν θα διορθωθεί». Είναι μερικές από τις συχνότερες ανησυχίες των γονιών, καθώς το παιδί τους από μωρό γίνεται νήπιο και κατόπιν… υποψήφιος μαθητής. Στο παρελθόν ανάλογες δυσκολίες δεν θα προκαλούσαν τίποτα παραπάνω από τις παρατηρήσεις των γονιών. Σήμερα όμως οι μαθησιακές δυσκολίες καθώς και τα προβλήματα λόγου, επικοινωνίας και ομιλίας μπορούν να λυθούν με μερικές επισκέψεις στο λογοθεραπευτή. Πότε να απευθυνθείτε σε ειδικό και πώς μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας; 

Στην προσχολική ηλικία

● Λέει «μολύδι» αντί για «μολύβι», «θάσος» αντί για «δάσος». Αρκετά παιδιά γύρω στην ηλικία των 4 ετών δεν μπορούν να πουν καλά κάποιο γράμμα (κυρίως το «ρ» ή το «σ»), μπερδεύουν φθόγγους που απαιτούν παρόμοια θέση της γλώσσας στο στόμα (π.χ. το «β» και το «δ») ή φθόγγους που έχουν την ίδια θέση, αλλά διαφέρουν ηχητικά (π.χ. το «δ» με το «θ»). Τα προβλήματα άρθρωσης δεν είναι ιδιαίτερα ανησυχητικά και συνήθως διορθώνονται με τη βοήθεια λογοθεραπευτή σε μικρό χρονικό διάστημα (από δύο εβδομάδες μέχρι και μερικούς μήνες). O λογοθεραπευτής εξηγεί στο παιδί πού πρέπει να τοποθετήσει τη γλώσσα και τα χείλη του, με ασκήσεις τις οποίες χρειάζεται να επαναλαμβάνει και στο σπίτι με τη βοήθεια των γονιών του. Είναι πιθανό όμως το ίδιο το παιδί να «καθαρίσει» μόνο του το γράμμα που δυσκολεύεται να πει με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, είναι καλό να λυθεί το πρόβλημα πριν ξεκινήσει το σχολείο, γιατί είναι πιθανό να δημιουργηθεί γενικότερη σύγχυση στη μαθησιακή διαδικασία.


● Λέει «παιχνίδι έσπασε» αντί για «το παιχνίδι μου έσπασε». Η φράση αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα παιδιού με ιδιαίτερα απλοποιημένη έκφραση. Η γενικότερη ανώριμη εικόνα ενός παιδιού 4-5 ετών συμπληρώνεται με το χαμηλό συντακτικό επίπεδο (π.χ. το παιδί δεν χρησιμοποιεί άρθρα στις προτάσεις ή «κόβει» τα ρήματα) και το φτωχό λεξιλόγιο. Φυσιολογικά, σε αυτή την ηλικία τα παιδιά πρέπει να κατονομάζουν ακόμα και αντικείμενα που δεν βλέπουν, να κατανοούν έννοιες (όπως τα χρώματα), να μπορούν να περιγράψουν μια εικόνα ή να πουν ένα σύντομο παραμύθι. Η λογοθεραπεία βοηθά το παιδί μέσα από το παιχνίδι (κάρτες, πλαστελίνη, παιχνίδια ρόλων) να αυξήσει τα ερεθίσματά του και επομένως να βελτιώσει τις γλωσσικές του επιδόσεις.


● Το παιδί τραυλίζει στην ηλικία των 2-4 ετών. Πρόκειται για πρόσκαιρο φαινόμενο που συνήθως το ξεπερνά μόνο του το ίδιο το παιδί σε μικρό χρονικό διάστημα. Αντίθετα, ο τραυλισμός που παρουσιάζεται σε μεγαλύτερη ηλικία είναι πιο δύσκολος στην αντιμετώπισή του και χρειάζεται παρακολούθηση από λογοθεραπευτή, γιατί είναι πιθανό να παραμείνει.





Τα στάδια εξέλιξης του παιδιού

• 12 μηνών : Το παιδί λέει επαναλαμβανόμενες συλλαβές (π.χ. «μα-μα», «μπα-μπα»).

• 18 μηνών – 2½ χρονών : Συνδυάζει δύο λέξεις μεταξύ τους και φτιάχνει μικρές προτάσεις (π.χ. «όχι νάνι», «μαμά άτα»).

• 3 χρονών : Η ομιλία του είναι κατανοητή από τους περισσότερους ανθρώπους.

• 3½ χρονών : Oι προτάσεις που σχηματίζει είναι μεγαλύτερες, μπορούν να έχουν οκτώ ή περισσότερες λέξεις, αλλά ο μέσος όρος είναι προτάσεις περίπου 4-5 λέξεων.

• 4 χρονών : Λέξεις όπως «είναι», «είσαι», «είμαστε» χρησιμοποιούνται μέσα σε προτάσεις (π.χ. «O Νίκος είναι ο πατέρας της Μαρίας»), ενώ και λειτουργικές λέξεις, όπως «μέσα», «πάνω», «ένα», χρησιμοποιούνται σωστά μέσα σε προτάσεις.

• 5 χρονών : Συνήθως το παιδί καταφέρνει να προφέρει και δύσκολους ήχους, όπως «τ», «τς», «λ», «ρ», «β» και «θ».

• 6-7 χρονών : Χρησιμοποιεί σωστά όλους τους ήχους στην ομιλία του.

• 7 χρονών : Χρησιμοποιεί σωστά τη γραμματική σε πολλές προτάσεις και ερωτήσεις.

Σημαντικό είναι να παρακολουθείτε την εξέλιξη του παιδιού σας και αν υποψιαστείτε κάποια προβλήματα, να κρατάτε και ένα ημερολόγιο σχετικά με τη συμπεριφορά του, το λόγο και τη σκέψη του. Απευθυνθείτε σε λογοθεραπευτή αν το παιδί σας παρουσιάζει δυσκολίες σε σχέση με τα παιδιά της ηλικίας του.
 

Πηγή

Περιγραφικός λόγος - Ιδέες για κάρτες

 Περιγραφικός λόγος - Ιδέες για κάρτες

πηγη

πηγη

πηγη

πηγη

 

 

 

 

 

 

 

Μαθησιακές δυσκολίες: Νέα Δεδομένα. Συμβουλές σε γονείς και εκπαιδευτικούς

πηγη

 

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας όρος ομπρέλα, ο οποίος χρησιμοποιείται καθημερινά στα σχολικά πλαίσια, στις οικογένειες και στους επαγγελματίες που ασχολούνται με το συγκεκριμένο πεδίο.  Έχει ως στόχο του, να περιγράψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο μαθησιακό τομέα. Είναι ένας όρος ο οποίος μερικές φορές σπέρνει τον πανικό στους γονείς, από την άλλη όμως ενδέχεται να τους ανακουφίζει, γιατί όταν μιλάμε για Μαθησιακές Δυσκολίες μιλάμε για δυσκολίες οι οποίες επιδέχονται διαχείρισης και επίσης μιλάμε για παιδιά τα οποία νοητικά δεν παρουσιάζουν οποιεσδήποτε δυσκολίες.

Παρόλα αυτά η ταμπέλα μιας διάγνωσης, “πλακώνει” πολλές φορές την οικογένεια και την κάνει να αναδιαμορφώσει το πρόγραμμά της, τις προτεραιότητές της. Από την άλλη πλευρά της επεξηγεί και το γιατί το συγκεκριμένο παιδί ενώ προσπαθεί δεν τα καταφέρνει. Της επεξηγεί γιατί ένα παιδί ενώ είναι τόσο καλό στο προφορικό τομέα, όταν έρθει η ώρα να γράψει δεν τα καταφέρνει. Της επεξηγεί γιατί ένα παιδί ταλαιπωρεί τόσο τους γονείς του για να ολοκληρώσει τις μαθησιακές του υποχρεώσεις. Της επεξηγεί τέλος γιατί ένα παιδί είναι τόσο θυμωμένο με το σχολείο και με όλους όσοι εργάζονται σε αυτό, γιατί ο χώρος αυτός είναι ο χώρος στον οποίο το παιδί αποτυγχάνει!!!

Στο άρθρο αυτό, θα έχετε την ευκαιρία να ενημερωθείτε για τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα που αφορούν το τομέα των Μαθησιακών Δυσκολιών και θα διασαφηνίσετε μύθους που υπάρχουν γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Αρχικά θα παρουσιαστούν οι ορισμοί που σχετίζονται με τις Μαθησιακές Δυσκολίες, ενώ στη συνέχεια θα γίνει αναφορά στον έγκαιρο εντοπισμό και στα χαρακτηριστικά των Μαθησιακών Δυσκολιών. Τέλος θα αναφερθούν προσεγγίσεις με τις οποίες τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί γενικής τάξης θα μπορέσουν να διαχειριστούν τις προκλήσεις που συνοδεύουν τις Μαθησιακές Δυσκολίες.

 

Επεξήγηση ορισμών που χρησιμοποιούνται

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο. Πρόκειται για ένα φαινόμενο διαχρονικό, το οποίο χρησιμοποιείται από τους επαγγελματίες στην προσπάθειά τους να περιγράψουν διαφορετικούς ορισμούς που χρησιμοποιούνται όπως είναι οι όροι "Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες", “Δυσλεξία", "Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή”, “Δυσαρυθμισία”, “Δυσγραφία”.

Ο πιο συχνός και εύχρηστος όρος που χρησιμοποιείται τόσο από τους γονείς όσο και από τους επαγγελματίες του χώρου, είναι ο όρος Μαθησιακές Δυσκολίες, ο οποίος σύμφωνα με την Παντελιάδου (2019), θεωρείται επιστημονικός και κινητοποιεί άμεσα τους γονείς και τους άλλους εμπλεκόμενους για την υποστήριξη των παιδιών. Ο όρος αυτός δεν είναι ένας απειλητικός όρος, ούτε έχει και μια αρνητική επιφόρτωση. Είναι ένας όρος ο οποίος κινητοποιεί για δράση!!

Συχνά όμως παρατηρείται μια υπερχρήση του συγκεκριμένου όρου, μια και παιδιά τα οποία παρουσιάζουν απλά μερικές δυσκολίες στο σχολείο, ονομάζονται παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες. Ένα παιδί το οποίο παρουσιάζει συγκεκριμένες δυσκολίες στη γραπτή έκφραση ή στην κατανόηση και οι δυσκολίες του αυτές δεν τοποθετούν το παιδί 1.5 με 2 χρόνια πίσω από την ηλικία του δεν είναι παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες, αλλά παιδί με Δυσκολίες Μάθησης.

Υπάρχει μια πληθώρα ορισμών στη βιβλιογραφία η οποία ορίζει το τι είναι τελικά οι Μαθησιακές Δυσκολίες. Οι δύο κυριότεροι ορισμοί αφορούν από τη μια τον Hammill, (1990) και από την άλλη τον ορισμό που έχει υιοθετήσει η Εθνική Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες το 1998.

Σύμφωνα με τον πρώτο ορισμό οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος, ένας όρος ομπρέλα ο οποίος περιλαμβάνει μια ανομοιογενή ομάδα δυσκολιών, που εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικής ικανότητας. Παρομοίως η Εθνική Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, αναφέρει ότι οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος, ο οποίος περιλαμβάνει τις προαναφερόμενες δυσκολίες και είναι εγγενείς στο άτομο. Είναι ξεκάθαρο επίσης  ότι οι δυσκολίες αυτές αναφέρονται σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και ενδέχεται να παραμένουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Μαζί με τις δυσκολίες αυτές μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες δυσκολίες όπως δυσκολίες κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης. Αυτές δεν μπορούν όμως από μόνες τους να αποτελέσουν Μαθησιακές Δυσκολίες. Επίσης οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να εμφανιστούν και μαζί με άλλες αναπηρίες όπως μπορεί να είναι η Νοητική αναπηρία, συναισθηματικές δυσκολίες, οι Αισθητηριακές αναπηρίες κ.ο.κ Επίσης ενδέχεται εξωτερικοί παράγοντες όπως οι πολιτισμικές διαφορές ή η ανεπαρκής διδασκαλία μπορεί να ενισχύσουν, αλλά δεν θα δημιουργήσουν Μαθησιακές Δυσκολίες.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω μπορεί κανείς να κατανοήσει ότι τα κύρια γνωρίσματα των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι:

• Η ανομοιοένεια,
• δεν παρουσιάζονται με τον ίδιο τρόπο
• Δεν εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου
• Υπάρχουν ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (Παντελιάδου, 2019).

