Επιλόχεια κατάθλιψη (Κατάθλιψη μετά τη γέννα)

ΠΗΓΗ

Τι είναι η Επιλόχεια Κατάθλιψη;

Το φαινόμενο της κατάθλιψης μετά τη γέννα ονομάζεται Επιλόχεια Κατάθλιψη. Μερικές φορές μπορεί να υπάρχει προφανής αιτία, συχνά όμως δεν υπάρχει καμία. Αυτή η κατάσταση μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οδυνηρή εφόσον περιμένατε με τόση ανυπομονησία το μωρό σας όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης. Μπορεί να νιώθετε ένοχη για τα συναισθήματά σας αυτά, ή ακόμα να νιώθετε ότι δεν μπορείτε να τα βγάλετε πέρα με το ρόλο σας ως μητέρα. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να διαρκέσει για εβδομάδες, ή ακόμα και μήνες. Τα άτομα με ήπια επιλόχεια κατάθλιψη μπορούν να βοηθηθούν λαμβάνοντας υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους τους. Άτομα με κατάθλιψη πιο βαριάς μορφής θα χρειαστούν επιπρόσθετη βοήθεια από τον ιατρό τους, την ιατρική επισκέπτρια, ή σε ορισμένες περιπτώσεις από ψυχολόγο ή ψυχίατρο.

Πόσο συνηθισμένο είναι το φαινόμενο της Επιλόχειας Κατάθλιψης;

Περίπου η 1 στις 10 γυναίκες έχει επιλόχεια κατάθλιψη μετά τη γέννα. Αν δε δοθεί θεραπευτική αγωγή μπορεί να κρατήσει για μήνες, ή ορισμένες φορές και περισσότερο.

Τι νιώθουν οι γυναίκες που υποφέρουν από Επιλόχεια Κατάθλιψη;

Κατάθλιψη

Νιώθετε «πεσμένη» και δυστυχισμένη τον περισσότερο καιρό. Μπορεί να νιώθετε χειρότερα συγκεκριμένες στιγμές της ημέρας, όπως το πρωί ή το βράδυ. Μερικές φορές έχετε καλές μέρες οι οποίες σας κάνουν να ελπίζετε ότι όλα τελείωσαν. Όταν όμως ακολουθούνται από «κακιές» μέρες, αυτό είναι πολύ απογοητευτικό. Μερικές φορές μπορεί να σας φαίνεται ότι δεν αξίζει να ζείτε.

Ευερεθιστότητα

Μπορεί να αρχίσετε να θυμώνετε εύκολα με άλλα παιδιά ή και με το δικό σας παιδί. Μπορεί ν’ αρχίσετε να γκρινιάζετε στο σύντροφό σας, ο οποίος δικαίως θα απορεί για το τι συμβαίνει.

Κόπωση

Όλες οι νέες μητέρες κουράζονται πολύ αλλά η κατάθλιψη μπορεί να σας κάνει να νιώθετε τόσο εξουθενωμένη ώστε να νιώθετε άρρωστη.

Αϋπνία

Όταν τελικά πέφτετε για ύπνο, δεν μπορείτε να κοιμηθείτε. Ξυπνάτε πολύ νωρίς το πρωί, ακόμα κι αν ο σύντροφός σας έχει ταΐσει το μωρό κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Απώλεια της όρεξης

Οι μητέρες που υποφέρουν από κατάθλιψη συνήθως δεν έχουν χρόνο να φάνε ούτε και τις ενδιαφέρει το φαγητό, οπότε μπορεί να νιώθετε ευέξαπτες και εξασθενημένες. Ωστόσο, αν αρχίσετε να τρώτε μόνο και μόνο για παρηγοριά μπορεί να έχετε ενοχές και να νιώσετε άσχημα επειδή θα έχετε παχύνει.

