ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ: ΓΟΝΕΙΣ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ (Υλικό με Δραστηριότητες)

πηγη

ΓΛΩΣΣΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ:

ΓΟΝΕΙΣ ΔΑΣΚΑΛΟΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ

Εφαρμογή τεχνικών που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, εμείς οι γονείς για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να συστηματοποιήσουν τις γνώσεις γραφής και ανάγνωσης, γνώσεις τις οποίες έχουν από την καθημερινή επαφή τους με απλά λειτουργικά κείμενα του περιβάλλοντός τους (επιγραφές, πινακίδες, συσκευασίες, φάκελοι λογαριασμών, οδηγίες κ.ά.).

Σκεφτόμαστε, ως γονείς, σε ποιες περιπτώσεις οι ίδιοι διαβάζουμε μεγαλόφωνα, καθώς και το πότε αντιγράφουμε ένα κείμενο και φροντίζουμε για την καλλιγραφία και την ορθογραφία του. Με τον τρόπο αυτό συνειδητοποιούμε ότι η μεγαλόφωνη ανάγνωση έχει νόημα όταν υπάρχει κοινό που παρακολουθεί, π.χ. ένα παραμύθι που διαβάζουμε σε άλλους. Γραφή με νόημα είναι αυτή που έχει στόχο και συγκεκριμένο παραλήπτη, π.χ. μια λίστα με δουλειές ή ψώνια, σημείωση κάποιου γεγονότος που θέλουμε να θυμηθούμε, ένα γράμμα ή μια κάρτα? Η αντιγραφή έχει νόημα μόνο όταν πρόκειται για καθαρογραφή κειμένου, ώστε να γίνει κατανοητό από τον παραλήπτη (π.χ. μια επιστολή, μια συνταγή κ.τλ.).

Δραστηριότητες με τα παιδιά:

• Ζητούμε από τα παιδιά μας, κάνοντας έναν περίπατο, να υποθέσουν και να ερμηνεύσουν το περιεχόμενο πινακίδων και επιγραφών σε δρόμους και καταστήματα. Να βρουν τα παιδιά, με τη βοήθειά μας, στο περίπτερο την εφημερίδα ή το περιοδικό που αγοράζουμε τακτικά, να ξεφυλλίσουν μαζί μας το έντυπο, διατυπώνοντας υποθέσεις για το περιεχόμενό του, και να διαβάσουν στη συνέχεια τίτλους και λεζάντες.
  
  
• Ασχολούμαστε από κοινού με απλά κείμενα της καθημερινότητας μέσα στο σπίτι (τηλεφωνικό κατάλογο, τηλεκάρτες, λογαριασμούς, διαφημιστικά φυλλάδια, προσκλήσεις, συσκευασίες τροφίμων?)
  
  
• Πηγαίνουμε μαζί για ψώνια, ζητούμε από τα παιδιά να παρατηρήσουν τις ταμπέλες και τα κείμενα στις συσκευασίες και να υποθέσουν το περιεχόμενό τους.
  
  
• Πραγματοποιούμε μαζί απλές συνταγές: Καταγράφουμε μαζί τη λίστα με τα υλικά που θα ψωνίσουμε. Πηγαίνουν μαζί στην αγορά με τη λίστα στο χέρι, και ζητούμε από τα παιδιά να βρουν τα προϊόντα, διαγράφοντάς τα ένα ένα. Εκτελούμε μαζί τη συνταγή, διαβάζοντας τις οδηγίες βήμα βήμα και πάντα δείχνοντας στο κείμενο.
  
  
• Διαβάζουμε μαζί οδηγίες χρήσης καθημερινών αντικειμένων (π.χ. μιας κόλλας, ενός απορρυπαντικού), εξηγώντας στα δύσκολα σημεία. Διαβάζουμε, επιπλέον, μαζί για την επικινδυνότητα κάποιου προϊόντος στη συσκευασία του.
  
