Θεραπευτείτε ζώντας τη στιγμή: Γνωσιακή θεραπευτική προσέγγιση με βάση το Mindfulness (MCBT)

ΠΗΓΗ

 

Μέσα από τα μάτια ενός ψυχοθεραπευτή: Οξφόρδη, Κιότο και το τρίγωνο της ενσυνειδητότητας

Ο Willem Kuyken, διευθυντής του Κέντρου Mindfulness της Οξφόρδης, ξεκίνησε την παρουσίασή του λέγοντας: «Το Κιότο είναι η πιο όμορφη πόλη στον κόσμο». Εξεπλάγην και ταυτόχρονα δεν εξεπλάγην όταν το άκουσα αυτό.

Όταν έκανα την πρακτική μου άσκηση στην Αγγλία το 2017, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ την πόλη της Οξφόρδης και πραγματικά γοητεύτηκα από αυτήν. Αυτή η πράσινη και ιστορική πόλη έγινε μια από τις αγαπημένες μου, μέχρι που πήγα στο Κιότο το 2019.

Δεν μπορώ να πω ψέματα, χαίρομαι που κάποιος που ζει στην Οξφόρδη επιβεβαίωσε τη γνώμη μου. Το Κιότο είναι πραγματικά μια από τις πιο συναρπαστικές πόλεις στον κόσμο, με τη σύνδεσή του με τη φύση, τους ναούς, τους διάσημους ιαπωνικούς κήπους, τα βουνά, τα δάση και τα ποτάμια, καθώς και το πολιτιστικό του τοπίο.

Το 2019, περνούσα μια μεγάλη κρίση σχετικά με το επάγγελμά μου. Για να γίνεις ψυχοθεραπευτής, πρέπει να περάσεις από εντατικές διαδικασίες εκπαίδευσης και εποπτείας και πρέπει να πληρώσεις πολλά χρήματα γι' αυτό. Είναι σχεδόν αδύνατο να πληρώσεις για αυτές τις εκπαιδεύσεις μόνο με το να κάνεις ψυχοθεραπεία, όταν ακόμα δεν έχεις πελατολόγιο.

Εργαζόμουν συνεχώς σε θέσεις μερικής απασχόλησης, χωρίς να μπορώ να αφιερώσω χρόνο σε οτιδήποτε σχετικό με το επάγγελμά μου λόγω της εξαντλητικής φύσης της εργασίας μου. Το άγχος, η απελπισία και η δυστυχία που αισθανόμουν έντονα άρχισαν να επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεών μου και άρχισα να βλέπω τον κόσμο μέσα από αυτή την αντίληψη που με εμπόδιζε να εστιάζω στο τώρα και στο πώς είναι η πραγματικότητα γύρω μου.

Συναισθηματική ρύθμιση και συρρύθμιση

Τα συναισθήματα και το σώμα σας πρέπει να έρθουν σε ισορροπία για να λειτουργήσουν σωστά οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων. Η ρύθμιση των συναισθημάτων αναφέρεται στην ικανότητα των ατόμων να αντιμετωπίζουν τα συναισθήματά τους με αρμονικό τρόπο. Παρακολουθώντας την ένταση και τη διάρκεια των συναισθημάτων τους και τον τρόπο έκφρασής τους και προσαρμόζοντας τις συναισθηματικές τους εμπειρίες σε διαφορετικά πλαίσια, τα άτομα μπορούν να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους.

Στα πρώτα χρόνια της ζωής τους, τα μωρά δεν μπορούν να αυτορρυθμιστούν και πρέπει να μάθουν δεξιότητες αυτορρύθμισης με την πάροδο του χρόνου. Η ρύθμιση των συναισθημάτων του μωρού από τον κύριο φροντιστή ονομάζεται συρρύθμιση. Ο φροντιστής μπορεί να ηρεμήσει το μωρό αγγίζοντάς το, επικοινωνώντας με το μωρό στα μάτια, κουνώντας το απαλά και απαλύνοντας τον τόνο της φωνής του.

Όταν ο γονέας συνεχίζει να το κάνει αυτό με συνέπεια, καθώς το μωρό μεγαλώνει, εσωτερικεύει τη διαδικασία ρύθμισης από το άλλο άτομο και αρχίζει να αυτορρυθμίζεται. Αυτό μπορεί να συμβεί μεταξύ του κύριου φροντιστή και του μωρού, αλλά και μεταξύ των ενηλίκων. Για παράδειγμα, όταν ένας πελάτης κάθεται στην καρέκλα της συνεδρίας με έντονο άγχος, η επιβράδυνση της γλώσσας του σώματος και της ομιλίας του θεραπευτή μπορεί να βοηθήσει τον πελάτη να αυτορυθμιστεί και να χαλαρώσει.

Θυμάμαι αυτή τη φράση που διάβασα πριν από πολλά χρόνια, αλλά έμεινε στο μυαλό μου μέχρι σήμερα: Ο Peyami Safa είπε στο βιβλίο Dokuzuncu Hariciye Koğuşu: «Περπατούσα ζηλεύοντας την υγεία ακόμη και των δέντρων», για να περιγράψει πώς τον έκανε να αισθάνεται η ασθένεια στο πόδι του.

Πήγα στην Ιαπωνία ακριβώς σε μια τέτοια στιγμή που το άγχος μαινόταν μέσα μου. Όλοι και όλα ήταν τόσο ήσυχα και γαλήνια. Ζήλευα τη γαλήνη ακόμη και των δέντρων εκεί, συρρυθμίστηκα μέσα από αυτή τη γαλήνη, και οι μηχανισμοί λήψης αποφάσεων μου ήταν πιο λειτουργικοί από ποτέ.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Η ανάγκη του να αγαπηθούμε: Γιατί αναζητούμε την αγάπη;

ΠΗΓΗ

 

Η πιο αναζητούμενη ερώτηση: Γιατί δεν είμαι αγαπητός/η;

Όταν ανασκοπήσαμε τις τάσεις αναζητήσεων της Google, βρήκαμε την ερώτηση «Γιατί δεν είμαι αγαπητός/η;»¹. Κάποιοι βρήκαν αυτή τη διαδεδομένη αναζήτηση έκπληξη, ενώ άλλοι ένιωσαν παρηγοριά, σκεπτόμενοι, «Δεν είμαι ο μόνος/η μόνη που νιώθει έτσι· κι άλλοι αισθάνονται το ίδιο».

Στην πραγματικότητα, ανεξάρτητα από την εποχή στην οποία ζούμε, ο ρόλος της αγάπης στη ζωή και το πώς είναι μια καθολική εμπειρία για όλους μας καθιστούν αυτή την αναζήτηση ακόμη πιο κατανοητή.

Θέλουμε να αγαπηθούμε. Εκφράζουμε αυτό το συναίσθημα μέσα από τα τραγούδια μας, τα μάτια μας δακρύζουν στο τέλος των ταινιών όπου οι πρωταγωνιστές αγκαλιάζονται. Όλοι μας συγκινούμαστε από ρεαλιστικές ιστορίες φιλίας ή παντοτινής αγάπης. Το πόσο εκφράζουμε τα συναισθήματά μας μπορεί να ποικίλει, αλλά η αλήθεια είναι ότι όλοι θέλουμε να αγαπηθούμε.

Είναι λοιπόν η επιθυμία να αγαπηθούμε απλώς μια επιθυμία ή μια ανάγκη; Αυτό ακριβώς το θέμα θα διερευνήσουμε σε αυτό το άρθρο.

Η ανάγκη να αγαπηθούμε και τα σχήματα

Έχετε ποτέ σκεφτεί, «Δεν θα λάβω ποτέ την αγάπη που χρειάζομαι»;

Για να κατανοήσουμε τις ρίζες και τις συνέπειες αυτής της σκέψης, ας την εξετάσουμε από την οπτική της Θεραπείας Σχημάτων. Τα σχήματα είναι νοητικές δομές που μας βοηθούν να ερμηνεύσουμε πληροφορίες και είναι ανθεκτικά στην αλλαγή. Αναπτύσσονται από τη βρεφική ηλικία και εξελίσσονται κατά τη διάρκεια της ζωής, εκδηλώνοντας διάφορα μοτίβα κατά την ενηλικίωση.

Τα σχήματα επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις σχέσεις ενός ατόμου⁵. Για παράδειγμα, ένα παιδί που δεν λαμβάνει αγάπη, φροντίδα και προσοχή από τους γονείς του μπορεί να αναπτύξει το σχήμα της «συναισθηματικής στέρησης», το οποίο οδηγεί σε αισθήματα μοναξιάς και εξάρτησης από άλλους⁶.

Τι είναι η συναισθηματική στέρηση;

Στην καθημερινή γλώσσα, ίσως έχετε ακούσει τον όρο «πείνα για αγάπη» (love hunger)) ή «στέρηση αγάπης» (love deprivation), που αναφέρεται στο σχήμα της συναισθηματικής στέρησης. Αυτό το σχήμα χαρακτηρίζεται από την πεποίθηση ότι οι συναισθηματικές ανάγκες κάποιου δεν θα ικανοποιηθούν από άλλους. Για παράδειγμα, άτομα με σχήμα συναισθηματικής στέρησης μπορεί να νιώθουν την έλλειψη των εξής στις καθημερινές τους ζωές και σχέσεις:⁶

• Στοργή
• Συναισθηματική σύνδεση
• Θερμότητα
• Φιλία
• Κατανόηση
• Ακρόαση
• Έκφραση του εαυτού
• Αμοιβαία συναισθηματική ανταλλαγή με άλλα άτομα
• Καθοδήγηση από άλλους

Αιτίες συναισθηματικής στέρησης

Όταν εξετάζουμε τις ρίζες του σχήματος συναισθηματικής στέρησης, συχνά παρατηρούμε ότι το παιδί έλαβε ανεπαρκή φροντίδα από τον φροντιστή του. Αυτός ο φροντιστής μπορεί να ήταν κάποιος που δεν έδειξε αγάπη και προσοχή, δεν περνούσε χρόνο με το παιδί, ήταν συναισθηματικά ψυχρός/η, δεν έδειχνε ενσυναίσθηση ή σύνδεση με το παιδί και απέτυχε να του παρέχει την αναγκαία παρηγοριά⁵.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

 

Παιδική κατάθλιψη: Αιτίες, τύποι και διαδικασία αποκατάστασης

ΠΗΓΗ

 

Τι είναι η παιδική κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης που συνήθως συνδέεται με την έλλειψη ή την ανισορροπία νευροδιαβιβαστών όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη. Μπορεί να φαίνεται απίθανο για τα παιδιά να εμφανίσουν κατάθλιψη, αλλά μπορεί όντως να εμφανιστεί κατά την παιδική ηλικία. Η παιδική κατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης στα παιδιά που οδηγεί σε συναισθηματικά, συμπεριφορικά και σωματικά συμπτώματα.