 

Μύθοι σχετικοί με τις Μαθησιακές Δυσκολίες

Σύμφωνα με την Παντελιάδου, Πατσιοδήμου και Μπότσα (2004) οι πιο διαδεδομένοι μύθοι για τις Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ότι:

• Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική εκπαιδευτική ανάγκη
• Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνη
• Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν
• Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς διδασκαλίας
• Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά «τεμπλέληδες»
• Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα στα μαθήματα του σχολείου
• Οι Μαθησιακές Δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό
• Οι Μαθησιακές Δυσκολίες θεραπεύονται

Αυτοί οι μύθοι θα πρέπει να είναι πάντα στο μυαλό μας, γιατί δυστυχώς πολλές φορές παρατηρούμε ότι ξεκινά μια έντονη παραφιλολογία από αυτούς η οποία προκαλεί μια έντονη κινδυνολογία, η οποία δεν είναι ούτε προς όφελος του παιδιού, αλλά ούτε και της οικογένειάς του.

 

Διάγνωση Μαθησιακών Δυσκολιών

Η διάγνωση των Μαθησιακών Δυσκολιών γίνεται πάντοτε από ομάδα επαγγελματιών και όχι από ένα μόνο άτομο. Η πολυθεματικότητα ως προς την επαγγελματική ομάδα, παρουσιάζει και την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης διάγνωσης. Η διάγνωση γίνεται από Εκπαιδευτικό/Σχολικό Ψυχολόγο, από Ειδικό Παιδαγωγό, Λογοπαθολόγο και αν χρειάζεται ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού ενδέχεται να ενταχθεί και Εργοθεραπευτής στην συγκεκριμένη ομάδα.

Σκοπός της διάγνωσης, δεν είναι να ετικετοποιήσει το άτομο, αλλά να βοηθήσει το άτομο και την οικογένειά του, αφού εντοπιστούν οι δυσκολίες να ξεκινήσει διαχείριση των συγκεκριμένων δυσκολιών. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες γνωρίζουμε σήμερα πολύ καλά, ότι όταν εντοπιστούν σε νεαρή ηλικία, μπορούν να τύχουν μιας εξαιρετικής διαχείρισης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η λειτουργικότητα του ατόμου. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες όπως αναφέρθηκε και παραπάνω δεν είναι δυσκολίες οι οποίες εξαφανίζονται ή απαλείφονται. Είναι δυσκολίες εγγενείς οι οποίες ακολουθούν το άτομο σε όλη του την ζωή. Οι δυσκολίες όμως αυτές αντιμετωπίζονται πολύ καλά με τη σωστή εκπαίδευση και τη χρήση τεχνικών και δεξιοτήτων, οι οποίες βοηθούν το άτομο να διαχειρίζεται τις δυσκολίες του.

Παιδιά των οποίων οι δυσκολίες θα εντοπιστούν γρήγορα ειναι παιδιά τα οποία θα έχουν τα εχέγγυα να πετύχουν στη ζωή τους και στο μαθησιακό τομέα. Οπόταν όταν ένα παιδί παρουσιάσει δυσκολίες που σχετίζονται με τη μάθησή του θα πρέπει οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί το συντομότερο να απευθυνθούν στους επαγγελματίες, με στόχο να γίνει η διάγνωση και αν υπάρχουν δυσκολίες τότε να ξεκινήσει παρέμβαση. Ένα παιδί του οποίου οι δυσκολίες εντοπίζονται στο τέλος της Β’ Δημοτικού, είναι ένα παιδί, το οποίο έχει ψηλές πιθανότητες να μπορέσει να διαχειριστεί τις δυσκολίες του, σε αντίθεση με ένα παιδί του οποίου οι δυσκολίες θα εντοπιστούν στην Στ’ Δημοτικού ή ακόμα χειρότερα στο Γυμνάσιο.

 

Χαρακτηριστικά παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες

Αναφορικά με τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχει τεράστια βιβλιογραφία γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Εδώ θα αναφέρουμε ενδεικτικά τα κύρια χαρακτηριστικά, τονίζοντας όμως ότι ένα παιδί δεν θα πρέπει να έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά για να ονομαστεί παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες.

Ξεκινώντας από το τομέα της οπτικής αντίληψης είναι πλέον αποδεκτό ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν συγκεκριμένα προβλήματα που να συνδέονται με τις συγκεκριμένες δυσκολίες. Οι ερευνητές αμφισβήτησαν την υπόθεση ότι οι ελαττωματικές κινήσεις των ματιών είναι ένας από τους παράγοντες που βοηθούν στη διάγνωση της δυσλεξίας, κι αυτό διότι μόνο ένα μικρό ποσοστό (10%) των αναγνωστικών δυσκολιών σχετίζεται με τέτοιου είδους προβλήματα (Παντελιάδου, 2019).

Στο τομέα όμως της ακουστικής αντίληψης, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, γιατί φαίνεται ότι ενδέχεται τα παιδιά αυτά να παρουσιάζουν σειρά δυσκολιών. Οι κυριότερες δυσκολίες αφορούν την αντίληψη σχέσεων χώρου, την οπτική διάκριση, την οπτική ολοκλήρωση, την οπτική μνήμη και την οπτική ακολουθία. Παιδιά με δυσκολίες στην ανάγνωση είναι πιθανόν να αντιμετωπίζουν προβλήματα ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας, Αυτό φαίνεται να παρουσιάζεται εντονότερο στα παιδιά που παρουσιάζουν και δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου.

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζουν συνήθως στη μεγάλη τους πλειοψηφία δυσκολίες με τη γλώσσα. Οι δυσκολίες αυτές ενδέχεται να εμφανίζονται κυρίως στην ανάγνωση και στο γραπτό λόγο, αλλά από την άλλη πλευρά σχετίζονται με ύπαρξη πληροφοριών στο προφορικό λόγο. Εκείνο που είναι αποδεδειγμένο πλέον είναι η υπόθεση του φωνολογικού ελλείμματος και η συσχέτισή του με τις Μαθησιακές Δυσκολίες (Παντελλιάδου, 2019). Το επίπεδο της φωνολογικής επίγνωσης του παιδιού έχει πολύ ίσχυρή σχέση με την αναγνωστική και την ορθογραφική του ικανότητα. Άτομα με καλή φωνολογική επίγνωση, είναι άτομα τα οποία μπορούν να συνθέσουν και να αναλύσουν τις λέξεις σε συλλαβές και φωνήματα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ελλιπής φωνολογική επίγνωση είναι ο πιο αξιόπιστος δείκτης πο μπορεί να προβλέψει ότι το παιδί τελικά θα εμφανίσει αναγνωστικές δυσκολίες (Παντελιάδου, 2019).

Οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται κυρίως στους μαθητές της Προδημοτικής, αλλά συνεχίζουν να εμφανίζονται και στους μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου.

Οπόταν παιδιά τα οποία ενδέχεται να παρουσιάζουν τις ακόλουθες δυσκολίες στη Προδημοτική τάξη, είναι παιδιά τα οποία θα πρέπει να ενταχθούν σε ομάδα ψηλού κινδύνου. Σε αυτά τα παιδιά θα ήταν σοφό αν ξεκινούσαν παρεμβατικά προγράμματα τα οποία θα στόχευαν στη πρόληψη των Μαθησιακών Δυσκολιών:

 

• Να βρίσκουν και να παράγουν ομοιοκαταληξίες π.χ. μπάλα - σκάλα
• Να εντοπίζουν την αρχική συλλαβή των λέξεων
• Να εντοπίζουν την τελική συλλαβή
• Να χωρίζουν τις συλλαβές σε φωνήματα
• Να χωρίζουν τις λέξεις σε φωνήματα
• Να συνθέτουν συλλαβές
• Να αφαιρούν, να προσθέτουν να μετατοπίζουν φωνήματα στις λέξεις π.χ. το λάδι αρχίζει από χ θα γίνει χάδι!

 

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην εργαζόμενη τους μνήμη. Η εργαζόμενη μνήμη αναφέρεται στην ικανότητα κάποιου να έχει εποπτεία σε ένα μικρό μέρος της πληροφορίας, ενώ συγχρόνως προσπαθεί να ολοκληρώσει και άλλες διαδικασίες. Η εργαζόμενη μνήμη ή μνήμη εργασίας, είναι απλά η ικανότητά μας να συγκρατούμε μια πληροφορία καθώς την επεξεργαζόμαστε. Οπόταν στην καθημερινή ζωή ενός παιδιού η μνήμη εργασίας σχετίζεται με την ικανότητα του παιδιού να θυμάται την πρώτη οδηγία, ενώ ακούει και κατανοεί τη δεύτερη και την τρίτη οδηγία. Επίσης σχετίζεται με την ικανότητα να ακούσει και να εκτελέσει την οδηγία ένα παιδί. Τα προβλήματα στη μνήμη εργασίας είναι πιθανό να οφείλονται κυρίως στην δυσκολία του παιδιού να κωδικοποιήσει μια πληροφορία με τρόπο που να βοηθά να αποθηκευτεί αποτελεσματικά η συγκεκριμένη πληροφορία.

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζουν και δυσκολίες στο τομέα των μεταγνωστικών τους δεξιοτήτων. Συγκεκριμένα, διαφάνηκε ότι τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν δυσκολία στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε, θυμούμαστε, σκεπτόμαστε και ενεργούμε (Παντελιάδου, 2019). Οπόταν τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες θα δούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζουν προβλήματα αυτοπαρακολούθησης και αυτορρύθμισης. Το παιδί για παράδειγμα μπορεί να μην κατανοεί ότι υπάρχει πρόβλημα σε μια δραστηριότητα και να συνεχίζει να ενεργεί με τον τρόπο που ενεργεί, έχοντας στο μυαλό του την εντύπωση ότι όλα πηγαίνουν καλά. Από την άλλη πλευρά όταν κατανοήσει ότι κάτι πηγαίνει λάθος, παρατηρείται ότι σταματά γιατί δεν γνωρίζει τις κατάλληλες στρατηγικές για να μπορέσει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Επίσης φυσικά ενδέχεται να τα παρατήσει εντελώς χωρίς να κάνει οποιαδήποτε επεξεργασία.

Ένα πολύ συχνό χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης ομάδας παιδιών είναι τα μη ισχυρά κίνητρα που βιώνουν τα παιδιά αυτά. Εξαιτίας των αλλεπάλληλων αποτυχίων τους σε επίπεδο μαθησιακό, τα παιδιά έχουν χτίσει ένα προφίλ αποτυχίας, πιστεύουν ότι δεν μπορούν να μάθουν και θεωρούν ότι οι προσπάθειές τους είναι μάταιες. Γι αυτό πολλές φορές τους βλέπουμε να μην ασχολούνται καθόλου με τις μαθησιακές δραστηριότητες, στη προσπάθειά τους να μην αποτύχουν και να ματαιωθούν. Αυτή η πεποίθηση που νοιώθουν τα παιδιά για το γεγονός ότι δεν μπορούν να μάθουν, ονομάζεται μαθημένη ανημπόρια.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα στα δυο παιδιά που έχουν Μαθησιακές Δυσκολίες είναι παιδί το οποίο ενδέχεται να παρουσιάσει και δυσκολίες στις κοινωνικές του σχέσεις. Οι δυσκολίες αυτές ενδέχεται να εμφανιστούν γιατί οι μαθητές αυτοί παρουσιάζουν δυσκολίες στην κωδικοποίηση και την επεξεργασία των εισερχόμενων πληροφοριών, όπως και επιλογή μιας λανθασμένης αντίδρασης σε περιπτώσεις κοινωνικής επικοινωνίας.