  
• Γράφουμε με τα παιδιά τις προσκλήσεις για τις γιορτές τους, αφού συζητήσουμε ποια είναι τα απαραίτητα στοιχεία στην πρόσκληση (αποστολέας, παραλήπτης, τόπος, ημερομηνία, ώρα).
  
  
• Ζητούμε από τα παιδιά μας να μας διαβάζουν μια ιστορία που έγραψαν στο σχολείο ή κάτι που διάβασαν και θεωρούν ότι πρέπει να το ανακοινώσουν στους γονείς, και παρακολουθούμε με προσοχή την ανάγνωση.
  Προτεινόμενες τεχνικές ανάγνωσης και προτάσεις για δραστηριότητες αξιοποίησής τους:        
  
  

• Αξιοποιούμε το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο του βιβλίου: Γονείς και παιδιά διατυπώνουμε υποθέσεις για το περιεχόμενο του βιβλίου με αφορμή την εικονογράφηση του εξώφυλλου και τον τίτλο.
  
  
• Διαβάζουμε το οπισθόφυλλο στο παιδί και συζητούμε για το περιεχόμενο, για το συγγραφέα, τον εικονογράφο και τέλος διαβάζουμε το βιβλίο.
  
  
• Διαβάζουμε (εμείς οι γονείς) το βιβλίο παραστατικά, δείχνουμε τις εικόνες, αρχίζοντας από τις ανθρώπινες μορφές και τα ζώα, υποδεικνύουμε το κείμενο με το δάχτυλο, σταματούμε σε σημεία δράσης και συζητούμε για την πιθανή συνέχεια, κάνοντάς την παιδικότερη. Ανάλογα με το περιεχόμενο, αλλάζουμε και το ρυθμό της ανάγνωσης: πιο αργά, πιο γρήγορα όταν η κίνηση επιταχύνεται, με παύσεις για να δημιουργείται μεγαλύτερη ένταση. Ενθαρρύνουμε το παιδί να συμμετέχει παράγοντας ήχους: τις φωνές των ζώων, τον ήχο της βροχής?
  
  

• Παροτρύνουμε τα παιδιά να διηγηθούν την ιστορία που διάβασαν σε κάποιον άλλο.
  
  
  Επισημαίνεται ότι, αν οι ενήλικες του σπιτιού έχουν τη συνήθεια να διαβάζουν, αποκτούν τη συνήθεια αυτή και τα παιδιά.  
  
  

  

  πηγη

   
  2. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
  Ο δάσκαλος και η δασκάλα αξιολογεί το βαθμό κατάκτησης από τους μαθητές και τις μαθήτριες των στόχων του γλωσσικού μαθήματος όπως αυτοί έχουν τεθεί από το Αναλυτικό Πρόγραμμα.
  
  
  Τι αξιολογείται:

• Η αναγνωστική ικανότητα-κατανόηση κειμένου.

• Η κατάκτηση του βασικού κώδικα της γραφής (διακριτά γράμματα, διακριτές λέξεις).

• Η κατάκτηση της βασικής δομής της πρότασης και η παραγωγή απλού γραπτού κειμένου με νόημα.

• Η ανάπτυξη προφορικού λόγου: εξοικείωση με εκφραστικούς τρόπους που χρησιμοποιούνται σε διαφορετικές περιστάσεις, αφήγηση, κατάλληλη χρήση ρηματικών τύπων για σωστή τοποθέτηση των γεγονότων στο χρόνο.

• Η ικανότητα συνεργασίας μέσα στην ομάδα.

• Η ανάπτυξη πρωτοβουλιών - η ενεργή συμμετοχή στο μάθημα.

πηγη

Μορφές αξιολόγησης:

α. Η αρχική αξιολόγηση βοηθά τον/την εκπαιδευτικό να εκτιμήσει τις γνώσεις και δεξιότητες που έχει το κάθε παιδί πριν από την έναρξη του μαθήματος.