Πριν από τη δεκαετία του 1960, η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης στα παιδιά αμφισβητούνταν, καθώς πίστευαν ότι η υπανάπτυκτη αίσθηση του εαυτού ενός παιδιού θα απέτρεπε την εμφάνιση κατάθλιψης. Η προοπτική αυτή άρχισε να αλλάζει στο συνέδριο «Καταθλιπτικές καταστάσεις στην παιδική και εφηβική ηλικία» στην Ευρώπη το 1970. Κατά τη διάρκεια αυτής της εκδήλωσης, οι ειδικοί κατέληξαν σε συναίνεση ότι οι καταθλιπτικές διαταραχές αποτελούν σημαντικό μέρος των ψυχιατρικών προβλημάτων στα παιδιά και τους εφήβους.

Η παιδική κατάθλιψη διαφέρει από την κατάθλιψη των ενηλίκων. Τα παιδιά κάτω των επτά ετών δεν διαθέτουν πλήρεις γλωσσικές δεξιότητες, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αναγνώριση της κατάθλιψής τους λόγω της περιορισμένης λεκτικής επικοινωνίας. Η χρόνια κατάθλιψη, ειδικότερα, μπορεί να περάσει απαρατήρητη στα παιδιά. Τα συμπτώματα ποικίλλουν σε διάφορες ηλικιακές ομάδες, και ενώ τα παιδιά μπορεί να μην εκφράζουν την κατάθλιψη λεκτικά, συχνά την εκδηλώνουν μέσω της συμπεριφοράς τους.

Εξωτερικοί παράγοντες, όπως το γονικό στυλ, η συναισθηματική παραμέληση και οι υψηλές προσδοκίες, καθώς και πτυχές της προσωπικότητας του ίδιου του παιδιού, όπως το στυλ προσκόλλησης, μπορούν να πυροδοτήσουν καταθλιπτικά συμπτώματα. Η συνειδητοποίηση των αιτιών και των επιπτώσεων της παιδικής κατάθλιψης είναι απαραίτητη για τη λήψη των σωστών μέτρων για την προστασία της ψυχικής υγείας των παιδιών.

Τύποι παιδικής κατάθλιψης

Ο εντοπισμός της παιδικής κατάθλιψης μπορεί να αποτελέσει πρόκληση. Τα συμπτώματα της παιδικής κατάθλιψης περιλαμβάνουν θλίψη, απελπισία, ευερεθιστότητα, ξεσπάσματα θυμού, κόπωση, απώλεια ενέργειας, έλλειψη ενδιαφέροντος, αδυναμία να βιώσουν ευχαρίστηση, αϋπνία ή υπερβολικό ύπνο, απώλεια όρεξης ή υπερκατανάλωση τροφής και σωματικά ενοχλήματα όπως πονοκέφαλοι ή στομαχόπονοι. Ορισμένα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν μείωση των σχολικών επιδόσεων ή να αποτραβηχτούν από τους φίλους τους.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Ποιες οι συνθήκες που πυροδοτούν την Κατάθλιψη στην Τρίτη Ηλικία;

ΠΗΓΗ

 

Η κατάθλιψη στην τρίτη ηλικία είναι ένα φαινόμενο όλο και πιο σύνηθες στη σημερινή εποχή. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, το 10-15% παρουσιάζει σημάδια κατάθλιψης, ενώ το ποσοστό των ηλικιωμένων που πληροί τα κριτήρια μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου, δεν ξεπερνά το 3%. Υψηλότερος είναι ο επιπολασμός της κατάθλιψης σε συγκεκριμένες ομάδες ηλικιωμένων ατόμων, όπως σε αυτούς που πάσχουν από άνοια ή άλλες χρόνιες νόσους, Είναι σημαντικό, για αρχή, να γνωρίζουμε ποιοι είναι οι κύριοι παράγοντες που οδηγούν έναν ηλικιωμένο στο στάδιο της κατάθλιψης, και πώς αυτό μπορεί να αναγνωριστεί.

Στην περίοδο της τρίτης ηλικίας, οι δραστικές αλλαγές στη ζωή του καθενός μπορεί να αποτελέσουν έναυσμα για την εκδήλωση κατάθλιψης. Οι παράγοντες που οδηγούν εκεί ποικίλουν και κάποιοι από αυτούς είναι οι εξής:

• Χρόνια νοσήματα.
• Συνταξιοδότηση.
• Μοναξιά, καθώς τα παιδιά τους μπορεί να έχουν ανεξαρτητοποιηθεί.
• Απώλεια λειτουργικότητας (αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης, οδήγησης κ.λπ.)
• Απώλεια κοντινών προσώπων.
• Καταπίεση ή παραμέληση στο οικογενειακό περιβάλλον.
• Έλλειψη κοινωνικοποίησης.
• Κοινωνικός ρατσισμός.
• Αλλαγή κατοικίας, ιδιαίτερα η μεταφορά σε οίκο ευγηρίας.
• Φροντίδα αγαπημένου προσώπου, συνήθως του συζύγου, το οποίο πάσχει από χρόνια νόσο.

Ένα συνονθύλευμα αυτών των καταστάσεων μπορεί να οδηγήσει σε συμπτώματα όπως θλίψη για μεγάλο χρονικό διάστημα, αϋπνία ή υπερυπνία, υποβάθμιση σημαντικών γεγονότων και έλλειψη ενδιαφέροντος σε αυτά που κάποτε τον διασκέδαζαν, κακή διατροφή, κόπωση, αποστασιοποίηση από τους αγαπημένα πρόσωπα ή ολοκληρωτική απομόνωση.

Όντας ένα θέμα που αφορά αρκετό κόσμο, η κατάθλιψη συζητείται και εξετάζεται από ειδικούς, ώστε να αντιληφθούν τι ακριβώς είναι και πώς επηρεάζει τον κόσμο. Ας δούμε λοιπόν κάποιες καταστάσεις που μπορούν να εντείνουν την κατάθλιψη και πώς μπορούμε να βοηθήσουμε εμείς τους ασθενείς:

Είναι φυσιολογικό ένας ηλικιωμένος να εμφανίσει σημάδια κατάθλιψης, όταν πενθεί ένα συγγενικό ή φιλικό του πρόσωπο.

Παρόλο που ο κάθε άνθρωπος διαχειρίζεται τις καταστάσεις της ζωής του διαφορετικά, το να δείχνει σημάδια κατάθλιψης (όπως μερικά από αυτά που αναγράφονται παραπάνω) σίγουρα δε θα έπρεπε να παραβλέπεται. Είναι σημαντικό κατά την περίοδο πένθους να υπάρχει στενή παρακολούθηση και επαφή, ώστε το πένθος να μην πάρει τη μορφή κατάθλιψης με εκτεταμένη διάρκεια.

Η κατάθλιψη εμφανίζεται σε ηλικιωμένους που δυσκολεύονται οικονομικά.

Η οικονομική επιβάρυνση είναι μια στρεσογόνα κατάσταση, στην οποία ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε οποιαδήποτε στιγμή της ζωής του. Αν κάποιος που βρίσκεται ήδη σε φορτισμένη κατάσταση κληθεί να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε δυσάρεστη συνθήκη, ενδέχεται να πιεστεί. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες στη ζωής τους πιο ευάλωτα και επηρεάζονται πολύ περισσότερο.

Οι ηλικιωμένοι εμφανίζουν σημάδια κατάθλιψης, όταν δεν αισθάνονται σιγουριά για την κατάσταση της υγείας τους.

Είναι απόλυτα λογικό να διαταραχθεί η ψυχολογία και η καθημερινότητα του καθενός, όταν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Ωστόσο, ψυχικά υγιείς άνθρωποι, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, έχουν τη δυνατότητα σύντομης αναπροσαρμογής, ενώ όσοι παρουσιάζουν σημάδια κατάθλιψης επηρεάζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό.

Πολλοί θεωρούν πως η βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας δεν αποφέρει ουσιαστικά αποτελέσματα στην κατάθλιψη των ηλικιωμένων. Η όποια βοήθεια παρέχει κάποιος ειδικός στον ασθενή είναι σίγουρα πολύτιμη και αναγκαία. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι ένα απαραίτητο βήμα στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης και είναι σημαντικό να ακολουθούνται πιστά και με συνέπεια οι οδηγίες του γιατρού, αλλά και να υπάρχει τακτική παρακολούθηση από τον γιατρό 

 

 ΣΥΝΕΧΕΙΑ

 

ΠΗΓΗ 

Η μεγάλη συχνότητα της νόσου (10% των ανδρών και 20% των γυναικών θα νοσήσουν τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους) και η συχνή επανεμφάνισή της την τοποθετούν στην πρώτη τριάδα αιτιών αναπηρίας. Είναι επίσης η συχνότερη ψυχική ασθένεια στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Η κατάθλιψη συχνά πρωτοεμφανίζεται στην ηλικία των 20-30 ετών και είναι συχνότερη στους άγαμους, τους χήρους και τους διαζευγμένους σε σχέση με τους έγγαμους, καθώς και στους φτωχούς σε σχέση με τους εύπορους. Στα αίτια που συνδέονται με την αυξημένη εμφάνιση της κατάθλιψης κατά τις τελευταίες δεκαετίες περιλαμβάνονται οι αλλαγές στον τρόπο ζωής (χρόνιο stress, μοναξιά και κοινωνική απομόνωση, κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης, ακανόνιστα ωράρια ύπνου), τα σοβαρά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα πολλών πληθυσμών παγκοσμίως, αλλά και η βελτίωση της διαγνωστικής ικανότητας για την κατάθλιψη.

Διακρίνουμε διάφορες κατηγορίες κατάθλιψης, όπως η μονοπολική, η διπολική, η ψυχωτική, της λοχείας, η κεκαλυμμένη, η οργανική κ.ά. Η κατάθλιψη εκδηλώνεται με μία ποικιλία συμπτωμάτων, που περιλαμβάνουν:

1. Καταθλιπτική διάθεση, κλάμα.
2. Άγχος – ανησυχία, μείωση τής ενεργητικότητας-αδράνεια.
3. Διαταραχή του ύπνου. Συνήθως αϋπνία, πιο σπάνια υπερυπνία.
4. Διαταραχή τής όρεξης και τού σωματικού βάρους. Συνήθως ανορεξία και απώλεια σωματικού βάρους. Σπανιότερα αύξηση όρεξης και σωματικού βάρους.
5. Σωματικοί πόνοι ή άλλα σωματικά ενοχλήματα.
6. Επιβράδυνση/δυσχέρεια τής σκέψης, της μνήμης, της συγκέντρωσης. Αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων.
7. Μείωση/απώλεια ενδιαφέροντος για επαγγελματικές ή άλλες δραστηριότητες.
8. Μείωση ή πλήρης απώλεια της σεξουαλικής ορμής και διάθεσης.
9. Δυσάρεστες προβλέψεις για το μέλλον – απαισιοδοξία – αίσθημα ότι κανείς δεν μπορεί να προσφέρει βοήθεια.
10. Σκέψεις αναξιότητας, αυτομομφής, ενοχής.
11. Παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις. Απαντώνται στις ψυχωτικές μορφές κατάθλιψης.
12. Αυτοκτονικός ιδεασμός, απόπειρα αυτοκτονίας, ολοκληρωμένη αυτοκτονία. Η κατάθλιψη είναι η συχνότερη ψυχική διαταραχή στις περιπτώσεις αυτοκτονίας.

