22/5/23

Μαθησιακές δυσκολίες: Νέα Δεδομένα. Συμβουλές σε γονείς και εκπαιδευτικούς

ΝΗΠΙΟ Β - Τοσοδούλα
πηγη

 

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας όρος ομπρέλα, ο οποίος χρησιμοποιείται καθημερινά στα σχολικά πλαίσια, στις οικογένειες και στους επαγγελματίες που ασχολούνται με το συγκεκριμένο πεδίο.  Έχει ως στόχο του, να περιγράψει τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στο μαθησιακό τομέα. Είναι ένας όρος ο οποίος μερικές φορές σπέρνει τον πανικό στους γονείς, από την άλλη όμως ενδέχεται να τους ανακουφίζει, γιατί όταν μιλάμε για Μαθησιακές Δυσκολίες μιλάμε για δυσκολίες οι οποίες επιδέχονται διαχείρισης και επίσης μιλάμε για παιδιά τα οποία νοητικά δεν παρουσιάζουν οποιεσδήποτε δυσκολίες.

Παρόλα αυτά η ταμπέλα μιας διάγνωσης, “πλακώνει” πολλές φορές την οικογένεια και την κάνει να αναδιαμορφώσει το πρόγραμμά της, τις προτεραιότητές της. Από την άλλη πλευρά της επεξηγεί και το γιατί το συγκεκριμένο παιδί ενώ προσπαθεί δεν τα καταφέρνει. Της επεξηγεί γιατί ένα παιδί ενώ είναι τόσο καλό στο προφορικό τομέα, όταν έρθει η ώρα να γράψει δεν τα καταφέρνει. Της επεξηγεί γιατί ένα παιδί ταλαιπωρεί τόσο τους γονείς του για να ολοκληρώσει τις μαθησιακές του υποχρεώσεις. Της επεξηγεί τέλος γιατί ένα παιδί είναι τόσο θυμωμένο με το σχολείο και με όλους όσοι εργάζονται σε αυτό, γιατί ο χώρος αυτός είναι ο χώρος στον οποίο το παιδί αποτυγχάνει!!!

Στο άρθρο αυτό, θα έχετε την ευκαιρία να ενημερωθείτε για τα τελευταία ερευνητικά δεδομένα που αφορούν το τομέα των Μαθησιακών Δυσκολιών και θα διασαφηνίσετε μύθους που υπάρχουν γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Αρχικά θα παρουσιαστούν οι ορισμοί που σχετίζονται με τις Μαθησιακές Δυσκολίες, ενώ στη συνέχεια θα γίνει αναφορά στον έγκαιρο εντοπισμό και στα χαρακτηριστικά των Μαθησιακών Δυσκολιών. Τέλος θα αναφερθούν προσεγγίσεις με τις οποίες τόσο οι γονείς, όσο και οι εκπαιδευτικοί γενικής τάξης θα μπορέσουν να διαχειριστούν τις προκλήσεις που συνοδεύουν τις Μαθησιακές Δυσκολίες.

 

Επεξήγηση ορισμών που χρησιμοποιούνται

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν είναι ένα καινούριο φαινόμενο. Πρόκειται για ένα φαινόμενο διαχρονικό, το οποίο χρησιμοποιείται από τους επαγγελματίες στην προσπάθειά τους να περιγράψουν διαφορετικούς ορισμούς που χρησιμοποιούνται όπως είναι οι όροι "Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες", “Δυσλεξία", "Ειδική Αναγνωστική Διαταραχή”, “Δυσαρυθμισία”, “Δυσγραφία”.

Ο πιο συχνός και εύχρηστος όρος που χρησιμοποιείται τόσο από τους γονείς όσο και από τους επαγγελματίες του χώρου, είναι ο όρος Μαθησιακές Δυσκολίες, ο οποίος σύμφωνα με την Παντελιάδου (2019), θεωρείται επιστημονικός και κινητοποιεί άμεσα τους γονείς και τους άλλους εμπλεκόμενους για την υποστήριξη των παιδιών. Ο όρος αυτός δεν είναι ένας απειλητικός όρος, ούτε έχει και μια αρνητική επιφόρτωση. Είναι ένας όρος ο οποίος κινητοποιεί για δράση!!