Δείκτες: Η ανταπόκριση και η συμμετοχή του κάθε παιδιού κατά την αρχική συζήτηση γύρω από την κεντρική εικόνα καθώς και κατά τη διαδικασία κατάρτισης και ανάγνωσης του καταλόγου λέξεων κ.ά.

β. Η διαμορφωτική αξιολόγηση βοηθά τον/την εκπαιδευτικό να ελέγξει την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών ενεργειών. Μέσω της διαμορφωτικής αξιολόγησης ο δάσκαλος ή η δασκάλα έχει τη δυνατότητα να τροποποιήσει τη χρονική διάρκεια κάθε ενότητας σύμφωνα με το ρυθμό της τάξης του.

Δείκτες: Η εμπέδωση της διδασκαλίας διδαγμένων γραμμάτων, η κατανόηση του μηχανισμού ανάλυσης και σύνθεσης νέων λέξεων, η αναγνώριση και η ενεργοποίηση της διαθέσιμης κάθε φοράς γνώσης του μαθητή σε σχέση με τα γράμματα, η κατανόηση της εκφώνησης των ασκήσεων, η κατανόηση της πλοκής της ιστορίας και η διατύπωση υποθέσεων κ.ά.

  

γ. Η τελική αξιολόγηση εκτιμά συνολικά την επίτευξη των αρχικών στόχων. Κατά τη φάση αυτή αξιολογείται το σύνολο της εκπαιδευτικής πορείας του παιδιού.

Ο/η εκπαιδευτικός διατηρεί για κάθε μαθητή της χρονιάς Ατομικό Φάκελο Εργασιών του Μαθητή (ΑΦΕΜ)-portfolio. Καθ? όλη τη διάρκεια της χρονιάς συγκεντρώνονται στο φάκελο γραπτές εργασίες του μαθητή, όπως μια ζωγραφιά με λεζάντα, διαφορετικά κείμενα που έχει συντάξει, τις διορθώσεις που έχει κάνει ύστερα από συζήτηση με το δάσκαλο ή τη δασκάλα και γενικά οτιδήποτε σηματοδοτεί την εξέλιξή του. Σκοπός δεν είναι η επιλογή των καλύτερων εργασιών αλλά των αντιπροσωπευτικών, σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Η χρήση του ΑΦΕΜ αποτελεί μια ανοικτή μαθησιακή διαδικασία, μέσα από την οποία το παιδί ανατροφοδοτείται και αναπτύσσει τη δυνατότητα της αυτοαξιολόγησης.  

3. ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΟΣ - ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΥ ΓΛΩΣΣΑΣ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ, ΤΙΣ ΔΑΣΚΑΛΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ ΔΑΣΚΑΛΟΥΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ

• Καλό είναι ο δάσκαλος της τάξης, στο μέτρο του δυνατού, να πληροφορηθεί τι γνωρίζουν ήδη τα παιδιά από το Νηπιαγωγείο ή και το οικογενειακό περιβάλλον, ώστε να οικοδομήσει πάνω στην υπάρχουσα γνώση.
  
  
• Ο/η εκπαιδευτικός γράφει στον πίνακα ή σε χαρτί του μέτρου το κείμενο που υπαγορεύουν τα παιδιά, παίζοντας το ρόλο του «γραμματέα». Κατά τη διαδικασία αυτή ενθαρρύνει τα παιδιά να συμμετέχουν γράφοντας τα γράμματα και τις λέξεις που γνωρίζουν. Καθώς τα παιδιά προχωρούν στην ενσυνείδητη επεξεργασία όλο και περισσότερων γραμμάτων. Η γραφή γίνεται ατομική.
  
