 |
| ΠΗΓΗ |
Τι είναι η ΓΣΘ;
Η ΓΣΘ είναι μια ομιλητική θεραπεία. Η ομιλητική θεραπεία είναι γνωστή και ως ψυχοθεραπεία. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα στην ιστοσελίδα μας, με πληροφορίες σχετικά μετην ψυχοθεραπεία και τις ψυχολογικές θεραπείες.
Η ΓΣΘ βοηθά στην εκμάθηση πιο χρήσιμων τρόπων σκέψης και αντίδρασης σε καταστάσεις της καθημερινότητας. Αλλάζει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς σας και μπορεί να βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα.
Σε αντίθεση με κάποιες άλλες ομιλητικές θεραπείες, η ΓΣΘ εστιάζει πιο πολύ στα τρέχοντα προβλήματά σας και όχι τόσο σε προηγούμενες εμπειρίες σας. Στόχος της είναι να βελτιώσετε τον τρόπο σκέψης σας, μαθαίνοντας να εντοπίζετε τη σύνδεση ανάμεσα στις σκέψεις, στις πράξεις και στα συναισθήματά σας.
Κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ, συνεργάζεστε με
τον/την θεραπευτή/ριά σας για να βρείτε νέους τρόπους αντιμετώπισης των
προβλημάτων σας και να θέσετε στόχους σχετικά με ό,τι θέλετε να
αλλάξετε. Εάν επιτύχει η ΓΣΘ, μπορεί να βοηθήσει να αποκτήσετε
περισσότερο έλεγχο της ζωής σας.
Ποιον μπορεί να βοηθήσει η ΓΣΘ;
Έχει αποδειχτεί ότι η ΓΣΘ μπορεί να βοηθήσει με πολλά διαφορετικά ψυχικά νοσήματα. Στα οποία, συμπεριλαμβάνονται:
- η κατάθλιψη
- το άγχος, ο πανικός και οι φοβίες – συμπεριλαμβανομένης της αγοραφοβίας (φόβος ότι βρισκόμαστε σε καταστάσεις από τις οποίες δεν μπορούμε να ξεφύγουμε ή να ζητήσουμε βοήθεια), το κοινωνικό άγχος (φόβος κοινωνικών καταστάσεων) και η αρρωστοφοβία (φόβος ότι είμαστε άρρωστοι ή ότι μπορεί να αρρωστήσουμε)
- οι διαταραχές πρόσληψης τροφής
- η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)
- η διαταραχή μετατραυματικού στρες(ΔΜΤΣ)
- η διπολική διαταραχή και
- η ψύχωση (συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας).
Η ΓΣΘ μπορεί να βοηθήσει και με άλλα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων:
- δυσκολίες στον ύπνο
- άγχος
- θυμό
- χαμηλή αυτοεκτίμηση και
- προβλήματα σωματικής υγείας, όπως πόνος και υπερβολική κόπωση.
Η ΓΣΘ μπορεί να έχει αποτέλεσμα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.
Μπορείτε να λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή για την ψυχική υγεία, ταυτόχρονα με τη ΓΣΘ. Αυτό εξαρτάται από το πρόβλημα, τι προτείνει ο/η ιατρός σας και είναι θέμα προσωπικής επιλογής.
Εάν έχετε προβλήματα εξάρτησης από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, συνιστάται να λάβετε βοήθεια για αυτά τα προβλήματα, πριν ξεκινήσετε τη ΓΣΘ για κάποιο άλλο πρόβλημα. Αυτό προτείνεται, γιατί εάν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ή ναρκωτικών, μπορεί να είναι δύσκολο να θυμάστε κάποιους πιο ωφέλιμους τρόπους διαχείρισης της ψυχικής σας υγείας.
Η ΓΣΘ έχει αποδειχτεί ότι είναι αποτελεσματική για τους/τις ασθενείς με σοβαρά προβλήματα μνήμης, συμπεριλαμβανομένης της άνοιας. Η εκμάθηση καινούργιων δεξιοτήτων αποτελεί σημαντικό μέρος της ΓΣΘ και αυτό μπορεί να αποδειχτεί δύσκολο, εάν δεν μπορείτε να θυμηθείτε ή να εξασκηθείτε σε νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας.
