Αναγνώριση δυσλεξίας στα πρώτα σχολικά χρόνια: Καθοδηγητικός οδηγός για δασκάλους

ΠΗΓΗ

 

Πώς να αναγνωρίζετε και να στηρίζετε τους μαθητές με δυσλεξία μέσα στην τάξη, προλαμβάνοντας τις μαθησιακές δυσκολίες

Ένα παιδί που δυσκολεύεται στην ανάγνωση, στη γραφή ή στα μαθηματικά, ένα παιδί που δεν προοδεύει όπως τα άλλα παιδιά ή και καθόλου, κάνει τους εκπαιδευτικούς να αναρωτιούνται τι τρέχει. Πολλοί πιστεύουν ότι απλά θα βελτιωθεί με τον καιρό, αλλά τελικά δεν υπάρχει ουσιαστική αλλαγή και κάποιες φορές μάλιστα γίνεται το αντίθετο. Πώς θα αναγνωρίσετε τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μέσα στην τάξη; Ποιά είναι τα σημάδια της δυσλεξίας στα παιδιά Δημοτικού;

Γενικά

- Αργός ρυθμός στην προφορική ή/και γραπτή έκφραση

- Έλλειψη συγκέντρωσης

- Δυσκολία στην εκτέλεση οδηγιών

- Κακή μνήμη

Γραφή

- Φτωχή γραπτή έκφραση- συνήθως μάλιστα χειρότερη από τον προφορικό λόγο

-Οι εργασίες είναι ακατάστατες, με επαναλαμβανόμενες λέξεις, ελλειπή δομή, εκτός θέματος

- Σύγχυση γραμμάτων

- Άσχημα - δυσνόητα γράμματα

- Δυσκολία στο συλλαβισμό

- Αναγραμματισμοί λέξεων

- Λάθος κράτημα του μολυβιού

- Πολλά ορθογραφικά λάθη

- Έλλειψη σημείων στίξης

Ανάγνωση

- Αργή και μονότονη ανάγνωση

- Δυσκολία ανάγνωσης λέξεων με περισσότερες από δύο συλλαβές

- Δυσκολία στα δίψηφα και τρίψηφα

- Άρνηση και αποφυγή διαβάσματος, ειδικά δυνατά μέσα στην τάξη

- Παραλείπει ή προσθέτει λέξεις

- Χάνει τη σειρά διαβάσματος στο κείμενο

- Δυσκολία στην εύρεση των σημαντικότερων σημείων ενός κειμένου

- Δυσκολία στην κατανόηση και αφήγηση ενός κειμένου

Μαθηματικά

- Δυσκολία στη σειρά των αριθμών

-Δυσκολία στη διάκριση δεκάδων, μονάδων κλπ

- Σύγχυση μαθηματικών συμβόλων + - χ :

- Δυσκολία στην εκμάθηση με σειρά, π.χ. τους μήνες, τις μέρες,  το αλφάβητο

Ώρα

- Δυσκολία στην εκμάθηση της ώρας

- Έλλειψη κατανόησης και επίγνωσης του χρόνου

- Έλλειψη προσωπικής οργάνωσης

- Δεν θυμάται την ημερομηνία, τους μήνες, τις εποχές

- Δυσκολία με τις έννοιες χτες, σήμερα, αύριο

Ικανότητες

- Δυσκολίες στη λεπτή κινητικότητα

- Περιορισμένη κατανόηση της μη λεκτικής επικοινωνίας

- Σύγχυση χωρικού προσανατολισμού π.χ. δεξιά - αριστερά

- Γράφει και με τα δύο χέρια

- Οι επιδόσεις είναι πολύ διαφορετικές από μέρα σε μέρα

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Δυσλεξία: Μύθοι και αλήθειες που πρέπει να γνωρίζεις

ΠΗΓΗ

 

Παρότι η επιστήμη έχει προχωρήσει και γνωρίζουμε πλέον αρκετά γι’ αυτήν, εξακολουθούν να κυκλοφορούν μύθοι και στερεοτυπικές αντιλήψεις που δυσκολεύουν την κατανόηση της.

Παλαιότερα, όταν ακούγαμε ότι κάποιος συμμαθητής είχε δυσλεξία, συχνά το θεωρούσαμε πρόβλημα. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μια νευροαναπτυξιακή διαφορά που επηρεάζει κυρίως την ανάγνωση και τη γραφή, αλλά και άλλες δεξιότητες, όπως η συγκέντρωση και η οργάνωση. Τα σημάδια της μπορεί να περιλαμβάνουν αργό διάβασμα, συχνή λησμονιά λέξεων ή μπέρδεμα γραμμάτων, όμως κάθε άτομο βιώνει τη δυσλεξία με τον δικό του τρόπο.

Ακολουθούν οι πιο συνηθισμένοι μύθοι γύρω από τη δυσλεξία και η αλήθεια που τους καταρρίπτει, σύμφωνα με τη Βρετανική Ένωση Δυσλεξίας:

Μύθος 1: Οι δυσλεκτικοί διαβάζουν ανάποδα

Η δυσλεξία δεν σημαίνει ότι κάποιος διαβάζει ανάποδα. Πρόκειται για μια διαφορά στον τρόπο που ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες, γεγονός που κάνει την αποκωδικοποίηση των λέξεων πιο δύσκολη. Παρότι η ανάγνωση μπορεί να είναι πιο αργή ή δύσκολη, τα άτομα με δυσλεξία μπορούν να διαβάσουν κανονικά, απλώς με διαφορετικό ρυθμό και τρόπο.

Μύθος 2: Ξεπερνιέται με προσπάθεια ή εντατική δουλειά

Η δυσλεξία δεν θεραπεύεται και δεν φεύγει με την ηλικία. Αν και η σωστή υποστήριξη μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα, οι δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή συχνά παραμένουν. Οι γενετικοί παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο, οπότε το να ζητάει κανείς από ένα δυσλεκτικό άτομο να προσπαθήσει περισσότερο είναι άδικο και υπονομεύει την αυτοπεποίθησή του.

Μύθος 3: Εμποδίζει την επαγγελματική επιτυχία

Η δυσλεξία δεν σχετίζεται με τη νοημοσύνη ούτε καθορίζει την επαγγελματική πορεία κάποιου. Πολλοί επιτυχημένοι άνθρωποι είναι δυσλεκτικοί, μεταξύ αυτών η Jennifer Aniston, ο Lewis Hamilton και ο Jamie Oliver. Η δυσλεξία μάλιστα χαρίζει συχνά δημιουργικότητα, διαφορετικό τρόπο σκέψης και ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, χαρακτηριστικά που εκτιμούν ιδιαίτερα οι εργοδότες.

Μύθος 4: Είναι σπάνια

Υπολογίζεται ότι περίπου 1 στους 10 ανθρώπους στον κόσμο έχει δυσλεξία, δηλαδή σχεδόν 780 εκατομμύρια άτομα. Πολλοί μπορεί να μην το γνωρίζουν, καθώς τα συμπτώματα δεν είναι πάντα εμφανή ή δεν ταιριάζουν με το στερεότυπο της δυσκολίας στην ανάγνωση. Το σίγουρο είναι ότι δεν πρόκειται για μια σπάνια κατάσταση.