Απώλεια της ικανότητας ευχαρίστησης

Δεν νιώθετε ευχαρίστηση ούτε ενδιαφέρον για τίποτε. Αυτό μπορεί να ισχύει ιδιαίτερα για τη σεξουαλική επαφή. Μερικές γυναίκες δείχνουν ξανά ενδιαφέρον για τη σεξουαλική επαφή πριν από τις 6 εβδομάδες μετά τη γέννα, που γίνεται η πρώτη εξέταση, αλλά συνήθως τα άτομα με επιλόχεια κατάθλιψη δεν έχουν επιθυμία ή ενθουσιασμό. Ο σύντροφός σας μπορεί να αποζητά την ευχαρίστηση και τη διέγερση της σεξουαλικής επαφής αλλά εσείς όχι. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει περαιτέρω πρόβλημα στη σχέση σας. Υπάρχουν φυσικά πολλοί άλλοι λόγοι για να χάσετε το ενδιαφέρον σας για σεξ μετά τη γέννα: μπορεί να νιώθετε πόνο κατά τη σεξουαλική επαφή, να είστε πολύ κουρασμένη, ή απλώς να προσπαθείτε να προσαρμοστείτε στο ρόλο σας ως γονιός.

Νιώθετε ανίκανη να ανταπεξέλθετε

Η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να σας κάνει να νιώθετε ότι έχετε πολύ λίγο χρόνο, ότι δεν κάνετε τίποτα σωστά και ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα γι’αυτό. Είναι δύσκολο να μπείτε σε μια καινούρια ρουτίνα ώστε να μπορείτε να τα βγάλετε πέρα με το μωρό και όλα τα υπόλοιπα.

Ενοχές

Η κατάθλιψη αλλάζει τον τρόπο που σκέφτεστε κάνοντάς σας να βλέπετε τα πράγματα αρνητικά. Αυτό μπορεί να σας δημιουργήσει αισθήματα ενοχής και να σας κάνει να κατηγορείτε τον εαυτό σας και να νιώθετε ότι εσείς είστε υπεύθυνη για την αρρώστιά σας ή ότι δεν βοηθάτε την οικογένειά σας.

Άγχος

Μπορεί να νιώθετε ότι φοβάστε να μείνετε μόνη με το μωρό σας. Μπορεί να ανησυχείτε για το ότι μπορεί να φωνάξει, ή να πνιγεί, ή να πάθει κακό με κάποιον τρόπο. Αντί να νιώθετε δεμένη με το μωρό σας μπορεί να νιώθετε απόμακρη. Δεν μπορείτε να καταλάβετε τι νιώθει ή τι χρειάζεται το μωρό σας. 

Ακόμη κι αν έχετε δυνατά αισθήματα αγάπης για το μωρό σας, μπορεί να νιώθετε άγχος. Οι περισσότερες νέες μητέρες ανησυχούν για την υγεία του μωρού τους, αλλά η μητέρες που έχουν επιλόχεια κατάθλιψη καταβάλλονται από άγχος. Ανησυχείτε ότι μπορεί να χάσετε το μωρό σας λόγω μόλυνσης, αδέξιας μεταχείρισης, επειδή δεν αναπτύσσεται σωστά, ή λόγω του συνδρόμου του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου. Ανησυχείτε για το συνάχι ή για το αν έβαλε ή όχι βάρος το μωρό σας. Ανησυχείτε αν το μωρό σας κλαίει ή αν είναι πολύ ήσυχο (μήπως σταμάτησε ν’ αναπνέει;). Μερικές φορές μπορεί ν’ ανησυχείτε ακόμη και ότι μπορεί να βλάψετε το μωρό σας. Μπορεί να χρειάζεστε συνεχώς καθησύχαση από το σύντροφό σας, τον ιατρό σας, την ιατρική επισκέπτρια, την οικογένεια ή τους  γείτονές σας. 

