 |
| πηγη |
Ο ορθοπτικός έλεγχος έχει σαν στόχο να ερευνήσει και να διαγνώσει τυχόν παθήσεις που θα επηρεάσουν την σωστή ανάπτυξη της όρασης και τρισδιάστατης όρασης ενός παιδιού. Αν αυτές δεν εντοπιστούν έγκαιρα, μπορεί να αφήσουν πρόβλημα χαμηλής όρασης δια βίου.
Το Οπτικό μας σύστημα
Όταν γεννιέται ένα παιδί, η όραση του είναι πάρα πολύ χαμηλή και αναπτύσσεται μέσα στα πρώτα χρόνια της ζωής του. Η ανάπτυξη αυτή είναι ραγδαία μέχρι να γίνει το παιδί 2 χρονών περίπου και συνεχίζεται με πιο αργό ρυθμό μέχρι τα 7 χρόνια, οπότε και σταθεροποιείται.
Το οφθαλμοκινητικό σύστημα επίσης υπολειτουργεί κατά τη γέννηση και αναπτύσσεται παράλληλα με την όραση. Μέχρι την ηλικία των 4 μηνών, δικαιολογείται η ύπαρξη κάποιου μικρού στραβισμού ή ακόμα και ο μη συγχρονισμός των ματιών κατά την κίνηση τους. Γύρω στους 6 μήνες, ο εγκέφαλος μαθαίνει πλέον να συγχρονίζει αρμονικά τα δύο μάτια, με αποτέλεσμα την δημιουργία της διόφθαλμης όρασης, της ικανότητας δηλαδή να συγχωνεύει μία εικόνα από το κάθε μάτι σε μία τρισδιάστατη. Αρχίζει επίσης να δημιουργείται και η αντίληψη του βάθους.
Η αύξηση του ενδιαφέροντος του βρέφους για εξερεύνηση του χώρου, οδηγεί στην ταχύτατη ανάπτυξη ενός σύνθετου οφθαλμοκινητικού συστήματος, εκουσίων και ακουσίων (αντανακλαστικών) κινήσεων. Οι σημαντικότερες από τις οφθαλμοκινητικές ικανότητες του βρέφους είναι η ικανότητα προσήλωσης, η αρμονική παρακολούθηση ενός στόχου, η γρήγορη μετακίνηση του βλέμματος από ένα στόχο σε ένα άλλο, η ευθυγράμμιση των ματιών.
 |
| πηγη |
Ποίες παθήσεις επηρεάζουν την εξέλιξη της όρασης και πώς ;
Στραβισμός
Είναι η πάθηση όπου τα δύο μάτια δεν είναι παράλληλα και το κάθε μάτι βλέπει κάτι διαφορετικό. Ο εγκέφαλος στην προσπάθεια του να δημιουργήσει μία φυσιολογική εικόνα για το παιδί, αγνοεί, σβήνει, την εικόνα που βλέπει το ένα μάτι (αυτό που στραβίζει) και χρησιμοποιεί μόνο αυτή του ίσιου. Σαν αποτέλεσμα, η όραση του ματιού που στραβίζει αδυνατίζει με τον καιρό και δημιουργείται αυτό που ονομάζουμε τεμπέλικο μάτι (αμβλυωπία).
Αμβλυωπία
Καθορίζεται ως η μόνιμα χαμηλή όραση στο ένα ή και στα δύο μάτια, εφ’ όρου ζωής, η οποία δεν μπορεί να αυξηθεί με διορθωτικά γυαλιά. Αυτό συμβαίνει όταν η ύπαρξη χαμηλής όρασης, ανεξαρτήτου αιτίας (στραβισμού, ανισομετρωπίας κτλ), δεν εντοπιστεί πρίν την κρίσιμη ηλικία των 6 – 7 χρονών.
Οφθαλμοκινητικές παθήσεις:
Όπου τα δύο μάτια δεν κινούνται συμμετρικά σε όλες τις βλεμματικές θέσεις και δημιουργείται διαλείπων (δηλ όχι μόνιμος) στραβισμός. Και σε αυτή την περίπτωση μπορεί να δημιουργηθεί αμβλυωπία.
Διαθλαστική ανωμαλία:
Η ύπαρξη υπερμετρωπίας και αστιγματισμού, σε βαθμούς πιο ψηλούς από το φυσιολογικό της ηλικίας του παιδιού και σε πιό σπάνιες περιπτώσεις, μυωπία.
Ανισομετρωπία
Η διαφορά στην διαθλαστική ανωμαλία μεταξύ των δύο ματιών. Το ένα να βλέπει καθαρά και το άλλο θολά. Ούτε και σε αυτή την περίπτωση θα διαμαρτηρηθεί το παιδί για την όραση του, διότι θα βλέπει καθαρά με το ένα μάτι.
Πότε πρέπει να γίνεται ο έλεγχος
Ο πρώτος προληπτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται μεταξύ 6 και 12 μηνών. Όσο κι’ αν ακούγεται παράξενο, μπορούμε να ελέγξουμε σε ένα βρέφος όλα όσα μπορούμε να ελέγξουμε και σε ένα παιδί σχολικής ηλικίας ή ένα ενήλικα.