Μύθος 5: Η δυσλεξία δεν υπάρχει

Η δυσλεξία είναι επιστημονικά τεκμηριωμένη. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι, όπως η φωνολογική δυσλεξία (δυσκολία στους ήχους των γραμμάτων) και αυτή της γρήγορης ονομασίας (δυσκολία στην ταχύτητα αναγνώρισης γραμμάτων ή αριθμών). Η διάγνωση γίνεται με ειδική αξιολόγηση από αναπτυξιολόγο. Δεν συνδέεται με τον αυτισμό ή τη ΔΕΠΥ, αλλά μπορεί να συνυπάρχει με άλλες μαθησιακές δυσκολίες.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

ΚΕΔΑΣΥ: Πώς να κάνετε αίτηση για αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών

ΠΗΓΗ

 

Το ΚΕΔΑΣΥ (Κέντρο Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης) είναι μια δημόσια υπηρεσία στην Ελλάδα που λειτουργεί υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Σκοπός του είναι να παρέχει υποστήριξη σε μαθητές που αντιμετωπίζουν μαθησιακές, συναισθηματικές ή άλλες δυσκολίες, καθώς και να ενισχύει τη συνεργασία μεταξύ σχολείων, γονέων και ειδικών.

Υπάρχουν ΚΕΔΑΣΥ σε κάθε περιφερειακή ενότητα της Ελλάδας, ώστε να εξυπηρετούν μαθητές από όλες τις σχολικές μονάδες της περιοχής.

Ποιοι μαθητές απευθύνονται στο ΚΕΔΑΣΥ;

Μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες (π.χ. δυσλεξία, δυσαριθμησία, δυσγραφία).
Μαθητές με αναπηρίες (π.χ. προβλήματα όρασης, ακοής ή κινητικές δυσκολίες).
Μαθητές με αναπτυξιακές διαταραχές (π.χ. αυτισμό).
Μαθητές που παρουσιάζουν ψυχοκοινωνικές δυσκολίες ή προβλήματα συμπεριφοράς.

Τα ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. διενεργούν ατομικές αξιολογήσεις και εκδίδουν αξιολογικές εκθέσεις στις εξής περιπτώσεις:

α) Ύστερα από αίτημα των γονέων ή κηδεμόνων προς το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ., με την επιφύλαξη της παρ. 9 του άρθρου 17. Στην περίπτωση αυτή, το ΚΕ.Δ.Α.Σ.Υ. συνεργάζεται με τη σχολική μονάδα.

β) Ύστερα από τεκμηριωμένη εισήγηση του συλλόγου διδασκόντων της σχολικής μονάδας.

γ) Όταν διαπιστώνεται σχετική ανάγκη από τις δράσεις διερεύνησης εκπαιδευτικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών.

Η αίτηση για αξιολόγηση μαθησιακών δυσκολιών από το ΚΕΔΑΣΥ (Κέντρα Διεπιστημονικής Αξιολόγησης, Συμβουλευτικής και Υποστήριξης) είναι μια διαδικασία που στοχεύει στην παροχή εξειδικευμένης υποστήριξης σε μαθητές που αντιμετωπίζουν εκπαιδευτικές ή μαθησιακές προκλήσεις.

Αναλυτικός οδηγός για την αίτηση

Προετοιμασία πριν την αίτηση

Επικοινωνήστε με τον/την εκπαιδευτικό του μαθητή: Συζητήστε με τους δασκάλους/καθηγητές για να διαπιστώσετε αν παρατηρούν δυσκολίες στις επιδόσεις ή τη συμπεριφορά του παιδιού.

Συμβουλευτείτε τον διευθυντή της σχολικής μονάδας: Ο/Η διευθυντής/ρια μπορεί να σας ενημερώσει για τη διαδικασία παραπομπής στο ΚΕΔΑΣΥ.

Μιλήστε με τον Ειδικό Εκπαιδευτικό Υπεύθυνο (ΕΕΠ): Εάν το σχολείο έχει ΕΕΠ ή σχολικό ψυχολόγο, μπορείτε να τους ζητήσετε καθοδήγηση.

Συγκέντρωση απαραίτητων εγγράφων

Για να υποβάλετε την αίτηση στο ΚΕΔΑΣΥ, θα χρειαστείτε:

Αίτηση γονέα/κηδεμόνα: Υπάρχει τυποποιημένο έντυπο αίτησης που μπορείτε να προμηθευτείτε από το σχολείο ή το ΚΕΔΑΣΥ.

Βεβαίωση από το σχολείο: Περιγράφει τη φύση των δυσκολιών του μαθητή και τις παρεμβάσεις που έχουν ήδη επιχειρηθεί.

Πρόσφατος έλεγχος προόδου: Αντίγραφο του βιβλίου προόδου ή άλλες αξιολογήσεις του μαθητή.

Ιατρικά πιστοποιητικά (αν απαιτούνται): Αν υποψιάζεστε κάποια συγκεκριμένη δυσκολία (π.χ., δυσλεξία), ίσως χρειαστούν συμπληρωματικά πιστοποιητικά από παιδίατρο, νευρολόγο ή άλλον ειδικό.

Υποβολή αίτησης στο ΚΕΔΑΣΥ

Καταθέστε την αίτηση: Η αίτηση γίνεται από τον γονέα/κηδεμόνα στο αρμόδιο ΚΕΔΑΣΥ της περιοχής σας.

Υποβολή ηλεκτρονικά ή διά ζώσης: Επικοινωνήστε με το ΚΕΔΑΣΥ για να μάθετε αν μπορείτε να κάνετε την αίτηση ηλεκτρονικά ή αν χρειάζεται φυσική παρουσία.

Έγγραφα ταυτοποίησης: Θα χρειαστείτε την ταυτότητά σας και την ταυτότητα του παιδιού (αν υπάρχει).

Αξιολόγηση από το ΚΕΔΑΣΥ

Μετά την υποβολή της αίτησης:

Ειδοποίηση: Θα σας καλέσουν για να ορίσετε ραντεβού αξιολόγησης. Η αξιολόγηση γίνεται από διεπιστημονική ομάδα (ψυχολόγος, ειδικός παιδαγωγός, κοινωνικός λειτουργός κ.λπ.).

Συνέντευξη με γονείς: Θα σας ζητηθεί να δώσετε πληροφορίες για το παιδί, το οικογενειακό περιβάλλον και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.

Αξιολόγηση μαθητή: Το παιδί υποβάλλεται σε ειδικές δοκιμασίες για να διαπιστωθούν οι δυσκολίες του.

Έκδοση γνωμάτευσης

Γνωμάτευση: Μετά την αξιολόγηση, το ΚΕΔΑΣΥ εκδίδει γραπτή γνωμάτευση που περιλαμβάνει:
Τη φύση των μαθησιακών δυσκολιών.
Συστάσεις για εκπαιδευτικές παρεμβάσεις και υποστήριξη.
Παρακολούθηση από το σχολείο: Το σχολείο λαμβάνει αντίγραφο της γνωμάτευσης και εφαρμόζει τις συστάσεις (π.χ., παράλληλη στήριξη, τροποποιημένο πρόγραμμα).

Υποστήριξη μετά τη γνωμάτευση

Συνεργασία με το σχολείο: Συζητήστε με τους εκπαιδευτικούς και το ειδικό προσωπικό για την εφαρμογή της γνωμάτευσης.

Παρακολούθηση από ειδικούς: Αν χρειάζεται, προγραμματίστε συνεδρίες με λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές ή άλλους ειδικούς.