Σε σύγκριση με τους συνομιλήκους του, τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες βιώνουν πολύ περισσότερα αρνητικά και λιγότερα θετικά συναισθήματα (Παντελιάδου, 2019). Οι μαθητές αυτοί συχνά μπορεί να χαρακτηριστούν ως “τεμπέληδες”, “αδιάφοροι” και τα επίθετα αυτά έχουν αναμφίβολα σοβαρές επιπτώσεις στη συναισθηματική τους κατάσταση, στην αυτοαντίληψη των παιδιών. Δυστυχώς τα συναισθήματα αυτά δεν μπορούν να διαγραφούν εύκολα από τις ψυχές των παιδιών, γι αυτό και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί.

 

Πρώιμοι δείκτες δημιουργίας Μαθησιακών Δυσκολιών

Οι δείκτες θα διαχωριστούν σε δύο ομάδες. Στους δείκτες που σχετίζονται με την ηλικία της Προδημοτικής και τους δείκτες που σχετίζονται με την ηλικία του Δημοτικού.

 

Δείκτες Προδημοτικής

• Παιδί με καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου
• Παιδί με δυσκολία στον εντοπισμό της ακριβής λέξης κατά την επικοινωνία
• Παιδί το οποίο δυσκολεύεται να οργανώσει την σκέψη του με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διηγηθεί  π.χ. μία ιστορία
• Παιδί το οποίο όταν μιλά για κάτι δεν μένει στο θέμα
• Παιδί που δυσκολεύεται να εκφέρει πολυσύλλαβες  λέξεις ή λέξεις που μοιάζουν μεταξύ τους π.χ. λεμονάδα-καμινάδα
• Παιδί που δυσκολεύεται να μάθει τους αριθμούς, τα γράμματα, ττα χρώματα και τα σχήματα
• Δυσκολεύεται να κρατήσει σωστά μολύβι, μαρκαδόρους κ.λ.π.
• Δεν μπορεί να ντυθεί εύκολα
• Είναι γενικά αδέξιο
• Δυσκολεύεται με τις έννοιες προσανατολισμού
• Δυσκολεύεται στο να παραμείνει συγκεντρωμένο για να ακούσει για παράδειγμα ένα παραμύθι

Δείκτες Δημοτικού

• Δυσκολεύεται να οργανώσει τη σκέψη του όταν μιλά
• Δυσκολεύεται να θυμηθεί ότι έχει μια διαδοχική σειρά
• Δυσκολεύεται με τη διαχείριση των εννοιών του χρόνου και του χώρου
• Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να ονομάσει τα σύμβολα-γράμματα
• Έχει ελλιπή φωνολογική επίγνωση
• Συγχίζει γράμματα μεταξυ τους π.χ. φ –β, β-θ, γ-χ, σ-ζ
• Παραλείπει ή αλλάζει φωνήματα
• Κάνε λάθη καθρεφτικής γραφής π.χ. 3-ε, 9 - ρ
• Δυσκολεύεται να χρησιμοποιεί τους χρόνους των ρημάτων και τις αντωνυμίες
• Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει οπτικά λέξεις στην ανάγνωση
• Δεν έχει αναγνωστική ευχέρεια
• Δεν κατανοεί αυτά που διαβάζει
• Δεν μπορεί να εντοπίσει τις βασικές πληροφορίες σε ένα κείμενο
• Δυσκολεύεται να αντιγράψει
• Κάνει πολλές επαναλήψεις στο γραπτό λόγο και δεν μπορεί να αναπτύξει επαρκώς ένα θέμα
• Ενώνει λέξεις μεταξύ τους
• Γράφει ακατάστατα και έχει ατημέλητο γραπτό
• Έχει μειωμένη συγκέντρωση
• Παρουσιάζει έντονα συμπτώματα σχολικού άγχους
• Δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τους/τις συμμαθητές/τριες του

 

Εκδήλωση Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο

Υπάρχουν διάφορες μορφές Μαθησιακών Δυσκολιών ή Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο. Οι κυριότερες από αυτές είναι:

• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες στην Ανάγνωση

Αφορά δυσκολίες που εντοπίζονται στους τομείς της αποκωδικοποίησης, της ευχέρειας και της κατανόησης των γραπτών κειμένων

• Ειδικές Μαθησακές Δυσκολίες στη Γραφή-Δυσορθογραφία

Πρόκειται για δυσκολία που αφορά την επίμονη δυσχέρεια στην κατάκτηση της ικανότητας για ορθογραφημένη γραφή, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα ανάγνωσης (Παντελιάδου, 2019).

• Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά

Τα παιδιά σε αυτή τη κατηγορία χωρίζονται στα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στις βασικές δεξιότητες όπως είναι η εκμάθηση των τεσσάρων πράξεων και σε εκείνα που δυσκολεύονται στη γνωστική επεξεργασία που είναι η επίλυση μαθηματικών προβλημάτων.

 

8. Διαχείριση Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο και στο σπίτι

Η διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι ύψιστης σημασίας για το μέλλον του παιδιού με τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Σε αυτή τη διαχείριση διαδραματίζουν πρωτεύονται ρόλο οι γονείς του παιδιού από τη μια και από την άλλη το ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο στο οποίο υπάρχει ένα παιδί.

Όταν στην οικογένεια εμφανιστεί ένα παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες οι γονείς ενδέχεται να βιώσουν μια σειρά από συναισθήματα τα οποία μπορεί να ξεκινούν με έντονο θυμό, απογοήτευση, πένθος, μέχρι να μπορέσουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη νέα κατάσταση πραγμάτων.  Οι γονείς πολλές φορές αναζητούν τις αιτίες για την ύπαρξη των δυσκολιών κυρίως για να μπορέσουν να αποενοχοποιηθούν. Μέσα από τις διαδικασίες αυτές ξεκινά συνήθως και η διερεύνηση των κατάλληλων επαγγελματιών, οι οποίοι θα μπορέσουν να βοηθήσουν το παιδί τους. Οι γονείς αφού φτάσουν σε σημείο που μπορέσουν να κατανοήσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί τους, μπορούν στη συνέχεια να στηρίξουν αποτελεσματικά το παιδί τους στη προσπάθειά του. Είναι εξαιρετικής σημασίας στη διαδικασία αυτή το παιδί να κατανοεί ότι έχει δίπλα του, δύο γονείς, οι οποίοι κατανοούν τις δυσκολίες του, δεν ντρέπονται για το ίδιο και επίσης δεν νοιώθουν συναισθήματα ενοχής για τις δυσκολίες του παιδιού τους.

Από την άλλη ο ρόλος των εκπαιδευτικών και του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Σε πολλές περιπτώσεις ο ρόλος του σχολείου, ξεκινά από τη περίπτωση εκείνη όπου θα εντοπιστούν οι δυσκολίες και θα γίνει η πρώτη αναφορά στους γονείς. Οι γονείς στην αρχή ενδέχεται να είναι αρνητικοί ή επιφυλακτικοί ιδιαίτερα με τους εκπαιδευτικούς. Εδώ είναι που κρίνεται ως ιδιαίτερα κρίσιμος ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει με υπομονή, επιμονή και συστηματικότητα να παρουσιάσει στους γονείς τις δυσκολίες. Το μεγάλο λάθος που κάνουν οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές, αφορά το ότι επικεντρώνονται μόνο στα αρνητικά στοιχεία πουπαρουσιάζει ένα παιδί. Αυτό ως τακτική δεν βοηθά καθόλου, μια και βάζει τους γονείς σε μια στάση άμυνας. Οι γονείς ακούγοντας τις δυσκολίες που έχει το παιδί τους, νοιώθουν πολλές φορές υπεύθυνοι για τις δυσκολίες αυτές, γι΄αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερα λεπτό χειρισμό ο τρόπος με τον οποίο όλα αυτά θα τύχουν διαχείρισης.

Ο εκπαιδευτικός από την άλλη πλευρά θα πρέπει να αναγνωρίσει τον πλούτο των πληροφοριών που κατέχουν οι γονείς και έτσι με συγκροτημένο και συστηματικό τρόπο να βοηθήσει στην υποστήριξη του μαθητή και του γονέα. Σε επίπεδο σχολείο οι πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν από τον εκπαιδευτικό αφορούν:

• Τη συγκέντρωση πληροφοριών για τις ανάγκες και τις προτημίσεις των μαθητών με συστηματικό τρόπο
• Προσκαλέστε τους γονείς σε συχνές συναντήσεις με στόχο να συντονιστείτε για το καλό του παιδιού
• Βρείτε τρόπο για την παροχή συστηματικής και συχνής ανατροφοδότησης προς τους γονείς
• Για την λήψη αποφάσεων για το κάθε παιδί την ευθύνη έχουν οι γονείς του παιδιού, οι οποίοι δεν πρέπει να αποκλείονται από τη διαδικασία.
• Συνεργαστείτε με όλους τους επαγγελματίες οι οποίοι ενδέχεται να εργάζονται με το παιδί κατά τη διάρκεια του απογεύματος.
• Διαφοροποιείστε τη σχολική εργασία που δίνεται στο παιδί με βάση τις δυσκολίες του
• Δώστε επιβράβευση στους γονείς για τις προσπάθειες που καταβάλλουν

 

9. Επαγγελματίες που εργάζονται για τη διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών

Οι κύριοι επαγγελματίες που εργάζονται για τη πρόληψη και τη διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι κυρίως οι Ειδικοί Παιδαγωγοί. Οι Ειδικοί Παιδαγωγοί είναι οι επαγγελματίες οι οποίοι μετά τη Μαθησιακή Αξιολόγηση που έχει διενεργηθεί, θα διδάξουν στο παιδί τεχνικές και δεξιότητες με στόχο να βελτιωθούν οι υφιστάμενες δυσκολίες.

Οι Λογοθεραπευτές αποτελούν πολλές φορές πολύ στενούς συνεργάτες των Ειδικών Παιδαγωγών, ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά παρουσιάζουν θέματα στη προφορική τους έκφραση. Πολλές φορές η ομάδα των επαγγελματιών εμπλουτίζεται και με Εργοθεραπευτές, ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες στη λεπτή τους κίνηση, στον οπτικοκινητικό τους συντονισμό, ή έχουν και αισθητηριακής μορφής θέματα.

Όταν τα παιδιά αυτά χρειάζονται ψυχολογική στήριξη ή ενίσχυση αναμφίβολα ο ρόλος του Ψυχολόγου είναι ιδιαίτερα σημαντικός.

Το σημαντικό στο τομέα της διαχείρισης είναι η πεποίθηση ότι η διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών δεν αποτελεί εργασία ενός ατόμου, αλλά εργασία μιας πολυθεματικής ομάδας.

 

Εν κατακλείδι

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αποτελούν μια δοκιμασία τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για την οικογένειά του και επίσης για το εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο θα φοιτά το παιδί. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες δεν αποτελούν όμως όλη τη ζωή του ατόμου. Ένα άτομο με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν είναι ένα άτομο το οποίο στη ζωή του θα είναι καταδικασμένο να αποτύχει. ΑΝΤΙΘΕΤΑ!!! Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αποτελούν μια κατάσταση την οποία το άτομο με τις σωστές παρεμβάσεις και τη σωστή διαχείριση μπορεί να αντιμετωπίσει. Είναι λοιπόν στο χέρι όλων των εμπλεκομένων, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις συγκεκριμένες δυσκολίες, χωρίς να τις αφήσουμε να επηρεάσουν ολόκληρη τη ζωή του ατόμου. Οι δυσκολίες αυτές τυχαίνουν πολύ αποτελεσματικού χειρισμού, όταν εντοπιστούν νωρίς και υπάρξει γύρω από το παιδί και τους γονείς ομάδα επαγγελματιών, η οποία θα τους φροντίσει. Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι οι δυσκολίες αυτές δεν εξαλείφονται, διαχειρίζονται όμως και δεν επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου στη ζωή του.