Ο δεύτερος έλεγχος πρέπει να γίνει στην ηλικία των 3 χρόνων, ο τρίτος στην ηλικία των 5 και μετά στα 7. Μετά την ηλικία αυτή, συνιστάται ένας έλεγχος ρουτίνας μία φορά τον χρόνο.
Στον πρώτο έλεγχο, περιμένουμε ότι το παιδί:
- Έχει ευθυγραμμίσει τα μάτια και δεν στραβίζει
- Έχει αρχίσει η διόφθαλμη λειτουργία και έχει αρχίσει να αναπτύσσεται η τρισδιάστατη όραση
- Έχει ήδη αναπτύξει φυσιολογική οριζόντια και κάθετη παρακολούθηση
- Έχει όραση από 20 έως 60 τις εκατό της όρασης ενός ενήλικα.
Στον δεύτερο και τρίτο έλεγχο, περιμένουμε ότι στο παιδί:
- Παραμένουν τελείως ευθυγραμμισμένα τα μάτια και μπορούμε να το διαπιστώσουμε σε όλες τις βλεμματικές θέσεις
- Η τριασδιάστατη όραση έχει τριπλασιαστεί ή ακόμα και τετραπλασιαστεί απο τον πρώτο έλεγχο
- Η όραση έχει φτάσει μέχρι το 80 έως το 90 τις εκατό της όρασης ενός ενήλικα
- Στον τέταρτο έλεγχο:
- Δεν περιμένουμε να βρούμε κάποιο στραβισμό, (η εμφάνιση στραβισμού μετά την ηλικία των 5 χρόνων είναι πιό σπάνια)
- Η όραση και η τρισδιάστατη όραση έχουν πλέον φτάσει στα φυσιολογικά επίπεδα ενός ενήλικα.
Πώς γίνεται ο ορθοπτικός έλεγχος:
Ανεξάρτητα της ηλικίας του παιδιού, ο έλεγχος γίνεται μέσα από το παιγνίδι.
Για τον έλεγχο στραβισμού, το παιδί πρέπει να προσηλωθεί σε ένα στόχο για κάποια δευτερόλεπτα. Αυτός ο στόχος μπορεί να είναι μία κουδουνίστρα, συνήθως για τα παιδιά ενός έτους και κάτω, ή ένα ξυλάκι με σχέδια.
Για τον έλεγχο της κινητικότητας, χρησιμοποιούμε ενδιαφέροντα φωτάκια, κάτι που θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού. Μετακινώντας το φωτάκι πάνω, κάτω, δεξιά, αριστερά, το παιδί το παρακολουθεί και αξιολογούμε την κίνηση που κάνει το κάθε μάτι. Το ιδανικό είναι το κεφάλι του παιδιού να μένει σχετικά ακίνητο και να κινούνται μόνο τα μάτια.
Για τον έλεγχο της τριασδιάστατης όρασης, δείχνουμε στο παιδί τρισδιάστατες εικόνες και βλέπουμε την αντίδραση του. Τα παιδιά κάτω των 3 χρόνων, προσπαθούν απλά να τις αγγίσουν ενώ τα μεγαλύτερα περιμένουμε να τις αναγνωρίσουν.
Την όραση την ελέγχουμε με διάφορους τρόπους, πάλι ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Για τα παιδιά κάτω των 2 χρονών περίπου, τους δείχνουμε εικόνες απο μία απόσταση περίπου 50 εκατοστών, ξεκινώντας με έντονες και καταλύγοντας σε πολύ αδρές. Η όραση καταγράφεται στο επίπεδο της πιο αδρής εικόνας που τους τραβά την προσοχή.
Στα παιδιά από 2 έως 5 χρονών δείχνουμε εικόνες από μεγαλύτερη απόσταση και πρέπει να τις αναγνωρίσουν.
Και εδώ έχει διαφορετικές επιλογές στις εικόνες ανάλογα με την ηλικία. Στα μεγαλύτερα παιδιά δείχνουμε γράμματα.
Σε όλα τα παιδιά από 2 χρονών και άνω, προσπαθούμε να μετράμε όραση από το κάθε μάτι ξεχωριστά, εντοπίζοντας έτσι με μεγαλύτερη ακρίβεια το επίπεδο όρασης. Αυτό γίνεται χρησιμοποιώντας γυαλιά που κλείνουν το ένα μάτι.
Είναι σημαντικό να θυμάστε:
Μην περιμένετε από το παιδί να σας δείξει κάποιο σημάδι ότι δυσκολεύεται στην όραση. Μέχρι να το κάνει, μπορεί να είναι ήδη αργά.
Ποτέ δεν είναι νωρίς να εξετάσετε τα μάτια του παιδιού σας
Η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση του οποιουδήποτε προβλήματος, θα δώσει στο παιδί σας φυσιολογική όραση δια βίου.
Πηγη