Μπορεί ακόμα ν’ ανησυχείτε και για τη δική σας υγεία. Μπορεί να νιώθετε πανικό – ο σφυγμός σας «τρέχει» η καρδιά σας χτυπάει πολύ δυνατά και μπορεί να νιώθετε ότι πάσχετε από καρδιοπάθεια ή ότι θα πάθετε εγκεφαλικό. Η κούρασή σας μπορεί να σας κάνει ν’ αναρωτιέστε αν έχετε κάποια σοβαρή ασθένεια, ή αν θα ξαναποκτήσετε ποτέ ενέργεια.

Ακόμα και ο πιο ικανός άνθρωπος μπορεί να νιώσει φοβισμένος, ότι δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα με όλ’ αυτά, και ότι θέλει απελπισμένα να προσκολληθεί στον σύντροφό του.

Άλλα ψυχικά προβλήματα μετά τη γέννα

Μελαγχολία της λοχίας

Την τρίτη ή τέταρτη ημέρα μετά τη γέννα, περίπου οι μισές από τις νέες μητέρες νιώθουν έτοιμες να κλάψουν, «πεσμένες» και καθόλου σίγουρες για τον εαυτό τους. Αυτό είναι γνωστό ως «μελαγχολία της λοχίας» και περνάει μετά από μερικές ημέρες.

Επιλόχεια ψύχωση

Πρόκειται για μια σοβαρή πάθηση η οποία χρειάζεται επειγόν

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

Ψυχική ασθένεια μετά τον τοκετό

ΠΗΓΗ

 

Mental illness after childbirth

Εισαγωγή 

Οι ιατροί συνήθως προσδιορίζουν αυτή την ομάδα ασθενειών ως «επιλόχειες ψυχώσεις». Ο προσδιορισμός «επιλόχεια» αναφέρεται στις έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό και η «ψύχωση» σε μία σοβαρή ψυχική ασθένεια. Οπότε, «επιλόχεια ψύχωση» σημαίνει μία σοβαρή ψυχική ασθένεια, η οποία παρουσιάζεται σε μια γυναίκα αφού αυτή γεννήσει. Συχνά, αυτό προκαλεί έκπληξη, αφού δεν υπάρχει προφανής αιτία για να συμβεί ─ η εγκυμοσύνη δεν ήταν ανεπιθύμητη, ούτε υπήρξαν επιπλοκές, ούτε, συνήθως, το μωρό έχει κάποιο πρόβλημα. 

Η επιλόχεια ψύχωση είναι σπάνια και παρουσιάζεται μόνο μετά από κάθε 1 στις 500 γέννες. Είναι γνωστή εδώ και αιώνες - από την εποχή του Ιπποκράτη. Μία γυναίκα έχει περισσότερες πιθανότητες να υποφέρει από επιλόχεια ψύχωση εάν έχει παρουσιάσει ξανά τέτοιου είδους ασθένεια, ή αν κάποιος στην οικoγένειά της υπέφερε από ψυχική ασθένεια, αρκετά σοβαρή ώστε να χρειάστηκε ψυχιατρική θεραπεία. 

Η επιλόχεια ψύχωση θεωρούνταν παλιά ως μια ειδική ψυχική ασθένεια, διαφορετική από τις άλλες. Ωστόσο, σήμερα αναγνωρίζεται ως μανιοκατάθλιψη ή σχιζοφρένεια, με μια μικρή διαφοροποίηση λόγω της παρουσίας του μωρού.

Τρεις είναι οι κύριες ασθένειες που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Μανία 

Μία μητέρα η οποία πάσχει από μανία είναι γεμάτη ενέργεια και αυτοπεποίθηση, ακόμα κι αν πρόκειται για το πρώτο της μωρό. Δεν ξεκουράζεται, έχει την τάση να μένει ξύπνια όλη τη νύχτα και τρώει λίγο, παρόλο που είναι τόσο ενεργητική και ομιλητική. Έχει επίσης την τάση να παραμελεί το μωρό της επειδή νιώθει ότι έχει τόσα πολλά άλλα πράγματα να κάνει: ψώνια, σχέδια, ανακατάταξη του σπιτιού της και της ζωής της. Αν και είναι ως επί το πλείστον χαρούμενη και ευχάριστη, μπορεί να γίνει πολύ ευέξαπτη αν τα μη-ρεαλιστικά σχέδια και οι παρορμήσεις της ανατραπούν, πράγμα που είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι θα συμβεί.

