 |
| πηγη |
Κτητικά παιδιά: Έχετε αναρωτηθεί ποτέ γιατί τα θέλουν όλα δικά τους; Η παρακάτω ιστορία θα σας διαφωτίσει επί του θέματος.
Ο μπαμπάς μπήκε στο σπίτι κρατώντας μια κάρτα και ένα γλύκισμα με μορφή πορτοκαλιού. Ο 18 μηνών γιος του, ο Γουίλιαμ πρόλαβε και το άρπαξε. «Δεν ήξερε καν τι ήταν» εξήγησε ο πατέρας. «Το μόνο που είδε ήταν το λαμπερό αντικείμενο στο κουτί και ήθελε να το κάνει δικό του!» Ο μικρός, λοιπόν, το άρπαξε και έτρεξε μακριά αλαλάζοντας:
«Είναι δικό μου! Είναι δικό μου!»
«Ξέρεις καν τι είναι;» είχε προλάβει να τον ρωτήσει δευτερόλεπτα νωρίτερα ο πατέρας. «Τι είναι αυτό Γουίλιαμ; Τι είναι αυτό που κρατάς;»
«Του Γουίλιαμ», ήταν η μόνη απάντηση που έδωσε ο μικρούλης!
Είναι προφανές ότι ο Γουίλιαμ διένυε τη φάση της κτητικότητας,
η οποία συνήθως ξεκινά γύρω στους 18 μήνες. «’Μου’ και ‘δικό μου’ είναι
ορισμένες από τις πρώτες λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά» εξηγεί ο
Peter Blake, καθηγητής αναπτυξιακής ψυχολογίας στο Boston University.
Παρόλο που στην αρχή λένε «μαμά» και «μπαμπά», σύντομα συνειδητοποιούν
ότι μπορούν να ‘διεκδικήσουν’ ένα αντικείμενο απλά με τη γλώσσα: «η
μπάλα ΜΟΥ, ο σκύλος ΜΟΥ, το ποτήρι ΜΟΥ κτλ».
Μεγαλώνοντας, μαθαίνουμε να χαλιναγωγούμε τα θέλω και τις ανάγκες μας με
ένα περισσότερο αποδεκτό κοινωνικά τρόπο, αν και οφείλουμε να
παραδεχτούμε ότι ποτέ δεν απεμπολούμε πλήρως την επιθυμία για κατοχή.
Και μπορεί για τους γονείς να μην είναι η καλύτερη φάση όταν το παιδί
θεωρεί τα πάντα δικά του, στην πραγματικότητα όμως αντικατοπτρίζει πόσο
έξυπνο θα γίνει. «Δείχνει ότι αντιλαμβάνεται την αφηρημένη έννοια της
‘αόρατης’ σύνδεσης ενός ατόμου με ένα αντικείμενο», δηλώνει η Susan
Gelman, αναπτυξιακή ψυχολόγος του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. Σύμφωνα με
έρευνες, παιδιά ηλικίας μεταξύ 2 και 4 τείνουν να πιστεύουν ότι το
άτομο που πρώτο κατέχει ένα αντικείμενο, είναι και ο δικαιωματικός
ιδιοκτήτης, ακόμη κι αν κάποιος το πάρει σε ύστερο χρόνο. Η φράση λοιπόν
«το είχα πρώτος» έχει μεγάλη βαρύτητα στις ηλικίες αυτές.
Στην ουσία, η αίσθηση του ‘εγώ’ αναπτύσσεται μαζί με την αντίληψη του ‘δικό μου’.
Παράλληλα, την ίδια στιγμή κάτι σημαντικό συμβαίνει στη ζωή του: Η αίσθηση του εαυτού γίνεται πιο εκλεπτυσμένη και σύνθετη. Όταν το μωρό βλέπει τον εαυτό του σε καθρέφτη, υποθέτει ότι κοιτάει έναν περίεργο, δισδιάστατο, νέο φίλο. Ωστόσο, ένα νήπιο μπορεί να δει τον αντικατοπτρισμό του και να καταλάβει ότι βλέπει τον εαυτό του. Στην ουσία, η αίσθηση του ‘εγώ’ αναπτύσσεται μαζί με την αντίληψη του ‘δικό μου’. Και μπορεί, λοιπόν, να διατυπώνει φωναχτά τι του ανήκει, ακριβώς επειδή εστιάζει στο να αντιληφθεί ποιο είναι.