Συχνά όμως παρατηρείται μια υπερχρήση του συγκεκριμένου όρου, μια και παιδιά τα οποία παρουσιάζουν απλά μερικές δυσκολίες στο σχολείο, ονομάζονται παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες. Ένα παιδί το οποίο παρουσιάζει συγκεκριμένες δυσκολίες στη γραπτή έκφραση ή στην κατανόηση και οι δυσκολίες του αυτές δεν τοποθετούν το παιδί 1.5 με 2 χρόνια πίσω από την ηλικία του δεν είναι παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες, αλλά παιδί με Δυσκολίες Μάθησης.

Υπάρχει μια πληθώρα ορισμών στη βιβλιογραφία η οποία ορίζει το τι είναι τελικά οι Μαθησιακές Δυσκολίες. Οι δύο κυριότεροι ορισμοί αφορούν από τη μια τον Hammill, (1990) και από την άλλη τον ορισμό που έχει υιοθετήσει η Εθνική Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες το 1998.

Σύμφωνα με τον πρώτο ορισμό οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος, ένας όρος ομπρέλα ο οποίος περιλαμβάνει μια ανομοιογενή ομάδα δυσκολιών, που εκδηλώνονται με σημαντικές δυσκολίες στην πρόσκτηση και χρήση ικανοτήτων ακρόασης, ομιλίας, ανάγνωσης, γραφής, συλλογισμού ή μαθηματικής ικανότητας. Παρομοίως η Εθνική Επιτροπή για τις Μαθησιακές Δυσκολίες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, αναφέρει ότι οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ένας γενικός όρος, ο οποίος περιλαμβάνει τις προαναφερόμενες δυσκολίες και είναι εγγενείς στο άτομο. Είναι ξεκάθαρο επίσης  ότι οι δυσκολίες αυτές αναφέρονται σε δυσλειτουργία του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και ενδέχεται να παραμένουν καθόλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Μαζί με τις δυσκολίες αυτές μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες δυσκολίες όπως δυσκολίες κοινωνικής αντίληψης και αλληλεπίδρασης. Αυτές δεν μπορούν όμως από μόνες τους να αποτελέσουν Μαθησιακές Δυσκολίες. Επίσης οι Μαθησιακές Δυσκολίες μπορεί να εμφανιστούν και μαζί με άλλες αναπηρίες όπως μπορεί να είναι η Νοητική αναπηρία, συναισθηματικές δυσκολίες, οι Αισθητηριακές αναπηρίες κ.ο.κ Επίσης ενδέχεται εξωτερικοί παράγοντες όπως οι πολιτισμικές διαφορές ή η ανεπαρκής διδασκαλία μπορεί να ενισχύσουν, αλλά δεν θα δημιουργήσουν Μαθησιακές Δυσκολίες.

Συνοψίζοντας τα πιο πάνω μπορεί κανείς να κατανοήσει ότι τα κύρια γνωρίσματα των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι:

  • Η ανομοιοένεια,
  • δεν παρουσιάζονται με τον ίδιο τρόπο
  • Δεν εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου
  • Υπάρχουν ταυτόχρονα με άλλα προβλήματα (Παντελιάδου, 2019).

 

Μύθοι σχετικοί με τις Μαθησιακές Δυσκολίες

Σύμφωνα με την Παντελιάδου, Πατσιοδήμου και Μπότσα (2004) οι πιο διαδεδομένοι μύθοι για τις Μαθησιακές Δυσκολίες είναι ότι:

  • Οι Μαθησιακές Δυσκολίες δεν αποτελούν πραγματική εκπαιδευτική ανάγκη
  • Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες έχουν χαμηλή νοημοσύνη
  • Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν μπορούν να μάθουν
  • Οι Μαθησιακές Δυσκολίες είναι αποτέλεσμα ανεπαρκούς διδασκαλίας
  • Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες είναι απλά «τεμπλέληδες»
  • Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν πρόβλημα στα μαθήματα του σχολείου
  • Οι Μαθησιακές Δυσκολίες ξεπερνιούνται με τον καιρό
  • Οι Μαθησιακές Δυσκολίες θεραπεύονται

Αυτοί οι μύθοι θα πρέπει να είναι πάντα στο μυαλό μας, γιατί δυστυχώς πολλές φορές παρατηρούμε ότι ξεκινά μια έντονη παραφιλολογία από αυτούς η οποία προκαλεί μια έντονη κινδυνολογία, η οποία δεν είναι ούτε προς όφελος του παιδιού, αλλά ούτε και της οικογένειάς του.