Οι γνώσεις μας για τα σύνθετα αίτια και τους μηχανισμούς της κατάθλιψης έχουν εμπλουτιστεί σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία και έχουν αναγνωριστεί γονίδια και περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται, οδηγώντας στην ανάπτυξη και νέων θεραπευτικών μεθόδων:

• Φαρμακευτική αγωγή. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα αντικαταθλιπτικά, αγχολυτικά, νευροληπτικά, σταθεροποιητές της διάθεσης κ.ά., τα οποία σήμερα είναι αποτελεσματικά και καλά ανεκτά.
• Ψυχοθεραπείες διαφόρων τύπων (γνωσιακή, αναλυτική, διαπροσωπική κ.ά.).
• Άλλες θεραπείες (ηλεκτροσπασμοθεραπεία, φωτοθεραπεία, στέρηση ύπνου, επεμβατικές θεραπείες).

Η χωρίς δισταγμούς και προκαταλήψεις έγκαιρη αναζήτηση ειδικής ιατρικής (ψυχιατρικής) βοήθειας είναι σημαντική για τη σωστή θεραπεία και την πρόληψη και αποφυγή δυσάρεστων εξελίξεων.

Οι θεραπευτικές μας δυνατότητες απέναντι στην κατάθλιψη είναι σήμερα εξελιγμένες και αποτελεσματικές. Ο καταθλιπτικός ασθενής, αν τύχει σωστής θεραπευτικής αντιμετώπισης, ανακτά συνήθως πλήρως τη λειτουργικότητά του και επιστρέφει στις δραστηριότητές του, απολαμβάνοντας ξανά ποιότητα ζωής.

Ξ Ξ·Ξ³Ξ�: https://www.hygeia.gr/katathlipsi-o-skoteinos-syntrofos/ © hygeia.gr

Κατάθλιψη και Καρδιολογικές Παθήσεις

ΠΗΓΗ

 

Τσαμάκης Κ. (1), Ραλλίδης Λ. (2), Τσίπτσιος Δ. (3), Mueller C. (4), Ρίζος Ε. (1)
1) Β΄ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ»
2) Β΄ Καρδιολογική Κλινική ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «ΑΤΤΙΚΟΝ»
3) South Tyneside and Sunderland NHS Foundation Trust, Sunderland SR47TP, UK
4) King’s College London, Institute of Psychiatry, Psychology and Neuroscience, London, UK; South London and Maudsley NHS Foundation Trust, London, UK

   Πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει σημαντική συσχέτιση μεταξύ κατάθλιψης και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ειδικότερα η κατάθλιψη φαίνεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου ανάπτυξης στεφανιαίας νόσου (ΣΝ), που αποτελεί την πιο βασική αιτία της καρδιακής ανεπάρκειας μιας δυνητικά σοβαρής και με υψηλό δείκτη θνητότητας ανάμεσα στους πάσχοντες.

   Ανοσολογικοί μηχανισμοί φαίνονται να εμπλέκονται στην εκδήλωση τόσο της κατάθλιψης όσο και των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η κατάθλιψη αποτελεί την πιο συχνή αιτία νοσηρότητας σε πληθυσμό 20 – 45 ετών και προκαλεί λειτουργική έκπτωση λόγω των ψυχολογικών και σωματικών συμπτωμάτων της. Επιπρόσθετα, η αύξηση του δείκτη αυτοκτονικότητας, αλλά και επιβάρυνσης της πορείας των καρδιαγγειακών νόσων καταδεικνύει την ανάγκη ολοκληρωμένων θεραπευτικών παρεμβάσεων.

   Έχουν παρατηρηθεί, σε μεγάλο αριθμό μελετών, ειδικές νευροψυχολογικές και συμπεριφερολογικές διαταραχές σε καταθλιπτικούς ασθενείς, στη βάση ενός κοινού παθοφυσιολογικού μηχανισμού, που φαίνεται πιθανώς να σχετίζεται αιτιολογικά με την αμφίδρομη σχέση κατάθλιψης και καρδιολογικών επεισοδίων. Ειδικότερα, η αυξημένη καρδιολογική νοσηρότητα συσχετίζεται με τα αυξημένα επίπεδα κατεχολαμινών που ανευρίσκονται και στο αίμα καταθλιπτικών ασθενών. Τα αυξημένα ποσά κατεχολαμινών οδηγούν σε αυξημένες ανάγκες οξυγόνου από το μυοκάρδιο λόγω αύξησης της αρτηριακής πίεσης και του καρδιακού ρυθμού.

   Επιπροσθέτως, οι αυξημένες κατεχολαμίνες έχουν συσχετισθεί με διαδικασίες θρομβογένεσης και επέκτασης της θρομβογόνου ζώνης στα στεφανιαία αγγεία, καθώς και με την ανάπτυξη κοιλιακών αρρυθμιών σε ασθενείς με μυοκαρδιακή ισχαιμία. Η εκδήλωση του εμφράγματος μυοκαρδίου (ΕΜ) και η συνοδός εγκεφαλική υποξία επηρεάζει νευρομεταβιβαστικά συστήματα, που με τη σειρά τους επιδρούν αφενός μεν, στον προμετωπιαίο φλοιό και στη αμυγδαλή, που αποτελούν κέντρα ρύθμισης του συναισθήματος και γενικότερα της ανθρώπινης συμπεριφοράς με αποτέλεσμα την πιθανή ανάπτυξη κατάθλιψης, αφετέρου δε σε περιφερικά συστήματα όπως σε κέντρα του αυτόνομου νευρικού συστήματος στον φλοιο-υποθάλαμο-υποφυσιακό άξονα και στην καρδιολογική λειτουργία.

   Ο αντίστροφος μηχανισμός φαίνεται να σχετίζεται με την παθοφυσιολογία της κατάθλιψης και αφορά μεταβολές της λειτουργίας του αυτονόμου νευρικού συστήματος (μεταβολές στο ισοζύγιο συμπαθητικού και παρασυμπαθητικού συστήματος, διαταραχή του βαγοτονικού αντανακλαστικού) και διαταραχές κινητικότητας των αιμοπεταλίων στο περιφερικό αίμα (συσσώρευση αιμοπεταλίων κατά σωρούς με αποτέλεσμα ενεργοποίηση μηχανισμών θρομβογένεσης), αποτέλεσμα του παθολογικού μεταβολισμού της σεροτονίνης (νευροβιολογία της κατάθλιψης) με συνέπεια την πιθανή ανάπτυξη ενός καρδιακού επεισοδίου. Οι μηχανισμοί αυτοί φαίνεται να δρουν τόσο κατά την προεμφραγματική χρονική φάση όσο και μετεμφραγματικά, δηλαδή οι μηχανισμοί της κατάθλιψης συμμετέχουν στην πρόκληση ενός εμφράγματος, αλλά παράλληλα εάν συνεχίζουν να δρουν αποτελούν παράγοντα κινδύνου και μετεμφραγματικά. Επίσης, σε άλλες μελέτες εμπλέκονται κυτοκίνες ως ενδιάμεσοι παράγοντες φλεγμονής που οδηγούν στην εκδήλωση κατάθλιψης αλλά και καρδιαγγειακών νοσημάτων. Το επίπεδο φλεγμονής και νευροφλεγμονής φαίνεται να αποτελεί καθοριστικό και ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση τόσο κατάθλιψης όσο και εμφράγματος του μυοκαρδίου αλλά και ανεξάρτητο μετεμφραγματικό παράγοντα κινδύνου θνητότητας.

   Σε πρόσφατες μελέτες τέλος φαίνεται να σχετίζεται και το χρόνιο άγχος ως ανεξάρτητος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης καρδιαγγειακών νοσημάτων με ανάλογους με την κατάθλιψη παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς και φαίνεται να δημιουργεί το βιολογικό υπόστρωμα – ευαλωτότητα για την ανάπτυξη καταθλιπτικών εκδηλώσεων, αλλά και ΣΝ. Σε μελέτες ασθενών με ποικίλες αγχώδεις διαταραχές έχει βρεθεί υψηλό ποσοστό καρδιακών παθήσεων σε ορισμένες κατηγορίες αγχωδών διαταραχών σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό. Τα ποσοστά είναι μεγαλύτερα στη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή και στη διαταραχή πανικού παρά στις φοβίες. Σε πολλές έρευνες αναφέρεται αυξημένη συννοσηρότητα μεταξύ διαταραχής πανικού και καρδιακών παθήσεων όπως η στηθάγχη, το ΕΜ, η πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας, η ιδιοπαθής μυοκαρδιοπάθεια και η υπέρταση. Σε μια μεγάλη έρευνα που έγινε σε 5000 ασθενείς, αφού είχε ληφθεί υπόψη η επίδραση δημογραφικών παραγόντων, βρέθηκε ότι οι ασθενείς με κρίσεις πανικού είχαν τέσσερις φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν ΕΜ σε σχέση με αυτούς που δεν είχαν κρίσεις πανικού. Σε άλλη έρευνα αναφέρεται ότι οι άνδρες με κρίσεις πανικού έχουν αυξημένη θνητότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα.

   Οι ασθενείς με καρδιακές παθήσεις και ιδιαίτερα όσοι πάσχουν από στηθάγχη και ΕΜ εμφανίζουν συχνά έντονο άγχος σαν αντίδραση στο καρδιολογικό πρόβλημα, τον πόνο και το φόβο του θανάτου. Το άγχος εμφανίζεται αμέσως μετά το ΕΜ σε νοσηλευόμενους ασθενείς, κορυφώνεται τη δεύτερη μέρα και συνήθως υποχωρεί μετά τις επόμενες λίγες ημέρες. Μερικοί όμως ασθενείς εξακολουθούν να παρουσιάζουν έντονο και επίμονο άγχος αρκετό διάστημα μετά το συμβάν. Η συνύπαρξη του άγχους επηρεάζει δυσμενώς την εξέλιξη των ασθενών αυτών. Οι ασθενείς με μετεμφραγματικό άγχος, όπως αναφέρεται σε μελέτες, έχουν πέντε φορές περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους αρρυθμίες ή νέα ισχαιμικά επεισόδια, σε σχέση με αυτούς που δεν εκδηλώνουν αγχώδη συμπτωματολογία.

   Αναφορικά με τις νευροψυχολογικές και συμπεριφορικές διαταραχές φαίνεται να συνδέονται με πτωχή πρόγνωση των καρδιακών νοσημάτων μέσω της πλημμελούς συμμόρφωσης των αρρώστων αυτών στις ιατρικές οδηγίες. Ένας καταθλιπτικός ασθενής δύσκολα θα παρακολουθήσει επαρκώς τα προγράμματα αποκατάστασης. Ειδικότερα έχει βρεθεί ότι καταθλιπτικοί άρρωστοι δεν ακολουθούν τις ιατρικές συμβουλές για δίαιτα, σωματική άσκηση, κάπνισμα αλλά ακόμη και για την ορθή λήψη της φαρμακευτικής τους αγωγής. Σε μια άλλη μελέτη, ασθενείς με πρόσφατο οξύ EM που διέκοψαν την προτεινόμενη από τον καρδιολόγο θεραπεία, βρέθηκαν να είναι περισσότερο καταθλιπτικοί, αγχώδεις, με πολλές υποχονδριακές εκδηλώσεις και κοινωνικά απομονωμένοι σε σχέση με ασθενείς που ακολουθούσαν πιστά τη θεραπεία τους.

