Ορθογραφία του ουσιαστικού στα Νέα Ελληνικά (Πλούσιο Υλικό)

πηγη

Ορθογραφία των αρσενικών

πηγη

Τα ουσιαστικά σε	κατηγορία	παραδείγματα	Εξαιρούνται τα:
-εμός οξύτονα	κοινά	πηγεμός, ξενιτεμός κ.ά.
-ονας προπαροξύτονα	κοινά	γείτονας, άξονας, πνεύμονας κ.ά.	άμβωνας, εύζωνας, είρωνας, καύσωνας, κλύδωνας, μεσαίωνας, θερμοσίφωνας
-ωναςπροπαροξύτονα	κύρια (αρχ. θεών)	Απόλλωνας, Ποσειδώνας
	κύρια (αγίων)	Σίμωνας, Σπυρίδωνας, Αγάθωνας κ.ά.	Παντελεήμονας
	κύρια (αθηναίων)	Πλάτωνας, Αίμωνας, Δάμωνας κ.ά.	(μη αθηναίοι) Αγαμέμνονας, Φιλήμονας, Ιάσονας
	βουνών	Άθωνας, Πάρνωνας κ.ά.
	ποταμών	Λάδωνας κ.ά.	Αλιάκμονας
	εθνικά	Ιάπωνας, Ίωνας, Λάκωνας κ.ά.
-ώναςπαροξύτονα	κοινά	αγώνας, απατεώνας κ.ά.	κανόνας, ηγεμόνας, αλαζόνας, συνδαιτυμόνας
	περιεκτικά	αμπελώνας, πορτοκαλεώνας κ.ά.
	τοπωνύμια	Μαραθώνας, Πλαταμώνας κ.ά.	Μακεδόνας, Στρυμόνας
-ωμός	από ρ. σε -ώνω	λυτρωμός, σκοτωμός,	ερχομός (από το ρ. έρχομαι)
-ορας		αυτοκράτορας, ρήτορας, Νέστορας, δικτάτορας κ.ά.
-ότης		αγρότης, δημότης, τοξότης, πότης	δεσμώτης, θιασώτης, Ηπειρώτης
-τήρας		ανεμιστήρας, βραστήρας, νιπτήρας κ.ά.
-ητής	από ρ. σε -ώ	αθλητής, επιθεωρητής, διοικητής κ.ά.	ενισχυτής, επενδυτής, ιδρυτής, μηνυτής, λυτής, κριτής, (δεν παράγονται από ρ. σε -ώ)
-ισμός		πολιτισμός, υλισμός	δανεισμός, εγκλεισμός, εμπρησμός, χρησμός, κατακλυσμός
-ιστής	από ρ. σε -ίζω	λογιστής, αγωνιστής,	δανειστής, ληστής, εμπρηστής.
	από ουσ. σε -ισμός	ρεαλισμός > ρεαλιστής σοσιαλισμός > σοσιαλιστής κ.ά.
		τραγουδιστής, πολεμιστής
-ίτης	κοινά	γραφίτης, πολίτης, οπλίτης κ.ά.	αλήτης, διαβήτης, ιδιοκτήτης, πλοιοκτήτης, κομήτης, κυβερνήτης, μαγνήτης, πλανήτης, προφήτης, σφενδονήτης, ψωμοζήτης δύτης,  λύτης,  -μύτης, νεροχύτης, πρεσβύτης, θύτης
	εθνικά	Πολίτης, Θασίτης κ.ά.
-ιώτης	κοινά	επαρχιώτης, ιδιώτης,  στρατιώτης, ταξιδιώτης κ.ά.
	εθνικά	Σουλιώτης, Βολιώτης, Χιώτης
-ότης	κοινά	αγρότης, δεσπότης, δημότης, δότης, ιππότης, τοξότης, πότης, συνωμότης κ.ά.	θιασώτης, Ηπειρώτης
-ωτής	από ρ. σε -ώνω	διορθωτής, πιστωτής, οργανωτής	θιασώτης, Ηπειρώτης