  
  Το νόημα της διόρθωσης και επιμέλειας του κειμένου: Η διόρθωση είναι μια αμφίδρομη δραστηριότητα, ουσιαστική για τη μάθηση γενικότερα και την οικοδόμηση κειμένων ειδικότερα, η οποία πρέπει να διδαχτεί στα παιδιά: Αρχίζει με την καλή προετοιμασία της γραφής, όπου πρέπει να δίνεται το μεγαλύτερο βάρος, συνεχίζεται με την επιτόπου διόρθωση κατά την ώρα της συγγραφής και ολοκληρώνεται με την προσπάθεια να βελτιωθεί το γραμμένο από το μαθητή κείμενο. Εάν δε θέλουμε να καταλήξει η διαδικασία αυτή σε στείρα διόρθωση της ορθογραφίας ή αξιολόγηση του γραφικού χαρακτήρα των παιδιών, θα πρέπει να έχουμε φροντίσει να τεθούν ξεκάθαροι στόχοι ήδη πριν ξεκινήσει το γράψιμο.
• Ειδικά στη διόρθωση της ορθογραφίας, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διδασκαλίας, προκειμένου το παιδί να εμπεδώσει τη γραφοφωνημική αντιστοιχία, πρέπει ο δάσκαλος ή η δασκάλα να βοηθάει το παιδί: αντί λ.χ. να του επισημαίνει το λανθασμένο γράμμα, να του δείχνει τη λέξη και να το παρακινεί να σκεφτεί πού μπορεί να έχει κάνει λάθος. Θα πρέπει επίσης να έχει ο μαθητής στη διάθεσή του στην τάξη βοηθήματα που να μπορεί να συμβουλευτεί, όπως π.χ. πίνακες με ορθογραφικά δύσκολες λέξεις (είναι, και, έχει κ.ά), το Εικονογραφημένο Λεξικό Α΄, Β΄, Γ΄ Δημοτικού.
  
  
• Δραστηριότητες συσχετισμού προφορικού-γραπτού λόγου έχουν σημαντική θέση μέσα στην τάξη. Στην ανάλυση και την ανακάλυψη της μεταξύ τους σχέσης βοηθά ανάμεσα σε άλλα η ανάγνωση απομνημονευμένων κειμένων (στίχοι γνωστών τραγουδιών, ποιημάτων, αινιγμάτων, λαχνισμάτων κ.ο.κ.), μέσω των οποίων έτσι κι αλλιώς το παιδί οικειοποιείται αυθεντικά δείγματα λογοτεχνικής γραφής. Το παιδί, διαβάζοντας κείμενα που έχει απομνημονεύσει, διευκολύνεται στην κατάτμηση των λέξεων καθώς και στον εντοπισμό γραμμάτων των οποίων δεν έχει γίνει ακόμη επεξεργασία στην τάξη.
  
  

• Σε περιπτώσεις μαθητών με δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση των λέξεων, το συνολικό νόημα της ανάγνωσης του κειμένου το δίνει ο δάσκαλος και η δασκάλα, ο/η εκπαιδευτικός. Ο ίδιος, η ίδια διηγείται ή διαβάζει το κείμενο και σταματάει πότε πότε, ώστε να μπορέσει το παιδί να διαβάσει μια ευκολονόητη λέξη. Πρέπει να γίνεται σεβαστός ο προσωπικός ρυθμός κάθε παιδιού. Τα παιδιά που δυσκολεύονται ενθαρρύνονται να διαβάζουν τις λέξεις-φράσεις που μπορούν.