Χρήσιμες συμβουλές

Ενημερωθείτε για τα δικαιώματα σας: Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες δικαιούνται εξατομικευμένη υποστήριξη σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Υπομονή: Η διαδικασία μπορεί να χρειαστεί χρόνο, αλλά η υποστήριξη που θα λάβει το παιδί σας αξίζει την αναμονή.
Εάν χρειαστείτε βοήθεια, μπορείτε να επικοινωνήσετε με το ΚΕΔΑΣΥ της περιοχής σας για περισσότερες πληροφορίες.

Το ΚΕΔΑΣΥ παίζει καθοριστικό ρόλο στην ισότιμη πρόσβαση όλων των μαθητών στην εκπαίδευση. Μέσα από την παρέμβαση και την υποστήριξή του, εξασφαλίζει ότι κάθε παιδί λαμβάνει τη βοήθεια που χρειάζεται για να προοδεύσει στο σχολείο και στην κοινωνία.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Θεραπευτείτε ζώντας τη στιγμή: Γνωσιακή θεραπευτική προσέγγιση με βάση το Mindfulness (MCBT)

ΠΗΓΗ

 

Μέσα από τα μάτια ενός ψυχοθεραπευτή: Οξφόρδη, Κιότο και το τρίγωνο της ενσυνειδητότητας

Ο Willem Kuyken, διευθυντής του Κέντρου Mindfulness της Οξφόρδης, ξεκίνησε την παρουσίασή του λέγοντας: «Το Κιότο είναι η πιο όμορφη πόλη στον κόσμο». Εξεπλάγην και ταυτόχρονα δεν εξεπλάγην όταν το άκουσα αυτό.

Όταν έκανα την πρακτική μου άσκηση στην Αγγλία το 2017, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ την πόλη της Οξφόρδης και πραγματικά γοητεύτηκα από αυτήν. Αυτή η πράσινη και ιστορική πόλη έγινε μια από τις αγαπημένες μου, μέχρι που πήγα στο Κιότο το 2019.

Δεν μπορώ να πω ψέματα, χαίρομαι που κάποιος που ζει στην Οξφόρδη επιβεβαίωσε τη γνώμη μου. Το Κιότο είναι πραγματικά μια από τις πιο συναρπαστικές πόλεις στον κόσμο, με τη σύνδεσή του με τη φύση, τους ναούς, τους διάσημους ιαπωνικούς κήπους, τα βουνά, τα δάση και τα ποτάμια, καθώς και το πολιτιστικό του τοπίο.

Το 2019, περνούσα μια μεγάλη κρίση σχετικά με το επάγγελμά μου. Για να γίνεις ψυχοθεραπευτής, πρέπει να περάσεις από εντατικές διαδικασίες εκπαίδευσης και εποπτείας και πρέπει να πληρώσεις πολλά χρήματα γι' αυτό. Είναι σχεδόν αδύνατο να πληρώσεις για αυτές τις εκπαιδεύσεις μόνο με το να κάνεις ψυχοθεραπεία, όταν ακόμα δεν έχεις πελατολόγιο.

Εργαζόμουν συνεχώς σε θέσεις μερικής απασχόλησης, χωρίς να μπορώ να αφιερώσω χρόνο σε οτιδήποτε σχετικό με το επάγγελμά μου λόγω της εξαντλητικής φύσης της εργασίας μου. Το άγχος, η απελπισία και η δυστυχία που αισθανόμουν έντονα άρχισαν να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεών μου και άρχισα να βλέπω τον κόσμο μέσα από αυτή την αντίληψη που με εμπόδιζε να εστιάζω στο τώρα και στο πώς είναι η πραγματικότητα γύρω μου.

Συναισθηματική ρύθμιση και συρρύθμιση

Τα συναισθήματα και το σώμα σας πρέπει να έρθουν σε ισορροπία για να λειτουργήσουν σωστά οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων. Η ρύθμιση των συναισθημάτων αναφέρεται στην ικανότητα των ατόμων να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους με αρμονικό τρόπο. Παρακολουθώντας την ένταση και τη διάρκεια των συναισθημάτων τους και τον τρόπο έκφρασής τους και προσαρμόζοντας τις συναισθηματικές τους εμπειρίες σε διαφορετικά πλαίσια, τα άτομα μπορούν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους.

Στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα μωρά δεν μπορούν να αυτορρυθμιστούν και πρέπει να μάθουν δεξιότητες αυτορρύθμισης με την πάροδο του χρόνου. Η ρύθμιση των συναισθημάτων του μωρού από τον κύριο φροντιστή ονομάζεται συρρύθμιση. Ο φροντιστής μπορεί να ηρεμήσει το μωρό αγγίζοντάς το, επικοινωνώντας με το μωρό στα μάτια, κουνώντας το απαλά και απαλύνοντας τον τόνο της φωνής του.

Όταν ο γονέας συνεχίζει να το κάνει αυτό με συνέπεια, καθώς το μωρό μεγαλώνει, εσωτερικεύει τη διαδικασία ρύθμισης από το άλλο άτομο και αρχίζει να αυτορρυθμίζεται. Αυτό μπορεί να συμβεί μεταξύ του κύριου φροντιστή και του μωρού, αλλά και μεταξύ των ενηλίκων. Για παράδειγμα, όταν ένας πελάτης κάθεται στην καρέκλα της συνεδρίας με έντονο άγχος, η επιβράδυνση της γλώσσας του σώματος και της ομιλίας του θεραπευτή μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη να αυτορυθμιστεί και να χαλαρώσει.

Θυμάμαι αυτή τη φράση που διάβασα πριν από πολλά χρόνια, αλλά έμεινε στο μυαλό μου μέχρι σήμερα: Ο Peyami Safa είπε στο βιβλίο Dokuzuncu Hariciye Koğuşu: «Περπατούσα ζηλεύοντας την υγεία ακόμη και των δέντρων», για να περιγράψει πώς τον έκανε να αισθάνεται η ασθένεια στο πόδι του.

Πήγα στην Ιαπωνία ακριβώς σε μια τέτοια στιγμή που το άγχος μαινόταν μέσα μου. Όλοι και όλα ήταν τόσο ήσυχα και γαλήνια. Ζήλευα τη γαλήνη ακόμη και των δέντρων εκεί, συρρυθμίστηκα μέσα από αυτή τη γαλήνη, και οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων μου ήταν πιο λειτουργικοί από ποτέ.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Η ανάγκη του να αγαπηθούμε: Γιατί αναζητούμε την αγάπη;

ΠΗΓΗ

 

Η πιο αναζητούμενη ερώτηση: Γιατί δεν είμαι αγαπητός/η;

Όταν ανασκοπήσαμε τις τάσεις αναζητήσεων της Google, βρήκαμε την ερώτηση «Γιατί δεν είμαι αγαπητός/η;»¹. Κάποιοι βρήκαν αυτή τη διαδεδομένη αναζήτηση έκπληξη, ενώ άλλοι ένιωσαν παρηγοριά, σκεπτόμενοι, «Δεν είμαι ο μόνος/η μόνη που νιώθει έτσι· κι άλλοι αισθάνονται το ίδιο».

Στην πραγματικότητα, ανεξάρτητα από την εποχή στην οποία ζούμε, ο ρόλος της αγάπης στη ζωή και το πώς είναι μια καθολική εμπειρία για όλους μας καθιστούν αυτή την αναζήτηση ακόμη πιο κατανοητή.