Ασκήσεις

Άσκηση ορθογραφίας των αρσενικών ουσιαστικών σε -ονας/ωνας *

Άσκηση ορθογραφίας των αρσενικών ουσιαστικών σε ώνας/όνας *

Άσκηση ορθογραφίας των αρσενικών ουσιαστικών σε -ητής/-ιστής *

Άσκηση ορθογραφίας των αρσενικών ουσιαστικών σε -ίτης *

Άσκηση ορθογραφίας των αρσενικών ουσιαστικών σε -ιότης / ότης *

Ορθογραφία των θηλυκών

ουσιαστικά σε	κατηγορία	παραδείγματα	Εξαιρούνται τα:
-αίαπαροξύτονα	κοινά	αυλαία, κεραία, τροχαία, νεολαία, κ.ά.	θέα, ιδέα, παρέα, νέα
	τοπωνύμια		Ζέα, Κέα, Νεμέα, Τεγέα, Καπνικαρέα
-αιαπροπαροξύτονα		Φώκαια, Ποτίδαια, Νίκαια
-αινα	κοινά	λύκαινα, δράκαινα, φάλαινα κ.ά.
	ανδρωνυμικά	Γιώργαινα, Μαυρομιχάλαινα κ.ά.
-ιά οξύτονα	κοινά	ελιά, μιλιά, ξενιτιά, γειτονιά κ.ά.	γιατρειά, δουλειά, σοδειά κ.ά. (από ρ. σε εύω)
-ία παροξύτονα	κοινά	αδικία, αεροπορία, αργία, φιλία κ.ά.	λατρεία, πορεία, νηστεία κ.ά. (από ρ. σε -εύω) ευθεία, οξεία, ταχεία κ.ά. (από επίθ. σε -υς)και τα: βλακεία, γραμματεία, επαιτεία, εταιρεία, εφεδρεία, εφηβεία, θεία, πειρατεία, πελατεία, υγεία
	τοπωνύμια	Αγγλία, Ιταλία, Ινδία κ.ά.	Ηλεία, Σητεία, Τροία
	κύρια	Ελευθερία, Διονυσία κ.ά.	Βασιλεία
	επιστήμες	Φιλοσοφία, Ιστορία κ.ά.	Χημεία
-ια καταχρηστικός δίφθογγος	κοινά	αρρώστια, ζήλια, φτήνια κ.ά.	φτώχεια
-εια προπαροξύτονα	κοινά (σχεδόν όλα)	βοήθεια, διάρκεια, ενέργεια αλήθεια, ασθένεια κ.ά.	άγνοια, διχόνοια, έννοια, κ.ά. (β' συνθ. νους) παλίρροια, απόρροια (β' συνθ. ρους) Εύβοια (β' συνθ. βους)
	κύρια	Γαλάτεια, Θάλεια, Φιλαδέλφεια, Ψυτάλλεια κ.ά.	Ερέτρια
-εία παροξύτονα	κοινά	ερμηνεία, θεραπεία, πορεία (από ρ. σε -εύω) και υγεία κ.ά.	ηγεμονία, κηδεμονία, προεδρία, δυσκολία, αμνηστία, ζήλια, ξενιτιά, περηφάνια
		αμβλεία, ευθεία, ταχεία κ.ά. (από επιθ. σε -υς)	βαριά, βαθιά, παχιά, πλατιά, τραχιά, φαρδιά (με καταχρηστική δίφθογγο στη λήγουσα)
-έλα		κοπέλα, φουστανέλα	απέλλα, βδέλλα, θύελλα, δικέλλα, καραβέλλα
-ήθρα		κολυμπήθρα, τσουλήθρα
-ίδα	κοινά	ασπίδα, πατρίδα κ.ά.	καρύδα, σημύδα, χλαμύδα
-ίλα	κοινά	καπνίλα, χωματίλα κ.ά.
-ίνα	κοινά, κύρια	καρδερίνα, Κατερίνα κ.ά.	λειχήνα, σειρήνα, σπλήνα
-ισσα	κοινά, κύρια	γειτόνισσα, Σαμιώτισσα κ.ά.	Λάρισα, σάρισα, γόησα, κόμησα
-ιση	από ρ. σε -ίζω	διαφήμιση, διαχείριση κ.ά.
-ηση	από ρ. σε -ώ	ερώτηση, συζήτηση
-υση	από ρ. σε -ύω/ύνω	δύση, διάλυση, ίδρυση
-ίτσα	υποκοριστικά	κουκλίτσα, κοπελίτσα	θείτσα
-όνα	κοινά, κύρια	αμαζόνα, εικόνα, σταγόνα κ.ά.	λεγεώνα, χελώνα, κρυψώνα, κορώνα, κοτρώνα, λεχώνα, σπιταρώνα  από αρχαία τοπωνύμια σε -ών, π.χ. Βαβυλώνα, Σιδώνα
-όση	κοινά	δόση, έκδοση, πρόποση
-τρια	κοινά	εργάτρια, μαθήτρια κ.ά.
-ότητα	κοινά	θερμότητα, ποιότητα κ.ά.
-ύτητα	κοινά	ευθύτητα, ταχύτητα κ.ά.
-οσύνη	κοινά	δικαιοσύνη, ευγνωμοσύνη κ.ά.
-υνση	κοινά	διεύθυνση, μόλυνση, πάχυνση κ.ά.
-ωνία	κοινά, κύρια	αγωνία, Λακωνία, Ιαπωνία	Μακεδονία, Παφλαγονία
-ωνιά	κοινά, κύρια	παγωνιά, κλειδωνιά	πετονιά, λεμονιά, πεπονιά, γειτονιά κ.ά.
-ωση	από ρ. σε -ώνω	ζύμωση, ακύρωση
-ωτή	κοινά	καλαμωτή, φτερωτή