• Ειδικά για τους αλλόγλωσσους μαθητές, στην πρώτη ανάγνωση και γραφή διευκολύνονται από το συνδυασμό εικονογράφησης και κειμένου, γεγονός που επιτρέπει τη συσχέτιση εικονικών στοιχείων με λέξεις της ελληνικής, μέσα σε ένα συγκεκριμένο νοηματικό πλαίσιο. Το πλήρες νόημα των κειμένων, οι εικόνες που τα συνοδεύουν, καθώς και αυτές που πλαισιώνουν τις ασκήσεις, συμβάλλουν στη σταδιακή κατάκτηση της ελληνικής γλώσσας. Επίσης, η πρόβλεψη να εμφανίζεται το κάθε γράμμα/δίγραφο σε διαφορετικά σημεία της λέξης και σε διαφορετικούς συνδυασμούς επιτρέπει στα αλλόγλωσσα παιδιά να ασκούνται στην προφορά.
• Η εικόνα είναι βασική για την ανάγνωση ή την κατανόηση του περιεχομένου σε διαφημίσεις, στην τηλεόραση, στα περιοδικά, σε επιστημονικά κείμενα, πιο πρόσφατα στο Διαδίκτυο. Η σχέση των δύο σημειωτικών συστημάτων (γλώσσας και εικόνας) είναι πολύπλοκη, ο τρόπος που κατασκευάζουν το ίδιο νόημα διαφορετικός. Ούτε καν οι πληροφορίες που δίνουν είναι ακριβώς ίδιες - αλλού είναι πιο διαφωτιστική η γλώσσα κι αλλού η εικόνα. Με αυτή την έννοια, η ανάγνωση των εικόνων είναι και αυτή ανάγνωση.
  
  
• Η υιοθέτηση ενός συνδυαστικού μοντέλου για τη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής, το οποίο συνθέτει στοιχεία της αναλυτικοσυνθετικής μεθόδου με στοιχεία της αναδυόμενης γραφής αλλά και της ολικής προσέγγισης της γλώσσας, φαίνεται η ενδεδειγμένη. Η αναλυτικοσυνθετική μέθοδος δίνει έμφαση στην αντιστοίχιση φθόγγων και γραμμάτων, μέσα από τη συστηματική άσκηση στην κατάτμηση και επανασύνθεση πρότυπων λέξεων. Η θεωρία του αναδυόμενου γραμματισμού τονίζει τη σπουδαιότητα των προγενέστερων γνώσεων και εμπειριών που οι αναγνώστες φέρουν κατά την ανάγνωση. Η γραπτή γλώσσα επιπλέον προσεγγίζεται λειτουργικά, πράγμα που έχει ως συνέπεια η πορεία διδασκαλίας να ξεκινά από το ολοκληρωμένο κείμενο, το μόνο που ουσιαστικά έχει νόημα για τα παιδιά, προς τις μικρότερες μονάδες που το απαρτίζουν.

• Για την επεξεργασία κάθε μονοσέλιδου κεφαλαίου προτείνονται δύο διδακτικές ώρες. Για κάθε δισέλιδο κεφάλαιο προτείνονται ως τέσσερις διδακτικές ώρες. Στο πρώτο δίωρο δίνεται έμφαση στην προσέγγιση των κειμένων του κεφαλαίου, καθώς και στον εντοπισμό με διαισθητικό τρόπο κάποιων χαρακτηριστικών του που το κάνουν να διαφέρει από άλλα είδη κειμένων. Στο δεύτερο δίωρο προχωρούν στην προσέγγιση του γλωσσικού φαινομένου. Σκοπός της ενασχόλησης με το εκάστοτε γραμματικό φαινόμενο είναι η εξοικείωση με αυτό και η επισήμανσή του μέσα από χρήση, χωρίς την επίκληση γραμματικού κανόνα ή μεταγλώσσας (π.χ. καταλήξεις, ουσιαστικό, χρόνος κ.ά.). Οι μαθητές καλούνται να εντοπίσουν το γλωσσικό φαινόμενο στο κείμενο και στη συνέχεια να ασκηθούν στο Τ.Ε. Σε κάθε ενότητα προτείνονται κείμενα από το Ανθολόγιο που συνδέονται με τη θεματολογία της (δίωρο Λογοτεχνίας - Φιλαναγνωσίας).
  Ορθογραφία: Από το κεφάλαιο Ο κύριος με το καπέλο και εξής η τελευταία άσκηση αποτελεί την ορθογραφία από τη στιγμή που μπορούν να συνθέσουν τις πρώτες λέξεις με στοιχεία που έχουν μάθει (Τ.Ε. 1^ο τχ., σελ. 29). Αρχικά, στόχος της ορθογραφίας είναι η εμπέδωση της γραφοφωνημικής αντιστοιχίας και, στη συνέχεια, η ορθή γραφή συχνόχρηστων λέξεων.
  Αντιγραφή: Η αντιγραφή συνδέεται άμεσα με την ορθογραφία, καθώς το παιδί πρέπει να αντιγράφει κάθε φορά τη λέξη (αργότερα πρόταση) που θα έχει ως ορθογραφική άσκηση. Για το λόγο αυτό, ο δάσκαλος, η δασκάλα θα πρέπει να ελέγχει κάθε φορά το Τ.Ε. του μαθητή. Ο δάσκαλος ή η δασκάλα μπορεί να ορίσει επιπλέον άσκηση στην αντιγραφή. Η αντιγραφή είναι σκόπιμη να έχει λειτουργικό χαρακτήρα. Είναι δηλαδή καλύτερο να αντιγράφουν μικρά κείμενα όπως προσκλήσεις, λίστες για ψώνια, τον τίτλο του βιβλίου που δανείζονται κ.ά., που έχουν συγκεκριμένη στόχευση και σχετίζονται με τις δραστηριότητες της τάξης. Έτσι, η αντιγραφή γίνεται μια πράξη με νόημα και συνδέεται με την αυτοδιόρθωση.  
  