Θέλουμε να αγαπηθούμε. Εκφράζουμε αυτό το συναίσθημα μέσα από τα τραγούδια μας, τα μάτια μας δακρύζουν στο τέλος των ταινιών όπου οι πρωταγωνιστές αγκαλιάζονται. Όλοι μας συγκινούμαστε από ρεαλιστικές ιστορίες φιλίας ή παντοτινής αγάπης. Το πόσο εκφράζουμε τα συναισθήματά μας μπορεί να ποικίλει, αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι θέλουμε να αγαπηθούμε.

Είναι λοιπόν η επιθυμία να αγαπηθούμε απλώς μια επιθυμία ή μια ανάγκη; Αυτό ακριβώς το θέμα θα διερευνήσουμε σε αυτό το άρθρο.

Η ανάγκη να αγαπηθούμε και τα σχήματα

Έχετε ποτέ σκεφτεί, «Δεν θα λάβω ποτέ την αγάπη που χρειάζομαι»;

Για να κατανοήσουμε τις ρίζες και τις συνέπειες αυτής της σκέψης, ας την εξετάσουμε από την οπτική της Θεραπείας Σχημάτων. Τα σχήματα είναι νοητικές δομές που μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε πληροφορίες και είναι ανθεκτικά στην αλλαγή. Αναπτύσσονται από τη βρεφική ηλικία και εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής, εκδηλώνοντας διάφορα μοτίβα κατά την ενηλικίωση.

Τα σχήματα επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σχέσεις ενός ατόμου⁵. Για παράδειγμα, ένα παιδί που δεν λαμβάνει αγάπη, φροντίδα και προσοχή από τους γονείς του μπορεί να αναπτύξει το σχήμα της «συναισθηματικής στέρησης», το οποίο οδηγεί σε αισθήματα μοναξιάς και εξάρτησης από άλλους⁶.

Τι είναι η συναισθηματική στέρηση;

Στην καθημερινή γλώσσα, ίσως έχετε ακούσει τον όρο «πείνα για αγάπη» (love hunger)) ή «στέρηση αγάπης» (love deprivation), που αναφέρεται στο σχήμα της συναισθηματικής στέρησης. Αυτό το σχήμα χαρακτηρίζεται από την πεποίθηση ότι οι συναισθηματικές ανάγκες κάποιου δεν θα ικανοποιηθούν από άλλους. Για παράδειγμα, άτομα με σχήμα συναισθηματικής στέρησης μπορεί να νιώθουν την έλλειψη των εξής στις καθημερινές τους ζωές και σχέσεις:⁶

• Στοργή
• Συναισθηματική σύνδεση
• Θερμότητα
• Φιλία
• Κατανόηση
• Ακρόαση
• Έκφραση του εαυτού
• Αμοιβαία συναισθηματική ανταλλαγή με άλλα άτομα
• Καθοδήγηση από άλλους

Αιτίες συναισθηματικής στέρησης

Όταν εξετάζουμε τις ρίζες του σχήματος συναισθηματικής στέρησης, συχνά παρατηρούμε ότι το παιδί έλαβε ανεπαρκή φροντίδα από τον φροντιστή του. Αυτός ο φροντιστής μπορεί να ήταν κάποιος που δεν έδειξε αγάπη και προσοχή, δεν περνούσε χρόνο με το παιδί, ήταν συναισθηματικά ψυχρός/η, δεν έδειχνε ενσυναίσθηση ή σύνδεση με το παιδί και απέτυχε να του παρέχει την αναγκαία παρηγοριά⁵.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

 

Παιδική κατάθλιψη: Αιτίες, τύποι και διαδικασία αποκατάστασης

ΠΗΓΗ

 

Τι είναι η παιδική κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης που συνήθως συνδέεται με την έλλειψη ή την ανισορροπία νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Μπορεί να φαίνεται απίθανο για τα παιδιά να εμφανίσουν κατάθλιψη, αλλά μπορεί όντως να εμφανιστεί κατά την παιδική ηλικία. Η παιδική κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης στα παιδιά που οδηγεί σε συναισθηματικά, συμπεριφορικά και σωματικά συμπτώματα.

Πριν από τη δεκαετία του 1960, η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης στα παιδιά αμφισβητούνταν, καθώς πίστευαν ότι η υπανάπτυκτη αίσθηση του εαυτού ενός παιδιού θα απέτρεπε την εμφάνιση κατάθλιψης. Η προοπτική αυτή άρχισε να αλλάζει στο συνέδριο «Καταθλιπτικές καταστάσεις στην παιδική και εφηβική ηλικία» στην Ευρώπη το 1970. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης, οι ειδικοί κατέληξαν σε συναίνεση ότι οι καταθλιπτικές διαταραχές αποτελούν σημαντικό μέρος των ψυχιατρικών προβλημάτων στα παιδιά και τους εφήβους.

Η παιδική κατάθλιψη διαφέρει από την κατάθλιψη των ενηλίκων. Τα παιδιά κάτω των επτά ετών δεν διαθέτουν πλήρεις γλωσσικές δεξιότητες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αναγνώριση της κατάθλιψής τους λόγω της περιορισμένης λεκτικής επικοινωνίας. Η χρόνια κατάθλιψη, ειδικότερα, μπορεί να περάσει απαρατήρητη στα παιδιά. Τα συμπτώματα ποικίλλουν σε διάφορες ηλικιακές ομάδες, και ενώ τα παιδιά μπορεί να μην εκφράζουν την κατάθλιψη λεκτικά, συχνά την εκδηλώνουν μέσω της συμπεριφοράς τους.

Εξωτερικοί παράγοντες, όπως το γονικό στυλ, η συναισθηματική παραμέληση και οι υψηλές προσδοκίες, καθώς και πτυχές της προσωπικότητας του ίδιου του παιδιού, όπως το στυλ προσκόλλησης, μπορούν να πυροδοτήσουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Η συνειδητοποίηση των αιτιών και των επιπτώσεων της παιδικής κατάθλιψης είναι απαραίτητη για τη λήψη των σωστών μέτρων για την προστασία της ψυχικής υγείας των παιδιών.

Τύποι παιδικής κατάθλιψης

Ο εντοπισμός της παιδικής κατάθλιψης μπορεί να αποτελέσει πρόκληση. Τα συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης περιλαμβάνουν θλίψη, απελπισία, ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού, κόπωση, απώλεια ενέργειας, έλλειψη ενδιαφέροντος, αδυναμία να βιώσουν ευχαρίστηση, αϋπνία ή υπερβολικό ύπνο, απώλεια όρεξης ή υπερκατανάλωση τροφής και σωματικά ενοχλήματα όπως πονοκέφαλοι ή στομαχόπονοι. Ορισμένα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν μείωση των σχολικών επιδόσεων ή να αποτραβηχτούν από τους φίλους τους.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Ποιες οι συνθήκες που πυροδοτούν την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία;

ΠΗΓΗ

 

Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία είναι ένα φαινόμενο όλο και πιο σύνηθες στη σημερινή εποχή. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, το 10-15% παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων που πληροί τα κριτήρια μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου, δεν ξεπερνά το 3%. Υψηλότερος είναι ο επιπολασμός της κατάθλιψης σε συγκεκριμένες ομάδες ηλικιωμένων ατόμων, όπως σε αυτούς που πάσχουν από άνοια ή άλλες χρόνιες νόσους, Είναι σημαντικό, για αρχή, να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν έναν ηλικιωμένο στο στάδιο της κατάθλιψης, και πώς αυτό μπορεί να αναγνωριστεί.

