Email από μητέρα εννιάχρονου αγοριού με αυτισμό/Asperger:Σας γράφω για να μου δώσετε κάποιες συμβουλές. Έχω ένα γιο εννέα ετών.
Φοιτά σε κανονικό σχολείο. Πηγαίνει εδώ και έξι χρόνια σε ινστιτούτο και
παρακολουθείται από ειδικούς. Εδώ και ένα χρόνο παρακολουθείται μόνο
από ειδική παιδαγωγό-ψυχολόγο. Το πρόβλημα είναι η συμπεριφορά και η
κοινωνικότητα του. Όταν τον κοροϊδεύουν οι συμμαθητές του τους επιτίθεται
ή τους βρίζει.
Ο δάσκαλος κι εγώ προσπαθούμε με το διάλογο να τον ηρεμήσουμε. Κάποιες
φορές λέει και ψέματα. Είναι πολύ «αγαθός» και ό,τι του λένε οι
συμμαθητές του το πιστεύει. Προσπαθώ να τον «ξυπνήσω», αλλά ώρες-ώρες
δεν ξέρω τι να κάνω και γι’ αυτό είμαι πολύ υπερπροστατευτική μαζί του.
Είναι και μοναχοπαίδι. Παίζει ρόλο κι αυτό.
Θέλω τη γνώμη σας και να μου πείτε τι άλλο μπορώ να κάνω γι’ αυτό το παιδί.
Είναι πολύ ευαίσθητος. Στεναχωριέται και καταλαβαίνει τα λάθη του.
Σας ευχαριστώ που επικοινωνούμε.
Κι εμείς χαιρόμαστε, που μας γράφετε τις ερωτήσεις σας και μας δίνετε την ευκαιρία να
σας απαντήσουμε και να βοηθήσουμε το γιο σας.
Αυτά που μας γράφετε είναι 100% η κοινή, αν θέλετε «νορμάλ», συμπεριφορά κάποιου
με αυτισμό, υψηλής λειτουργικότητας αυτισμό(ΥΛΑ) ή σύνδρομο Asperger (ΣΑ). Σαν
άτομα με αυτισμό(ΥΛΑ) ή (ΣΑ) κατανοούμε απόλυτα την κατάσταση και από την
πλευρά σας, αλλά και από την πλευρά του παιδιού σας.
Θέλουμε να σας βοηθήσουμε, αλλά πρέπει να καταλάβετε ότι το μυαλό ενός αυτιστικού
δουλεύει(κατανοεί, βλέπει, επεξεργάζεται) τον κόσμο και όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας
με διαφορετικό τρόπο. Άμα είσαστε έτοιμη να μπείτε στον «κόσμο» ενός αυτιστικού
μυαλού, έστω κι αν μερικά από αυτά που θα σας πούμε σας είναι ακατανόητα, διότι το
δικό σας μυαλό(ως μη αυτιστικό) δουλεύει διαφορετικά και κατανοεί τον κόσμο
διαφορετικά, θα πρέπει να μας δώσετε κάποιο περιθώριο εμπιστοσύνης. Δε λέω να μας
εμπιστευτείτε τυφλά, αλλά να προσπαθήσετε να μπείτε μέσα στον τρόπο σκέψης των
αυτιστικών ώστε να καταλάβετε τον τρόπο σκέψης του παιδιού σας.
Μας γράφετε: “Το πρόβλημα είναι η συμπεριφορά του και η
κοινωνικότητά του. Όταν τον κοροϊδεύουν οι συμμαθητές του τους
επιτίθεται ή τους βρίζει. Ο δάσκαλος και εγώ προσπαθούμε με το
διάλογο να τον ηρεμήσουμε.”Nαι! Bingo!!! Αυτά τα δύο είναι τα κυρίως εμφανή προβλήματα του αυτισμού. Η
συμπεριφορά είναι επακόλουθο της κακής επικοινωνίας. Επειδή νιώθουμε ότι οι άλλοι
δε μας καταλαβαίνουν, συμβαίνει μέσα μας το εξής: αρχίζουμε να νιώθουμε καταπίεση,
διότι θέλουμε να κάνουμε γνωστές τις σκέψεις μας και τις ανάγκες μας, όπως βλέπουμε
γύρω μας να κάνουν κι οι άλλοι. Θέλουμε να πούμε τι μας χαροποιεί και τι μας πονάει,
αλλά δε βρίσκουμε το δρόμο να τα εξωτερικεύσουμε και να επικοινωνήσουμε.