Πώς λειτουργεί η ΓΣΘ;
Το «Γ» σημαίνει «Γνωστική» (τι σκέφτεστε) – Στη ΓΣΘ μαθαίνετε να παρατηρείτε πότε σκέφτεστε αρνητικά. Θα μάθετε να αμφισβητείτε τις αρνητικές ή επιβλαβείς σκέψεις, για παράδειγμα:
- «Είμαι άχρηστος/η» ή
- «Όλα θα πάνε χάλια».
Αντίθετα, εργάζεσθε για να αναπτύξετε πιο χρήσιμες, ρεαλιστικές σκέψεις, για παράδειγμα:
- «Πώς αποδεικνύεται ότι αυτό ισχύει;»
- «Ποιος είναι ένας άλλος τρόπος να το σκεφτούμε αυτό;» ή
- «Τι συμβουλή θα έδινα σε έναν/μια φίλο/φίλη μου που βρίσκεται στην κατάστασή μου;»
Το «Σ» σημαίνει «Συμπεριφορική» (τι κάνετε) – Η συμπεριφορά σας είναι τι κάνετε και πώς συμπεριφέρεστε. Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε καταστάσεις που αποφεύγατε ή να νικήσετε τους φόβους σας. Κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ, μπορείτε να κρατάτε ημερολόγιο καθημερινά, με τις δραστηριότητές σας και να θέτετε στόχους, να δοκιμάζετε να κάνετε πράγματα που φοβάστε. Η καταγραφή των στόχων και των ενεργειών σας, μπορεί να σας δώσει μια αίσθηση ικανοποίησης και να σας βοηθήσει να παρατηρήσετε την πρόοδό σας.
Το «Θ» σημαίνει «Θεραπεία» (τι μαθαίνετε) – Μέσω της ΓΣΘ μαθαίνετε καινούργιες δεξιότητες, τις οποίες μπορείτε μετά να εξασκήσετε ως «εργασία για το σπίτι». Αφού ολοκληρώσετε τη ΓΣΘ, μπορείτε να συνεχίσετε να εφαρμόζετε αυτές τις δεξιότητες, οι οποίες σας παρέχουν τα εργαλεία για να παραμείνετε υγιείς στο μέλλον.
Η ΓΣΘ πιο λεπτομερώς
Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να βγάλετε νόημα με δυσβάσταχτα προβλήματα, διαχωρίζοντάς τα σε μικρότερα κομμάτια. Με αυτόν τον τρόπο είναι ευκολότερο να δείτε πώς συνδέονται μεταξύ τους και ποια η επίδρασή τους σε εσάς. Τα κομμάτια αυτά είναι τα εξής:
- Μια κατάσταση – για παράδειγμα, μια δραστηριότητα ή κάτι που σας συμβαίνει και σας φαίνεται δύσκολο
Από αυτήν την κατάσταση, μπορεί να επακολουθήσουν:
- Σκέψεις
- Συναισθήματα
- Σωματικά συμπτώματα
- Πράξεις
Το διάγραμμα καταδεικνύει πώς ο τρόπος σκέψης μας και η αντίδρασή μας σε καταστάσεις, μπορούν να επιδράσουν στη συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας:
Ακολουθεί ένα παράδειγμα για το πώς ο τρόπος σκέψης σας σε μια κατάσταση μπορεί να έχει αντίκτυπο στα συναισθήματά σας, στη διάθεση και στις πράξεις σας.