Την ίδια στιγμή που μπορεί τα νήπια να μπερδεύονται σχετικά με το τι τους ανήκει και τι όχι, εάν ρητά τους τονιστεί τι είναι δικό τους, θα καταχωρήσουν προσεκτικά τη συγκεκριμένη πληροφορία. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο Louisville του Κεντάκι σχεδίασαν ένα πείραμα: έδειξαν σε 2χρονα και 3χρονα παιδιά παρόμοια παιχνίδια και τους είπαν ποια ήταν δικά τους και ποια όχι. Όταν οι ερευνητές ανακάτεψαν τα παιχνίδια, τα παιδιά δεν ξεγελάστηκαν. Συνέχισαν προσεκτικά να παρατηρούν και μπόρεσαν να αναγνωρίσουν ποιο ήταν το δικό τους! Σε άλλη έρευνα, οι ειδικοί πρόσθεσαν μια ερώτηση μετά το ανακάτεμα των παιχνιδιών: «ποιο παιχνίδι σ’ αρέσει περισσότερο;» Τα παιδιά σχεδόν πάντα δήλωσαν ότι το δικό τους ήταν αυτό που τους άρεσε περισσότερο. Σε μια φάση μάλιστα τους έδειξαν παιχνίδια και μια στοίβα από ξύλα, λέγοντας ότι το δεμάτι των ξύλων ήταν δικό τους. Ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός παιδιών ισχυρίστηκε πως προτιμούσε τα ξύλα!
Στο δια ταύτα, μπορεί οι παραπάνω θεωρίες να ακούγονται άκρως ενδιαφέρουσες, το θέμα όμως είναι τι μπορούν να κάνουν οι γονείς στη φάση κατά την οποία έχουν βαρεθεί να ακούνε τη φράση «δικό μου, δικό μου».
Ψυχολόγοι που έχουν ασχοληθεί με την κτητικότητα έχουν δώσει τις εξής δύο συμβουλές
1. Εξηγήστε τους κανόνες
Τα νήπια δεν είναι εγωιστές ή αντικοινωνικά. «Προσπαθούν να
καταλάβουμε τι είναι σωστό και τι λάθος και ποιοι είναι οι κανόνες»,
λέει ο Chuck Kalish, ερευνητής στο εργαστήριο για τη μελέτη του τρόπου
σκέψης των παιδιών στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin Madison.
Ένας τρόπος είναι να αντιμετωπίσετε τυχόν πρόβλημα με παιχνίδια,
λέγοντας ρητά στο παιδί: «Το φορτηγάκι είναι δικό σου, αλλά το
αυτοκίνητο όχι». Ουσιαστικά εφαρμόζετε το εύρημα του παραπάνω πειράματος
που έδειξε ότι τα παιδιά μπορούν να θυμηθούν τι τους ανήκει και τι όχι.
2. Δεν χρειάζεται να επιμένετε κάθε φορά στο να μοιράζονται
Όταν έρχεται ένα άλλο παιδί για να παίξει με το βλαστάρι σας, ίσως θα
ήταν καλή ιδέα -λίγο νωρίτερα- να έχετε κρύψει κάποιο πολύ αγαπημένο
του παιχνίδι. «Άλλωστε, εάν κάποιος ξένος έπινε το κινητό ή το πορτοφόλι
σας, δεν θα σας άρεσε διόλου», λέει ο Ori Friedman, αναπτυξιακός
ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο Waterloo του Καναδά. «Όταν κάποιος άλλος
απομακρύνει ένα παιχνίδι με το οποίο το παιδί σας έχει συνδεθεί, είναι
φυσικό να γίνει επιθετικό», συμπληρώνει.</p>
Εάν σκεφτείτε το γεγονός ότι το παιδί βασίζεται στα αντικείμενα
προκειμένου να δουλέψει το ‘ποιος είναι’, γίνεται ευκολότερο να
αντιληφθείτε γιατί το να μοιράζεται μπορεί να είναι δύσκολο. Υπό το
πρίσμα αυτό, η φάση της κτητικότητας είναι μια πιο έντονη εκδοχή της
κατάστασης που όλοι αντιμετωπίζουμε όσο μεγάλοι κι αν είμαστε.
Η μόνη διαφορά είναι ότι τα νήπια τείνουν να διαχειρίζονται αυτό το ζήτημα λίγο πιο… ηχηρά απ’ ό,τι εμείς!