   Τέλος, οι θεραπευτικές παρεμβάσεις αφορούν φαρμακευτικές κυρίως, αλλά και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Υπάρχουν φαρμακοδυναμικοί και φαρμακοκινητικοί περιορισμοί, αναφορικά με την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των φαρμακευτικών παρεμβάσεων σε ασθενείς με κατάθλιψη και καρδιαγγειακά νοσήματα. Η θεραπεία περιλαμβάνει φάρμακα και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, που στόχο έχουν αφενός την βελτίωση της συνυπάρχουσας ψυχικής νόσου και αφετέρου την βελτίωση της συμμόρφωσης του ασθενούς στις οδηγίες του θεράποντος καρδιολόγου.
Η θεραπεία περιλαμβάνει τις τρεις βασικές κατηγορίες των ψυχοφαρμάκων με πρώτη την κατηγορία των αντικαταθλιπτικών, δεύτερη αυτή των βενζοδιαζεπινών και τρίτη των αντιψυχωσικών φαρμάκων. Θεραπεία εκλογής μεταξύ των αντικαταθλιπτικών αποτελούν οι SSRIs, ενώ η κατηγορία των τρικυκλικών λόγω των παρενεργειών που εμφανίζουν (αντιχολινεργική δράση με αποτέλεσμα ταχυκαρδία και ορθοστατική υπόταση) ειδικά σε καρδιολογικούς ασθενείς δεν χρησιμοποιούνται. Η υποκατηγορία των αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRIs) αποτελεί μια εξίσου αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης στους καρδιολογικούς ασθενείς.

   H αντιαιμοπεταλιακή δράση των SSRIs, που πάντως δεν φαίνεται να συσχετίζεται με την ανταπόκριση των καρδιολογικών ασθενών που εμφανίζουν κατάθλιψη, αποτελεί μια επιπλέον θεραπευτική δράση, δράση που δεν φαίνεται να εμφανίζουν τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Η μεταβολή στην ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων αποτελεί πιθανώς βασικό παθοφυσιολογικό μηχανισμό των αιφνιδίων θανάτων σε καρδιολογικούς ασθενείς με κατάθλιψη, που φαίνεται να αποκαθίσταται με τη χορήγηση των SSRIs. Μία εν δυνάμει ανεπιθύμητη ενέργεια των δύο αυτών υποκατηγοριών των αντικαταθλιπτικών και ιδίως των SSRIs είναι η πρόκληση αιμορραγίας, μέσω της παράτασης του χρόνου προθρομβίνης που προκαλούν όταν συγχορηγούνται με αντιπηκτική αγωγή. Η ανάγκη συγχορήγησης απαιτεί συχνότερο έλεγχο πηκτικότητας και συνεργασία με το θεράποντα καρδιολόγο για πιθανή τροποποίηση της αντιπηκτικής αγωγής του ασθενούς.

   Περισσότερες μελέτες είναι ανάγκη να πραγματοποιηθούν προκειμένου να αναδειχθούν ασφαλείς και αποτελεσματικές φαρμακευτικές και μη παρεμβάσεις, με νέους θεραπευτικούς αλγορίθμους, που θα αποτελούν ασφαλή γνώση για τους θεράποντες ιατρούς βελτιώνοντας συνεπώς την πρόγνωση, την πορεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών με καρδιακή νόσο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Batelaan N, et al. Anxiety and new onset of Cardiovascular Disease: critical review and meta-analysis. Br J Psychiatry 2016;208:223-31.
Rizos E, Rontos I, Papasteriadis E, Lykouras L. DSM-IV psychiatric disorders among acute myocardial infarction patients. Hellenic Psych Gen Hospital 2004;2:28-32.
Strik JJ, Honig A, Maes M. Depression and myocardial infarction: relationship between heart and mind. Progr Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 2001;25:879-92.
Januzzi JL, Stern TA, Pasternak RC, et al. The influence of anxiety and depression on outcomes of patients with coronary artery disease. Arch Intern Med 2000;160:1913-21.
Barefoot JC, Schroll M. Symptoms of depression, acute myocardial infarction, and total mortality in a community sample. Circulation 1996;93:1976-80.
Grippo AJ, Johnson AK. Biological mechanisms in the relationship between depression and heart disease. Neurosci Biobehav Reviews 2002;26:941-62.
Barefoot JC, Brummet BH, Helms MJ, et al. Depressive symptoms and survival of patients with coronary artery disease. Psychosom Med 2000;62:790-5.
Carney RM, Rich M, TeVelde A, et al. The relationship between heart rate, heart rate variability and depression in patients with coronary artery disease. J Psychosom Res 1988; 32:159-64.
Ziegelsteim R, Fauerbach J, et al. Patients with depression are less likely to follow recommendations to reduce cardiac risk during recovery from a myocardial infarction. Arch Intern Med 2002; 160:1818-23.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Σχολικός εκφοβισμός και ψυχική υγεία μαθητών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

ΠΗΓΗ

 

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να διερευνήσει τη σχέση μεταξύ Σχολικού Εκφοβισμού και Ψυχικής Υγείας σε δείγμα μαθητών με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες (ΕΕΑ). Με τυχαιοποιημένη δειγματοληψία καθορίστηκαν δύο ομάδες μαθητών, εκ των οποίων 80 μαθητές αποτελούσαν την ομάδα πειράματος και 81 μαθητές την ομάδα ελέγχου, ηλικίας 11–12 ετών της Ε΄ και ΣΤ΄ τάξης Δημοτικού Σχολείου, καθώς και από τα τμήματα ένταξης. Η συμπλήρωση των Ερωτηματολογίων Θύτη/Θύματος του Olweus (The Revised Olweus Bully Victim Questionnaire) και των Δυνατοτήτων και Δυσκολιών (The Strengths and Difficulties Questionnaire SDQ) έγινε από τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς των συγκεκριμένων Δημοτικών Σχολείων, αγροτικού και αστικού πληθυσμού. Tα παιδιά της ομάδας ΕΕΑ είχαν σημαντικά υψηλότερη βαθμολογία τόσο στη διάσταση «Θυματοποίηση» όσο και στη διάσταση «Εκφοβισμός» σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου (ερωτηματολόγιο Olweus). Σύμφωνα με τα ίδια τα παιδιά, εκείνα της ομάδας ΕΕΑ είχαν σημαντικά υψηλότερες βαθμολογίες στις διαστάσεις «Συναισθηματικά Συμπτώματα», «Υπερκινητικότητα», «Προβλήματα με Συνομηλίκους», στη συνολική βαθμολογία και σημαντικά χαμηλότερη στη διάσταση «Προ-κοινωνική Συμπεριφορά», υποδηλώνοντας περισσότερα προβλήματα ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου (ερωτηματολόγιο SDQ). Επιπλέον, υπήρξαν σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ των διαστάσεων «Θυματοποίηση» και «Εκφοβισμός» του ερωτηματολογίου Olweus και σχεδόν όλων των διαστάσεων του ερωτηματολογίου SDQ των μαθητών. Μέσω της πολυπαραγοντικής γραμμικής παλινδρόμησης βρέθηκε το SDQ να συσχετίζεται ανεξάρτητα με την «Θυματοποίηση» και τον «Εκφοβισμό». Περισσότερα Συναισθηματικά συμπτώματα και Προβλήματα Διαγωγής των παιδιών συνδέονταν με υψηλότερες βαθμολογίες στις διαστάσεις «Θυματοποίηση» και «Εκφοβισμός». Υψηλότερη βαθμολογία στη διάσταση «Θυματοποίηση» είχαν οι μαθητές με ΕΕΑ, εκείνοι που παρουσίαζαν Προβλήματα Διαγωγής και τα παιδιά που δεν είχαν γεννηθεί στην Ελλάδα. Επίσης, υψηλότερη βαθμολογία στη διάσταση «Εκφοβισμός» είχαν οι μαθητές με ΕΕΑ και εκείνοι που παρουσίαζαν Προβλήματα Διαγωγής ενώ τα παιδιά με μητρική γλώσσα τα Ελληνικά είχαν σημαντικά χαμηλότερη βαθμολογία σε σύγκριση με τα παιδιά που είχαν άλλη μητρική γλώσσα. Συμπερασματικά, τα παιδιά με ΕΕΑ είχαν μεγαλύτερη βαθμολογία στη θυματοποίηση και τον εκφοβισμό, σε σύγκριση με τα παιδιά της ομάδας ελέγχου. Η ευαισθητοποίηση και η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, μέσω προγραμμάτων πρόληψης και προαγωγής ψυχικής υγείας, μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό των παιδιών που αντιμετωπίζουν πρόσθετο κίνδυνο θυματοποίησης. Τέλος, προτείνονται στρατηγικές πρόληψης και έγκαιρης αντιμετώπισης του σχολικού εκφοβισμού σε επίπεδο σχολικής τάξης και σχολικής μονάδας.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Η ενσυναίσθηση στην ψυχιατρική πράξη και στην ψυχοθεραπεία

ΠΗΓΗ

 