Όταν γίνεται αυτό, μας πιάνει δυσφορία. Σαν ένα καζάνι που γεμίζει ατμό και όταν
παραγεμίσει τότε σκάει. Γίνεται μια έκρηξη, ένα ξέσπασμα. Στην περίπτωση αυτή
γίνεται μια έκρηξη θυμού, που έχει ως αποτέλεσμα τις βρισιές και την επιθετικότητα
ενάντια στους άλλους.
Όταν μας πιάνει τέτοια έκρηξη, είναι σα μια κρίση επιληψίας που παθαίνει ένας
επιληπτικός. Δε μπορούμε να την ελέγξουμε. Όταν το μυαλό μας έχει φτάσει στην
κατάσταση έκρηξης, παύει να λειτουργεί με τη λογική και δε μπορούμε πια να το
ελέγξουμε, διότι όταν φτάσει στο σημείο έκρηξης λειτουργεί με το συναίσθημα –το
συναίσθημα του θυμού, στη δεδομένη περίπτωση- και τα συναισθήματα το μυαλό του
αυτιστικού δε μπορεί να τα ελέγξει με τη λογική, να τα κουμαντάρει.
Όσο και να του μιλάτε εκείνη τη στιγμή, όσο και να θέλετε να αλλάξει τη συμπεριφορά
του, του ζητάτε να κάνει κάτι που είναι φύση αδύνατον για κάποιον με αυτισμό. Είναι
σα να σας ζητάω να γυρίσετε το κεφάλι σας 180 μοίρες και να κοιτάξετε πίσω σας!!!
Είναι αδύνατο. Έτσι αδύνατον είναι και για τον αυτιστικό σας γιο να κάνει αυτό που του
ζητάτε, να ηρεμήσει, έστω κι αν εσάς σας φαίνεται το πιο απλό πράγμα στον κόσμο.
Γι’ αυτό σας παρακάλεσα να έχετε ανοιχτό μυαλό για να κατανοήσετε τι συμβαίνει εδώ.
Το να προσπαθήσετε να τον ηρεμήσετε όταν συμβαίνει αυτό είναι λάθος. Όπως και με
έναν επιληπτικό, χρειάζεται εκείνη τη στιγμή να τον αφήσετε ήσυχο. Ναι, ήσυχο! Θα
απομακρύνετε τα άλλα παιδιά ώστε να μην ακούει τα σχόλιά τους, διότι άμα τα ακούει
θα τον εκνευρίζουν πιο πολύ. Εσείς θα πρέπει να μείνετε κοντά του, αλλά να μη του
μιλάτε και κυρίως μη τον κοιτάτε. Όσο τον κοιτάτε, τον διεγείρετε και ο εκνευρισμός θα
διαρκέσει πιο πολύ. Αν θέλετε γυρίστε του και την πλάτη ώστε να νιώσει ότι είστε κοντά
του και τον προστατεύετε. Αυτό χρειάζεται εκείνη τη στιγμή: μια αίσθηση, απόλυτη
αίσθηση ότι είναι προστατευμένος.
Εάν ξέρετε ένα τραγούδι που του αρέσει πολύ να το τραγουδάει και να το ακούει,
αρχίστε με πολύ χαμηλή φωνή σα να το ψιθυρίζετε, να το τραγουδάτε σα να μη
συμβαίνει τίποτα, σαν αυτό που του συμβαίνει εκείνη τη στιγμή, ο θυμός του, να είναι
κάτι συνηθισμένο και δε σας κάνει ούτε θυμό, ούτε κάποια άλλη αίσθηση. Τραγουδήστε
το τραγούδι πάλι και πάλι και πάλι σα να έχει κολλήσει ο δίσκος και κάθε φορά λίγο πιο
δυνατά, ώσπου τελικά να το λέτε με κανονική φωνή σαν αυτήν που μιλάτε.