Στην περίοδο της τρίτης ηλικίας, οι δραστικές αλλαγές στη ζωή του καθενός μπορεί να αποτελέσουν έναυσμα για την εκδήλωση κατάθλιψης. Οι παράγοντες που οδηγούν εκεί ποικίλουν και κάποιοι από αυτούς είναι οι εξής:

• Χρόνια νοσήματα.
• Συνταξιοδότηση.
• Μοναξιά, καθώς τα παιδιά τους μπορεί να έχουν ανεξαρτητοποιηθεί.
• Απώλεια λειτουργικότητας (αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης, οδήγησης κ.λπ.)
• Απώλεια κοντινών προσώπων.
• Καταπίεση ή παραμέληση στο οικογενειακό περιβάλλον.
• Έλλειψη κοινωνικοποίησης.
• Κοινωνικός ρατσισμός.
• Αλλαγή κατοικίας, ιδιαίτερα η μεταφορά σε οίκο ευγηρίας.
• Φροντίδα αγαπημένου προσώπου, συνήθως του συζύγου, το οποίο πάσχει από χρόνια νόσο.

Ένα συνονθύλευμα αυτών των καταστάσεων μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως θλίψη για μεγάλο χρονικό διάστημα, αϋπνία ή υπερυπνία, υποβάθμιση σημαντικών γεγονότων και έλλειψη ενδιαφέροντος σε αυτά που κάποτε τον διασκέδαζαν, κακή διατροφή, κόπωση, αποστασιοποίηση από τους αγαπημένα πρόσωπα ή ολοκληρωτική απομόνωση.

Όντας ένα θέμα που αφορά αρκετό κόσμο, η κατάθλιψη συζητείται και εξετάζεται από ειδικούς, ώστε να αντιληφθούν τι ακριβώς είναι και πώς επηρεάζει τον κόσμο. Ας δούμε λοιπόν κάποιες καταστάσεις που μπορούν να εντείνουν την κατάθλιψη και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε εμείς τους ασθενείς:

Είναι φυσιολογικό ένας ηλικιωμένος να εμφανίσει σημάδια κατάθλιψης, όταν πενθεί ένα συγγενικό ή φιλικό του πρόσωπο.

Παρόλο που ο κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται τις καταστάσεις της ζωής του διαφορετικά, το να δείχνει σημάδια κατάθλιψης (όπως μερικά από αυτά που αναγράφονται παραπάνω) σίγουρα δε θα έπρεπε να παραβλέπεται. Είναι σημαντικό κατά την περίοδο πένθους να υπάρχει στενή παρακολούθηση και επαφή, ώστε το πένθος να μην πάρει τη μορφή κατάθλιψης με εκτεταμένη διάρκεια.

Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε ηλικιωμένους που δυσκολεύονται οικονομικά.

Η οικονομική επιβάρυνση είναι μια στρεσογόνα κατάσταση, στην οποία ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του. Αν κάποιος που βρίσκεται ήδη σε φορτισμένη κατάσταση κληθεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δυσάρεστη συνθήκη, ενδέχεται να πιεστεί. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες στη ζωής τους πιο ευάλωτα και επηρεάζονται πολύ περισσότερο.

Οι ηλικιωμένοι εμφανίζουν σημάδια κατάθλιψης, όταν δεν αισθάνονται σιγουριά για την κατάσταση της υγείας τους.

Είναι απόλυτα λογικό να διαταραχθεί η ψυχολογία και η καθημερινότητα του καθενός, όταν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, ψυχικά υγιείς άνθρωποι, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, έχουν τη δυνατότητα σύντομης αναπροσαρμογής, ενώ όσοι παρουσιάζουν σημάδια κατάθλιψης επηρεάζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.

Πολλοί θεωρούν πως η βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας δεν αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα στην κατάθλιψη των ηλικιωμένων. Η όποια βοήθεια παρέχει κάποιος ειδικός στον ασθενή είναι σίγουρα πολύτιμη και αναγκαία. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι ένα απαραίτητο βήμα στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και είναι σημαντικό να ακολουθούνται πιστά και με συνέπεια οι οδηγίες του γιατρού, αλλά και να υπάρχει τακτική παρακολούθηση από τον γιατρό 

 

 ΣΥΝΕΧΕΙΑ

 

ΠΗΓΗ 

Η μεγάλη συχνότητα της νόσου (10% των ανδρών και 20% των γυναικών θα νοσήσουν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους) και η συχνή επανεμφάνισή της την τοποθετούν στην πρώτη τριάδα αιτιών αναπηρίας. Είναι επίσης η συχνότερη ψυχική ασθένεια στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Η κατάθλιψη συχνά πρωτοεμφανίζεται στην ηλικία των 20-30 ετών και είναι συχνότερη στους άγαμους, τους χήρους και τους διαζευγμένους σε σχέση με τους έγγαμους, καθώς και στους φτωχούς σε σχέση με τους εύπορους. Στα αίτια που συνδέονται με την αυξημένη εμφάνιση της κατάθλιψης κατά τις τελευταίες δεκαετίες περιλαμβάνονται οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (χρόνιο stress, μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης, ακανόνιστα ωράρια ύπνου), τα σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα πολλών πληθυσμών παγκοσμίως, αλλά και η βελτίωση της διαγνωστικής ικανότητας για την κατάθλιψη.

Διακρίνουμε διάφορες κατηγορίες κατάθλιψης, όπως η μονοπολική, η διπολική, η ψυχωτική, της λοχείας, η κεκαλυμμένη, η οργανική κ.ά. Η κατάθλιψη εκδηλώνεται με μία ποικιλία συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν:

1. Καταθλιπτική διάθεση, κλάμα.
2. Άγχος – ανησυχία, μείωση τής ενεργητικότητας-αδράνεια.
3. Διαταραχή του ύπνου. Συνήθως αϋπνία, πιο σπάνια υπερυπνία.
4. Διαταραχή τής όρεξης και τού σωματικού βάρους. Συνήθως ανορεξία και απώλεια σωματικού βάρους. Σπανιότερα αύξηση όρεξης και σωματικού βάρους.
5. Σωματικοί πόνοι ή άλλα σωματικά ενοχλήματα.
6. Επιβράδυνση/δυσχέρεια τής σκέψης, της μνήμης, της συγκέντρωσης. Αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων.
7. Μείωση/απώλεια ενδιαφέροντος για επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητες.
8. Μείωση ή πλήρης απώλεια της σεξουαλικής ορμής και διάθεσης.
9. Δυσάρεστες προβλέψεις για το μέλλον – απαισιοδοξία – αίσθημα ότι κανείς δεν μπορεί να προσφέρει βοήθεια.
10. Σκέψεις αναξιότητας, αυτομομφής, ενοχής.
11. Παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις. Απαντώνται στις ψυχωτικές μορφές κατάθλιψης.
12. Αυτοκτονικός ιδεασμός, απόπειρα αυτοκτονίας, ολοκληρωμένη αυτοκτονία. Η κατάθλιψη είναι η συχνότερη ψυχική διαταραχή στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Οι γνώσεις μας για τα σύνθετα αίτια και τους μηχανισμούς της κατάθλιψης έχουν εμπλουτιστεί σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία και έχουν αναγνωριστεί γονίδια και περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται, οδηγώντας στην ανάπτυξη και νέων θεραπευτικών μεθόδων:

• Φαρμακευτική αγωγή. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, νευροληπτικά, σταθεροποιητές της διάθεσης κ.ά., τα οποία σήμερα είναι αποτελεσματικά και καλά ανεκτά.
• Ψυχοθεραπείες διαφόρων τύπων (γνωσιακή, αναλυτική, διαπροσωπική κ.ά.).
• Άλλες θεραπείες (ηλεκτροσπασμοθεραπεία, φωτοθεραπεία, στέρηση ύπνου, επεμβατικές θεραπείες).