Ασκήσεις

Άσκηση ορθογραφίας των θηλυκών ουσιαστικών σε αία / έα *

Άσκηση ορθογραφίας των θηλυκών ουσιαστικών σε ιά / ειά *

Άσκηση ορθογραφίας των θηλυκών ουσιαστικών σε ία / εία *

Άσκηση ορθογραφίας των θηλυκών ουσιαστικών σε-ια, -εια, -οια (προπαροξύτονα) *

Άσκηση ορθογραφίας των θηλυκών ουσιαστικών σε -ία, -εία (παροξύτονα) *

Ορθογραφία ουδετέρων

ουσιαστικά σε	παραδείγματα	Εξαιρούνται τα:
-ι	κλειδί, παιδί, πουλί κ.ά.	βράδυ, δάκρυ, δίχτυ, δόρυ, στάχυ, οξύ
-άδικο	όσα δηλώνουν τόπο: γαλατάδικο, ραφτάδικο, σιδεράδικο
-είο παροξύτονα	όσα δηλώνουν τόπο: γραφείο, κουρείο, σφαγείο κ.ά.	βιβλίο, βυτίο, δελτίο, δισκίο, θηρίο, θρανίο, τοπίο, πτυχίο, πεδίο με καταχρηστικό δίφθογγο: γέλιο, κουράγιο, μουράγιο και τα: κρύο, πλοίο
-ειοπροπαροξύτονα	όσα παράγονται από κύρια ονόματα: Αχίλλειο, Φιλίππειο, Ηρώδειο
-ιοπροπαροξύτονα	ακόντιο, δηλητήριο, εμπόριο, εστιατόριο, μετάλλιο, σχόλιο, φυλάκιο κ.ά.	βασίλειο, δάνειο, επίνειο, ηφαίστειο, κώνειο,  κηρύκειο, λύκειο με β' συνθ. τη λ. γη: υπόγειο, ισόγειο, ανώγειο, περίγειο, απόγειο όσα παράγονται από ονόματα: Αρσάκειο, Ζάππειο, Πυθαγόρειο, Ηράκλειο
-ήμαπαροξύτονα	μηχάνημα, τηλεγράφημα, επιφώνημα κ.ά	ίδρυμα, κατάλυμα, μήνυμα, έλλειμμα
-ητόοξύτονα	κυνηγητό, παραμιλητό
-ριόοξύτονα	καμπαναριό, νοικοκυριό, πλυσταριό, χωριό κ.ά.
-τήριοπαροξύτονα	γυμναστήριο, δικαστήριο, κοιμητήριο, κομμωτήριο, φροντιστήριο κ.ά.	μαρτύριο
-ίδιπαροξύτονα	γίδι, βαρίδι, πιστολίδι, στολίδι, ταξίδι κ.ά.	Παλαμήδι αντικλείδι, στρείδι καρύδι, κρεμμύδι, φρύδι
-ίκιπαροξύτονα	βερνίκι, μανίκι, φυστίκι κ.ά	σκουλήκι
-όνιπαροξύτονα	κανόνι, πεπόνι, παγόνι, τιμόνι κ.ά.	αλώνι, καψώνι, κοτρώνι, κυδώνι, κωθώνι, παγώνι, παραγώνι, τελώνι
-τήρι παροξύτονα	θυμιατήρι, ξυπνητήρι, πατητήρι, ποτήρι, τρυπητήρι, χτυπητήρι κ.ά.	χατίρι με β' συνθ. τη λ. τυρί: γαλοτύρι, ψωμοτύρι κ.ά.
-ώμα, -ωμα	χρώμα, στρώμα, πάτωμα	όνομα, κόμμα, στόμα, επίδομα

Ασκήσεις

Άσκηση ορθογραφίας των ουδέτερων ουσιαστικών σε -ι, -υ *

Άσκηση ορθογραφίας των ουδέτερων ουσιαστικών σε -ίο, -ύο, -είο, -οίο *

Άσκηση ορθογραφίας των ουδέτερων ουσιαστικών σε -ιο, -ειο (προπαροξύτονα) *

Άσκηση ορθογραφίας των ουδέτερων ουσιαστικών σε -ίδι, -ύδι, -είδι *

Άσκηση ορθογραφίας των ουδέτερων ουσιαστικών σε -όνι, ώνι και -τήρι, -τύρι *

Βιβλιογραφία

	Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011
	Νεοελληνική Γραμματική, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941
	Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999
	Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Χρ. Κλαίρης - Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005
	Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα
	Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό, Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989
	Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1996, κα' έκδοση
	Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006
	Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006
	Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006

 Πηγη