Όταν ο γιος σας παθαίνει αυτές τις κρίσεις θυμού είναι πολύ ουσιαστικό να μη ντρέπεστε
που γίνεται αυτό. Ναι, είναι δύσκολο... Αλλά θα ντρεπόσασταν αν το παιδί σας ήταν
επιληπτικό και πάθαινε κρίσεις επιληψίας; Όχι! Έτσι δεν πρέπει να ντρέπεστε που το
παιδί σας παθαίνει κρίσεις αυτισμού και η επιθετικότητα και οι βρισιές είναι ο τρόπος
που βγαίνει αυτή η κρίση στην επιφάνεια. Το παιδί σας δε μπορεί να αλλάξει αυτή τη
συμπεριφορά όσο και να το θέλετε. Έχει αυτισμό και έτσι εμφανίζονται οι κρίσεις που
έχει. Τελεία και παύλα!Μας γράφετε: Κάποιες φορές λέει και ψέματα. Δε λέει ψέματα, παρ’ όλο που όταν τα λέει έτσι φαίνεται. Το μυαλό του αυτιστικού δε
σκέφτεται με λέξεις, αλλά με εικόνες. Όταν λέμε κάτι το βλέπουμε μέσα στο μυαλό μας
σαν μια εικόνα και με την ομιλία, τις λέξεις που χρησιμοποιούμε, περιγράφουμε την
εικόνα που βλέπουμε μέσα στο μυαλό μας. Όπως και εσείς και όλοι μας, καμιά φορά η
εικόνα που έχουμε σχηματίσει για κάτι δεν είναι ακριβής ή δεν είναι ολοκληρωμένη.
Όταν συμβαίνει αυτό με την εικόνα στο μυαλό ενός αυτιστικού, δημιουργεί πρόβλημα
διότι για να περιγράψουμε την εικόνα που θέλουμε να εκφράσουμε, πρέπει να τη
βλέπουμε σα μια ολοκληρωμένη εικόνα, αλλιώς η περιγραφή που θα κάνουμε θα είναι
προτάσεις, λέξεις, λόγια ακατάσχετα.
Για να ολοκληρώσουμε την εικόνα «γεμίζουμε» τα κομμάτια που μας λείπουν ... όπως
κάνουνε με τα αρχαία γλυπτά, όταν ενώνουν τα κομμάτια του μαρμάρου και βάζουν
γύψο εκεί που τα κομμάτια έχουν χαθεί. Αυτά τα κομμάτια του γύψου, όταν τα
περιγράφουμε φαίνονται σα ψέματα, διότι κατά κάποιο τρόπο είναι, αλλά δεν τα είπαμε
με την προδιάθεση να πούμε ψέματα, αλλά με την προδιάθεση να περιγράψουμε μια
ολοκληρωμένη εικόνα.
Μπορείτε να κατανοήσετε αυτή τη μικρή λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά μεταξύ
ενός ψέματος και μια «μη-αλήθειας»; Διότι κατά βάθος θέλουμε να πούμε την αλήθεια.
Αγαπάμε την αλήθεια όσο τίποτε άλλο, αλλά δε γνωρίζουμε όλη την αλήθεια, μας
λείπουν στοιχεία,κομμάτια από το πάζλ της αλήθειας και τα κομμάτια αυτά τα
συνθέτουμε μόνοι μας ώστε το πάζλ –η εικόνα– να είναι ολοκληρωμένη ώστε να
μπορέσουμε να την περιγράψουμε όταν την εξωτερικεύσουμε μέσω του λόγου και της
ομιλίας.
Αντί να τον μαλώνετε ή να θυμώνετε που λέει ψέματα, κάνετέ του ερωτήσεις. Και πέστε
του να σας απαντήσει μόνο αυτές που ξέρει τι να πει. Μερικές ερωτήσεις δε θα μπορεί να
τις απαντήσει, διότι είτε η ερώτηση είναι ασαφής για τον τρόπο σκέψης του αυτιστικού
του μυαλού, είτε δεν έχει όλη την αλήθεια σας δεδομένη. Θα απαντήσει όμως στις
ερωτήσεις , όπου ξέρει όλη την αλήθεια και σ’ αυτές μόνο. Γι’ αυτό αν δεν απαντά, μην
τον πιέζετε και μην τον μαλώνετε. Δώστε του την ευκαιρία να σας πει αυτά που ξέρει
σιγά-σιγά και με το μαλακό. Μέσα στο μυαλό κάνει πάρα πολύ μεγάλη προσπάθεια να
μεταφράσει τις εικόνες που βλέπει μέσα στη σκέψη του σε λέξεις και να τις εξωτερικεύσει
με το λόγο και την ομιλία...Μας γράφετε: Είναι πολύ «αγαθός» και ότι του λένε οι συμμαθητές
του το πιστεύει.Δεν είναι θέμα αγαθότητας. Απλώς δεν έχει την «ευχέρεια» στο λόγο, τον προφορικό
κυρίως, όπως οι μη αυτιστικοί. Όπως σας είπα το μυαλό μας σκέφτεται με εικόνες. Αυτό
σημαίνει ότι τις λέξεις και τον προφορικό λόγο τον παίρνουμε κατά γράμμα, δεν
καταλαβαίνουμε τις κρυμμένες πτυχές, τις έννοιες, την πλάκα, το πείραγμα, διότι το
μυαλό μας συγκεντρώνεται στην έννοια αυτή καθεαυτή των λέξεων και όχι των
ευρύτερων νοημάτων. Γι’ αυτό εκνευρίζεται με τους συμμαθητές του και τους βρίζει και
τους χτυπάει.