Παράδειγμα:
Η κατάσταση
Είχατε μια άσχημη ημέρα και αισθάνεστε κουρασμένοι/ες, οπότε πηγαίνετε για ψώνια. Καθώς περπατάτε στο δρόμο, κάποιος/α που γνωρίζετε περνάει δίπλα σας και φαίνεται ότι σας αγνοεί. Μπορείτε να αντιδράσετε σε αυτήν την κατάσταση με ωφέλιμες ή επιβλαβείς σκέψεις. Ανάλογα με την αντίδρασή σας, τα παρακάτω μπορούν να συμβούν:
| Επιβλαβείς | Ωφέλιμες | |
| Σκέψεις: | Με αγνόησαν - δεν με συμπαθούν | Δείχνουν προβληματισμένοι/ες - Αναρωτιέμαι, μήπως τους συμβαίνει κάτι άσχημο; |
| Ψυχικά συμπτώματα: | Αισθάνεστε πεσμένοι/ες, θλιμμένοι/ες και μη αποδεκτοί/ές | Ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, θετική διάθεση |
| Σωματικά συμπτώματα: | Κράμπες στο στομάχι, χαμηλή ενέργεια, αίσθηση ότι είστε άρρωστοι/ες | Κανένα σύμπτωμα - αισθάνεστε ευχάριστα |
| Πράξεις: | Πηγαίνετε στο σπίτι και τους αποφεύγετε | Επικοινωνείτε μαζί τους, ώστε να βεβαιωθείτε ότι είναι καλά |
Σε αυτό το παράδειγμα, η ίδια κατάσταση οδήγησε σε δύο διαφορετικά αποτελέσματα.
Όταν αισθανόμαστε λυπημένοι/ες ή στενοχωρημένοι/ες ενδέχεται να ερμηνεύσουμε τα πράγματα με ακραίους και μη ωφέλιμους τρόπους.
Η ΓΣΘ σάς βοηθά να καταλάβετε τους τρόπους με τους οποίους τα συναισθήματα και οι πράξεις σας συνεργάζονται. Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε:
- να εγκαταλείπετε τις μη ωφέλιμες συνήθειες σκέψης (να βγάζετε συμπεράσματα)
- να εγκαταλείπετε συμπεριφορές που δεν σας βοηθούν (να αποφεύγετε καταστάσεις)
- να υιοθετείτε χρήσιμες συνήθειες σκέψης (να διαβλέπετε την πιθανότητα ότι κάτι θετικό μπορεί να συμβεί) και
- να υιοθετείτε χρήσιμες πρακτικές/συμπεριφορές (σε αυτό το παράδειγμα, προσπαθώντας να επικοινωνήσετε με έναν φίλο).
Πόσο διάστημα πρέπει να κάνω ΓΣΘ;
Η αγωγή της ΓΣΘ μπορεί να διαρκέσει από 6 εβδομάδες μέχρι 6 μήνες. Εξαρτάται από το πρόβλημα και αν έχει αποτέλεσμα η ΓΣΘ σε εσάς.
Συνήθως θα κάνετε από 6 έως 20 συνεδρίες, με έναν/μια θεραπευτή/ρια. Οι συνεδρίες θα πραγματοποιούνται εβδομαδιαία ή ανά δεκαπενθήμερο. Η κάθε συνεδρία συνήθως διαρκεί από 30 έως 60 λεπτά.
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ;
Στις πρώτες 2-4 συνεδρίες, ο/η θεραπευτής/ρια θα ελέγξει ότι μπορείτε να κάνετε αυτό το είδος θεραπείας και ότι αισθάνεστε άνετα με την θεραπεία. Η ΓΣΘ δεν επικεντρώνεται στο παρελθόν, ωστόσο ο/η θεραπευτής/ρια θα χρειαστεί να κάνει κάποιες ερωτήσεις σχετικά με τη ζωή και το παρελθόν σας. Κάποιες φορές, είναι σημαντικό να μιλάμε για το παρελθόν, για να καταλάβουμε την επίδρασή του σε εσάς τώρα.
Σε κάθε συνεδρία, εσείς και ο/η θεραπευτής/ριά σας θα ξεκινάτε συμφωνώντας τι θα συζητήσετε τη συγκεκριμένη ημέρα. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει την πρόοδό σας από την τελευταία συνεδρία, την ανάλυση των «εργασιών για το σπίτι» και την καθοδήγησή σας για οποιαδήποτε προβλήματα αντιμετωπίσατε.
Στο τέλος της αγωγής της ΓΣΘ, θα δημιουργήσετε ένα προσωπικό πρόγραμμα για το «πώς θα παραμείνετε υγιείς». Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει τις δεξιότητες που μάθατε και πώς μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε για να αντιμετωπίσετε δυσκολίες στο μέλλον. Θα σας ενθαρρύνει να συνεχίσετε να εφαρμόζετε αυτές τις δεξιότητες και μετά από την ολοκλήρωση της ΓΣΘ.