  

• Δραστηριότητες που αφορούν τη σύνθεση λέξεων μπορούν να πραγματοποιούνται με δακτυλόκουκλες ή γαντόκουκλες. Κατασκευάζονται στην τάξη με απλά υλικά, όπως κυλίνδρους από χαρτί υγείας, χαρτί, χαρτόνι, μικρά μπαλόνια, παλιά γάντια και κάλτσες. Καθεμιά τους αντιπροσωπεύει ένα γράμμα ή μια συλλαβή. Τα παιδιά, παίζοντας με τις δακτυλόκουκλες, συνθέτουν λέξεις και απλές φράσεις.
  
  
  Δραστηριότητες εξοικείωσης με το γράμμα: Το εντοπίζουν σε διαφημιστικά έντυπα, εφημερίδες και περιοδικά, σε διάφορα μεγέθη και γραμματοσειρές, το κόβουν και το κολλούν στο τετράδιό τους, κάνοντας μια εικαστική σύνθεση. Παίζουν παιχνίδια αναγνώρισης γραπτών λέξεων και αντιστοίχισής τους με εικόνες από περιοδικά και διαφημιστικά έντυπα (παραλλαγή της τόμπολας) ή σχηματισμού τους με πλαστικοποιημένες καρτέλες (παραλλαγή σκραμπλ) που έχει ετοιμάσει ο δάσκαλος και η δασκάλα μόνος του, μόνη της ή σε συνεργασία με τους μαθητές και τις μαθήτριες, όπου αυτό είναι εφικτό. Συστήνονται οι καρτέλες αποδελτίωσης.
  
  
  Κάθε φορά που ολοκληρώνεται η επεξεργασία ενός γράμματος, το τοποθετούν σε ένα μεγάλο χαρτόνι κανσόν μαζί με μια χαρακτηριστική λέξη που αρχίζει από αυτό καθώς και την εικόνα του. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν σταδιακά ένα εικονογραφημένο αλφαβητάρι.
  