Κατάθλιψη

Μία μητέρα με βαριά κατάθλιψη παρουσιάζει μια πολύ διαφορετική εικόνα. Είναι πολύ δυστυχισμένη, στα όρια της απελπισίας, έχει λίγη ενέργεια και δεν παίρνει πρωτοβουλίες, αλλά μπορεί να είναι ανήσυχη και νευρική.

Τα αισθήματα ενοχής, ότι είναι κακιά και ανάξια είναι συνηθισμένα, όπως και το αίσθημα ότι οι άλλοι σκέφτονται έτσι γι’ αυτήν. Τρώει πολύ λίγο και δεν κοιμάται καλά, έχει την τάση να ξυπνάει νωρίς το πρωί (συχνά γύρω στις 3 π.μ.) νιώθοντας πολύ άσχημα. Μπορεί επίσης να έχει τάσεις αυτοκτονίας, γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη. Σε σπάνιες περιπτώσεις, κάποιες μητέρες σκοτώνουν το παιδί τους και αυτοκτονούν. Ο νόμος για τη βρεφοκτονία αναγνωρίζει ότι εάν μια μητέρα σκοτώσει το παιδί της μέσα σε διάστημα ενός χρόνου και μιας μέρας μετά τη γέννα, μπορεί να πάσχει από ψυχική ασθένεια.

Σχιζοφρένεια

Η σχιζοφρένεια είναι μια κατάσταση όπου η μητέρα νιώθει ότι βρίσκεται μέσα σε όνειρο και οι σκέψεις και τα συναισθήματά της είναι μπερδεμένα. Μπορεί να πιστεύει πως ό,τι συμβαίνει γύρω της είναι με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο συνδεδεμένο με αυτήν.

Μπορεί να ακούει φωνές να της μιλάν για αυτήν και το μωρό της, και να πιστεύει ότι το μωρό της είναι παράξενο, ότι νεράιδες το αντικατέστησαν με το πραγματικό της μωρό, ή ότι είναι ο διάβολος, ή ακόμα και ένας νέος Μεσσίας. Μπορεί να νιώθει ότι την επηρεάζουν άλλοι, οι οποίοι μπορεί να θέλουν το καλό της ή το κακό της. Αυτό το μείγμα μπερδεμένων σκέψεων και παράξενων ιδεών μπορεί να δυσκολεύουν τους άλλους ανθρώπους να καταλάβουν τι λέει.

Μπορεί να παραμελεί το μωρό της, ή να κάνει περίεργα πράγματα με αυτό, ή ακόμα μπορεί να είναι υπερπροστατευτική, να το προστατεύει από ανθρώπους οι οποίοι πιστεύει ότι θέλουν να του κάνουν κακό.

Οι διαφορετικές αυτές μορφές ψυχικής ασθένειας μερικές φορές ενώνονται και γίνονται μία, ή αντικαθιστούν η μία την άλλη - η μανία μπορεί να ακολουθείται από κατάθλιψη, ή η σχιζοφρένεια μπορεί να έχει συμπτώματα μανίας ή κατάθλιψης.

Που οφείλεται αυτή την ασθένεια; 

Η επιλόχεια ψύχωση πιθανότατα οφείλεται στις τεράστιες ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν προς το τέλος της εγκυμοσύνης και στη γέννα.

Ο κίνδυνος εμφάνισης αυτής της ασθένειας είναι μεγαλύτερος καθώς η γυναίκα πλησιάζει προς τη γέννα - ειδικά κατά τις πρώτες ημέρες αφού γεννήσει. Ορισμένες γυναίκες φαίνεται ότι γεννιούνται με την τάση για να παρουσιάσουν επιλόχεια ψύχωση∙ άλλες μπορεί να είναι ευάλωτες λόγω προγενέστερων εμπειριών στη ζωή τους.