Πηγη

Μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό

πηγη

 

Μετάβαση είναι το «πέρασμα» από μια γνωστή κατάσταση σε μια άλλη, άγνωστη σε μας, και μπορεί να αφορά οποιαδήποτε πτυχή της ζωής μας, όπως π.χ. είναι η μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό, από το δημοτικό στο γυμνάσιο, η μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία, η μετάβαση από το σχολείο στην αγορά εργασίας ακόμα και η μετακόμιση σε άλλη πόλη ή χώρα κτλ.

Φανταστείτε ένα παιδί που μαθαίνει να κολυμπά. Αρχικά, απολαμβάνει το παιχνίδι στο νερό μέσα στη μικρή παιδική πισίνα. Φορά μπρατσάκια ή σωσίβιο, έχει τουλάχιστον ένα από τους γονείς του κοντά του και κρατά κάποια από τα παιχνίδια του. Νιώθει ασφάλεια. Λίγο καιρό μετά του λένε πως μεγάλωσε και πρέπει τώρα να μάθει να κολυμπά στη μεγάλη πισίνα. Τα μπρατσάκια είναι για τα μικρά παιδιά̇ του τα παίρνουν κι αυτά. Χωρίς να το πολυσκεφτεί, βρίσκεται μέσα σε μια πολύ μεγαλύτερη πισίνα, πολύ πιο βαθιά, χωρίς τα μπρατσάκια, που του παρείχαν ασφάλεια, και χωρίς τα πολλά παιχνίδια. Οι γονείς του, αρχικά, το κρατούν λίγο, αλλά σιγά-σιγά το αφήνουν, ενθαρρύνοντάς το να κλωτσήσει τα πόδια και να κουνά τα χέρια, για να μάθει να κολυμπά από μόνο του. Εδώ, χάνεται η ασφάλεια που ένιωθε και αρχίζει μια εσωτερική αναζήτηση των δυνάμεών του.

 

Το αν θα καταφέρει, εύκολα ή δύσκολα, αυτό το παιδί να κολυμπήσει, εξαρτάται από μια σειρά από παράγοντες. Είναι η σωστή χρονική περίοδος για να δοκιμάσει το παιδί αυτή τη μετάβαση; Ήταν προετοιμασμένο για αυτήν; Έχει αποκτήσει όλες εκείνες τις δεξιότητες που θα του χρειαστούν για να πετύχει; Πόσο στηρικτικό ή όχι ήταν το περιβάλλον γύρω του;

Ένα παιδί το οποίο έμαθε να κλωτσά τα πόδια του στο νερό, να ξαπλώνει ανάσκελα πάνω στην επιφάνεια και να κρατά την αναπνοή του κάτω από το νερό, ίσως τολμήσει πιο εύκολα να κολυμπήσει στα βαθιά και ίσως, μάλιστα, να το απολαύσει! Αντίθετα, το παιδί που δε λέει να φύγει από την αγκαλιά της μαμάς του και παθαίνει υστερία αν βραχεί το προσωπάκι του ή αρνείται να πατήσει μέσα στο νερό χωρίς τα μπρατσάκια του, δύσκολα θα αντιδράσει σωστά μέσα στη μεγάλη πισίνα.
Ποιο είναι το συμπέρασμα από αυτό τον παραλληλισμό; Για να είναι επιτυχημένη η κάθε μετάβαση θα πρέπει να μας βρει προετοιμασμένους!

Προετοιμάζοντας το παιδί για τη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο
Είναι το παιδί μου έτοιμο για το δημοτικό σχολείο; Πώς μπορώ να το βοηθήσω; Ποιες είναι οι απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που θα πρέπει να έχει για να πετύχει σε αυτή τη δύσκολη και σημαντική μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο;

Τι αναμένει η δασκάλα της Α’ τάξης από τα «πρωτάκια» της:
• Να πειθαρχούν σε βασικούς κανόνες συμπεριφοράς μέσα και έξω από την τάξη.
• Να κοινωνικοποιούνται χωρίς δυσκολίες με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
• Να ακολουθούν προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
• Να εκφράζονται χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένες προτάσεις.
• Να μπορούν να αιτιολογήσουν την άποψή τους
• Να μπορούν να αναλύουν φωνολογικά μια λέξη (π.χ. από ποια φωνή ξεκινά, με ποια φωνή τελειώνει, αν μέσα της έχει μια συγκεκριμένη φωνή, κλπ)
• Να αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο κάπου.
• Να μετρούν μέχρι το δέκα.
• Να σειροθετούν και να συγκρίνουν τους αριθμούς 0-10.
• Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα βασικά σχήματα (κύκλος, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
• Να κατανοούν και να χρησιμοποιούν σε περιγραφές και συγκρίσεις αντικειμένων τις προμαθηματικές έννοιες (πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, ψηλό-χαμηλό, κλπ).
• Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα χρώματα.
• Να κρατούν με λειτουργική λαβή το μολύβι.
• Να χρωματίζουν, χωρίς να βγαίνουν έξω από τις γραμμές του περιγράμματος.
• Να κάθονται σωστά στην καρέκλα.

Όλα τα πιο πάνω είναι οι σημαντικότεροι στόχοι της προδημοτικής εκπαίδευσης. Άρα, η επιλογή ενός καλού νηπιαγωγείου θα προσφέρει στο παιδί σας πολλές ευκαιρίες, μέσα από ευχάριστες δραστηριότητες, να καλλιεργήσει τις πιο πάνω δεξιότητες. Παράλληλα με το νηπιαγωγείο, όμως, θα πρέπει κι εσείς να αφιερώνετε χρόνο στο παιδί σας, βοηθώντας το κι εσείς να αναπτύξει τις απαραίτητες δεξιότητες.

1. Δεξιότητες επικοινωνίας και γενικές γνώσεις
Με τον όρο δεξιότητες επικοινωνίας εννοούμε την ικανότητα του παιδιού από τη μια να επικοινωνεί με σαφήνεια τις ανάγκες του και από την άλλη να κατανοεί τους άλλους (δηλαδή, ομιλία και ακρόαση). Γενικές γνώσεις είναι το ενδιαφέρον που επιδεικνύει το παιδί για να μαθαίνει πληροφορίες για το περιβάλλον του. Τα παιδιά που μπορούν να επικοινωνούν καλά, ως ομιλητές και ακροατές, και που είναι περίεργοι να μάθουν για τον κόσμο γύρω τους, είναι τα παιδιά που είναι έτοιμα να επιτύχουν στο σχολείο, αλλά και σε κάθε τομέα στη ζωή τους.
Συνήθως τα παιδιά που έχουν ανεπτυγμένες δεξιότητες επικοινωνίας και επαρκείς γενικές γνώσεις:
• μπορούν να διηγούνται ιστορίες που έχουν ακούσει
• παίζουν, μόνα ή με φίλους, παιχνίδια φαντασίας
• κατανοούν προφορικές οδηγίες και τις εκτελούν
• μπορούν να εκφράσουν τις ανάγκες τους σε ενήλικες ή συνομήλικούς τους, με τρόπο που να γίνονται κατανοητά

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες - Συμβουλές σε γονείς
• διαβάζουμε στα παιδιά και μετά συζητούμε για αυτά που διαβάσαμε
• ζητούμε από τα παιδιά να μας διηγηθούν μια γνωστή τους ιστορία
• παίζουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων και φαντασίας
• κάνουμε συζητήσεις μαζί τους για διάφορα θέματα, εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους
• κάνουμε συνδέσεις μεταξύ των βιβλίων/παραμυθιών που διαβάζουμε και της καθημερινότητας, π.χ. «Αυτός ο γάτος μοιάζει πολύ με τον Ιγνάτιο από το βιβλίο που διαβάσαμε σήμερα!» ή «Αν ήταν στη θέση σου ο Άρθουρ τι νομίζεις ότι θα έκανε;»

2. Συναισθηματική ωριμότητα
Συναισθηματική ωριμότητα, είναι η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να εκφράζει τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα, με ποικίλους τρόπους, που να ταιριάζουν σε κάθε περίσταση επικοινωνίας. Είναι, επίσης, η ικανότητα της ενσυναίσθησης (το να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου) και της προθυμίας να βοηθήσουν άλλους που έχουν ανάγκη.
Τα παιδιά που είναι συναισθηματικά υγιή και ώριμα, εκφράζουν αυτά που νιώθουν αλλά είναι και σε θέση να κατανοήσουν τους άλλους. Είναι τα παιδιά που κάνουν εύκολα φίλους και βιώνουν τη σχολική ζωή ως μια ευχάριστη εμπειρία. Τα παιδιά αυτά συνήθως:
• βοηθούν άλλα παιδιά που έχουν χτυπήσει ή δείχνουν στεναχωρημένα
• προθυμοποιούνται να βοηθήσουν άλλα παιδιά σε μια εργασία, όταν αντιληφθούν ότι αυτά δυσκολεύονται
• προσπαθούν να σταματήσουν ένα καβγά ή να λύσουν μια διαφωνία
• προσκαλούν άλλα παιδιά σε ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα
• δείχνουν σημάδια ενσυναίσθησης

 

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες - Συμβουλές σε γονείς
• τα εξασκούμε στην περιγραφή συναισθημάτων, π.χ. «Νομίζω πως ο φίλος σου ο Γιώργος σήμερα είναι λυπημένος. Τον βλέπεις; Δε χαμογελάει.»
• δώστε το καλό παράδειγμα, δείχνοντάς τους πως κι εσείς νοιάζεστε για τους άλλους ανθρώπους. Τα παιδιά αντιγράφουν τις δικές σας συμπεριφορές.
• ενθαρρύνετε τα παιδιά να συμπεριλαμβάνουν άλλα παιδιά στο παιχνίδι τους
• επιβραβεύσετε τα όποτε βοηθούν άλλους, π.χ. «Μου άρεσε πολύ ο τρόπος που βοήθησες την αδερφή σου σήμερα με τα μαθήματά της!»
• μιλήστε στα παιδιά σας για οποιεσδήποτε αλλαγές στην καθημερινή τους ρουτίνα, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένα
• νηπιαγωγείο και δημοτικό σχολείο θα πρέπει να συνεργαστούν, έτσι ώστε οι εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται και στο οποίο θα μεταβούν τα παιδιά. Είναι καλό να κανονίζονται επισκέψεις γνωριμίας και ανταλλαγής εμπειριών και ιδεών, με ή και χωρίς τα παιδιά.