  
  Το βιβλίο του γράμματος: Σε κάθε μάθημα, οι λέξεις που συγκεντρώνονται σε κατάλογο κατά την επεξεργασία της κεντρικής εικόνας μπορούν να αποτελέσουν το υλικό για την ομαδική συγγραφή του βιβλίου του γράμματος. Κάθε παιδί επιλέγει μία τουλάχιστον λέξη, τη γράφει σε μία κόλα Α4 και την εικονογραφεί (στην αρχή ο δάσκαλος ή η δασκάλα λειτουργεί ως γραμματέας). Το σύνολο των σελίδων δένεται σε βιβλίο με εξώφυλλο και παραμένει στην τάξη ως αναγνωστικό υλικό συμπληρωματικό του Β.Μ. Η διαδικασία αυτή βοηθά τα παιδιά να συνθέσουν σταδιακά απλές ιστορίες.
  Λέξεις - κλειδιά: Σε κάθε μάθημα έχουν επιλεγεί από το κείμενο δύο τρεις χαρακτηριστικές λέξεις που περιέχουν το υπό επεξεργασία γράμμα και οι οποίες απεικονίζονται στην εικονογράφηση της ενότητας. Οι λέξεις αυτές είναι καταχωρημένες ανά κεφάλαιο στο τέλος κάθε τεύχους. Με τις λέξεις-κλειδιά καθίσταται δυνατή η ανασύνθεση της πλοκής του κεφαλαίου. Η δασκάλα, ο δάσκαλος γράφει τις λέξεις στον πίνακα και ζητά από τις μαθήτριες και τους μαθητές να αναδιηγηθούν την ιστορία χρησιμοποιώντας τες. Ακόμα μπορούν είτε γραπτά είτε προφορικά να συνθέτουν δικές τους σύντομες ιστορίες.
• Ο δάσκαλος ή η δασκάλα φροντίζει να φέρνει στην τάξη ποικίλα είδη κειμένων καθημερινής χρήσης, όπως υποδεικνύεται στις δραστηριότητες που προτείνονται για κάθε κεφάλαιο: εφημερίδες, τηλεκάρτες, έντυπα λογαριασμών, εισιτήρια, διαφημιστικά έντυπα κ.λπ.
• Μία από τις διαδεδομένες χρήσεις της γραφής είναι η καταγραφή αντικειμένων, ονομάτων, πληροφοριών σε στήλη για την υποβοήθηση της μνήμης. Η καταγραφή λέξεων στην τάξη γύρω από ένα θέμα βοηθά τα παιδιά στην εύκολη ταύτιση των λέξεων με την προφορική εκφορά τους καθώς και στον εντοπισμό τους. Οι κατάλογοι γράφονται στην τάξη με ποικίλες αφορμές. Οι κατάλογοι, οι ιστορίες που έχουν συνθέσει τα παιδιά, καθώς και διάφορα κείμενα καθημερινής χρήσης που έχει φέρει ο δάσκαλος ή η δασκάλα για την επεξεργασία των εκάστοτε θεμάτων παραμένουν αναρτημένα στους τοίχους της τάξης, για να λειτουργούν ως σημεία αναφοράς.
• Η παράλληλη με το σχολικό βιβλίο ανάγνωση εξωσχολικών βιβλίων στην τάξη συμβάλλει στην εξοικείωση των παιδιών με είδη κειμένου που διαφέρουν υφολογικά και αισθητικά, και καλλιεργεί την αντίληψη ότι το βιβλίο μπορεί να είναι φορέας απόλαυσης και πηγή πληροφοριών. Ακόμα δίνει την ευκαιρία στα παιδιά να προσεγγίσουν διαφορετικά είδη εικονογράφησης, ποικίλες γραμματοσειρές, να αναγνωρίσουν λέξεις και φράσεις σε άλλο πλαίσιο. Η μεγαλόφωνη ανάγνωση βιβλίων από το δάσκαλο και τη δασκάλα με τρόπο που να επιτρέπει στα παιδιά να βλέπουν το κείμενο και να συμμετέχουν στην ανάγνωσή του, είναι σκόπιμο να γίνεται από τις πρώτες μέρες στο σχολείο.
  