 

Διάγνωση Μαθησιακών Δυσκολιών

Η διάγνωση των Μαθησιακών Δυσκολιών γίνεται πάντοτε από ομάδα επαγγελματιών και όχι από ένα μόνο άτομο. Η πολυθεματικότητα ως προς την επαγγελματική ομάδα, παρουσιάζει και την ιδιαιτερότητα της συγκεκριμένης διάγνωσης. Η διάγνωση γίνεται από Εκπαιδευτικό/Σχολικό Ψυχολόγο, από Ειδικό Παιδαγωγό, Λογοπαθολόγο και αν χρειάζεται ανάλογα με τις δυσκολίες του παιδιού ενδέχεται να ενταχθεί και Εργοθεραπευτής στην συγκεκριμένη ομάδα.

Σκοπός της διάγνωσης, δεν είναι να ετικετοποιήσει το άτομο, αλλά να βοηθήσει το άτομο και την οικογένειά του, αφού εντοπιστούν οι δυσκολίες να ξεκινήσει διαχείριση των συγκεκριμένων δυσκολιών. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες γνωρίζουμε σήμερα πολύ καλά, ότι όταν εντοπιστούν σε νεαρή ηλικία, μπορούν να τύχουν μιας εξαιρετικής διαχείρισης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η λειτουργικότητα του ατόμου. Οι Μαθησιακές Δυσκολίες όπως αναφέρθηκε και παραπάνω δεν είναι δυσκολίες οι οποίες εξαφανίζονται ή απαλείφονται. Είναι δυσκολίες εγγενείς οι οποίες ακολουθούν το άτομο σε όλη του την ζωή. Οι δυσκολίες όμως αυτές αντιμετωπίζονται πολύ καλά με τη σωστή εκπαίδευση και τη χρήση τεχνικών και δεξιοτήτων, οι οποίες βοηθούν το άτομο να διαχειρίζεται τις δυσκολίες του.

Παιδιά των οποίων οι δυσκολίες θα εντοπιστούν γρήγορα ειναι παιδιά τα οποία θα έχουν τα εχέγγυα να πετύχουν στη ζωή τους και στο μαθησιακό τομέα. Οπόταν όταν ένα παιδί παρουσιάσει δυσκολίες που σχετίζονται με τη μάθησή του θα πρέπει οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί το συντομότερο να απευθυνθούν στους επαγγελματίες, με στόχο να γίνει η διάγνωση και αν υπάρχουν δυσκολίες τότε να ξεκινήσει παρέμβαση. Ένα παιδί του οποίου οι δυσκολίες εντοπίζονται στο τέλος της Β’ Δημοτικού, είναι ένα παιδί, το οποίο έχει ψηλές πιθανότητες να μπορέσει να διαχειριστεί τις δυσκολίες του, σε αντίθεση με ένα παιδί του οποίου οι δυσκολίες θα εντοπιστούν στην Στ’ Δημοτικού ή ακόμα χειρότερα στο Γυμνάσιο.

 

Χαρακτηριστικά παιδιών με Μαθησιακές Δυσκολίες

Αναφορικά με τα χαρακτηριστικά που παρουσιάζουν τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι υπάρχει τεράστια βιβλιογραφία γύρω από το συγκεκριμένο θέμα. Εδώ θα αναφέρουμε ενδεικτικά τα κύρια χαρακτηριστικά, τονίζοντας όμως ότι ένα παιδί δεν θα πρέπει να έχει όλα αυτά τα χαρακτηριστικά για να ονομαστεί παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες.

Ξεκινώντας από το τομέα της οπτικής αντίληψης είναι πλέον αποδεκτό ότι δεν φαίνεται να υπάρχουν συγκεκριμένα προβλήματα που να συνδέονται με τις συγκεκριμένες δυσκολίες. Οι ερευνητές αμφισβήτησαν την υπόθεση ότι οι ελαττωματικές κινήσεις των ματιών είναι ένας από τους παράγοντες που βοηθούν στη διάγνωση της δυσλεξίας, κι αυτό διότι μόνο ένα μικρό ποσοστό (10%) των αναγνωστικών δυσκολιών σχετίζεται με τέτοιου είδους προβλήματα (Παντελιάδου, 2019).