3. Κοινωνικές δεξιότητες
Με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε την ικανότητα των παιδιών να συνεργάζονται, να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. Ακόμα, στον όρο αυτό συμπεριλαμβάνεται η ικανότητα ανάληψης ευθύνης, η επίδειξη σεβασμού, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και προσαρμογής σε ρουτίνες. Με βάση την εμπειρία μου έχω διαπιστώσει πως παιδιά με ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες έχουν θετική στάση προς τη μάθηση και είναι πρόθυμα να εξερευνήσουν νέα πράγματα, όπως παιχνίδια, βιβλία κλπ. Τα παιδιά αυτά:
• υπακούουν σε κανονισμούς και ακολουθούν οδηγίες
• έχουν καλές σχέσεις με άλλα παιδιά και ενήλικες
• έχουν πολλούς φίλους και δεν προσκολλώνται μόνο σε μερικούς
• έχουν αυτοέλεγχο
• επιλύουν προβλήματα χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση ενηλίκων
• προσαρμόζονται σε καινούριες ρουτίνες
• είναι ανεχτικά με τα λάθη των άλλων
• προσέχουν και φροντίζουν τα προσωπικά τους αντικείμενα
• σέβονται τους άλλους, ειδικά τους μεγαλύτερους
• αρέσκονται στο να δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες και να παίζουν καινούρια παιχνίδια

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες - Συμβουλές σε γονείς
• δίνετε στα παιδιά επιλογές ώστε να εξασκηθούν στην ανάληψη αποφάσεων
• να δίνετε το καλό παράδειγμα με τις δικές σας φιλικές/κοινωνικές σχέσεις και υποχρεώσεις
• παίζετε μαζί τους παιχνίδια όπως «Ο Γιάννης λέει…», για να τα εξασκήσετε στο να ακολουθούν οδηγίες και να ακούν προσεχτικά
• να κανονίζετε συχνά συναντήσεις με άλλα παιδιά για να έχουν την ευκαιρία να παίξουν, να μοιραστούν και να περιμένουν τη σειρά τους
• προετοιμάστε τα παιδιά για κάθε αλλαγή ενασχόλησης/δραστηριότητας, π.χ. «Σε 5 λεπτά θα πας για ύπνο».

4. Γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη
Με τον όρο γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη εννοούμε την ικανότητα αναγνώρισης λέξεων και αριθμών, την αρίθμηση και την επάρκεια μνήμης, καθώς επίσης και τις πιο προηγμένες μορφές γραφής και ανάγνωσης. Παιδιά των οποίων η γλωσσική και γνωστική δεξιότητα είναι κατάλληλη για τον ομαλή μετάβαση στο δημοτικό σχολείο:
• αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο κάπου
• αναγνωρίζουν κάποιες ταμπέλες σε οικείο τους περιβάλλον (κοντά στο σπίτι ή στο σχολείο τους)
• παίζουν με μολύβια και χρώματα
• αναγνωρίζουν τα χρώματα και τα βασικά σχήματα
• αναγνωρίζουν κάποια από τα γράμματα του αλφαβήτου
• δείχνουν ενδιαφέρον στα βιβλία και απολαμβάνουν να τα μετροφυλλούν
• είναι ικανά να θυμούνται γεγονότα, ιστορίες, οδηγίες κλπ

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες - Συμβουλές σε γονείς

• παίξετε μαζί τους παιχνίδια που περιέχουν γράμματα
• ακούστε ή και τραγουδήστε γνωστά ή αγαπημένα τους τραγούδια
• διαβάστε και διηγηθείτε παραμύθια και ενθαρρύνετε τα παιδιά να σας διηγηθούν κι αυτά ιστορίες που τους άρεσαν
• μετρήστε μαζί τους αβγά, σκαλοπάτια, παπούτσια, δέντρα, αυτοκίνητα, κλπ
• παίξετε παιχνίδια ομαδοποίησης, ταξινόμησης, σειροθέτησης (με πιρούνια και κουτάλια, όσπρια, ρούχα, κουμπιά, κλπ)
• μιλήστε για τα γράμματα που είναι μέσα στο όνομά τους και στο δικό σας (βρείτε λέξεις που αρχίζουν/τελειώνουν με αυτά, λέξεις που είναι φαγητά ή ζώα, άλλα ονόματα που αρχίζουν με τα γράμματα αυτά, κλπ)
• εξηγείστε τους τα σήματα οδικής κυκλοφορίας και τα χρώματα των φαναριών της τροχαίας
• παίξετε παιχνίδια μνήμης και αριθμητικά παιχνίδια
• μπορείτε να επινοήσετε μαζί με τα παιδιά δικά σας παιχνίδια και να τα παίζετε μαζί ή ακόμα να τα μάθετε και στους φίλους σας
• μιλήστε για τα σχήματα αντικειμένων γύρω σας, στο περιβάλλον του σπιτιού, στην αυλή, στο δρόμο
Σε περίπτωση που παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στους πιο πάνω τομείς, τότε το παιδί θα πρέπει να παραπεμφθεί για αξιολόγηση και πιθανή παρέμβαση σε Λογοθεραπευτή/Λογοπαθολόγο.

5. Σωματική υγεία και ευεξία
Σωματική υγεία και ευεξία είναι η φυσική ετοιμότητα για το σχολείο, η σωματική ανεξαρτησία, καθώς επίσης και οι ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες. Τα παιδιά με σωματική υγεία και ευεξία έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση, καλή μνήμη, αυξημένη δημιουργικότητα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να έχουν τα παιδιά αυξημένη αυτοεκτίμηση και μειωμένο άγχος. Συνήθως αυτά τα παιδιά:
• καταναλώνουν θρεπτικά γεύματα και δεν πηγαίνουν στο σχολείο πεινασμένα
• κοιμούνται αρκετά, ώστε να έχουν αρκετή ενέργεια
• μπορούν να πάνε στο αποχωρητήριο από μόνα τους
• είναι ντυμένα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες
• έχουν ανεπτυγμένες τις κινητικές δεξιότητες
• χειρίζονται μικρά και λεπτά αντικείμενα

Πώς τα βοηθούμε να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες - Συμβουλές σε γονείς
• παίξετε μαζί τους παιχνίδια που απαιτούν κίνηση
• αφήστε τα να εξασκηθούν στο σκαρφάλωμα
• σιγουρευτείτε ότι κοιμούνται αρκετά (10-12 ώρες ημερησίως)
• δώστε τους ψαλίδι, πινέλα, δαχτυλομπογιές, πλαστελίνη, πηλό, κλπ
• συνηθίστε τα σε σνακ φρούτων, δημητριακών και λαχανικών
• διορθώστε τα όταν δεν κρατούν το μολύβι σωστά

Πώς κρατούμε το μολύβι σωστά:
Ο τρόπος με τον οποίο κρατά το παιδί το μολύβι είναι πολύ σημαντικός, γιατί καθορίζει την κίνηση κατά τη γραφή. Τα δάκτυλα θα πρέπει να ακουμπούν το μολύβι 1-3 εκ. από τη μύτη του μολυβιού και θα πρέπει να είναι σε θέση να κινούνται ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Τα παιδιά που γράφουν με το αριστερό τους χέρι θα πρέπει να κρατούν το μολύβι λίγο ψηλότερα (3 εκ.), έτσι ώστε να μπορούν να βλέπουν αυτό που γράφουν. Ο αντίχειρας, ο δείκτης και το μεσαίο δάχτυλο πρέπει να μοιράζονται εξίσου το κράτημα του μολυβιού.

 

Προβλήματα που παρατηρούνται συχνά:

• το μεσαίο δάχτυλο να είναι στο πάνω μέρος τους μολυβιού
• ο αντίχειρας να είναι πάνω από το δείκτη
• ο αντίχειρας να είναι τεντωμένος
• ο αντίχειρας και ο δείκτης να είναι παράλληλα

Θα πρέπει να τονιστεί ότι, παιδιά τα οποία δεν κρατούν με τον ενδεδειγμένο τρόπο το μολύβι, αλλά αυτό δεν τους εμποδίζει κατά τη γραφή τους, δεν θα πρέπει να προβληματίζουν τους γονείς. Παιδί, το οποίο η λαβή του μολυβιού του αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα κατά τη γραφή, θα πρέπει να προβεί σε αξιολόγηση από Εργοθεραπεύτρια, για πιο εξειδικευμένη παρέμβαση.

Η μετάβαση από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο
Η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο είναι μια, επίσης, σημαντική αλλαγή στη ζωή των παιδιών, που, ως γονείς ή εκπαιδευτικοί, δε θα πρέπει να παραβλέψουμε. Παρόλο, που τα παιδιά αυτής της ηλικίας έχουν βιώσει παρόμοιες μεταβάσεις και στο παρελθόν, η αλλαγή αυτή είναι κάτι παραπάνω από αλλαγή τάξης. Είναι μια μετάβαση από την παιδική ηλικία στην εφηβική, από την εξάρτηση στην ανεξαρτησία, από την υπακοή στην αναζήτηση, από τις φιλίες στις σχέσεις.

 

Πέραν όμως από τις αναπτυξιακές, συναισθηματικές και κοινωνικές αλλαγές, που τα παιδιά θα κληθούν να αντιμετωπίσουν στο γυμνάσιο, υπάρχουν και οι αντικειμενικές διαφορές δημοτικού - γυμνασίου. Διότι, στην ουσία, και εδώ αλλάζουν όλα: περισσότεροι καθηγητές, περισσότερα μαθήματα, δουλειά στο σπίτι, εξετάσεις, εργασίες, περισσότερες δραστηριότητες και συνεπώς ευθύνες. Οι απαιτήσεις του Γυμνασίου σήμερα είναι πολύ πιο μεγάλες από άλλοτε.

Τι αναμένουν οι καθηγητές από τα παιδιά που πηγαίνουν στο γυμνάσιο:
• Να ακολουθούν τον κώδικα συμπεριφοράς μέσα στην τάξη και στην αυλή.
• Να ακολουθούν τους βασικούς κανόνες υγιεινής και καθαριότητας.
• Να είναι συνεπείς με τις εργασίες και τις υποχρεώσεις τους.
• Να παρουσιάζουν συγυρισμένες και καλοδουλεμένες εργασίες.
• Να μπορούν να εκφραστούν γραπτώς με αποτελεσματικό τρόπο.
• Να μπορούν να διαβάσουν ένα κείμενο και να είναι σε θέση να κατανοήσουν τις πληροφορίες που αναφέρονται μέσα σε αυτό.
• Να συμμετέχουν κατά την παράδοση του μαθήματος.
• Να μπορούν να κάνουν μια εργασία τύπου project, ατομικά ή σε συνεργασία με άλλους.
• Να έχουν καλά ανεπτυγμένες δεξιότητες μελέτης.
• Να οργανώνουν το διάβασμά τους, έτσι ώστε να έχουν καλά αποτελέσματα στα διαγωνίσματα και στις τελικές εξετάσεις.

Σπουδαίο ρόλο για την προετοιμασία των μαθητών για όλα τα πιο πάνω φέρουν οι εκπαιδευτικοί. Οι δάσκαλοι της έκτης τάξης αισθάνονται ότι έχουν αυξημένες ευθύνες για την ομαλή προσαρμογή των μαθητών τους στο γυμνάσιο και φροντίζουν με διάφορους τρόπους να την εξασφαλίσουν. Προετοιμάζουν τους μαθητές τους συναισθηματικά και γνωστικά, μέσα από τη διδασκαλία, οργανώνουν την αξιολόγηση των μαθητών με μεθόδους που επικρατούν στο γυμνάσιο, γίνονται αυστηρότεροι κατά την αντιμετώπιση θεμάτων πειθαρχίας και συνέπειας των μαθητών τους.
Τα τελευταία χρόνια τα σχολεία οργανώνουν προγράμματα μετάβασης με τη συμμετοχή δασκάλων και καθηγητών, με δική τους πρωτοβουλία ή σε συνεργασία με τους σχολικούς συμβούλους και τους υπεύθυνους των καινοτόμων προγραμμάτων.