Μπορούν να βοηθηθούν τα άτομα που πάσχουν από αυτή την ασθένεια;

Η επιλόχεια ασθένεια αυτού του είδους είναι σοβαρή, αλλά αντιδρά καλά στην κατάλληλη θεραπεία και οι προοπτικές είναι πολύ καλές.

 Το πιο σημαντικό είναι να διαγνωσθεί όσο το δυνατό συντομότερα. Αυτό σημαίνει ότι οι μαιευτήρες, οι παθολόγοι, οι μαίες και οι ιατρικοί επισκέπτες θα πρέπει να είναι ενημερωμένοι για την επιλόχεια ψύχωση και για το πώς να αναγνωρίζουν τα προειδοποιητικά σημάδια όπως σοβαρή αϋπνία, υπερβολική εσωστρέφεια ή ανησυχία.

Όταν μία γυναίκα πρόκειται να γεννήσει, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν οι ιατροί της εάν αυτή ή κάποιο μέλος της οικογένειάς της έπασχαν από ψυχική ασθένεια στο παρελθόν. Εάν υπάρχει υποψία ότι μπορεί να παρουσιαστεί τέτοια νόσος, θα χρειαστεί να επέμβει ψυχίατρος.

Ποια είναι η θεραπεία;

 Ο ψυχίατρος μεριμνά για την ευημερία της μητέρας, του μωρού και της οικογένειάς της. Το πιθανότερο είναι ότι θα θέλει η μητέρα να λάβει θεραπεία σε νοσοκομείο. Σε μερικά μέρη του ηνωμένου Βασιλείου είναι εφικτή η θεραπεία στο σπίτι, εφόσον βέβαια οι μητέρα δεν είναι πολύ διαταραγμένη, δηλαδή με τάσεις αυτοκτονίας ή παραλογισμού.

Εφόσον αυτό είναι εφικτό, το μωρό θα εισαχθεί στο νοσοκομείο μαζί με τη μητέρα του, ώστε ο δεσμός μεταξύ τους να μη διακοπεί. Μπορεί να εισαχθούν σε ένα από τα λίγα νοσοκομεία της Βρετανίας που έχουν μονάδα για μητέρες και μωρά μαζί, ή αλλιώς, σε μια κανονική πτέρυγα νοσοκομείου με παιδικό σταθμό.

Η φαρμακευτική ή σωματική θεραπεία είναι απαραίτητη στην επιλόχεια ψύχωση. Είναι πολύ σημαντικό να χορηγηθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα θεραπεία, ώστε η σχέση μητέρας – μωρού να διακοπεί για όσο το δυνατό λιγότερο χρονικό διάστημα.

Τα αποτελέσματα των ψυχολογικών θεραπειών συνήθως δεν είναι εμφανή για αρκετές εβδομάδες, ή πιο συχνά μήνες, ενώ οι φαρμακευτικές και οι σωματικές θεραπείες δρουν μέσα σε μερικές ημέρες η εβδομάδες.

Τα συνήθη φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι τα αντικαταθλιπτικά και τα αντιψυχωτικά. Η μόνη σωματική θεραπεία είναι η ηλεκτροσπασμωδική θεραπεία (ECT), η οποία, αν και ακούγεται τρομακτική είναι πολύ αποτελεσματική για την κατάθλιψη βαριάς μορφής και μπορεί ν’ αποδειχθεί σωτήρια.

Δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν οι ορμόνες ως θεραπευτική αγωγή, αφού ακόμα δεν είναι γνωστό το πώς λειτουργούν οι ορμονικές αλλαγές. Ωστόσο, οι ορμόνες μπορεί να βοηθήσουν στο να αποτραπεί ένα δεύτερο επεισόδιο επιλόχειας ψύχωσης.