  

• Είναι σκόπιμο ο δάσκαλος και η δασκάλα να ενθαρρύνει τα παιδιά να παρουσιάζουν στην τάξη τα βιβλία που έχουν διαβάσει. Καλό είναι να υπάρχει στην τάξη γωνιά βιβλιοθήκης κατάλληλα διαμορφωμένη, όπου τα παιδιά θα μπορούν να πηγαίνουν, όταν τελειώνουν οι εργασίες τους.
  
  
  Συγγραφή ιστοριών: Κάθε μαθητής, καθώς και ο δάσκαλος και η δασκάλα, λέει από μια πρόταση με σκοπό τη σύνθεση μιας ομαδικής ιστορίας. Καθένας γράφει τη φράση του με τη βοήθεια του δασκάλου σε ένα φύλλο χαρτί και την εικονογραφεί. Ο δάσκαλος, η δασκάλα ενθαρρύνει το παιδί να γράψει τις λέξεις-φράσεις που μπορεί. Σιγά σιγά τα παιδιά κατακτούν το μηχανισμό της γραφής και τελικά γράφουν μόνα τους ολόκληρα τα κείμενα που συνθέτουν. Δένουν τις σελίδες σε βιβλίο και το διαβάζουν. Το βιβλίο παραμένει στην τάξη και αποτελεί αναγνωστικό υλικό. Καλό είναι, κατά την ομαδική σύνθεση μιας ιστορίας, αυτή να καταγράφεται και σε χαρτί του μέτρου ή φύλλο χαρτιού σεμιναρίων που αναρτάται πιο εύκολα και είναι εύχρηστο, ώστε να μπορούν τα παιδιά να διαβάζουν τις φράσεις που έχουν ήδη ειπωθεί.

• Αξιοποίηση του Εικονογραφημένου Λεξικού Α΄, Β΄, Γ΄ Δημοτικού: Ο δάσκαλος και η δασκάλα παίζει με τους μαθητές και τις μαθήτριες με τη βοήθεια του λεξικού το παιχνίδι «Πρόσωπο ? ζώο - πράγμα» για κάθε γράμμα. Αν το γράμμα προσφέρεται, μπορεί να προσθέσει και άλλες κατηγορίες (λουλούδια, φαγητά κ.λπ.).
  
  
• Στο τετράδιο-ευρετήριο και με τη βοήθεια του λεξικού, τα παιδιά καταγράφουν λέξεις που θεωρούν δύσκολες. Ο δάσκαλος και η δασκάλα τα βοηθά να ανατρέξουν σε αυτό, όταν δε θυμούνται κάποια λέξη. Ακόμα γράφουν σε στήλη, σε ένα μεγάλο χαρτόνι, συχνόχρηστες λέξεις με δύσκολη ορθογραφία και το κρεμούν στην τάξη για να μπορούν να ανατρέχουν σε αυτό.
• Σε λέξεις που παρουσιάζουν ορθογραφική δυσκολία, ο δάσκαλος ή η δασκάλα υποδεικνύει με τη βοήθεια του λεξικού τη σωστή γραφή τους.
    

• Η εργασία του μαθητή στο σπίτι εναπόκειται στην κρίση του εκπαιδευτικού. Πρέπει να είναι στο μέτρο αυτόνομης εργασίας ενός εξάχρονου παιδιού και να μην απαιτεί πολύ χρόνο (15 λεπτά). Θα μπορούσαν επίσης και κάποιες από τις συμπληρωματικές δραστηριότητες (π.χ. κολάζ) να γίνονται ή να ολοκληρώνονται στο σπίτι.  
• Ενδεικτικά προτείνονται για το μάθημα της Γλώσσας: τετράδιο εργασιών, ένα ευρετήριο, ένα τετράδιο μισό μισό και ένα τετράδιο σπιράλ με λευκές σελίδες Α4 για το κολάζ και άλλες δραστηριότητες.

          Σχολικός Σύμβουλος

         Δρ Γεώργιος Μπάτσιος

Πηγη