Η ενσυναίσθηση επανέρχεται στις μέρες μας στο επίκεντρο του θεωρητικού και κλινικού ενδιαφέροντος διαφόρων επιστημονικών κλάδων, αποτελώντας κοινό όρο σε διαφορετικές γλώσσες όπως της ψυχολογίας, της ψυχιατρικής, της κλινικής ψυχοπαθολογίας, των νευροεπιστημών, της ψυχοθεραπείας και της ψυχανάλυσης. Στη μελέτη του φαινομένου της ενσυναίσθησης είναι χρήσιμο να διακρίνουμε την ενσυναίσθηση ως μέθοδο παρατήρησης των ψυχικών φαινομένων από την ενσυναίσθηση ως συνιστώσα της θεραπείας των παθολογικών ψυχικών φαινομένων. Στην τελευταία περίπτωση πέρα από την ενσυναισθητική κατανόηση, περιλαμβάνεται και η ενσυναισθητική απαντητικότητα του θεραπευτή. Ενσυναίσθηση σημαίνει μοιράζομαι την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του άλλου σαν να είμαι στη θέση του. Αυτή η συμμετοχή είναι μια προσωρινή κατάσταση και αφορά στην ποιότητα και όχι στην ποσότητα του συναισθηματικού βιώματος. Οι σύγχρονοι θεωρητικοί της νευροβιολογίας και της νευροσυμπεριφορικής διακρίνουν τρεις συνιστώσες στην ενσυναίσθηση: τη συναισθηματική, την κινητήρια και τη νοητική, οι οποίες αποσκοπούν στη διευκόλυνση των διαπροσωπικών σχέσεων εντός σύνθετων κοινωνικών ομάδων όπου οι διαγενεαλογικές σχέσεις μεταξύ γονέων και απογόνων είναι απαραίτητες για την επιβίωση του είδους. Ο Jaspers, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα στο μνημειώδες έργο του «Γενική Ψυχοπαθολογία», εισάγει την έννοια της ενσυναίσθησης ως ερμηνευτικό και διαγνωστικό εργαλείο στην ψυχιατρική και στην ψυχοπαθολογία, ενώ η ψυχανάλυση, κυρίως στην αρχική της πορεία, δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με αυτήν. Πιθανόν γιατί ο όρος σχετίζεται με τη διυποκειμενικότητα και τη διαπροσωπική σχέση, πεδία που σε εκείνη τη χρονική στιγμή δεν ήταν ιδιαίτερα ελκυστικά στην ψυχαναλυτική θεωρία, η οποία στην εποχή του ιδρυτή της ψυχανάλυσης, ήταν πρωτίστως επικεντρωμένη στο «ενδοψυχικό» πεδίο. Στη συνέχεια, κυρίως με τη συνδρομή των Kohut και Greenson, αναδεικνύεται η σπουδαιότητα της έννοιας της ενσυναίσθησης στην ψυχαναλυτική κλινική και γίνεται προσπάθεια να αποσαφηνιστoύν η φύση και οι ψυχολογικοί μηχανισμοί που λειτουργούν σε αυτήν τη σύνθετη διαισθητική (αισθάνομαι τον άλλον διαμέσου της μεταξύ μας επικοινωνίας) μορφή γνώσης. Η ποιότητα της σχέσης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευομένου (θεραπευτική συμμαχία) παίζει θεμελιακό ρόλο στη θετική έκβαση κάθε μορφής ψυχοθεραπείας. Η ενσυναισθητική στάση του θεραπευτή λειτουργεί θετικά στην ποιότητα της θεραπευτικής σχέσης. Στην ψυχιατρική, η έρευνα για τον ρόλο της ενσυναίσθησης και για τους τρόπους εφαρμογής της, είναι έως σήμερα αρκετά περιορισμένη. Η απουσία ενός μοντέλου για την εφαρμογή της ενσυναίσθησης στην ψυχιατρική και ψυχοθεραπευτική πρακτική αποτελεί σημαντική πρόκληση για το μέλλον της εκπαίδευσης στην ψυχιατρική.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Αξιολόγηση των συμπτωμάτων άγχους στα παιδιά: Συμφωνία μεταξύ των γονέων και των παιδιών

ΠΗΓΗ

 

 Η αξιόπιστη αναγνώριση και αξιολόγηση των διαταραχών του άγχους στα παιδιά είναι μια δύσκολη διαδικασία η οποία απαιτεί τη χρήση πολλαπλών πηγών. Οι πληροφορίες μπορεί να προέρχονται από τα παιδιά, τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς καθώς και από τη χρήση πολλαπλών διαγνωστικών μεθόδων και εργαλείων όπως οι δομημένες και ημιδομημένες συνεντεύξεις και τα ερωτηματολόγια αναφοράς, κ.λπ. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι αναφορές των παιδιών και των γονέων σχετικά με τα συμπτώματα του άγχους παρουσιάζουν μικρή έως και μέτρια συμφωνία, ενώ εμφανίζουν και σημαντικές διαφοροποιήσεις. Σημαντικές παράμετροι μπορούν να επηρεάσουν το μέγεθος της συμφωνίας. Στην παρούσα μελέτη δόθηκε έμφαση στην επίδραση του φύλου και της ηλικίας του παιδιού. Στόχος της ήταν να εξετάσει τη συμφωνία που υπάρχει ανάμεσα στις αναφορές των παιδιών και των γονέων σχετικά με τα συμπτώματα άγχους των πρώτων. Στην έρευνα συμμετείχαν 431 παιδιά (190 αγόρια και 241 κορίτσια) Δ´, Ε´ και ΣΤ´ Δημοτικού. Τόσο στα παιδιά όσο και στους γονείς χορηγήθηκε η κλίμακα του Άγχους των Παιδιών της Spence (SCAS). Οι συσχετίσεις ανάμεσα στις αναφορές των παιδιών και των γονέων εξετάστηκαν με τον υπολογισμό του συντελεστή συσχέτισης Pearson. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι υπήρχε μία μέτρια αλλά στατιστικά σημαντική θετική συσχέτιση ανάμεσα στις αναφορές των παιδιών και των γονέων για τα συμπτώματα του άγχους συνολικά (r=0,50, p<0,01). Αναφορικά με τις υποκλίμακες του SCAS βρέθηκε ότι η μεγαλύτερη συσχέτιση μεταξύ παιδιών και γονέων υπήρχε για το άγχος αποχωρισμού (r=0,53, p<0,01) και για τον φόβο τραυματισμού (r=0,55, p<0,01). Λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορές φύλου οι αναφορές των κοριτσιών παρουσίασαν μεγαλύτερη συσχέτιση με αυτές των γονιών τους συγκριτικά με τα αγόρια (r=0,57 και r=0,39 αντίστοιχα, p<0,01). Αναφορικά με την ηλικία παρατηρήθηκε ότι οι αναφορές των μεγαλύτερων παιδιών παρουσίασαν μεγαλύτερο βαθμό συσχέτισης με τις αντίστοιχες αναφορές των γονιών τους (r=0,34, r=0,54 και r=0,63, p<0,01 για τα παιδιά της Δ´, Ε´ και ΣΤ´ αντίστοιχα). Τα ευρήματα δείχνουν τη σημασία της χρήσης τόσο των αναφορών των γονέων όσο και των παιδιών για την αξιόπιστη αξιολόγηση των συμπτωμάτων του άγχους, ιδιαίτερα για τα παιδιά μικρότερης ηλικίας.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Διαταραχή διαδικτυακού παιχνιδιού, σωματική άσκηση και διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας: Ο ρόλος των συμπτωμάτων κατάθλιψης, άγχους και στρες

ΠΗΓΗ

 

Ένα από τα ζητήματα που έχουν προκύψει τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της υπερβολικής χρήσης των τεχνολογικών επιτευγμάτων είναι η διαταραχή διαδικτυακού παιχνιδιού (ΔΔΠ). Από την υπάρχουσα βιβλιογραφία προκύπτει πως υπάρχει αρνητική συσχέτιση της ΔΔΠ με την σωματική άσκηση και θετική συσχέτιση της ΔΔΠ με τη διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Εντούτοις, οι σχετικές υπάρχουσες μελέτες είναι ελάχιστες. Επίσης, προηγούμενοι ερευνητές κατέδειξαν πως τα συμπτώματα κατάθλιψης, άγχους και στρες παρουσιάζουν θετική συσχέτιση με τη ΔΔΠ και τη ΔΕΠΥ και αρνητική συσχέτιση με τη σωματική άσκηση. Επομένως, ίσως τα εν λόγω συμπτώματα διαμεσολαβούν στις σχέσεις μεταξύ ΔΔΠ, σωματικής άσκησης και ΔΕΠΥ. Ο στόχος της παρούσας μελέτης είναι να διερευνήσει τις σχέσεις μεταξύ ΔΔΠ σωματικής άσκησης και ΔΕΠΥ. Πραγματοποιήθηκε συγχρονική μελέτη σε δείγμα 515 ενηλίκων μέσω Google forms. Για την ανίχνευση συμπτωμάτων ΔΔΠ χρησιμοποιήθηκε η Κλίμακα διαταραχής διαδικτυακού παιχνιδιούΣύντομη μορφή, για την αξιολόγηση της σωματικής άσκησης αξιοποιήθηκε το Ερωτηματολόγιο σωματικής άσκησης ελεύθερου χρόνου, ενώ για την αξιολόγηση συμπτωμάτων ΔΕΠΥ έγινε χρήση της Κλίμακας αξιολόγησης ΔΕΠΥ ενηλίκων του Barkley. Για την εξέταση των συμπτωμάτων κατάθλιψης, άγχους και στρες χρησιμοποιήθηκε η Κλίμακα κατάθλιψης, άγχους και στρες-21. Βρέθηκε πως υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ των συμπτωμάτων ΔΔΠ και της σωματικής άσκησης στον ελεύθερο χρόνο και θετική συσχέτιση μεταξύ των προαναφερθέντων συμπτωμάτων και των συμπτωμάτων ΔΕΠΥ. Επίσης, όταν λαμβάνονταν υπ’ όψιν όλες οι υπό εξέταση μεταβλητές, βρέθηκε πως τα συμπτώματα έλλειψης προσοχής και τα συμπτώματα παρορμητικότητας συσχετίζονταν θετικά με την εμφάνιση συμπτωμάτων ΔΔΠ, ενώ τα συμπτώματα κατάθλιψης διαμεσολαβούσαν τόσο στις συσχετίσεις μεταξύ συμπτωμάτων ΔΔΠ και έλλειψης προσοχής όσο και στις συσχετίσεις μεταξύ συμπτωμάτων ΔΔΠ και παρορμητικότητας. Η παρούσα μελέτη αποτελεί προσπάθεια βαθύτερης κατανόησης της ΔΔΠ και των παραγόντων που σχετίζονται με αυτή. Τα ευρήματα καταδεικνύουν πως τα άτομα με συμπτώματα ΔΔΠ τείνουν να ασχολούνται λιγότερο με τη σωματική άσκηση στον ελεύθερο χρόνο τους. Ακόμη, τα άτομα με αυξημένη συμπτωματολογία ΔΔΠ εμφανίζουν περισσότερα συμπτώματα ΔΕΠΥ, έλλειψης προσοχής και παρορμητικότητας, αλλά και κατάθλιψης. Επομένως, οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας πρέπει να εξετάζουν την συνύπαρξη τέτοιων συμπτωμάτων όταν περιθάλπουν άτομα με ΔΔΠ, ώστε να προλαμβάνουν αλλά και να αντιμετωπίζουν πιο αποτελεσματικά τη ΔΔΠ και τις επιπτώσεις της.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

H κλινική έκπτωση της λειτουργικότητας των παιδιών με Διαταραχή Ελλειματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας: Προβληματική διαγνωστικών κριτηρίων

ΠΗΓΗ

 

Στη διάγνωση, ανάλογα με τα συμπτώματα που πληρούνται για κάθε κατηγορία, έχουμε τους εξής τρεις
τύπους της διαταραχής: ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον απρόσεκτο τύπο, ΔΕΠΥ με προεξέχοντα τον υπερκι-
νητικό-παρορμητικό τύπο και ΔΕΠΥ με συνδυασμένο τύπο.
Επιπρόσθετα, για να τεθεί η διάγνωση της ΔΕΠΥ, τα συμπτώματα πρέπει να προκαλούν έκπτωση της λει-
τουργικότητας του παιδιού σε δύο τουλάχιστον πλαίσια, όπως είναι το σπίτι και το σχολείο, και κλινικά σημαντική έκπτωση στη σχολική και κοινωνική του λειτουργικότητα. Για πρώτη φορά μάλιστα, στο DSM-IV, θεμελιώνεται η χρήση διαφορετικών πηγών πληροφόρησης στη διαγνωστική εκτίμηση της διαταραχής.
Παρόλο που στο διαγνωστικό εγχειρίδιο τα κύρια συμπτώματα της διαταραχής περιγράφονται διεξο-
δικά, οι οδηγίες του DSM-IV ως προς τον ορισμό της λειτουργικότητας και τον τρόπο μέτρησής της παραμένουν ασαφείς. 
Στη διεθνή βιβλιογραφία, τα ερωτηματολόγια που εκτιμούν την κλινική έκπτωση είναι ελάχιστα στον
αριθμό και χρησιμοποιούνται ΣΥΝΕΧΕΙΑ

 

ΠΗΓΗ 

Φωτοανάγνωση. Ένας ιστός που ενισχύει τη μάθηση

ΠΗΓΗ

 

ΑΘΗΝΑ (ΑΠΕ-ΜΠΕ)- Λιγότερο χρόνο μελέτης, ταχύτερη αποθήκευση πληροφοριών στη μνήμη και αποτελεσματικότερη μάθηση υπόσχεται η μέθοδος της φωτοανάγνωσης, που γίνεται γνωστή όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Το βιβλίο τοποθετείται σε αναλόγιο μπροστά από τον αναγνώστη, ενώ με τη βοήθεια ενός ιστού μεταξύ λέξεων και φράσεων, τον οποίο σχηματίζει σε ένα απλό χαρτί ο ενδιαφερόμενος, μαθητής, σπουδαστής ή ακόμη και επαγγελματίας, οι πληροφορίες αποκτούν νόημα και συνδέονται μεταξύ τους. Ακόμη και η ίδια η διαδικασία του σχηματισμού του ιστού εκτιμάται ότι ενισχύει πολύ την αποτύπωση των στοιχείων στη μνήμη ενώ συνολικά το σχεδιάγραμμα που προκύπτει θεωρείται ότι βοηθά πολύ στην ανάκληση των πληροφοριών.