Ο θηλασμός αποτελεί ισχυρό δεσμό μεταξύ μητέρας και παιδιού, οπότε τα φάρμακα που διαχέονται στο μητρικό γάλα θα πρέπει να αποφεύγονται. Ευτυχώς, τα αντικαταθλιπτικά διαχέονται στο γάλα σε τόσο μικρές ποσότητες που δεν χρειάζεται να διακοπεί αυτός ο τρόπος ταΐσματος και η ηλεκτροσπασμοθεραπεία δεν εμποδίζει καθόλου σε αυτό.

Ωστόσο, το ανθρακικό λίθιο που αποτελεί την πιο αποτελεσματική θεραπεία για τη μανιοκατάθλιψη, όντως διαχέεται στο  μητρικό γάλα, οπότε, εάν χρειαστεί, θα πρέπει το μωρό να πίνει από μπιμπερό.  

Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι άλλοι;

Μία σοβαρή ψυχική ασθένεια όπως η επιλόχεια ψύχωση αποτελεί τεράστιο μειονέκτημα για μια νέα μητέρα. Είναι σημαντικό να έχει βοήθεια όταν κάνει πράγματα για το μωρό της όπως για παράδειγμα όταν το ταίζει, το πλένει, αλλάζει τις πάνες του, ή απλώς παίζει μαζί του.

Οι ψυχίατροι θα κάνουν το καλύτερο δυνατό για να βοηθήσουν τη σχέση μητέρας και μωρού, περιορίζοντας συγχρόνως τον κίνδυνο βίας ή αμέλειας.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

Αντιμετώπιση ενός τραυματικού γεγονότος

ΠΗΓΗ

 

Τι είναι ένα τραυματικό γεγονός;

Πολλοί άνθρωποι θα βιώσουν τραυματικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων στην Αγγλία αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Στα τραυματικά γεγονότα περιλαμβάνονται:

• Το να δούμε κάποιον να πεθαίνει ή να θεωρήσουμε ότι πρόκειται να πεθάνουμε εμείς οι ίδιοι
• το να τραυματιστούμε σοβαρά ή
• το να υποστούμε σεξουαλική βία.

Οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν σε τραυματικά γεγονότα με έναν από τους παρακάτω τρόπους:

• Απευθείας – κάτι που συνέβη σε αυτούς
• Ως αυτόπτες μάρτυρες – το είδαν να συμβαίνει σε κάποιον άλλον
• Μαθαίνοντας γι`αυτό – ανακάλυψαν ότι αυτό συνέβη σε κάποιο πολύ κοντινό τους πρόσωπο
• Λόγω επαναλαμβανόμενης έκθεσης – έχουν εκτεθεί οι ίδιοι επανειλημμένως σε τραυματικά γεγονότα ή έχουν εκτεθεί σε επαναλαμβανόμενα τραυματικά γεγονότα που επηρεάζουν άλλους ανθρώπους. Επίσης, ξέρουμε ότι κάποιοι άνθρωποι που εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα μέσω ηλεκτρονικών μέσων, τηλεόρασης, ταινιών ή εικόνων στη δουλειά μπορούν επίσης να βιώσουν προβλήματα ψυχικής υγείας.

Στα κοινά τραυματικά γεγονότα περιλαμβάνονται:

• Το να είμαστε μάρτυρες ενός βίαιου θανάτου
• Τα σοβαρά ατυχήματα, όπως ένα τροχαίο
• Η σωματική ή σεξουαλική επίθεση
• Τα σοβαρά προβλήματα υγείας ή η νοσηλεία στην εντατική
• Η γέννα με επιπλοκές
• Η διάγνωση μιας ασθένειας απειλητικής για τη ζωή μας
• Ο πόλεμος και οι συρράξεις
• Οι τρομοκρατικές επιθέσεις
• Οι φυσικές καταστροφές ή οι καταστροφές από ανθρώπινο χέρι, όπως το τσουνάμι ή οι πυρκαγιές

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ένας τεράστιος αριθμός γεγονότων που δεν αναφέρονται εδώ μπορεί να είναι τραυματικά. Αν η τραυματική σας εμπειρία δεν αναφέρεται εδώ, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να αναζητήσετε βοήθεια και υποστήριξη.