Η χωρίς δισταγμούς και προκαταλήψεις έγκαιρη αναζήτηση ειδικής ιατρικής (ψυχιατρικής) βοήθειας είναι σημαντική για τη σωστή θεραπεία και την πρόληψη και αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.

Οι θεραπευτικές μας δυνατότητες απέναντι στην κατάθλιψη είναι σήμερα εξελιγμένες και αποτελεσματικές. Ο καταθλιπτικός ασθενής, αν τύχει σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης, ανακτά συνήθως πλήρως τη λειτουργικότητά του και επιστρέφει στις δραστηριότητές του, απολαμβάνοντας ξανά ποιότητα ζωής.

Ξ Ξ·Ξ³Ξ�: https://www.hygeia.gr/katathlipsi-o-skoteinos-syntrofos/ © hygeia.gr

Κατάθλιψη και Καρδιολογικές Παθήσεις

ΠΗΓΗ

 

Τσαμάκης Κ. (1), Ραλλίδης Λ. (2), Τσίπτσιος Δ. (3), Mueller C. (4), Ρίζος Ε. (1)
1) Β΄ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ»
2) Β΄ Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ»
3) South Tyneside and Sunderland NHS Foundation Trust, Sunderland SR47TP, UK
4) King’s College London, Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience, London, UK; South London and Maudsley NHS Foundation Trust, London, UK

   Πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει σημαντική συσχέτιση μεταξύ κατάθλιψης και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ειδικότερα η κατάθλιψη φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου (ΣΝ), που αποτελεί την πιο βασική αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας μιας δυνητικά σοβαρής και με υψηλό δείκτη θνητότητας ανάμεσα στους πάσχοντες.

   Ανοσολογικοί μηχανισμοί φαίνονται να εμπλέκονται στην εκδήλωση τόσο της κατάθλιψης όσο και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η κατάθλιψη αποτελεί την πιο συχνή αιτία νοσηρότητας σε πληθυσμό 20 – 45 ετών και προκαλεί λειτουργική έκπτωση λόγω των ψυχολογικών και σωματικών συμπτωμάτων της. Επιπρόσθετα, η αύξηση του δείκτη αυτοκτονικότητας, αλλά και επιβάρυνσης της πορείας των καρδιαγγειακών νόσων καταδεικνύει την ανάγκη ολοκληρωμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων.

   Έχουν παρατηρηθεί, σε μεγάλο αριθμό μελετών, ειδικές νευροψυχολογικές και συμπεριφερολογικές διαταραχές σε καταθλιπτικούς ασθενείς, στη βάση ενός κοινού παθοφυσιολογικού μηχανισμού, που φαίνεται πιθανώς να σχετίζεται αιτιολογικά με την αμφίδρομη σχέση κατάθλιψης και καρδιολογικών επεισοδίων. Ειδικότερα, η αυξημένη καρδιολογική νοσηρότητα συσχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα κατεχολαμινών που ανευρίσκονται και στο αίμα καταθλιπτικών ασθενών. Τα αυξημένα ποσά κατεχολαμινών οδηγούν σε αυξημένες ανάγκες οξυγόνου από το μυοκάρδιο λόγω αύξησης της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού.

   Επιπροσθέτως, οι αυξημένες κατεχολαμίνες έχουν συσχετισθεί με διαδικασίες θρομβογένεσης και επέκτασης της θρομβογόνου ζώνης στα στεφανιαία αγγεία, καθώς και με την ανάπτυξη κοιλιακών αρρυθμιών σε ασθενείς με μυοκαρδιακή ισχαιμία. Η εκδήλωση του εμφράγματος μυοκαρδίου (ΕΜ) και η συνοδός εγκεφαλική υποξία επηρεάζει νευρομεταβιβαστικά συστήματα, που με τη σειρά τους επιδρούν αφενός μεν, στον προμετωπιαίο φλοιό και στη αμυγδαλή, που αποτελούν κέντρα ρύθμισης του συναισθήματος και γενικότερα της ανθρώπινης συμπεριφοράς με αποτέλεσμα την πιθανή ανάπτυξη κατάθλιψης, αφετέρου δε σε περιφερικά συστήματα όπως σε κέντρα του αυτόνομου νευρικού συστήματος στον φλοιο-υποθάλαμο-υποφυσιακό άξονα και στην καρδιολογική λειτουργία.

   Ο αντίστροφος μηχανισμός φαίνεται να σχετίζεται με την παθοφυσιολογία της κατάθλιψης και αφορά μεταβολές της λειτουργίας του αυτονόμου νευρικού συστήματος (μεταβολές στο ισοζύγιο συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού συστήματος, διαταραχή του βαγοτονικού αντανακλαστικού) και διαταραχές κινητικότητας των αιμοπεταλίων στο περιφερικό αίμα (συσσώρευση αιμοπεταλίων κατά σωρούς με αποτέλεσμα ενεργοποίηση μηχανισμών θρομβογένεσης), αποτέλεσμα του παθολογικού μεταβολισμού της σεροτονίνης (νευροβιολογία της κατάθλιψης) με συνέπεια την πιθανή ανάπτυξη ενός καρδιακού επεισοδίου. Οι μηχανισμοί αυτοί φαίνεται να δρουν τόσο κατά την προεμφραγματική χρονική φάση όσο και μετεμφραγματικά, δηλαδή οι μηχανισμοί της κατάθλιψης συμμετέχουν στην πρόκληση ενός εμφράγματος, αλλά παράλληλα εάν συνεχίζουν να δρουν αποτελούν παράγοντα κινδύνου και μετεμφραγματικά. Επίσης, σε άλλες μελέτες εμπλέκονται κυτοκίνες ως ενδιάμεσοι παράγοντες φλεγμονής που οδηγούν στην εκδήλωση κατάθλιψης αλλά και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Το επίπεδο φλεγμονής και νευροφλεγμονής φαίνεται να αποτελεί καθοριστικό και ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση τόσο κατάθλιψης όσο και εμφράγματος του μυοκαρδίου αλλά και ανεξάρτητο μετεμφραγματικό παράγοντα κινδύνου θνητότητας.

   Σε πρόσφατες μελέτες τέλος φαίνεται να σχετίζεται και το χρόνιο άγχος ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων με ανάλογους με την κατάθλιψη παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς και φαίνεται να δημιουργεί το βιολογικό υπόστρωμα – ευαλωτότητα για την ανάπτυξη καταθλιπτικών εκδηλώσεων, αλλά και ΣΝ. Σε μελέτες ασθενών με ποικίλες αγχώδεις διαταραχές έχει βρεθεί υψηλό ποσοστό καρδιακών παθήσεων σε ορισμένες κατηγορίες αγχωδών διαταραχών σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα στη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και στη διαταραχή πανικού παρά στις φοβίες. Σε πολλές έρευνες αναφέρεται αυξημένη συννοσηρότητα μεταξύ διαταραχής πανικού και καρδιακών παθήσεων όπως η στηθάγχη, το ΕΜ, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας, η ιδιοπαθής μυοκαρδιοπάθεια και η υπέρταση. Σε μια μεγάλη έρευνα που έγινε σε 5000 ασθενείς, αφού είχε ληφθεί υπόψη η επίδραση δημογραφικών παραγόντων, βρέθηκε ότι οι ασθενείς με κρίσεις πανικού είχαν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν ΕΜ σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν κρίσεις πανικού. Σε άλλη έρευνα αναφέρεται ότι οι άνδρες με κρίσεις πανικού έχουν αυξημένη θνητότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα.