"Κάθε μαθητής και κάθε μαθήτρια που έρχεται σε επαφή με τη φωτοανάγνωση κερδίζει χρόνο γιατί τελειώνει αυτό που θέλει να διαβάσει πιο σύντομα, κερδίζει γνώση γιατί μαθαίνει πιο αποτελεσματικά, κερδίζει δύναμη γιατί αποκτά αυτοπεποίθηση. Τελικά, όπως έλεγε ο Francis Bacon, γίνεται πιο ευτυχισμένος και η ευτυχία με βάση τον Επίκουρο είναι και μια μόνιμη κατάσταση" εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η ψυχολόγος Βασιλική Γιαννακοπούλου.

Η διαδικασία της φωτοανάγνωσης

Περιγράφοντας αναλυτικά τη διαδικασία, η κ. Γιαννακοπούλου επισημαίνει ότι η φωτοανάγνωση αλλάζει το τρόπο με τον οποίο τοποθετούμε το βιβλίο μπροστά μας. Συγκεκριμένα, το βιβλίο σταματά να βρίσκεται πάνω στο γραφείο και μπαίνει σε ένα αναλόγιο, γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στο μάτι να λειτουργήσει διαφορετικά, να παίξει με το βιβλίο, να σκανάρει πιο εύκολα και πιο γρήγορα τις λέξεις - κλειδιά που υπάρχουν στο κείμενο. Με βάση αυτές τις λέξεις το παιδί ή ο ενήλικας μπορεί να δημιουργήσει ένα δικό του ιστό, παρόμοιο με εκείνον της αράχνης, ενώ από μόνη της η διαδικασία αυτή είναι αρκετή για κάποιον ώστε να μάθει το 50% του νοήματος ενός κειμένου. Το υπόλοιπο νόημα αποτυπώνεται και εκείνο με τη μορφή λέξεων - κλειδιών, εμπλουτίζοντας τον αρχικό ιστό με περισσότερες συνδέσεις.

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με την ψυχολόγο είναι, μεταξύ άλλων, η καλύτερη συγκέντρωση της προσοχής, η καλύτερη κατανόηση του νοήματος του κειμένου, η ταχύτερη ανάγνωση, η αποτελεσματικότερη ανάκληση και η βελτίωση της μνήμης.

Είκοσι μία μέρες για την αποτελεσματική μάθηση, ενενήντα για να κτιστεί μια συνήθεια

Ο τρόπος μαθαίνεται γρήγορα, μέσα σε λίγες ώρες ενώ όσο περισσότερο κανείς εξασκείται στην φωτοανάγνωση τόσο καλύτερα μπορεί να τη χρησιμοποιεί. "Όπως όλα τα πράγματα, έτσι και η φωτοανάγνωση χρειάζεται τουλάχιστον 21 μέρες συνεχόμενης ενασχόλησης για να δημιουργηθεί μια νέα νευρωνική σύναψη στον εγκέφαλο, δηλαδή για να επικοινωνήσουν οι νευρώνες μεταξύ τους. Έτσι μαθαίνεται καλύτερα μια πρακτική, αρκεί, βέβαια, η ενασχόληση με αυτήν να είναι καθημερινή. Για τον εγκέφαλο του ανθρώπου, άλλωστε, δεν υπάρχουν Σαββατοκύριακα..." αναφέρει.

Από εκεί και πέρα, όπως τονίζει, για να κτιστεί μια νέα συνήθεια, αυτή της φωτοανάγνωσης, χρειάζονται περίπου 66 με 90 μέρες, σύμφωνα με τους ειδικούς. Μετά από αυτή τη συνεχόμενη ενασχόληση μπορεί κάποιος να διαβάζει με τον συγκεκριμένο τρόπο και ο τρόπος αυτός να αποδίδει στο βαθμό που μπορεί.

Θετικά αποτελέσματα σε μαθητές και μαθήτριες

Η μέθοδος της φωτοανάγνωσης έχει ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία σε μαθητές και μαθήτριες και μάλιστα και σε υποψηφίους των πανελληνίων εξετάσεων. "Ακόμη και στις περιπτώσεις που οι υποψήφιοι έπρεπε να αποστηθίσουν κείμενα, η φωτοανάγνωση τους βοήθησε πολύ. Πιο συγκεκριμένα, μαθητές κατάφερναν με τους ιστούς που δημιουργούσαν να μαθαίνουν το βαθύτερο νόημα ενός κειμένου αλλά και τις λεπτομέρειες που συνδέονταν με αυτό καθώς οι συγκεκριμένες λέξεις που περιλαμβάνονται σε έναν ιστό ανασύρουν από τη μνήμη και τις υπόλοιπες λέξεις με τη σειρά που παραθέτονται στο βιβλίο. Με τον ίδιο, μάλιστα, τρόπο μειώθηκε και το άγχος των μαθητών καθώς γνώριζαν ότι δεν υπήρχε η περίπτωση να τα ξεχάσουν όλα αφού τουλάχιστον η βασική γνώση υπήρχε" σχολιάζει. Διευκρινίζει, μάλιστα, ότι στις περιπτώσεις που απαιτείται η καλύτερη δυνατή αποθήκευση στη μνήμη, είναι καλό οι βασικές έννοιες ή λέξεις - κλειδιά να συνδέονται με προσωπικές πεποιθήσεις των μαθητών, βιώματά τους, γνώριμα πρόσωπα και καταστάσεις, ώστε η μάθηση να είναι ακόμη βαθύτερη.

Στο ίδιο μήκος κύματος, η φωτοανάγνωση φάνηκε να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα και σε παιδιά με διαταραχές ελλειμματικής προσοχής και μαθησιακές δυσκολίες, δυσαναγνωσία ή δυσορθογραφία. "Παιδάκι της Τρίτης Δημοτικού με ΔΕΠΥ και δυσλεξία, που το καλοκαίρι διάβαζε 17 λέξεις το πεντάλεπτο, κατάφερε μετά από σχετική παρέμβαση να διαβάζει μέσα στη χρονιά 600 λέξεις το πεντάλεπτο αλλά και να κατανοεί το κείμενο" σημειώνει.

Σήμερα πια η φωτοανάγνωση διδάσκεται σε σεμινάρια για μαθητές, φοιτητές ή για ενήλικες (λογιστές, δικηγόρους, δασκάλους κ.α.) σε συνδυασμό με ασκήσεις μνήμης και ασκήσεις που βελτιώνουν την ταχύτητα της ανάγνωσης. Η Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης διοργανώνει σειρά σεμιναρίων τα οποία παρουσιάζει η κ. Γιαννακοπούλου ενώ διοργανώνονται δωρεάν μαθήματα για παιδιά δημοτικού. "Η φωτοανάγνωση είναι μια εναλλακτική για μαθητές, σπουδαστές, φοιτητές αλλά και για επαγγελματίες καθώς και για οποιονδήποτε επιθυμεί να αλλάξει τη σχέση του με το βιβλίο, τον τρόπο σκέψης του, την καθημερινότητά του..." επισημαίνει χαρακτηριστικά.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Ο βοηθητικός ρόλος του λογοθεραπευτή στη Δυσαριθμησία

πηγη

 

Ο ρόλος του λογοθεραπευτή την τελευταία δεκαετία ολοένα και διευρύνεται ώστε να καλύπτονται αυξανόμενες ανάγκες των μαθητών/τριών. Ο καθοριστικός του ρόλος αναδεικνύεται στις περιπτώσεις παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες.

Η δυσαριθμησία, ως μια αρκετά συχνή μορφή μαθησιακών δυσκολιών, αφορά ελλείμματα που εντοπίζονται στην αρίθμηση, στις πράξεις, στην επίλυση προβλημάτων, στις μετρήσεις, στη γνώση της ώρας και των χρημάτων, στη γεωμετρία και στους νοερούς υπολογισμούς. Πιο συγκεκριμένα τα παιδιά με δυσαριθμησία μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες στα πιο κάτω:

Στην εκμάθηση ονομάτων και αριθμών, στην επανάληψη μιας αριθμητικής αλληλουχίας, στην καταγραφή των αριθμητικών συμβόλων, στην εκμάθηση της ακριβούς έννοιας των συμβόλων των αριθμητικών πράξεων και της χρήσης τους, στη διεξαγωγή βασικών αριθμητικών υπολογισμών, στην κατανόηση της έννοιας «αξία» και απόδοσής της στα αριθμητικά μεγέθη, στην στοίχιση των αριθμητικών ψηφίων κατά την επίλυση προβλημάτων, στην εκτέλεση πράξεων, στην κατανόηση προφορικών προβλημάτων και στην απόδοση των στοιχείων με γραφικές αναπαραστάσεις, στην κατανόηση μαθηματικών όρων και στην αποστήθιση των πινάκων του πολλαπλασιασμού.

Τα ελλείμματα στην εργασιακή μνήμη και στις εκτελεστικές λειτουργίες έχουν συνδεθεί με τη δυσαριθμισία αφού οι νοητικοί αυτοί μηχανισμοί επιτρέπουν στο άτομο να ανταποκρίνεται με ευελιξία στο περιβάλλον του και να κατευθύνει την προσοχή του με στοχευμένο τρόπο στο κατάλληλο ερέθισμα αποκλείοντας άσχετες πληροφορίες ή ανεπιθύμητα ερεθίσματα.

Η ανάπτυξη της μαθηματικής επάρκειας προϋποθέτει ευέλικτη σκέψη, καλές εκτελεστικές λειτουργίες και ικανοποιητική εργασιακή μνήμη (ικανότητα συγκέντρωσης και νοερή επεξεργασία πληροφοριών). Οι δυσκολίες στην εργασιακή μνήμη παραμένουν πάντως το βασικό έλλειμμα στις μαθησιακές δυσκολίες στις οποίες συχνά συναντάται και δυσλειτουργική ικανότητα προσοχής. Η προσοχή είναι η διαδικασία στην οποία βασίζεται η εργασιακή μνήμη.