Ορισμένοι άνθρωποι κάνουν επαγγέλματα στα οποία είναι πιο πιθανό να βιώσουν τραυματικά γεγονότα. Σε αυτά τα επαγγέλματα περιλαμβάνονται:

• Οι υπάλληλοι επειγόντων περιστατικών (π.χ. αστυνομικοί, πυροσβέστες ή παραϊατρικά επαγγέλματα)
• Οι κοινωνικοί λειτουργοί
• Το ιατρικό προσωπικό στη ΜΕΘ
• Οι στρατιωτικοί και άλλοι άνθρωποι που δουλεύουν σε εμπόλεμες ζώνες

Πώς νιώθω μετά από ένα τραυματικό γεγονός;

Μετά από ένα τραυματικό γεγονός, είναι συχνό φαινόμενο οι ανθρώπους να βιώνουν κάποια από τα παρακάτω:

• Αναμνήσεις, όνειρα και αναδρομές στο παρελθόν – Μπορεί να έχετε οδυνηρές αναμνήσεις, όνειρα ή εφιάλτες σε σχέση με το γεγονός. Μπορεί επίσης να βιώνετε το γεγονός σαν να επαναλαμβάνεται (αυτό είναι γνωστό ως flashback, αναδρομή στο παρελθόν).
• Να είστε αναστατωμένοι όταν θυμάστε το γεγονός– Μπορεί να νιώσετε ιδιαιτέρως αναστατωμένοι όταν είστε κοντά στο μέρος που συνέβη το γεγονός ή σε ένα περιβάλλον που σας θυμίζει το γεγονός.
• Να αποφεύγετε συναισθήματα και καταστάσεις – Μπορεί να αποφεύγετε αναμνήσεις, σκέψεις, συναισθήματα, πράγματα, ανθρώπους ή μέρη που σχετίζονται με το γεγονός.
• Απώλεια μνήμης– Μπορεί να μην μπορείτε να θυμηθείτε κομμάτια από το γεγονός.
• Δύσκολα συναισθήματα – Αυτά μπορεί να είναι:
  • αρνητικά συναισθήματα για εσάς, άλλα άτομα ή τον κόσμο γενικότερα
  • απόδοση ευθυνών προς τον εαυτό σας ή άλλα άτομα για αυτό που συνέβη
  • αρνητικά συναισθήματα, όπως φόβος, τρόμος, θυμός, ενοχή ή ντροπή
  • αδυναμία να αισθανθείτε χαρά, ικανοποίηση ή αγάπη για τους άλλους
• Αλλαγές στον τρόπο συμπεριφοράς σας – Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν:
  • το να μην κάνετε ή να μην ενδιαφέρεστε για πράγματα τα οποία συνηθίζατε να απολαμβάνετε στο παρελθόν
  • το να νιώθετε απομονωμένοι από τους άλλους
  • το να συμπεριφέρεστε παράτολμα ή με αυτοκαταστροφικό τρόπο
  • το να είστε θυμωμένοι ή επιθετικοί με ανθρώπους και πράγματα
  • το να είστε σε διαρκή επαγρύπνηση

Αυτά είναι τα ίδια συμπτώματα με αυτά που μπορεί να εμφανίσει κάποιος που έχει Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD). Ωστόσο, δεν θα εμφανίσουν PTSD όλοι όσοι έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός. Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι άνθρωποι που βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός θεωρούν ότι οι αρνητικές επιπτώσεις εξαφανίζονται με το πέρασμα του χρόνου.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για να εξαφανιστούν αυτά τα συναισθήματα;

Μπορεί να χρειαστεί να περάσουν λίγες μέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες για να ανακάμψετε από ένα τραυματικό γεγονός.