   Οι ασθενείς με καρδιακές παθήσεις και ιδιαίτερα όσοι πάσχουν από στηθάγχη και ΕΜ εμφανίζουν συχνά έντονο άγχος σαν αντίδραση στο καρδιολογικό πρόβλημα, τον πόνο και το φόβο του θανάτου. Το άγχος εμφανίζεται αμέσως μετά το ΕΜ σε νοσηλευόμενους ασθενείς, κορυφώνεται τη δεύτερη μέρα και συνήθως υποχωρεί μετά τις επόμενες λίγες ημέρες. Μερικοί όμως ασθενείς εξακολουθούν να παρουσιάζουν έντονο και επίμονο άγχος αρκετό διάστημα μετά το συμβάν. Η συνύπαρξη του άγχους επηρεάζει δυσμενώς την εξέλιξη των ασθενών αυτών. Οι ασθενείς με μετεμφραγματικό άγχος, όπως αναφέρεται σε μελέτες, έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους αρρυθμίες ή νέα ισχαιμικά επεισόδια, σε σχέση με αυτούς που δεν εκδηλώνουν αγχώδη συμπτωματολογία.

   Αναφορικά με τις νευροψυχολογικές και συμπεριφορικές διαταραχές φαίνεται να συνδέονται με πτωχή πρόγνωση των καρδιακών νοσημάτων μέσω της πλημμελούς συμμόρφωσης των αρρώστων αυτών στις ιατρικές οδηγίες. Ένας καταθλιπτικός ασθενής δύσκολα θα παρακολουθήσει επαρκώς τα προγράμματα αποκατάστασης. Ειδικότερα έχει βρεθεί ότι καταθλιπτικοί άρρωστοι δεν ακολουθούν τις ιατρικές συμβουλές για δίαιτα, σωματική άσκηση, κάπνισμα αλλά ακόμη και για την ορθή λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής. Σε μια άλλη μελέτη, ασθενείς με πρόσφατο οξύ EM που διέκοψαν την προτεινόμενη από τον καρδιολόγο θεραπεία, βρέθηκαν να είναι περισσότερο καταθλιπτικοί, αγχώδεις, με πολλές υποχονδριακές εκδηλώσεις και κοινωνικά απομονωμένοι σε σχέση με ασθενείς που ακολουθούσαν πιστά τη θεραπεία τους.

   Τέλος, οι θεραπευτικές παρεμβάσεις αφορούν φαρμακευτικές κυρίως, αλλά και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Υπάρχουν φαρμακοδυναμικοί και φαρμακοκινητικοί περιορισμοί, αναφορικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών παρεμβάσεων σε ασθενείς με κατάθλιψη και καρδιαγγειακά νοσήματα. Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, που στόχο έχουν αφενός την βελτίωση της συνυπάρχουσας ψυχικής νόσου και αφετέρου την βελτίωση της συμμόρφωσης του ασθενούς στις οδηγίες του θεράποντος καρδιολόγου.
Η θεραπεία περιλαμβάνει τις τρεις βασικές κατηγορίες των ψυχοφαρμάκων με πρώτη την κατηγορία των αντικαταθλιπτικών, δεύτερη αυτή των βενζοδιαζεπινών και τρίτη των αντιψυχωσικών φαρμάκων. Θεραπεία εκλογής μεταξύ των αντικαταθλιπτικών αποτελούν οι SSRIs, ενώ η κατηγορία των τρικυκλικών λόγω των παρενεργειών που εμφανίζουν (αντιχολινεργική δράση με αποτέλεσμα ταχυκαρδία και ορθοστατική υπόταση) ειδικά σε καρδιολογικούς ασθενείς δεν χρησιμοποιούνται. Η υποκατηγορία των αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRIs) αποτελεί μια εξίσου αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης στους καρδιολογικούς ασθενείς.

   H αντιαιμοπεταλιακή δράση των SSRIs, που πάντως δεν φαίνεται να συσχετίζεται με την ανταπόκριση των καρδιολογικών ασθενών που εμφανίζουν κατάθλιψη, αποτελεί μια επιπλέον θεραπευτική δράση, δράση που δεν φαίνεται να εμφανίζουν τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Η μεταβολή στην ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων αποτελεί πιθανώς βασικό παθοφυσιολογικό μηχανισμό των αιφνιδίων θανάτων σε καρδιολογικούς ασθενείς με κατάθλιψη, που φαίνεται να αποκαθίσταται με τη χορήγηση των SSRIs. Μία εν δυνάμει ανεπιθύμητη ενέργεια των δύο αυτών υποκατηγοριών των αντικαταθλιπτικών και ιδίως των SSRIs είναι η πρόκληση αιμορραγίας, μέσω της παράτασης του χρόνου προθρομβίνης που προκαλούν όταν συγχορηγούνται με αντιπηκτική αγωγή. Η ανάγκη συγχορήγησης απαιτεί συχνότερο έλεγχο πηκτικότητας και συνεργασία με το θεράποντα καρδιολόγο για πιθανή τροποποίηση της αντιπηκτικής αγωγής του ασθενούς.

   Περισσότερες μελέτες είναι ανάγκη να πραγματοποιηθούν προκειμένου να αναδειχθούν ασφαλείς και αποτελεσματικές φαρμακευτικές και μη παρεμβάσεις, με νέους θεραπευτικούς αλγορίθμους, που θα αποτελούν ασφαλή γνώση για τους θεράποντες ιατρούς βελτιώνοντας συνεπώς την πρόγνωση, την πορεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρδιακή νόσο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Batelaan N, et al. Anxiety and new onset of Cardiovascular Disease: critical review and meta-analysis. Br J Psychiatry 2016;208:223-31.
Rizos E, Rontos I, Papasteriadis E, Lykouras L. DSM-IV psychiatric disorders among acute myocardial infarction patients. Hellenic Psych Gen Hospital 2004;2:28-32.
Strik JJ, Honig A, Maes M. Depression and myocardial infarction: relationship between heart and mind. Progr Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2001;25:879-92.
Januzzi JL, Stern TA, Pasternak RC, et al. The influence of anxiety and depression on outcomes of patients with coronary artery disease. Arch Intern Med 2000;160:1913-21.
Barefoot JC, Schroll M. Symptoms of depression, acute myocardial infarction, and total mortality in a community sample. Circulation 1996;93:1976-80.
Grippo AJ, Johnson AK. Biological mechanisms in the relationship between depression and heart disease. Neurosci Biobehav Reviews 2002;26:941-62.
Barefoot JC, Brummet BH, Helms MJ, et al. Depressive symptoms and survival of patients with coronary artery disease. Psychosom Med 2000;62:790-5.
Carney RM, Rich M, TeVelde A, et al. The relationship between heart rate, heart rate variability and depression in patients with coronary artery disease. J Psychosom Res 1988; 32:159-64.
Ziegelsteim R, Fauerbach J, et al. Patients with depression are less likely to follow recommendations to reduce cardiac risk during recovery from a myocardial infarction. Arch Intern Med 2002; 160:1818-23.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Σχολικός εκφοβισμός και ψυχική υγεία μαθητών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