Στο τομέα όμως της ακουστικής αντίληψης, τα πράγματα είναι τελείως διαφορετικά, γιατί φαίνεται ότι ενδέχεται τα παιδιά αυτά να παρουσιάζουν σειρά δυσκολιών. Οι κυριότερες δυσκολίες αφορούν την αντίληψη σχέσεων χώρου, την οπτική διάκριση, την οπτική ολοκλήρωση, την οπτική μνήμη και την οπτική ακολουθία. Παιδιά με δυσκολίες στην ανάγνωση είναι πιθανόν να αντιμετωπίζουν προβλήματα ακουστικής αντίληψης και επεξεργασίας, Αυτό φαίνεται να παρουσιάζεται εντονότερο στα παιδιά που παρουσιάζουν και δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου.

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζουν συνήθως στη μεγάλη τους πλειοψηφία δυσκολίες με τη γλώσσα. Οι δυσκολίες αυτές ενδέχεται να εμφανίζονται κυρίως στην ανάγνωση και στο γραπτό λόγο, αλλά από την άλλη πλευρά σχετίζονται με ύπαρξη πληροφοριών στο προφορικό λόγο. Εκείνο που είναι αποδεδειγμένο πλέον είναι η υπόθεση του φωνολογικού ελλείμματος και η συσχέτισή του με τις Μαθησιακές Δυσκολίες (Παντελλιάδου, 2019). Το επίπεδο της φωνολογικής επίγνωσης του παιδιού έχει πολύ ίσχυρή σχέση με την αναγνωστική και την ορθογραφική του ικανότητα. Άτομα με καλή φωνολογική επίγνωση, είναι άτομα τα οποία μπορούν να συνθέσουν και να αναλύσουν τις λέξεις σε συλλαβές και φωνήματα. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η ελλιπής φωνολογική επίγνωση είναι ο πιο αξιόπιστος δείκτης πο μπορεί να προβλέψει ότι το παιδί τελικά θα εμφανίσει αναγνωστικές δυσκολίες (Παντελιάδου, 2019).

Οι δυσκολίες αυτές εμφανίζονται κυρίως στους μαθητές της Προδημοτικής, αλλά συνεχίζουν να εμφανίζονται και στους μαθητές των πρώτων τάξεων του Δημοτικού Σχολείου.

Οπόταν παιδιά τα οποία ενδέχεται να παρουσιάζουν τις ακόλουθες δυσκολίες στη Προδημοτική τάξη, είναι παιδιά τα οποία θα πρέπει να ενταχθούν σε ομάδα ψηλού κινδύνου. Σε αυτά τα παιδιά θα ήταν σοφό αν ξεκινούσαν παρεμβατικά προγράμματα τα οποία θα στόχευαν στη πρόληψη των Μαθησιακών Δυσκολιών:

 

  • Να βρίσκουν και να παράγουν ομοιοκαταληξίες π.χ. μπάλα - σκάλα
  • Να εντοπίζουν την αρχική συλλαβή των λέξεων
  • Να εντοπίζουν την τελική συλλαβή
  • Να χωρίζουν τις συλλαβές σε φωνήματα
  • Να χωρίζουν τις λέξεις σε φωνήματα
  • Να συνθέτουν συλλαβές
  • Να αφαιρούν, να προσθέτουν να μετατοπίζουν φωνήματα στις λέξεις π.χ. το λάδι αρχίζει από χ θα γίνει χάδι!