Έρευνες αναφέρουν ότι περισσότερα από τα μισά παιδιά με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συννοσηρότητα (δηλαδή και μαθησιακές δυσκολίες). Το 60-80% των παιδιών με ΔΕΠΥ συχνά διαγιγνώσκονται με παθήσεις ψυχικής υγείας, όπως άγχος, κατάθλιψη, εναντιωματική προκλητική διαταραχή, δυσκολίες συμπεριφοράς ή αισθητηριακές δυσκολίες.

Ένα σημαντικό μέρος της εξειδίκευσης του λογοθεραπευτή είναι και οι θεραπευτικές παρεμβάσεις για ελλείμματα στις εκτελεστικές λειτουργίες.  Επιπλέον, ένα λογοπαθολόγος ως μέλος μιας πολυθεματικής  ομάδας  επαγγελματιών (π.χ. εργασιοθεραπεία, φυσιοθεραπεία, ψυχολογία) μπορεί συμβάλει στον εντοπισμό των  μαθησιακών αναγκών ενός παιδιού μέσα από μια πολυεπιστημονική προσέγγιση. Συχνά ένα παιδί με δυσκολίες στις εκτελεστικές λειτουργίες, έχει ήδη ιστορικό από άλλους επαγγελματίες γι’ αυτό η συνεργασία ανάμεσα στους ειδικούς και η καλή επικοινωνία με τους γονείς αποτελούν απαραίτητα συστατικά για να καλυφθούν όσο το δυνατόν επαρκέστερα οι ανάγκες του παιδιού. 

Εν κατακλείδι, οι λογοπαθολόγοι, είναι σε θέση να αναλύσουν το μαθησιακό περιβάλλον -συμπεριλαμβανομένης της ποσότητας και του τύπου της γλωσσικής επικοινωνίας που χρησιμοποιείται στο μάθημα - και με συγκεκριμένες στρατηγικές να βοηθήσουν ένα παιδί να βελτιώσει την προσοχή, τη μνήμη και τις εκτελεστικές του λειτουργίες. Ανάμεσα σε άλλα, μπορούν να το βοηθήσουν μαθαίνοντάς του στρατηγικές επίλυσης μαθηματικών προβλημάτων. Με διάφορες μεθόδους όπως λίστα ελέγχου για τη διαχείριση σύνθετων μαθηματικών προβλημάτων ή άλλες τεχνικές (π.χ. αριθμομηχανή, επιπλέον χρόνος, χαρτί πλέγματος, έγχρωμοι μαρκαδόροι για να επισημάνουν λέξεις σήματος, χαρτί για την αναστολή των οπτικών πληροφοριών στη σελίδα), μπορούν να διασφαλίσουν ότι ο μαθητής/τρια αναλύει τις πληροφορίες, αναστέλλει τις ανεπιθύμητες πληροφορίες και εφαρμόζει κριτική σκέψη. Σε μια πολυεπιστημονική ομάδα ειδικών,ο/η λογοπαθολόγος έχει αδιαμφησβήτητα σημαντική θέση στον καθορισμό στόχων και θεραπευτικών παρεμβάσεων για αντιμετώπιση των δυσκολιών της δυσαριθμησίας.

Πηγές

selle.gr/kids.php

logotherapeia-kalamata.gr/maths-disorder

ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3514770/

Disorder or sensory integration disorder (MentalHelp.net, n.d.) (Kars4Kids Smarter Parenting, n.d).

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Αυτισμός και η ποικιλομορφία του

ΠΗΓΗ

 

Τι είναι ο αυτισμός;

Ο αυτισμός, γνωστός και ως Διαταραχή του Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ), αποτελεί μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη δημιουργία ή διατήρηση σχέσεων, καθώς και από περιορισμένες, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές. Ο όρος «φάσμα» αντικατοπτρίζει την ποικιλομορφία της ΔΑΦ, καθώς παρουσιάζεται με διαφορετικές μορφές και επίπεδα σοβαρότητας. Η ΔΑΦ εμφανίζεται τέσσερις φορές συχνότερα στα αγόρια σε σύγκριση με τα κορίτσια και επηρεάζει περίπου το 2,8% των παιδιών παγκοσμίως, ενώ στην Κύπρο το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 1,8%.

Πότε και πως διαγιγνώσκεται;

Τα πρώτα σημάδια της ΔΑΦ εμφανίζονται συνήθως πριν την ηλικία των δύο ετών, ενώ η διάγνωση είναι πιο αξιόπιστη μετά την ηλικία των τριών ετών. Τα χαρακτηριστικά της ΔΑΦ ενδέχεται να γίνουν πιο έντονα όταν οι απαιτήσεις του περιβάλλοντος υπερβαίνουν τις ικανότητες του παιδιού, οδηγώντας σε δυσκολίες προσαρμογής και συμμετοχής στις καθημερινές δραστηριότητες. Η διάγνωση βασίζεται στη συλλογή λεπτομερούς αναπτυξιακού ιστορικού και σε κλινικές παρατηρήσεις, προκειμένου να αξιολογηθούν οι δεξιότητες που αναμένονται για την ηλικία του ατόμου. Εξειδικευμένα εργαλεία ανίχνευσης συμβάλλουν επίσης στη διάγνωση. Επαγγελματίες όπως Εργοθεραπευτές, Λογοθεραπευτές, Εκπαιδευτικοί/Σχολικοί Ψυχολόγοι και Φυσιοθεραπευτές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων και των αδυναμιών του ατόμου, βοηθώντας στη διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου παρεμβατικού πλάνου.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την εμφάνιση της ΔΑΦ;

Η εμφάνιση της ΔΑΦ αποδίδεται σε μια σύνθετη αλληλεπίδραση γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, οι οποίοι επιδρούν κυρίως κατά τις ευαίσθητες περιόδους της πρώιμης ανάπτυξης του εγκεφάλου. Οι γενετικοί παράγοντες διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο, με πληθώρα μελετών να δείχνουν την ισχυρή κληρονομική φύση της ΔΑΦ. Συγκεκριμένα, μετα-αναλύσεις σε μελέτες μονοζυγωτικών διδύμων υποδεικνύουν ότι το 70-90% του κινδύνου εμφάνισης της διαταραχής μπορεί να αποδοθεί στη γενετική προδιάθεση. Ορισμένα γονίδια που συνδέονται με τη ΔΑΦ επηρεάζουν τη λειτουργία των νευρώνων και τη σύνδεση ανάμεσα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επηρεάζονται η ανάπτυξη του νευρικού συστήματος και η σωστή λειτουργία του.

Παράλληλα, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εμφάνιση της ΔΑΦ. Αυτοί περιλαμβάνουν την προχωρημένη ηλικία των γονέων, ιδίως του πατέρα, την προγεννητική έκθεση σε τερατογόνες ουσίες, όπως το αλκοόλ, καθώς και προβλήματα υγείας της μητέρας, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης. Επιπλέον, επιπλοκές κατά τον τοκετό, όπως η έλλειψη οξυγόνου και το πολύ χαμηλό βάρος γέννησης, έχουν συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης της ΔΑΦ. Συμπερασματικά, η ολιστική διερεύνηση τόσο των γενετικών όσο και των περιβαλλοντικών παραμέτρων μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα την αιτιολογία της διαταραχής, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει στην εφαρμογή κατάλληλων προληπτικών και θεραπευτικών μέτρων.

Πώς επηρεάζει η ποικιλομορφία της ΔΑΦ την ανάγκη για εξατομικευμένες παρεμβάσεις;

H ποικιλομορφία της ΔΑΦ αναδεικνύεται από το γεγονός ότι εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε κάθε άτομο, καθώς οι ικανότητες, οι δυνατότητες και οι προκλήσεις διαφέρουν σημαντικά. Ορισμένα άτομα με ΔΑΦ διαθέτουν επαρκείς λεκτικές ικανότητες, ενώ άλλα μπορεί να είναι μη λεκτικά ή να παρουσιάζουν περιορισμένες λεκτικές δεξιότητες. Επιπλέον, η ΔΑΦ συνυπάρχει συχνά με άλλες διαταραχές, όπως η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ), συναισθηματικές δυσκολίες, επιληψία, νοητικές αδυναμίες, καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας και δυσπραξία. Η συνύπαρξη αυτών των δυσκολιών και η ποικιλία των συμπτωμάτων της ΔΑΦ επιφέρουν πολλαπλές συνέπειες, τόσο στο ίδιο το άτομο όσο και στην οικογένειά του.

Τα παιδιά με ΔΑΦ και οι οικογένειές τους έχουν αναφαίρετο δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης, οι οποίες πρέπει να είναι συστηματικές και προσαρμοσμένες στις ανάγκες και τις ικανότητές τους. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι υψίστης σημασίας, καθώς μπορεί να διαμορφώσει καθοριστικά την αναπτυξιακή τους πορεία σε τομείς όπως η επικοινωνία, η αυτοεξυπηρέτηση, η προσαρμοστική συμπεριφορά και η κοινωνική ένταξη. Οι Σχολικοί/Εκπαιδευτικοί Ψυχολόγοι μπορούν επίσης να συμβάλουν στην ψυχολογική υποστήριξη και ενδυνάμωση των παιδιών με ΔΑΦ, καθώς και των οικογενειών τους. Με κατάλληλες παρεμβάσεις, η λειτουργικότητα των παιδιών με ΔΑΦ μπορεί να βελτιωθεί, ενισχύοντας την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται και να προσαρμόζονται στις απαιτήσεις που προκύπτουν.

Εν κατακλείδι, η αποτελεσματική υποστήριξη των παιδιών με ΔΑΦ απαιτεί διεπιστημονική συνεργασία. Είναι αναγκαίος ο συντονισμός μεταξύ Σχολικών/Εκπαιδευτικών Ψυχολόγων, εκπαιδευτικού προσωπικού και άλλων ειδικών, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή ένταξή τους στο σχολικό και ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο. Μόνο μέσω αυτής της συνεργατικής προσέγγισης μπορούν οι μαθητές να λάβουν την κατάλληλη υποστήριξη, επιτρέποντάς τους να αναπτύξουν στο μέγιστο τις δυνατότητές τους και να γίνουν ενεργά μέλη της κοινωνίας.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ 

Αυξάνεται η διάγνωση και καταγραφή περιστατικών ΔΕΠΥ σε νέους, λένε οι επιστήμονες

ΠΗΓΗ

 

Τι αναφέρει ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Affective Disorders

Ανάλυση που δημοσιεύθηκε στο Journal of Affective Disorders, καταδεικνύει αύξηση των περιστατικών Διαταραχής Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, η οποία ενδεχομένως να οφείλεται στην ενημέρωση των πολιτών και την αναζήτηση διάγνωσης.