ΠΗΓΗ

 

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ Σχολικού Εκφοβισμού και Ψυχικής Υγείας σε δείγμα μαθητών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ). Με τυχαιοποιημένη δειγματοληψία καθορίστηκαν δύο ομάδες μαθητών, εκ των οποίων 80 μαθητές αποτελούσαν την ομάδα πειράματος και 81 μαθητές την ομάδα ελέγχου, ηλικίας 11–12 ετών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού Σχολείου, καθώς και από τα τμήματα ένταξης. Η συμπλήρωση των Ερωτηματολογίων Θύτη/Θύματος του Olweus (The Revised Olweus Bully Victim Questionnaire) και των Δυνατοτήτων και Δυσκολιών (The Strengths and Difficulties Questionnaire SDQ) έγινε από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των συγκεκριμένων Δημοτικών Σχολείων, αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Tα παιδιά της ομάδας ΕΕΑ είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία τόσο στη διάσταση «Θυματοποίηση» όσο και στη διάσταση «Εκφοβισμός» σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου (ερωτηματολόγιο Olweus). Σύμφωνα με τα ίδια τα παιδιά, εκείνα της ομάδας ΕΕΑ είχαν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες στις διαστάσεις «Συναισθηματικά Συμπτώματα», «Υπερκινητικότητα», «Προβλήματα με Συνομηλίκους», στη συνολική βαθμολογία και σημαντικά χαμηλότερη στη διάσταση «Προ-κοινωνική Συμπεριφορά», υποδηλώνοντας περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου (ερωτηματολόγιο SDQ). Επιπλέον, υπήρξαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των διαστάσεων «Θυματοποίηση» και «Εκφοβισμός» του ερωτηματολογίου Olweus και σχεδόν όλων των διαστάσεων του ερωτηματολογίου SDQ των μαθητών. Μέσω της πολυπαραγοντικής γραμμικής παλινδρόμησης βρέθηκε το SDQ να συσχετίζεται ανεξάρτητα με την «Θυματοποίηση» και τον «Εκφοβισμό». Περισσότερα Συναισθηματικά συμπτώματα και Προβλήματα Διαγωγής των παιδιών συνδέονταν με υψηλότερες βαθμολογίες στις διαστάσεις «Θυματοποίηση» και «Εκφοβισμός». Υψηλότερη βαθμολογία στη διάσταση «Θυματοποίηση» είχαν οι μαθητές με ΕΕΑ, εκείνοι που παρουσίαζαν Προβλήματα Διαγωγής και τα παιδιά που δεν είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα. Επίσης, υψηλότερη βαθμολογία στη διάσταση «Εκφοβισμός» είχαν οι μαθητές με ΕΕΑ και εκείνοι που παρουσίαζαν Προβλήματα Διαγωγής ενώ τα παιδιά με μητρική γλώσσα τα Ελληνικά είχαν σημαντικά χαμηλότερη βαθμολογία σε σύγκριση με τα παιδιά που είχαν άλλη μητρική γλώσσα. Συμπερασματικά, τα παιδιά με ΕΕΑ είχαν μεγαλύτερη βαθμολογία στη θυματοποίηση και τον εκφοβισμό, σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου. Η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, μέσω προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας, μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των παιδιών που αντιμετωπίζουν πρόσθετο κίνδυνο θυματοποίησης. Τέλος, προτείνονται στρατηγικές πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού σε επίπεδο σχολικής τάξης και σχολικής μονάδας.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Η ενσυναίσθηση στην ψυχιατρική πράξη και στην ψυχοθεραπεία

ΠΗΓΗ

 

Η ενσυναίσθηση επανέρχεται στις μέρες μας στο επίκεντρο του θεωρητικού και κλινικού ενδιαφέροντος διαφόρων επιστημονικών κλάδων, αποτελώντας κοινό όρο σε διαφορετικές γλώσσες όπως της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κλινικής ψυχοπαθολογίας, των νευροεπιστημών, της ψυχοθεραπείας και της ψυχανάλυσης. Στη μελέτη του φαινομένου της ενσυναίσθησης είναι χρήσιμο να διακρίνουμε την ενσυναίσθηση ως μέθοδο παρατήρησης των ψυχικών φαινομένων από την ενσυναίσθηση ως συνιστώσα της θεραπείας των παθολογικών ψυχικών φαινομένων. Στην τελευταία περίπτωση πέρα από την ενσυναισθητική κατανόηση, περιλαμβάνεται και η ενσυναισθητική απαντητικότητα του θεραπευτή. Ενσυναίσθηση σημαίνει μοιράζομαι την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του άλλου σαν να είμαι στη θέση του. Αυτή η συμμετοχή είναι μια προσωρινή κατάσταση και αφορά στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα του συναισθηματικού βιώματος. Οι σύγχρονοι θεωρητικοί της νευροβιολογίας και της νευροσυμπεριφορικής διακρίνουν τρεις συνιστώσες στην ενσυναίσθηση: τη συναισθηματική, την κινητήρια και τη νοητική, οι οποίες αποσκοπούν στη διευκόλυνση των διαπροσωπικών σχέσεων εντός σύνθετων κοινωνικών ομάδων όπου οι διαγενεαλογικές σχέσεις μεταξύ γονέων και απογόνων είναι απαραίτητες για την επιβίωση του είδους. Ο Jaspers, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα στο μνημειώδες έργο του «Γενική Ψυχοπαθολογία», εισάγει την έννοια της ενσυναίσθησης ως ερμηνευτικό και διαγνωστικό εργαλείο στην ψυχιατρική και στην ψυχοπαθολογία, ενώ η ψυχανάλυση, κυρίως στην αρχική της πορεία, δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με αυτήν. Πιθανόν γιατί ο όρος σχετίζεται με τη διυποκειμενικότητα και τη διαπροσωπική σχέση, πεδία που σε εκείνη τη χρονική στιγμή δεν ήταν ιδιαίτερα ελκυστικά στην ψυχαναλυτική θεωρία, η οποία στην εποχή του ιδρυτή της ψυχανάλυσης, ήταν πρωτίστως επικεντρωμένη στο «ενδοψυχικό» πεδίο. Στη συνέχεια, κυρίως με τη συνδρομή των Kohut και Greenson, αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της έννοιας της ενσυναίσθησης στην ψυχαναλυτική κλινική και γίνεται προσπάθεια να αποσαφηνιστoύν η φύση και οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που λειτουργούν σε αυτήν τη σύνθετη διαισθητική (αισθάνομαι τον άλλον διαμέσου της μεταξύ μας επικοινωνίας) μορφή γνώσης. Η ποιότητα της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου (θεραπευτική συμμαχία) παίζει θεμελιακό ρόλο στη θετική έκβαση κάθε μορφής ψυχοθεραπείας. Η ενσυναισθητική στάση του θεραπευτή λειτουργεί θετικά στην ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης. Στην ψυχιατρική, η έρευνα για τον ρόλο της ενσυναίσθησης και για τους τρόπους εφαρμογής της, είναι έως σήμερα αρκετά περιορισμένη. Η απουσία ενός μοντέλου για την εφαρμογή της ενσυναίσθησης στην ψυχιατρική και ψυχοθεραπευτική πρακτική αποτελεί σημαντική πρόκληση για το μέλλον της εκπαίδευσης στην ψυχιατρική.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