Διότι, ενώ ο ίδιος κάνει τεράστια προσπάθεια μέσα στο μυαλό του να κατανοήσει τι του
λένε, οι άλλοι τον περιγελάνε και τον κοροϊδεύουνε. Εδώ πρέπει ο δάσκαλος να πάρει
ενεργό μέρος και να παρέμβει όταν τα παιδιά το κάνουν αυτό σαν αστείο, έστω και αν ο
δάσκαλος νομίζει ότι είναι αγόρια και θα τα βρουν μεταξύ τους. Όχι, πρέπει να παρέμβει
και να εξηγήσει στα άλλα παιδιά γιατί ο γιος σας είναι σαν κάποιο που έχει γεννηθεί σε
άλλη χώρα και τα ελληνικά είναι μια ξένη γλώσσα για αυτόν: παρ’ όλο που έχει γεννηθεί
στην Ελλάδα, το μυαλό του πρέπει να μάθει τα Ελληνικά σαν το μυαλό ενός ξένου.
Αν ο δάσκαλος βαριέται, να του πείτε ότι αν είχε στην τάξη ένα παιδί σε αναπηρικό
καροτσάκι και τα άλλα αγόρια του παίρνανε το καρότσι και τον βάζανε να το φτάσει
μπουσουλώντας στο χώμα, δεν θα έμπαινε ο δάσκαλος στη μέση να πει στα αγόρια ότι
αυτό που κάνουν δεν είναι σωστό και γιατί δεν είναι σωστό;
Η «αναπηρία» του παιδιού σας δε φαίνεται, δεν είναι παράλυτα πόδια και ένα
καροτσάκι, αλλά είναι ένα μυαλό που σκέφτεται με εικόνες(λεξική/ γλωσσική
«παράλυση» αν θέλετε) και πρέπει παρ’ όλα αυτά να επικοινωνεί το άτομο μέσω των
λέξεων και με το λόγο. Σκεφτείτε τι αγώνα κάνει το παιδί σας. Πόση δουλειά κάνει το
μυαλό του να κατανοήσει το τι του λένε και τι να απαντήσει; Βοηθήστε το παιδί σας εκεί
που σας έχει ανάγκη, στα σημεία και μόνο που δεν τα καταφέρνει και χρειάζεται τη
συμπαράστασή σας.Μας γράφετε: “Ώρες ώρες δεν ξέρω τι να κάνω και γι’ αυτό είμαι πολύ
υπερπροστατευτική μαζί του”Είναι ήδη «ξύπνιος»!!!! Αυτό που χρειάζεται είναι κατανόηση για τις δυσκολίες που έχει
και ένα σωστό τρόπο να του δείξετε πώς να τις ξεπεράσει.
Κακώς, πολύ κακώς που τον υπερπροστατεύετε. Άμα τον «νταντεύετε», δε θα μάθει να
στέκεται στα δυο του πόδια, να γίνει ανεξάρτητος και να βασίζεται στον εαυτό του.
Χρειάζεται πολλή αγάπη, πολλή υπομονή από μέρους σας και πολλή κατανόηση για τις
δυσκολίες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Με την αγάπη σα βάση, και με λίγο
ζόρι, θα μπορέσει να αναπτύξει τις ικανότητές του, διότι μόνο μέσα από τις δυσκολίες
φαίνεται η δύναμη της ψυχής του ανθρώπου. Δεν είναι αργά. Θέλουμε να σας
βοηθήσουμε να τον βοηθήσετε!
Πηγή