Η ΔΕΠΥ είναι μία από τις πιο συχνές ψυχικές διαταραχές, η οποία επηρεάζει περίπου το 8% των παιδιών και των εφήβων. Παγκοσμίως, περίπου 366 εκατομμύρια ενήλικες πάσχουν από ΔΕΠΥ, με συμπτώματα όπως δυσκολία συγκέντρωσης, ανησυχία και παρορμητικότητα.

Σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Euronews -  Health,  το οποίο παρουσιάζει τη συγκεκριμένη ανάλυση, το γεγονός ότι η αύξηση των περιστατικών αφορά νέους, ενδεχομένως να καταδεικνύει περισσότερο, την αύξηση της αναγνώρισης και διάγνωσης της συγκεκριμένης διαταραχής.

Στο πλαίσιο της ανάλυσης, εξετάστηκαν 40 μελέτες σχετικά με τη ΔΕΠΥ από το 2020 και μετά. Ενώ υπήρχαν μεγάλα κενά στα δεδομένα, οι μελέτες με την υψηλότερη ποιότητα δεν διαπίστωσαν σημαντική αύξηση του συνολικού επιπολασμού της ΔΕΠΥ σε αυτό το διάστημα.

Επίσης, δεν διαπίστωσαν καμία σημαντική αύξηση στις νέες διαγνώσεις από το 2020 έως το 2024, αν και τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρήθηκε αυξητική τάση.

Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης ότι ένας αυξανόμενος αριθμός ατόμων εξετάζεται και αναζητά υποστήριξη για τη ΔΕΠΥ. «Τα καλύτερα στοιχεία μας δείχνουν ότι το πραγματικό ποσοστό της ΔΕΠΥ δεν αυξάνεται τόσο πολύ», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο διευθυντής του King's Maudsley Partnership for Children and Young People Φίλιπ Σο.

«Το προαίσθημά μου είναι ότι υπάρχει τόσο μεγάλη ευαισθητοποίηση για τη ΔΕΠΥ που συχνά χρησιμοποιείται ως ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι εκφράζουν ότι δυσκολεύονται στο σχολείο και χρειάζονται βοήθεια», πρόσθεσε ο Σο, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη.

Οι ερευνητές δήλωσαν ότι η μακροπρόθεσμη αύξηση των περιπτώσεων ΔΕΠΥ οφείλεται πιθανότατα σε κάποιο συνδυασμό διαγνώσεων που «προλαβαίνουν» τα άτομα, των οποίων οι παθήσεις δεν είχαν εντοπιστεί όταν ήταν νέοι, καθώς και σε αλλαγές στον τρόπο διάγνωσης της ΔΕΠΥ, διαταραχές της εποχής της πανδημίας, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και άλλους άγνωστους λόγους.

Ορισμένοι έχουν προτείνει ότι η συνεχής διέγερση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κινητά τηλέφωνα - η οποία έχει αποδώσει στους νέους τον τίτλο της «αφηρημένης γενιάς» - θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση της ΔΕΠΥ. Μελέτη του 2023 π.χ. διαπίστωσε σύνδεση μεταξύ των συμπτωμάτων της ΔΕΠΥ και της υπερβολικής χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, της εξάρτησης από τα smartphones και του εθισμού στο διαδίκτυο.

 

ΠΗΓΗ 

9 Αθλήματα & Δραστηριότητες για παιδιά με ΔΕΠΥ στο Δημοτικό & Νηπιαγωγείο

ΠΗΓΗ

 

Οι δραστηριότητες και τα αθλήματα για παιδιά με ΔΕΠΥ, ή αλλιώς διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας, μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά στη διαχείριση ή και μείωση των συμπτωμάτων! 

Αυτό γιατί  δίνουν στα παιδιά την ευκαιρία να διοχετεύσουν την ενέργειά τους παραγωγικά και δημιουργικά. Επιπλέον, τα βοηθούν να συγκεντρωθούν πιο εύκολα, να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, αλλά και να κοινωνικοποιηθούν. 

Αν αναρωτιέσαι ποια είναι τα καλύτερα αθλήματα και δραστηριότητες για παιδιά με διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα στο δημοτικό και νηπιαγωγείο, συνέχισε να διαβάζεις. Σε αυτό το άρθρο μοιραζόμαστε μαζί σου τις καλύτερες επιλογές!

Τα καλύτερα αθλήματα για παιδιά με διάσπαση προσοχής και υπερκινητικά παιδιά

Υπάρχουν διάφορα αθλήματα για παιδιά με διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα, τα οποία θα τα βοηθήσουν να εκτονωθούν, αλλά και να νιώσουν πιο άνετα στις συναναστροφές τους με τους άλλους. Τα καλύτερα από αυτά είναι:

1)Τένις

Το τένις είναι μία ιδανική επιλογή ατομικού αθλήματος για παιδιά με ΔΕΠΥ, καθώς ο γρήγορος ρυθμός του απαιτεί από το παιδί να είναι μονίμως συγκεντρωμένο, προκειμένου να έχει τον έλεγχο. Παράλληλα, το τένις με συμπαίκτη (διπλό) μπορεί να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει τις επικοινωνιακές του ικανότητες και να συνεργαστεί. Παράλληλα, το συνεχές χτύπημα της μπάλας βοηθά το παιδί να εκτονώσει συναισθήματα όπως το άγχος, ο θυμός και ο εκνευρισμός. 

2)Κολύμβηση

Η κολύμβηση είναι ακόμα ένα εξαιρετικό άθλημα για παιδιά με διάσπαση προσοχής! Το συγκεκριμένο άθλημα μπορεί να αυξήσει τη συγκεντρωση, την πειθαρχία και να βοηθήσει το παιδί να διοχετεύσει την ενέργειά του κολυμπώντας πιο γρήγορα. Η κολύμβηση ήταν άλλωστε και το άθλημα που βοήθησε τον Michael Phelps ως παιδί με ΔΕΠΥ να διαχειριστεί τα συμπτώματα και να εξελιχθεί τελικά σε έναν από τους γρηγορότερους κολυμβητές παγκοσμίως!

3)Πολεμικές τέχνες

Αν αναζητάς μία αθλητική δραστηριότητα για παιδιά με ΔΕΠΥ στο δημοτικό και νηπιαγωγείο, η οποία να προωθεί την πειθαρχία και να τιθασεύει την παρορμητικότητα, οι πολεμικές τέχνες είναι μία από τις top επιλογές! Οι πολεμικές τέχνες μαθαίνουν στο παιδί να ελέγχει τον εαυτό του και τις κινήσεις του, να συγκεντρώνεται και να εκτελεί μία συγκεκριμένη ακολουθία κινήσεων μη αφήνοντας περιθώρια για περισπασμούς. Επιπλέον, με τις πολεμικές τέχνες το παιδί διδάσκεται σεβασμό προς τον αντίπαλο, αλλά και προς τον προπονητή! 

4)Ενόργανη γυμναστική

Η ενόργανη γυμναστική θεωρείται από τα καλύτερα αθλήματα για παιδιά με διάσπαση προσοχής, αφού βασίζεται στη συγκέντρωση και τον απόλυτο έλεγχο των κινήσεων. Αν λοιπόν η προσοχή του παιδιού αποσπάται συνεχώς καθιστώντας το δύσκολο να ολοκληρώσει δραστηριότητες ή να προσέξει στο σχολείο, το άθλημα αυτό είναι ιδανικό. 

5)Ποδόσφαιρο

Το ποδόσφαιρο είναι μία από τις καλύτερες επιλογές αθλημάτων για παιδιά με υπερκινητικότητα, καθώς τα βοηθά όχι μόνο να εκτονώσουν την ενέργειά τους, αλλά και να μάθουν να λειτουργούν στα πλαίσια μιας ομάδας. Οι ασκήσεις ποδοσφαίρου που περιλαμβάνονται στην προπόνηση απαιτούν συγκέντρωση, ενώ ο αγώνας απαιτεί στρατηγική και γρήγορες κινήσεις, δεξιότητες ιδιαίτερα σημαντικές για τα παιδιά με ελλειμματική προσοχή!

Εξωσχολικές δραστηριότητες για παιδιά με ΔΕΠΥ και υπερκινητικά παιδιά

Εκτός από αθλήματα, υπάρχουν και διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες για παιδιά με ΔΕΠΥ στο δημοτικό και νηπιαγωγείο που θα τα βοηθήσουν να εκφραστούν δημιουργικά, βελτιώνοντας τη συγκέντρωσή τους. Αυτές είναι μερικές από από τις καλύτερες:

1)Θέατρο και αυτοσχεδιασμός

Το θέατρο είναι μία από τις πιο δημιουργικές δραστηριότητες για υπερκινητικά παιδιά και παιδιά με διάσπαση προσοχής! Η συμμετοχή σε μία θεατρική ομάδα ή μία ομάδα αυτοσχεδιασμού προωθεί τη συνεργασία, τη συνέπεια, αλλά και τη δημιουργική έκφραση. Μπορεί επίσης να βοηθήσει τα παιδιά να αναγνωρίσουν, να διαχειριστούν και να εκφράσουν τα συναισθήματά τους με διασκεδαστικό τρόπο, χρησιμοποιώντας παράλληλα τη φαντασία τους!

2)Χορός

Ο χορός είναι ακόμα μία εξαιρετική δραστηριότητα για παιδιά με ΔΕΠΥ στο νηπιαγωγείο και το δημοτικό. Τα υπερκινητικά παιδιά μπορούν να ωφεληθούν πολύ από το χορό, αφού τους δίνει την ευκαιρία να εκτονώνουν την ενέργειά τους, μαθαίνοντας να ακολουθούν συγκεκριμένες οδηγίες. Από μπαλέτο και σύγχρονο, μέχρι hip hop και latin, υπάρχουν διάφορα είδη χορού, οπότε το παιδί θα βρει σίγουρα αυτό που του ταιριάζει!

3)Παιχνίδια με μπαλόνια

Τα παιχνίδια με μπαλόνια είναι μία από τις πιο διασκεδαστικές δραστηριότητες για υπερκινητικά παιδιά που μπορεί να γίνει ακόμα και στο σπίτι. Το μόνο που θα χρειαστείς είναι μερικά πολύχρωμα μπαλόνια και δημιουργικές ιδέες, αφού τα παιχνίδια που μπορείς να παίξεις είναι πολλά, από βόλεϊ, μέχρι τένις με μπαλόνια. Η δραστηριότητα αυτή θα δώσει την ευκαιρία στα παιδιά να εκτονωθούν, να διασκεδάσουν και να βελτιώσουν το συντονισμό κινήσεων!

4)Επιτραπέζια παιχνίδια

Τα επιτραπέζια παιχνίδια είναι αγαπητά από μικρούς και μεγάλους, όμως είναι ιδιαίτερα βοηθητικά στις περιπτώσεις παιδιών με διάσπαση προσοχής. Αυτό γιατί απαιτούν συγκέντρωση, συνεργασία, και υπομονή, ‘αναγκάζοντας’ το παιδί να επικεντρώσει την προσοχή του σε κάθε κίνηση. Ειδικά τα επιτραπέζια παιχνίδια που απαιτούν γρήγορες κινήσεις και αντανακλαστικά είναι ιδανικά για παιδιά με πολλή ενέργεια!

 

ΣΥΝΕΧΕΙΑ