 |
| πηγη |
Πέρα των γλωσσικών καταβολών με τις οποίες γεννιέται ο άνθρωπος (Noam Chomsky) και πέρα τής επίδρασης τού ευρύτερου γλωσσικού περιβάλλοντος (B. F. Skinner), καθοριστικός είναι ο ρόλος τής γλωσσικής αγωγής στο σχολείο καθώς και ο ρόλος τής οικογένειας. Το σύστημα διδασκαλίας τής γλώσσας στο Σχολείο και η συμβολή τόσο των διδασκόντων τη γλώσσα όσο και των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων διαμορφώνουν τις προϋποθέσεις κατάκτησης τής μητρικής γλώσσας από το παιδί. Βαρύνουσας σημασίας είναι και η συμβολή τής οικογένειας (μητέρας, πατέρα, παππού, γιαγιάς, μεγαλύτερων αδελφών) στη διαμόρφωση τής γλώσσας τού παιδιού.
Τα στάδια κατάκτησης τής μητρικής γλώσσας αρχίζουν από την ηλικία των δύο (2) έως πέντε (5) ετών («προ-γραμματικό στάδιο») και εδραιώνονται στην ηλικία των δώδεκα (12) ετών («γραμματικό στάδιο»), οπότε και τελειώνει «η κρίσιμη ηλικία» κατάκτησης τής μητρικής γλώσσας. Ακολουθεί ο εμπλουτισμός και η εμβάθυνση τής γνώσης τής γλώσσας μέχρι τής ηλικίας των δεκαοκτώ (18) ετών («μετα-γραμματικό στάδιο»).
Όπως είναι φανερό, κύριο ρόλο στην κατάκτηση τής γλώσσας παίζει η πρωτοβάθμια εκπαίδευση (δημοτικό σχολείο) που αποτελεί το «κυρίως γλωσσικό» στάδιο κατάκτησης τής γλώσσας και η προσχολική εκπαίδευση (κυρίως το νηπιαγωγείο) ως το «πρώιμο γλωσσικό» στάδιο. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (γυμνάσιο – λύκειο), η οποία αποτελεί το «μετα-γλωσσικό» στάδιο, ολοκληρώνεται από σχολικής απόψεως η κατάκτηση τής μητρικής γλώσσας. Γι’ αυτό είναι σημαντικό θέμα πώς διδάσκεται η γλώσσα στο σχολείο (συχνότητα, μέθοδος, επαφή με γλωσσικά πρότυπα, επαφή με τη διαχρονία τής Ελληνικής) και πώς εμπεδώνεται στη συνείδηση των μαθητών ο αξιακός χαρακτήρας τής μητρικής γλώσσας.
Ο ρόλος τής οικογένειας με τη συχνότητα και την ποιότητα «των ακουσμάτων» που παρέχει σε όλη την ηλικιακή ανάπτυξη τού παιδιού, αλλά και με τα κίνητρα που δίνει στο παιδί για «αυτομόρφωση» (ανάγνωση βιβλίων, εξασφάλιση και χρήση λεξικών, γραμματικής και γλωσσικών εγχειριδίων, παρακολούθηση καλών θεατρικών έργων, διαλέξεων και άλλων πολιτιστικών δραστηριοτήτων) διαμορφώνει σε σημαντικό βαθμό τη γλωσσική συγκρότηση των παιδιών.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η εξοικείωση των παιδιών ─και γενικότερα τού ανθρώπου «διά βίου»─ με τον μηχανισμό παραγωγής και πρόσληψης τής γλώσσας (προφορικής και γραπτής ομιλίας), δηλ. τη σύνταξη και τη γραμματική. Η «απενοχοποίηση» τής γραμματικής σαν μιας σχολαστικής (!), ασυμπαθούς έως άχρηστης (!) γνώσης αποτελεί προϋπόθεση για την ίδια την κατάκτηση τής μητρικής γλώσσας σε ποιοτικό επίπεδο.
Τελικά, πρέπει να βοηθήσουμε όλοι να γίνει αντιληπτό ότι η ενασχόληση με το «λογισμικό τής γλώσσας» (λεξιλόγιο, γραμματική, σύνταξη) αποτελεί «έργο ζωής», διότι κάθε ποιότητα στη γλώσσα σημαίνει και ποιότητα στην σκέψη και, κατ’ επέκταση, ποιότητα στην αντίληψη και βίωση τού κόσμου μας.