 

Οι μαθητές με Μαθησιακές Δυσκολίες αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην εργαζόμενη τους μνήμη. Η εργαζόμενη μνήμη αναφέρεται στην ικανότητα κάποιου να έχει εποπτεία σε ένα μικρό μέρος της πληροφορίας, ενώ συγχρόνως προσπαθεί να ολοκληρώσει και άλλες διαδικασίες. Η εργαζόμενη μνήμη ή μνήμη εργασίας, είναι απλά η ικανότητά μας να συγκρατούμε μια πληροφορία καθώς την επεξεργαζόμαστε. Οπόταν στην καθημερινή ζωή ενός παιδιού η μνήμη εργασίας σχετίζεται με την ικανότητα του παιδιού να θυμάται την πρώτη οδηγία, ενώ ακούει και κατανοεί τη δεύτερη και την τρίτη οδηγία. Επίσης σχετίζεται με την ικανότητα να ακούσει και να εκτελέσει την οδηγία ένα παιδί. Τα προβλήματα στη μνήμη εργασίας είναι πιθανό να οφείλονται κυρίως στην δυσκολία του παιδιού να κωδικοποιήσει μια πληροφορία με τρόπο που να βοηθά να αποθηκευτεί αποτελεσματικά η συγκεκριμένη πληροφορία.

Τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες παρουσιάζουν και δυσκολίες στο τομέα των μεταγνωστικών τους δεξιοτήτων. Συγκεκριμένα, διαφάνηκε ότι τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν δυσκολία στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε, θυμούμαστε, σκεπτόμαστε και ενεργούμε (Παντελιάδου, 2019). Οπόταν τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες θα δούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις παρουσιάζουν προβλήματα αυτοπαρακολούθησης και αυτορρύθμισης. Το παιδί για παράδειγμα μπορεί να μην κατανοεί ότι υπάρχει πρόβλημα σε μια δραστηριότητα και να συνεχίζει να ενεργεί με τον τρόπο που ενεργεί, έχοντας στο μυαλό του την εντύπωση ότι όλα πηγαίνουν καλά. Από την άλλη πλευρά όταν κατανοήσει ότι κάτι πηγαίνει λάθος, παρατηρείται ότι σταματά γιατί δεν γνωρίζει τις κατάλληλες στρατηγικές για να μπορέσει να αντιμετωπίζει το πρόβλημα. Επίσης φυσικά ενδέχεται να τα παρατήσει εντελώς χωρίς να κάνει οποιαδήποτε επεξεργασία.

Ένα πολύ συχνό χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης ομάδας παιδιών είναι τα μη ισχυρά κίνητρα που βιώνουν τα παιδιά αυτά. Εξαιτίας των αλλεπάλληλων αποτυχίων τους σε επίπεδο μαθησιακό, τα παιδιά έχουν χτίσει ένα προφίλ αποτυχίας, πιστεύουν ότι δεν μπορούν να μάθουν και θεωρούν ότι οι προσπάθειές τους είναι μάταιες. Γι αυτό πολλές φορές τους βλέπουμε να μην ασχολούνται καθόλου με τις μαθησιακές δραστηριότητες, στη προσπάθειά τους να μην αποτύχουν και να ματαιωθούν. Αυτή η πεποίθηση που νοιώθουν τα παιδιά για το γεγονός ότι δεν μπορούν να μάθουν, ονομάζεται μαθημένη ανημπόρια.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι ένα στα δυο παιδιά που έχουν Μαθησιακές Δυσκολίες είναι παιδί το οποίο ενδέχεται να παρουσιάσει και δυσκολίες στις κοινωνικές του σχέσεις. Οι δυσκολίες αυτές ενδέχεται να εμφανιστούν γιατί οι μαθητές αυτοί παρουσιάζουν δυσκολίες στην κωδικοποίηση και την επεξεργασία των εισερχόμενων πληροφοριών, όπως και επιλογή μιας λανθασμένης αντίδρασης σε περιπτώσεις κοινωνικής επικοινωνίας.

Σε σύγκριση με τους συνομιλήκους του, τα παιδιά με Μαθησιακές Δυσκολίες βιώνουν πολύ περισσότερα αρνητικά και λιγότερα θετικά συναισθήματα (Παντελιάδου, 2019). Οι μαθητές αυτοί συχνά μπορεί να χαρακτηριστούν ως “τεμπέληδες”, “αδιάφοροι” και τα επίθετα αυτά έχουν αναμφίβολα σοβαρές επιπτώσεις στη συναισθηματική τους κατάσταση, στην αυτοαντίληψη των παιδιών. Δυστυχώς τα συναισθήματα αυτά δεν μπορούν να διαγραφούν εύκολα από τις ψυχές των παιδιών, γι αυτό και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεχτικοί.