Τα προγράμματα περιλαμβάνουν μια σειρά από δράσεις που εντάσσονται στη φάση της προετοιμασίας: επισκέψεις των παιδιών του δημοτικού στο γυμνάσιο, ξενάγηση στους χώρους, ενημέρωση από υπεύθυνο καθηγητή ή τον γυμνασιάρχη για τα μαθήματα του γυμνασίου, τις απουσίες, τις υποχρεώσεις και τα δικαιώματα των παιδιών. Σε άλλη περίπτωση μπορεί να παρακολουθήσουν και ένα μάθημα διδασκαλίας. Επιπλέον, οι δάσκαλοι της έκτης τάξης μαζί με έναν ή περισσότερους καθηγητές οργανώνουν μια συνάντηση των γονέων, για να λύσουν απορίες, απαντώντας σε ερωτήσεις που αφορούν στη φοίτηση των παιδιών στο γυμνάσιο και την προετοιμασία που χρειάζεται γι’ αυτό το σκοπό. Μερικές φορές το πρόγραμμα επεκτείνεται στο επόμενο σχολικό έτος, όταν τα παιδιά είναι πλέον στο γυμνάσιο κατά την πρώτη ή και τη δεύτερη εβδομάδα του σχολικού έτους. Μπορεί να περιλαμβάνει: υποδοχή μαθητών και γονέων από το γυμνασιάρχη και καθηγητές, ανάπτυξη της φιλοσοφίας και των αρχών του σχολείου, οδηγίες και απαντήσεις στις ερωτήσεις μαθητών και γονέων, ξεναγήσεις και ενημέρωση για τη λειτουργία της βιβλιοθήκης, των εργαστηρίων, της καντίνας, για τις εκπαιδευτικές επισκέψεις, τις εκδρομές, κλπ.

 

Η προσωπική μου εμπειρία από τέτοιες δράσεις είναι θετική για πολλούς λόγους. Ο κυρίαρχος λόγος είναι η ευαισθητοποίηση των ενηλίκων που συμμετέχουν σε αυτές τις διαδικασίες, ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν την κατάσταση της μετάβασης ενός παιδιού όχι μόνο με επιείκεια και ανοχή, αλλά και με διάθεση 'εκπαίδευσης', για να μπορέσει το παιδί να ξεπεράσει τις όποιες δυσκολίες.

Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε – Συμβουλές σε γονείς
Και οι γονείς βέβαια έχουν να διαδραματίσουν το δικό τους ρόλο, έτσι ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους να είναι έτοιμο για το γυμνάσιο. Από το δημοτικό χρειάζεται να παρακολουθούν το παιδί τους, αλλά και να του αφήνουν χώρο να αναπτύσσεται αυτόνομα.

• Φροντίστε ώστε το παιδί σας να καθιερώσει από νωρίς ένα πρόγραμμα μελέτης το οποίο θα ακολουθεί καθημερινά. Σιγά-σιγά θα πρέπει να ασκηθεί στο να βάζει τους δικούς του στόχους για τη μάθησή του και να τους διαχειρίζεται αντιστεκόμενο στην πιθανή αρνητική πίεση ή επιρροή τρίτων.

• Εξασφαλίστε του ένα δικό του χώρο, όπου θα έχει ησυχία για να μπορεί να μελετά, μακριά από μικρότερα αδερφάκια, τηλεόραση ή οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να του αποσπά την προσοχή.

• Είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθεί το παιδί ότι «μελετώ» δεν σημαίνει μόνο «ολοκληρώνω τις γραπτές μου εργασίες». Δείξτε ενδιαφέρον και συζητήστε μαζί του για αυτά που έμαθε στο σχολείο και βεβαιωθείτε ότι κατάφερε να εντοπίσει τα κύρια σημεία σε όσα διάβασε. Βρείτε μαζί του εκείνες τις στρατηγικές μελέτης που το βοηθούν να κατανοήσει καλύτερα και να συγκρατήσει πληροφορίες, όπως: υπογράμμιση στο βιβλίο του με χρωματιστούς μαρκαδόρους, σε bullet points τα κύρια σημεία, περίληψη, λέξεις κλειδιά, ερωτήσεις-απαντήσεις, κλπ.

• Παρακολουθείτε στενά την πρόοδο του παιδιού στα μαθήματά του και βοηθήστε το να μην αφήσει κενά στις γνώσεις του. Οι καλές επιδόσεις ενισχύουν την αυτοεικόνα του παιδιού και μειώνουν το άγχος και την ανησυχία που πιθανόν να νιώσει το παιδί στο γυμνάσιο.

• Από τις πρώτες κιόλας τάξεις του δημοτικού να ενθαρρύνετε το παιδί σας να δίνει σημασία και στην εμφάνιση της εργασίας του.

• Μην κάνετε ποτέ εσείς αυτά που πρέπει να κάνει το παιδί. Βοηθήστε το, συζητήστε μαζί του τις ιδέες σας και ακούστε τις δικές του. Αφήστε το να ανατρέχει από μόνο του σε πηγές (βιβλία, εγκυκλοπαίδειες, Internet, κλπ) για την κατοίκον εργασία και να τις διαμορφώνει.

• Βοηθήστε το παιδί σας να αναπτύξει θετική στάση απέναντι στο σχολείο και τους εκπαιδευτικούς.

• Να είστε φίλοι με το παιδί σας. Ενθαρρύνετέ το να εκφράσει τα συναισθήματά του, να τα συζητήσει και να αποφορτιστεί. Να το ακούτε, να ζητάτε την άποψή του σε οικογενειακά θέματα και να του δείχνετε ότι το σέβεστε. Έτσι, ασκείται στο να ακούει και να κατανοεί τις απόψεις των άλλων, έστω και αν δε συμφωνεί με αυτές, και να αναπτύσσει τα επιχειρήματά του πολιτισμένα. Αναπτύσσει στρατηγικές για να επιλύει προβλήματα και ζητά τη βοήθεια και υποστήριξη των άλλων όταν τη χρειάζεται.

• Σε περίπτωση που το παιδί σας αντιμετωπίζει δυσκολίες ζητήστε την άποψη ειδικών όπως: Λογοθεραπευτές, Ειδικοί Δάσκαλοι, Εργοθεραπευτές, Ψυχολόγοι.

Συμπερασματικά
Το πέρασμα από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό και μετά στο γυμνάσιο είναι αναπόφευκτες αλλαγές στη ζωή του παιδιού μας και τη δική μας. Όπως και με τις άλλες αλλαγές, χρειάζεται χρόνος, υπομονή και θετική στάση από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Το παιδί που εισπράττει απαισιοδοξία από το περιβάλλον του αναχαιτίζεται, ενώ αυτό που απολαμβάνει την αισιοδοξία, προχωρά με σταθερό βηματισμό.

Πηγη

Το δίλημμα της εγγραφής στην Α΄δημοτικού. Επαναφοίτηση στο νηπιαγωγείο

πηγη

Επανάληψη του νηπιαγωγείου: Σε ποιες περιπτώσεις πρέπει να γίνεται;

Η επανάληψη του νηπιαγωγείου αποτελεί μια σύσταση που προτείνεται όλο και συχνότερα τα τελευταία χρόνια.

Kατά κύριο λόγο η επανάληψη ή επαναφοίτηση στο νηπιαγωγείο προτείνεται σε νήπια που παρουσιάζουν αναπτυξιακές διαταραχές ή σχολική ανωριμότητα.

Σε ποιες περιπτώσεις συστήνεται σε ένα παιδί να επαναλάβει το νήπιο;

 

Η επαναφοίτηση στο νηπιαγωγείο αποτελεί μια σύσταση που προτείνεται μόνο σε πολύ σημαντικές περιπτώσεις. Συνήθως όταν προϋπάρχει μια διαγνωσμένη διαταραχή και διαπιστώνεται ότι το παιδί ακόμα δεν είναι έτοιμο για τη φοίτησή του στην Α’ Δημοτικού. Σε άλλες περιπτώσεις προτείνεται και σε παιδιά που δεν έχουν κάποια διάγνωση όμως υπολείπονται σημαντικά σε δεξιότητες της ηλικίας τους. Όταν, δηλαδή, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι δεν είναι ακόμα ώριμα να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του Δημοτικού, παρά τη χρονολογική τους ηλικία.

Το δίλημμα της εγγραφής στην Α΄δημοτικού

Ορισμένες φορές τίθεται το δίλλημα να πάει το παιδί σχολείο αφού ηλικιακά είναι έτοιμο ή να κάνει επανάληψη και να χάσει μια χρονιά. Όμως, ουσιαστικά σε αυτές τις περιπτώσεις δεν πρόκειται να χάσει χρόνο καθώς μέσα από την επαναφοίτηση του δίνεται επιπλέον χρόνος να εξελίξει τις δεξιότητες που θα του χρειαστούν στο Δημοτικό.

Είναι γνωστό από πολλές επιστημονικές μελέτες ότι όταν ένα παιδί δεν είναι έτοιμο και ώριμο για το Δημοτικό το πιο πιθανό είναι ότι οι δυσκολίες που θα συναντήσει στην πρώτη να επηρεάσουν αρνητικά όλη τη μετέπειτα σχολική και ακαδημαϊκή του πορεία.

Έτσι αν ένα παιδί παρακολουθήσει την Α’ Τάξη ενώ δεν είναι σχολικά έτοιμο, πιθανόν να αντιμετωπίσει δυσκολίες όπως:

• Να μη προσέχει το δάσκαλο και να μην παρακολουθεί το μάθημα.
• Να έχει δυσκολία στην επεξεργασία των ασκήσεων.
• Να έχει μεγάλη δυσκολία στην προετοιμασία των μαθημάτων στο σπίτι.

Είναι γεννημένος τους τελευταίους μήνες του έτους να πάει του χρόνου Α΄ Δημοτικού ή να επαναλάβει το νήπιο;

Τα παιδιά που έχουν γεννηθεί Οκτώβρη, Νοέμβρη ή Δεκέμβρη είναι τα μικρότερα παιδιά της τάξης τους και αποτελούν μια ειδική κατηγορία από μόνα τους. Επιστημονικές μελέτες σχετικά με τη σχολική ετοιμότητα που έχουν γίνει στην Ελλάδα διαπιστώνουν ότι το 47 % των παιδιών που έχουν γεννηθεί τους τελευταίους μήνες του έτους, συνήθως δεν είναι αναπτυξιακά έτοιμα και μειονεκτούν σε σχέση με τους συμμαθητές τους που είναι μεγαλύτεροι σχεδόν κατά έναν χρόνο.

Πώς μπορώ να είμαι σίγουρος ότι το παιδί μου χρειάζεται να κάνει επαναφοίτηση στο νηπιαγωγείο;

Ο γονιός και κυρίως ο νηπιαγωγός γνωρίζουν αρκετά καλά τις δεξιότητες του παιδιού. Όμως τα τελευταία χρόνια υπάρχει η Ανιχνευτική Δοκιμασία Σχολικής Ετοιμότητας Α τεστ που είναι σταθμισμένη σε ελληνικό πληθυσμό και εξετάζει κατά πόσο ένα παιδί είναι σχολικά έτοιμο και εφοδιασμένο με τις κατάλληλες δεξιότητες για να φοιτήσει στην Α’ Δημοτικού. Χορηγείται από εκπαιδευμένους ειδικούς και τα αποτελέσματα του βγαίνουν απευθείας μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, δίνοντας έτσι στον γονιό την απάντηση σε αυτό το σημαντικό δίλημμα.

Τα πλεονεκτήματα της επανάληψης του νήπιου

Οι περισσότεροι γονείς παρόλο που διακρίνουν και αναγνωρίζουν τις δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί τους δεν είναι ιδιαίτερα θετικοί στην ιδέα της επαναφοίτητησης στο νηπιαγωγείο. Θα πρέπει όμως να λάβουν υπόψη τους ότι συστήνεται μόνο σε σοβαρές περιπτώσεις με σκοπό να δοθεί επιπλέον χρόνος στο νήπιο να προετοιμαστεί καλύτερα και να είναι περισσότερο ώριμο για το Δημοτικό. Τα οφέλη της επαναφοίτησης για τα παιδιά που δεν ήταν σχολικά έτοιμα επιβεβαιώνονται και από επιστημονικές μελέτες στην Ελλάδα, που έδειξαν ότι την επόμενη χρονιά ήταν καλύτερα προετοιμασμένα και αντιμετώπισαν λιγότερα προβλήματα. Επομένως καλό είναι οι γονείς πριν πάρουν την όποια απόφαση να εκτιμήσουν σοβαρά όλους τους παράγοντες.