Πάνω σε τι θα πρέπει να εργαστώ στη ΓΣΘ;
Στη ΓΣΘ θα συνεργαστείτε με τον/την θεραπευτή/ριά σας, για να διαχωρίσετε το πρόβλημά σας σε ξεχωριστά κομμάτια, όπως στο προηγούμενο παράδειγμα. Μαζί του/της θα εξετάσετε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές σας, για να καταλάβετε:
- εάν είναι μη ρεαλιστικά ή επιβλαβή
- πώς επηρεάζουν το ένα το άλλο και εσάς.
Θα σας ζητηθεί να συμπληρώσετε κάποια ερωτηματολόγια ή φύλλα προόδου, κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ο/Η θεραπευτής/ριά σας ενδέχεται να σας ζητήσει να κρατάτε ημερολόγιο. Αυτό θα σας δώσει τη δυνατότητα να καταγράψετε πώς σκέφτεστε, πώς αισθάνεστε και πώς ενεργείτε σε διαφορετικές καταστάσεις από την μία μέρα στην άλλη. Στη συνέχεια, ο/η θεραπευτής/ριά σας θα σας βοηθήσει να βρείτε τρόπους να αλλάξετε τις σκέψεις που σας αναστατώνουν και τις επιβλαβείς συμπεριφορές σας.
Τί είδους «εργασία για το σπίτι» θα πρέπει να κάνω;
Η ΓΣΘ είναι πιο αποτελεσματική εάν εφαρμόσετε αυτές τις αλλαγές. Ο/Η θεραπευτής/ριά σας θα σας προτείνει τακτικά «εργασία για το σπίτι». Αυτό θα συμπεριλαμβάνει την εφαρμογή νέων δεξιοτήτων στην καθημερινότητά σας. Ενδέχεται να αρχίσετε να εξασκείστε:
- Να αμφισβητείτε σκέψεις – Όπως το να είστε αυτοκριτικοί/ές, αγνοώντας τα θετικά ή παίρνοντας τα πράγματα προσωπικά. Θα μάθετε να αλλάζετε το επιβλαβές μοτίβο σκέψης σας και να αναπτύσσετε πιο ωφέλιμες και ρεαλιστικές σκέψεις.
- Να αμφισβητείτε πράξεις – Αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται να κάνετε κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα, αλλά μακροπρόθεσμα θα σας κάνει να αισθανθείτε χειρότερα. Για παράδειγμα, αποφεύγοντας μια κατάσταση, τσεκάροντας πράγματα ξανά και ξανά ή ζητώντας επανειλημμένως επιβεβαίωση. Αντίθετα, θα μάθετε να κάνετε πράγματα που είναι πιο επωφελή για εσάς.
- Να ελέγχετε τις πεποιθήσεις σας – Να ελέγχετε τα πράγματα που πιστεύετε για να μάθετε εάν ισχύουν ή όχι. Για παράδειγμα, εάν είστε πολύ κουρασμένοι/ες και «πεσμένοι/ες» μπορεί να φοβάστε ότι πηγαίνοντας μια βόλτα για 20 λεπτά κάθε ημέρα θα σας κάνει να αισθανθείτε χειρότερα. Συμφωνείτε να το δοκιμάσετε για μία εβδομάδα. Κρατήστε γραπτό αρχείο και τσεκάρετε εάν η πρόβλεψή σας ήταν σωστή.
Μπορείτε επίσης, να χρησιμοποιήσετε την επίλυση προβλημάτων για πρακτικά ή πραγματικά προβλήματα, όπως τα χρέη.
Η «εργασία για το σπίτι» είναι σημαντική, γιατί η ΓΣΘ στοχεύει να σας φτάσει σε ένα σημείο, όπου θα μπορείτε «να τα καταφέρετε μόνοι/ες σας» και να εξελίσσετε τους δικούς σας τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας.
Πόσο αποτελεσματική είναι η ΓΣΘ;
Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Αριστείας στην περίθαλψη [National Institute for Health and Care Excellence (NICE)]προτείνει τη ΓΣΘ, ως την πρώτη επιλογή για μια σειρά νοσημάτων.
Άγχος και κατάθλιψη - Η ΓΣΘ αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για