 

Πρώιμοι δείκτες δημιουργίας Μαθησιακών Δυσκολιών

Οι δείκτες θα διαχωριστούν σε δύο ομάδες. Στους δείκτες που σχετίζονται με την ηλικία της Προδημοτικής και τους δείκτες που σχετίζονται με την ηλικία του Δημοτικού.

 

Δείκτες Προδημοτικής

  • Παιδί με καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου
  • Παιδί με δυσκολία στον εντοπισμό της ακριβής λέξης κατά την επικοινωνία
  • Παιδί το οποίο δυσκολεύεται να οργανώσει την σκέψη του με αποτέλεσμα να μην μπορεί να διηγηθεί  π.χ. μία ιστορία
  • Παιδί το οποίο όταν μιλά για κάτι δεν μένει στο θέμα
  • Παιδί που δυσκολεύεται να εκφέρει πολυσύλλαβες  λέξεις ή λέξεις που μοιάζουν μεταξύ τους π.χ. λεμονάδα-καμινάδα
  • Παιδί που δυσκολεύεται να μάθει τους αριθμούς, τα γράμματα, ττα χρώματα και τα σχήματα
  • Δυσκολεύεται να κρατήσει σωστά μολύβι, μαρκαδόρους κ.λ.π.
  • Δεν μπορεί να ντυθεί εύκολα
  • Είναι γενικά αδέξιο
  • Δυσκολεύεται με τις έννοιες προσανατολισμού
  • Δυσκολεύεται στο να παραμείνει συγκεντρωμένο για να ακούσει για παράδειγμα ένα παραμύθι

Δείκτες Δημοτικού

  • Δυσκολεύεται να οργανώσει τη σκέψη του όταν μιλά
  • Δυσκολεύεται να θυμηθεί ότι έχει μια διαδοχική σειρά
  • Δυσκολεύεται με τη διαχείριση των εννοιών του χρόνου και του χώρου
  • Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει και να ονομάσει τα σύμβολα-γράμματα
  • Έχει ελλιπή φωνολογική επίγνωση
  • Συγχίζει γράμματα μεταξυ τους π.χ. φ –β, β-θ, γ-χ, σ-ζ
  • Παραλείπει ή αλλάζει φωνήματα
  • Κάνε λάθη καθρεφτικής γραφής π.χ. 3-ε, 9 - ρ
  • Δυσκολεύεται να χρησιμοποιεί τους χρόνους των ρημάτων και τις αντωνυμίες
  • Δυσκολεύεται να αναγνωρίσει οπτικά λέξεις στην ανάγνωση
  • Δεν έχει αναγνωστική ευχέρεια
  • Δεν κατανοεί αυτά που διαβάζει
  • Δεν μπορεί να εντοπίσει τις βασικές πληροφορίες σε ένα κείμενο
  • Δυσκολεύεται να αντιγράψει
  • Κάνει πολλές επαναλήψεις στο γραπτό λόγο και δεν μπορεί να αναπτύξει επαρκώς ένα θέμα
  • Ενώνει λέξεις μεταξύ τους
  • Γράφει ακατάστατα και έχει ατημέλητο γραπτό
  • Έχει μειωμένη συγκέντρωση
  • Παρουσιάζει έντονα συμπτώματα σχολικού άγχους
  • Δυσκολεύεται να αλληλεπιδράσει με τους/τις συμμαθητές/τριες του

 

Εκδήλωση Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο

Υπάρχουν διάφορες μορφές Μαθησιακών Δυσκολιών ή Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο. Οι κυριότερες από αυτές είναι:

  • Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες στην Ανάγνωση

Αφορά δυσκολίες που εντοπίζονται στους τομείς της αποκωδικοποίησης, της ευχέρειας και της κατανόησης των γραπτών κειμένων

  • Ειδικές Μαθησακές Δυσκολίες στη Γραφή-Δυσορθογραφία

Πρόκειται για δυσκολία που αφορά την επίμονη δυσχέρεια στην κατάκτηση της ικανότητας για ορθογραφημένη γραφή, χωρίς ωστόσο να υπάρχουν αντίστοιχα προβλήματα ανάγνωσης (Παντελιάδου, 2019).

  • Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες στα Μαθηματικά

Τα παιδιά σε αυτή τη κατηγορία χωρίζονται στα παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στις βασικές δεξιότητες όπως είναι η εκμάθηση των τεσσάρων πράξεων και σε εκείνα που δυσκολεύονται στη γνωστική επεξεργασία που είναι η επίλυση μαθηματικών προβλημάτων.

 

8. Διαχείριση Μαθησιακών Δυσκολιών στο σχολείο και στο σπίτι

Η διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι ύψιστης σημασίας για το μέλλον του παιδιού με τις Μαθησιακές Δυσκολίες. Σε αυτή τη διαχείριση διαδραματίζουν πρωτεύονται ρόλο οι γονείς του παιδιού από τη μια και από την άλλη το ευρύτερο εκπαιδευτικό πλαίσιο στο οποίο υπάρχει ένα παιδί.

Όταν στην οικογένεια εμφανιστεί ένα παιδί με Μαθησιακές Δυσκολίες οι γονείς ενδέχεται να βιώσουν μια σειρά από συναισθήματα τα οποία μπορεί να ξεκινούν με έντονο θυμό, απογοήτευση, πένθος, μέχρι να μπορέσουν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τη νέα κατάσταση πραγμάτων.  Οι γονείς πολλές φορές αναζητούν τις αιτίες για την ύπαρξη των δυσκολιών κυρίως για να μπορέσουν να αποενοχοποιηθούν. Μέσα από τις διαδικασίες αυτές ξεκινά συνήθως και η διερεύνηση των κατάλληλων επαγγελματιών, οι οποίοι θα μπορέσουν να βοηθήσουν το παιδί τους. Οι γονείς αφού φτάσουν σε σημείο που μπορέσουν να κατανοήσουν τις δυσκολίες που παρουσιάζει το παιδί τους, μπορούν στη συνέχεια να στηρίξουν αποτελεσματικά το παιδί τους στη προσπάθειά του. Είναι εξαιρετικής σημασίας στη διαδικασία αυτή το παιδί να κατανοεί ότι έχει δίπλα του, δύο γονείς, οι οποίοι κατανοούν τις δυσκολίες του, δεν ντρέπονται για το ίδιο και επίσης δεν νοιώθουν συναισθήματα ενοχής για τις δυσκολίες του παιδιού τους.

Από την άλλη ο ρόλος των εκπαιδευτικών και του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Σε πολλές περιπτώσεις ο ρόλος του σχολείου, ξεκινά από τη περίπτωση εκείνη όπου θα εντοπιστούν οι δυσκολίες και θα γίνει η πρώτη αναφορά στους γονείς. Οι γονείς στην αρχή ενδέχεται να είναι αρνητικοί ή επιφυλακτικοί ιδιαίτερα με τους εκπαιδευτικούς. Εδώ είναι που κρίνεται ως ιδιαίτερα κρίσιμος ο ρόλος του εκπαιδευτικού. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει με υπομονή, επιμονή και συστηματικότητα να παρουσιάσει στους γονείς τις δυσκολίες. Το μεγάλο λάθος που κάνουν οι εκπαιδευτικοί πολλές φορές, αφορά το ότι επικεντρώνονται μόνο στα αρνητικά στοιχεία πουπαρουσιάζει ένα παιδί. Αυτό ως τακτική δεν βοηθά καθόλου, μια και βάζει τους γονείς σε μια στάση άμυνας. Οι γονείς ακούγοντας τις δυσκολίες που έχει το παιδί τους, νοιώθουν πολλές φορές υπεύθυνοι για τις δυσκολίες αυτές, γι΄αυτό και χρειάζεται ιδιαίτερα λεπτό χειρισμό ο τρόπος με τον οποίο όλα αυτά θα τύχουν διαχείρισης.