Πηγη

 

Ο ρόλος του νηπιαγωγείου στην πρώιμη ανίχνευση και πρόληψη των μαθησιακών δυσκολιών

πηγη

 

Στη σημερινή εποχή είναι ευρέως αποδεκτό, ότι όλοι οι γονείς επιθυμούν τα παιδιά τους να έχουν μια πολύ καλή ακαδημαϊκή απόδοση, μια και αυτή ενδέχεται να τους δώσει ένα καλύτερο μέλλον, πιο ευοίωνο με ανοικτούς δρόμους και ευκαιρίες για επιτυχία.

 

Μια μερίδα παιδιών όμως, θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες στο σχολικό πλαίσιο. Τα παιδιά αυτά, αν οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν ανήκουν στο ευρύτερο φάσμα των Μαθησιακών Δυσκολιών, θα καταφέρουν να αναπτύξουν αποτελεσματικές τεχνικές χειρισμού των δυσκολιών αυτών, όταν οι δυσκολίες τους εντοπιστούν γρήγορα και ξεκινήσουν οι σωστές γι΄ αυτούς παρεμβάσεις.

 

Έτσι, όσο πιο νωρίς εντοπιστούν οι δυσκολίες αυτές, τόσο πιο ευοίωνο προδιαγράφεται το μέλλον των παιδιών αυτών τόσο στο μαθησιακό, όσο και σε άλλους τομείς. Το νηπιαγωγείο ως χώρος εκπαίδευσης, αποτελεί ίσως το πιο σημαντικό σχολικό πλαίσιο, μια και σε αυτό εδραιώνονται οι βάσεις για την περαιτέρω σχολική ζωή ενός μαθητή. Το νηπιαγωγείο ως εκπαιδευτικός χώρος, παρέχει στα παιδιά πολλές ευκαιρίες ανάπτυξης, διερεύνησης, ανακάλυψης, παιγνιδιού και απόλαυσης. Ο χώρος αυτός είναι ένας χώρος στον οποίο μπορεί κανείς να εντοπίσει παιδιά τα οποία αντιμετωπίζουν δυσκολίες, χωρίς αυτή η διαδικασία να είναι επίπονη συναισθηματικά για τα παιδιά. Η παιγνιώδης αντίληψη των δραστηριοτήτων του νηπιαγωγείου προφυλάσσει σε μεγάλο βαθμό το παιδί και βοηθά πολύ τους εκπαιδευτικούς να εργαστούν, ώστε να ξεπεραστούν οι δυσκολίες του παιδιού σε μεγάλο βαθμό.

 

Στο νηπιαγωγείο δεν μπορεί κανείς να διαγνώσει ένα παιδί ότι παρουσιάζει Μαθησιακές Δυσκολίες, μια και οι Μαθησιακές Δυσκολίες, μπορούν να γίνουν διαγνώσιμες μετά την ηλικία των έξι ετών. Στο νηπιαγωγείο μπορούν όμως να εντοπιστούν δυσκολίες, για τις οποίες αν δεν γίνει παρέμβαση, μπορούν στη συνέχεια να μετατραπούν σε μαθησιακού τύπου δυσκολίες, κατά τη φοίτηση του παιδιού στη Δημοτική Εκπαίδευση.

 

Ορισμός Μαθησιακών Δυσκολιών

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες, αποτελούν μια ανομοιογενή ομάδα διαταραχών (Παντελιάδου, 2011). Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος,  ο οποίος αφορά δυσκολίες που εκδηλώνονται με την πρόσκτηση και τη χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικών ικανοτήτων (Hammill, 1990). Οι διαταραχές είναι εγγενείς στο άτομο και αποδίδονται σε δυσλειτουργία του νευρικού συστήματος. Μπορεί να υπάρχουν σε ολόκληρη τη περίοδο της ζωής του ανθρώπου. Μαζί με τις δυσκολίες αυτές μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες δυσκολίες όπως προβλήματα σε συμπεριφορές αυτοελέγχου, κοινωνικής αντίληψης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Αν και οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να εμφανίζονται μαζί με άλλες καταστάσεις μειονεξίας ή να δέχονται την επίδραση εξωτερικών παραγόντων, όπως είναι οι πολιτισμικές διαφορές και η ανεπαρκής ή ακατάλληλη διδασκαλία αυτές δεν είναι το άμεσο αποτέλεσμα των παραπάνω καταστάσεων ή εξωτερικών επιδράσεων (Hammill, 1990).

 

Οι μαθητές μπορεί να εμφανίσουν μερικά ή όλα τα χαρακτηριστικά του ορισμού με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετική ένταση. Ο βασικότερος αιτιατός παράγοντας των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι τα προβλήματα στη γλωσσική επεξεργασία και στη φωνολογική επίγνωση. Σε ότι αφορά την ηλικία των μαθητών με Μαθησιακές Δυσκολίες, η πλειοψηφία των μαθητών αυτών είναι ηλικίας 6 έως 13 ετών και βρίσκεται στα όρια του Δημοτικού Σχολείου (Παντελιάδου, 2011).  Σε σχετική έρευνα διαφάνηκε  ότι  παιδιά  σχολικής ηλικίας   είχαν στην προσχολική ηλικία διαταραχές των γλωσσικών ικανοτήτων  σε  ποσοστό 60%,  ενώ  σε  ποσοστό 10-20%,  είχαν  δυσκολίες  στην ακολουθία,  την  λεκτική  έκφραση  και  την  άρθρωση. Τα  προβλήματα  αυτά επηρέασαν την ανάγνωση την αριθμητική και την ορθογραφία (Βarkley, 1981).

 

Η διάγνωση συνήθως των Μαθησιακών Δυσκολιών, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω γίνεται συνήθως με την αρχή της φοίτησης του παιδιού στο Δημοτικό Σχολείο. Οι γονείς πολλές φορές στις περιπτώσεις αυτές αντιδρούν, γιατί μέχρι εκείνη τη στιγμή το «φυσιολογικό» παιδί τους, ξαφνικά αντιμετωπίζει δυσκολίες. Εκείνο που θα πρέπει να χαροποιεί ιδιαίτερα τους γονείς, θα πρέπει να είναι φυσικά το γεγονός ότι όσο πιο νωρίς εντοπιστούν οι δυσκολίες, τόσο πιο εύκολα θα αντιμετωπιστούν. Παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, τα οποία διαγνώσκονται σε μεγαλύτερες ηλικίες, οι παρεμβάσεις οι οποίες θα γίνουν δεν θα είναι τόσο αποτελεσματικές στο μαθησιακό τομέα και επίσης από την άλλη πλευρά, πιθανόν να έχει δημιουργηθεί ήδη στο παιδί το συναισθηματικό προφίλ του παιδιού με Μαθησιακές Δυσκολίες. Σύμφωνα με το προφίλ αυτό, το παιδί ενδέχεται να παρουσιάζει από τη μια χαμηλή αυτοεικόνα, χαμηλό κίνητρο για το σχολείο, δυσκολίες στο κοινωνικό τομέα, άγχος, όπως και άλλες μορφές δυσκολιών.

 

Πρώιμη Ανίχνευση Μαθησιακών Δυσκολιών

Η πρώιμη ανίχνευση τυχόν Μαθησιακών Δυσκολιών είναι υψίστης σημασίας για το μέλλον των παιδιών, καθότι επιτρέπει την οργάνωση παρεμβατικών προγραμμάτων εγκαίρως και τη ψυχολογική στήριξη των παιδιών που αντιμετωπίζουν Μαθησιακές Δυσκολίες και των οικογενειών τους (Θεοδωρίδου, 2008). Επομένως, η πρώιμη ανίχνευση των Μαθησιακών Δυσκολιών, λειτουργεί ως έγκαιρη παρέμβαση για την πρόληψη σοβαρότερων επιπλοκών στην μετέπειτα αφομοίωση των παιδιών στην κοινωνία (Κολιάδης, Κουμπιάς & Φουστανά, 2000).

 

Σε ότι αφορά το ίδιο το παιδί, η Πρώιμη Παρέμβαση μπορεί να ανατρέψει τους παράγοντες επικινδυνότητας, οι οποίοι θα οδηγήσουν σε κάποια μορφή αναπτυξιακής καθυστέρησης, δυσλειτουργίας, καθώς και εκδηλώσεις άγχους (La Greca & Stone, 1990; Τζουριάδου, Πατσιοδήμου & Μπότσας, 2004). Σε ότι αφορά τους γονείς, τους δίνει τη δυνατότητα, με την ενεργό συμμετοχή τους στην παρεμβατική διαδικασία, να ανακαλύψουν μόνοι τις δυνατότητες και να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα των παιδιών τους. Επίσης, η πρώιμη ανίχνευση δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να αποδεχτούν το πρόβλημα του παιδιού, να αντιμετωπίσουν τα συναισθήματά τους σχετικά με αυτό, ώστε να ανταποκριθούν καλύτερα στις ανάγκες του και να αναπτύξουν μια πιο ισορροπημένη συναισθηματική σχέση που θα αποτρέψει δυσάρεστες συνέπειες στην ανατροφή τους.

 

Στο ευρύτερο πλαίσιο της οικογένειας και του κοινωνικού περιβάλλοντος, η Πρώιμη Παρέμβαση, μπορεί να εμποδίσει προβλήματα που πιθανά θα προκύψουν από τη στάση των αδελφών, τόσο προς το  παιδί που έχει το πρόβλημα  όσο και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Επίσης τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας (παππούδες, γιαγιάδες, θείες, θείοι), μαθαίνουν να προσαρμόζουν τη συμπεριφορά τους στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσουν το παιδί με δυσκολίες. Τέλος, σε ότι αφορά την κοινωνία, η πρώιμη παρέμβαση αυξάνει τη δυνατότητα αποδοχής των παιδιών με δυσκολίες στη μάθηση, ως μέλη που έχουν κάθε δικαίωμα να υποστηριχθούν και να αφομοιωθούν στο κοινωνικό σύνολο ως ισότιμα.

 

Η  Peterson (1987 )  αναφέρει  οκτώ  σημαντικούς  λόγους  για τους  οποίους  η  παρέμβαση θα πρέπει να ξεκινά όσο το δυνατό νωρίτερα:

α) η σπουδαιότητα των πρώτων χρόνων

β) οι κρίσιμες περίοδοι στην ανάπτυξη

γ) ο εύπλαστος χαρακτήρας των  ανθρώπινων  χαρακτηριστικών

δ) τα  επακόλουθα  των  μειονεξιών

ε) την επίδραση  του  περιβάλλοντος  και  των  πρώτων  εμπειριών  στην  ανάπτυξη

στ)τα συμπεράσματα των προγραμμάτων έγκαιρης παρέμβασης

 ζ) η βοήθεια προς την οικογένεια, και τέλος

 η) τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη.

 

Τομείς στους οποίους ενδέχεται να παρουσιαστούν αποκλίσεις

Προτού προχωρήσουμε στην παρουσίαση των διαφόρων τομέων στους οποίους ενδέχεται να παρουσιαστούν αποκλίσεις, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί ότι οι γονείς θα πρέπει να ανησυχήσουν όταν εντοπίσουν τα χαρακτηριστικά αυτά να υφίστανται για σχετικά μεγάλο χρονικό διάστημα, τουλάχιστον έξι μηνών. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη το γεγονός ενδεχόμενης περιβαλλοντικής αλλαγής η οποία μπορεί να έχει γίνει στο  παιδί ή στην οικογένειά του. Όλα τα χαρακτηριστικά που θα αναφερθούν θα πρέπει να διερευνηθούν σε περίπτωση που το παιδί είναι μεγαλύτερο από πέντε ετών.

 

Ιατρικοί παράγοντες

• Χαμηλό apgar score

• Χαμηλό βάρος κατά την γέννηση

• Προωρότητα

• Το παιδί χρειάστηκε να νοσηλευτεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 24 ωρών στη μονάδα εντατικής νεογνών;

• Παρατηρήθηκαν δυσκολίες κατά τη διαδικασία μασήματος της τροφής, πρόσληψης και κατάπωσης;

• Ύπαρξη χρόνιων ωτίτιδων

 

Γεννετικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες

• Ιστορικό εμφάνισης Μαθησιακών Δυσκολιών στα πλαίσια της οικογένειας του παιδιού

• Παιδιά που έχουν υιοθετηθεί

• Οικογενειακό ιστορικό σε δυσκολίες λόγου και ομιλίας ή στη γραπτή έκφραση

• Το παιδί έχει εκτεθεί σε ελάχιστη επαφή με τη γλώσσα κατά την παιδική του ηλικία

• Φτώχια

 

Λόγος και Ομιλία

Δυσκολία στην προφορά των φωνημάτων-άρθρωση
Αντικατάσταση φωνημάτων ή συλλαβών με άλλα φωνήματα ή συλλαβές, π.χ το παιδί να λέει λολόι αντί ρολόι
Γίνονται πολλά συντακτικού τύπου λάθη π.χ. λανθασμένη χρήση πληθυντικού αριθμού
Περιορισμένη χρήση λεξιλογίου
Επανάληψη λεξιλογίου
Κατά την περιγραφή μιας ιστορίας ή ενός γεγονότος το παιδί συγχίζει τις σκέψεις του και δεν  είναι κατανοητό για τον ενήλικα να κατανοήσει τι ακριβώς περιγράφει το παιδί ή τί θέλει να μοιραστεί με τον ενήλικα.
Παρουσίαση συντακτικών λαθών
Δυσκολία στην ανάκληση λέξεων
Δυσκολία στην οργάνωση της προφορικής έκφρασης
Δυσκολίες στη μη λεκτική επικοινωνία

 

Λεπτή κίνηση

Μπορεί να χειριστεί το ψαλίδι με μεγάλη επιδεξιότητα και να κόψει σχήματα και εικόνες;
Παρουσιάζει μεγάλη επιδεξιότητα κατά τη γραφή, όπου πλέον χρησιμοποιεί μόνο τους μύεις της άκρας χείρας και των δαχτύλων;
Μπορεί να αντιγράψει όλα τα κεφαλαία και τους αριθμούς;
Μπορεί να γράφει το όνομά του;
Μπορεί να χρωματίζει στο πλαίσιο;
Μπορεί να χρησιμοποιήσει μαχαίρι για να απλώσει το βούτυρο ή να κόψει μαλακά φαγητά;

 

Αδρή Κίνηση

Ένα παιδί μέχρι την ηλικία των έξι ετών θα πρέπει:

Να μπορεί να εκτελεί σύνθετες στοχοκατευθυνόμενες κινήσεις που απαιτούν ακρίβεια και διαδοχή, όπως για παράδειγμα

Να κάνει κούνια
Να σκαρφαλώνει
Να πηδάει ψηλά
Να πετά και να πιάνει τη μπαλίτσα
Να στοχεύει κατάλληλα, βάζοντας καλάθια
Να κλωτσά κινούμενη μπάλα με επαρκή δύναμη και κατάλληλο στόχο

 

Φωνολογική Επίγνωση

Το παιδί αναγνωρίζει τα βασικά φωνήματα, κυρίως τα φωνήεντα αλλά και τα βασικά σύμφωνα;
Μπορεί να ανακαλέσει λέξεις που ξεκινούν από το συγκεκριμένο φώνημα ή από τη συγκεκριμένη συλλαβή;
Μπορεί να εντοπίσει το τελικό φώνημα ή τη τελική συλλαβή μιας λέξης;
Είναι σε θέση να σπάσει τη λέξη στις συλλαβές της;
Μπορεί να ενώσει συλλαβές και να φτιάξει λέξη;
Μπορεί να κατανοήσει την έννοια του φωνήματος, συλλαβής, λέξης, πρότασης και τις διαδικασίες σύνθεσης και ανάλυσης που γίνονται;

 

Κατανόηση ιστορίας

Aπαντά στα βασικά δομικά στοιχεία μιας ιστορίας (ποιος, πού, πότε, γιατί);
Aπαντά σε κριτικού τύπου ερωτήματα με βάση την ιστορία;
Μπορεί να αναδιηγηθεί την ιστορία;
Μπορεί να υποδυθεί ρόλους από την ιστορία;
Μπορεί να σειροθετήσει τις εικόνες της ιστορίας;
Μπορεί να φτιάξει διαλόγους από την ιστορία;
Μπορεί να εντοπίζει τα λάθη ή τα παράλογα στοιχεία μιας ιστορίας;

 

Προμαθηματικές Έννοιες

Ένα παιδί για να καταφέρει να μεταφερθεί χωρίς δυσκολία από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό, στον τομέα των μαθηματικών θα πρέπει:

Να γνωρίζει τα χρώματα και τα σχήματα
Να γνωρίζει τα σύμβολα των αριθμών μέχρι το δέκα
Να μπορεί να συνδιάσει το σύμβολο με το πλήθος των αντικειμένων
Να μπορεί να μετρά χωρίς δυσκολία μέχρι το δέκα
Να αντιλαμβάνεται την έννοια περισσότερα-λιγότερα
Να μπορεί να επιλύει απλά μαθηματικά προβλήματα με αντικείμενα
Να γνωρίζει τις προμαθηματικές έννοιες που σχετίζονται με το χρόνο, το χώρο, το μέγεθος
Να μπορεί να ταξινομεί και να ομαδοποιεί με βάση ένα και δύο κριτήρια

 

Συγκέντρωση-προσοχή

Μπορεί να εστιάσει την προσοχή του σε λεπτομέρειες ή κάνει λάθη απροσεξίας στις σχολικές εργασίες;
Χτυπάει τα χέρια και πόδια ή στριφογυρίζει όταν κάθεται;
Δυσκολεύεται να δώσει προσοχή για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα σε σχολικά έργα ή σε παιγνίδια;
Σηκώνεται όρθιος σε περιπτώσεις που παραμένει καθιστός;
Φαίνεται σαν να μην ακούει όταν οι άλλοι του απευθύνουν το λόγο;
Τρέχει εδώ και εκεί ή σκαρφαλώνει ενώ οι περιστάσεις δεν το επιτρέπουν;
Δεν τελειώνει ό,τι του ανατεθεί;
Έχει δυσκολίες να ασχοληθεί με ήσυχες δραστηριότητες;
Δυσκολεύεται να οργανώσει εργασίες ή κοινές δραστηριότητες;
Είναι συνεχώς σε κίνηση;
Μιλά πάρα πολύ;
Χάνει αντικείμενα που τα χρειάζεται για τις σχολικές του δραστηριότητες;
Διακόπτει με έτοιμη απάντηση πριν τελειώσει μια ερώτηση;
Διασπάται με άλλα ερεθίσματα;
Με δυσκολία περιμένει τη σειρά του;
Ξεχνά καθημερινά θέματα;
Διακόπτει και ενοχλεί τους άλλους;
Αποφεύγει εργασίες που απαιτούν νοητική ένταση;

 

Ατομική Φροντίδα

Αναμένεται ότι τα παιδιά στο νηπιαγωγείο θα είναι σε θέση:

Να πλένουν τα χέρια τους αποτελεσματικά
Να μπορούν να σκουπίσουν τα χέρια τους
Να μπορούν να κατεβάσουν τα ρούχα τους και να πάνε στην τουαλέττα
Να μπορούν να σκουπιστούν όταν τελειώσουν με την τουαλέτα
Να μπορούν να ανοίξουν τη τσάντα τους και να βγάλουν το φαγητό τους έξω
Να ανοίξουν το σάντουιτς
Να σκουπιστούν όταν τελειώσουν το φαγητό τους ή κατά τη διάρκεια
Να μην λερώσουν πολύ το χώρο κατά το φαγητό
Να μπορούν να βγάλουν το σακάκι τους και να το φορέσουν
Να μπορούν να βγάλουν και να βάλουν τα παπούτσια τους

 

Κοινωνική Συμπεριφορά

Πώς συμπεριφέρεται το παιδί με διαφορετικά άτομα (μητέρα, πατέρας, αδέρφια, εκπαιδευτικό, γιαγιά, παππού, συνομίληκα του παιδιά,  μεγαλύτερα σε ηλικία παιδιά, μικρότερα σε ηλικία παιδιά)
Πώς συμπεριφέρεται το παιδί στα διάφορα κοινωνικά πλαίσια (στο σπίτι, σε συγγενικό σπίτι, σε φιλικό σπίτι, σε άγνωστο σπίτι, σε παιγνιδότοπο, σε κατάστημα κ.ο.κ.)

 

Παρέμβαση

Σε περίπτωση που παρουσιάζονται στο παιδί προδημοτικής ηλικίας αρκετά από τα προαναφερόμενα στοιχεία, τότε θα πρέπει οι γονείς να ανησυχήσουν και να απευθυνθούν στον εκπαιδευτικό του παιδιού τους, με τον οποίο θα συζητήσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί. Σε περίπτωση που οι δυσκολίες αφορούν τα θέματα λόγου και ομιλίας, τότε το παιδί θα πρέπει να παραπεμφθεί για αξιολόγηση σε Λογοθεραπεύτρια/Λογοπαθολόγο. Αν οι δυσκολίες του παιδιού γενικεύονται στο μαθησιακό τομέα, τότε το παιδί θα πρέπει να αξιολογηθεί από Ειδικό Παιδαγωγό, ο οποίος αφού αξιολογήσει το παιδί, θα καταρτίσει στη συνέχεια Ατομικό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης για το παιδί, το οποίο θα στοχεύει στην αντιμετώπιση των δυσκολιών. Οι δυσκολίες που εμπίπτουν στο τομέα της αδρής, λεπτής κίνησης και ατομικής φροντίδας, θα πρέπει να αξιολογηθούν από Εργοθεραπευτή. Αν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες που άπτονται στο συναίσθημά του, τότε θα πρέπει να αξιολογηθεί από Κλινικό Ψυχολόγο. Τέλος ένα παιδί που παρουσιάζει δυσκολίες στη συγκέντρωσή του πρέπει να παραπεμφθεί σε Παιδοψυχίατρο για περαιτέρω διερεύνηση και αξιολόγηση.

 

Συμβουλές στους γονείς

Εκείνο που θα πρέπει να θυμούνται οι γονείς, είναι όπως έχει αναφερθεί και παραπάνω στο συγκεκριμένο κείμενο, ότι οι δυσκολίες σε μικρή ηλικία μπορούν αρκετά απλά να αντιμετωπιστούν και να μην αφεθούν να εξελιχθούν και να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τη ζωή του παιδιού τους. Αναμφίβολα το να συνειδητοποιεί κάποιος γονέας, ότι το παιδί του παρουσιάζει δυσκολίες, αυτό είναι ιδιαίτερα σύνθετο ως προς την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων τα οποία βιώνει και ως προς τη δυσκολία διαχείρισης αυτών των συναισθημάτων. Τα συναισθήματα όμως αυτά θα πρέπει να τύχουν χειρισμού, ο οποίος μπορεί να γίνει με τη βοήθεια ενός Συμβουλευτικού Ψυχολόγου, ώστε οι γονείς να μπορούν να προχωρήσουν στη βοήθεια της οργάνωσης προς το παιδί τους.

 

Αν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες, οι γονείς θα πρέπει να οργανώσουν ένα σταθερό πλαίσιο θεραπειών/παρεμβάσεων, το οποίο θα στοχεύει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των δυσκολιών που παρουσιάζει το παιδί τους. Η συνεργασία μεταξύ των γονέων και των θεραπευτών/παιδαγωγών κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική για την εξέλιξη του παιδιού.

 

Οι μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπιστούν σχετικά ανώδυνα στα πρώτα τους στάδια. Βοηθήστε τα παιδιά σας να τις ξεπεράσουν, ώστε να μπορούν να εξασφαλίσουν επιτυχίες στον ακαδημαικό, κοινωνικό και συναισθηματικό τομέα της ζωής τους.

Πηγή