Ο εκπαιδευτικός από την άλλη πλευρά θα πρέπει να αναγνωρίσει τον πλούτο των πληροφοριών που κατέχουν οι γονείς και έτσι με συγκροτημένο και συστηματικό τρόπο να βοηθήσει στην υποστήριξη του μαθητή και του γονέα. Σε επίπεδο σχολείο οι πρακτικές που μπορούν να εφαρμοστούν από τον εκπαιδευτικό αφορούν:

  • Τη συγκέντρωση πληροφοριών για τις ανάγκες και τις προτημίσεις των μαθητών με συστηματικό τρόπο
  • Προσκαλέστε τους γονείς σε συχνές συναντήσεις με στόχο να συντονιστείτε για το καλό του παιδιού
  • Βρείτε τρόπο για την παροχή συστηματικής και συχνής ανατροφοδότησης προς τους γονείς
  • Για την λήψη αποφάσεων για το κάθε παιδί την ευθύνη έχουν οι γονείς του παιδιού, οι οποίοι δεν πρέπει να αποκλείονται από τη διαδικασία.
  • Συνεργαστείτε με όλους τους επαγγελματίες οι οποίοι ενδέχεται να εργάζονται με το παιδί κατά τη διάρκεια του απογεύματος.
  • Διαφοροποιείστε τη σχολική εργασία που δίνεται στο παιδί με βάση τις δυσκολίες του
  • Δώστε επιβράβευση στους γονείς για τις προσπάθειες που καταβάλλουν

 

9. Επαγγελματίες που εργάζονται για τη διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών

Οι κύριοι επαγγελματίες που εργάζονται για τη πρόληψη και τη διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών είναι κυρίως οι Ειδικοί Παιδαγωγοί. Οι Ειδικοί Παιδαγωγοί είναι οι επαγγελματίες οι οποίοι μετά τη Μαθησιακή Αξιολόγηση που έχει διενεργηθεί, θα διδάξουν στο παιδί τεχνικές και δεξιότητες με στόχο να βελτιωθούν οι υφιστάμενες δυσκολίες.

Οι Λογοθεραπευτές αποτελούν πολλές φορές πολύ στενούς συνεργάτες των Ειδικών Παιδαγωγών, ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά παρουσιάζουν θέματα στη προφορική τους έκφραση. Πολλές φορές η ομάδα των επαγγελματιών εμπλουτίζεται και με Εργοθεραπευτές, ειδικά στις περιπτώσεις όπου τα παιδιά παρουσιάζουν δυσκολίες στη λεπτή τους κίνηση, στον οπτικοκινητικό τους συντονισμό, ή έχουν και αισθητηριακής μορφής θέματα.

Όταν τα παιδιά αυτά χρειάζονται ψυχολογική στήριξη ή ενίσχυση αναμφίβολα ο ρόλος του Ψυχολόγου είναι ιδιαίτερα σημαντικός.

Το σημαντικό στο τομέα της διαχείρισης είναι η πεποίθηση ότι η διαχείριση των Μαθησιακών Δυσκολιών δεν αποτελεί εργασία ενός ατόμου, αλλά εργασία μιας πολυθεματικής ομάδας.

 

Εν κατακλείδι

Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αποτελούν μια δοκιμασία τόσο για το ίδιο το άτομο, όσο και για την οικογένειά του και επίσης για το εκπαιδευτικό σύστημα στο οποίο θα φοιτά το παιδί. Οι συγκεκριμένες δυσκολίες δεν αποτελούν όμως όλη τη ζωή του ατόμου. Ένα άτομο με Μαθησιακές Δυσκολίες δεν είναι ένα άτομο το οποίο στη ζωή του θα είναι καταδικασμένο να αποτύχει. ΑΝΤΙΘΕΤΑ!!! Οι Μαθησιακές Δυσκολίες αποτελούν μια κατάσταση την οποία το άτομο με τις σωστές παρεμβάσεις και τη σωστή διαχείριση μπορεί να αντιμετωπίσει. Είναι λοιπόν στο χέρι όλων των εμπλεκομένων, ώστε να μπορέσουμε να διαχειριστούμε αποτελεσματικά τις συγκεκριμένες δυσκολίες, χωρίς να τις αφήσουμε να επηρεάσουν ολόκληρη τη ζωή του ατόμου. Οι δυσκολίες αυτές τυχαίνουν πολύ αποτελεσματικού χειρισμού, όταν εντοπιστούν νωρίς και υπάρξει γύρω από το παιδί και τους γονείς ομάδα επαγγελματιών, η οποία θα τους φροντίσει. Θα πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι οι δυσκολίες αυτές δεν εξαλείφονται, διαχειρίζονται όμως και δεν επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα και τη λειτουργικότητα του ατόμου στη ζωή του.

Πηγη