Αν κάποιος βιώνει ακόμα δυσφορία μετά από έναν μήνα, αλλά αυτά τα συναισθήματα βελτιώνονται σταδιακά, πιθανόν να νιώσει καλύτερα και να μην χρειαστεί θεραπεία.

Ωστόσο, αν βιώνετε σημαντική δυσφορία που δεν βελτιώνεται καθόλου μετά από έναν μήνα ή είναι ακόμα παρούσα για παραπάνω από τρεις μήνες, αυτό μπορεί να είναι μία ένδειξη ότι έχετε αναπτύξει PTSD. 

Τι να κάνω αν έχω βιώσει ένα τραυματικό γεγονός;

Αυτά είναι μερικά πράγματα που μπορείτε να δοκιμάσετε να κάνετε μετά από την έκθεση σε ένα τραυματικό γεγονός:

Δώστε χρόνο στον εαυτό σας

Μπορεί να πάρει χρόνο για να ανακάμψετε από ένα τραυματικό γεγονός. Ίσως χρειαστεί να περάσει λίγος χρόνος για να αποδεχτείτε αυτό που συνέβη και να μάθετε να ζείτε με αυτό. Αν έχει πεθάνει κάποιοςή έχετε χάσει κάτι σημαντικό για εσάς, μπορεί επίσης να χρειαστεί να θρηνήσετε. Προσπαθήστε να μην πιέσετε τον εαυτό σας να νιώσει καλύτερα αμέσως μετά.

Μιλήστε για το γεγονός

Μετά από ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να θέλετε να αποφεύγετε πράγματα που σας θυμίζουν το γεγονός και να αποφεύγετε να μιλάτε γι΄αυτό που συνέβη. Ωστόσο, έρευνες δείχνουν ότι το να μιλήσετε για το γεγονός και για τα συναισθήματα σας μπορεί να σας βοηθήσει να αναπτύξετε την ψυχική σας ανθεκτικότητα. Το να αποφεύγουμε αναμνήσεις και συναισθήματα έχει αποδειχτεί ότι κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν χειρότερα.

Μιλήστε σε άλλους που έχουν βιώσει την ίδια κατάσταση

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

Διαταραχή μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ)

ΠΗΓΗ

Τι είναι η ΔΜΤΣ;

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (ΔΜΤΣ) είναι μια ψυχική πάθηση που μπορεί να προκληθεί όταν κάποιος εκτεθεί σε ένα τραυματικό γεγονός.

Πολλοί άνθρωποι που βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός αποκτούν αρνητικά συναισθήματα, σκέψεις και αναμνήσεις. Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται καλύτερα με την πάροδο του χρόνου. Όταν οι παραπάνω αρνητικές αντιδράσεις δεν υποχωρούν και παρεμβαίνουν στην καθημερινή ζωή κάποιου, τότε ίσως πάσχει από ΔΜΤΣ.

Από τι προκαλείται η ΔΜΤΣ;

Η ΔΜΤΣ μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε και προκαλείται όταν το άτομο εκτίθεται σε ή απειλείται με:

• θάνατο
• σοβαρό τραυματισμό
• σεξουαλική βία

Τα άτομα ενδέχεται να εκτεθούν με έναν από τους ακόλουθους τρόπους:

• Απευθείας – κάτι που συνέβη σε αυτούς
• Ως αυτόπτες μάρτυρες – το είδαν να συμβαίνει σε κάποιον άλλον
• Μαθαίνοντας γι`αυτό – ανακάλυψαν ότι αυτό συνέβη σε κάποιο πολύ κοντινό τους πρόσωπο
• Λόγω επαναλαμβανόμενης έκθεσης – έχουν εκτεθεί οι ίδιοι επανειλημμένως σε τραυματικά γεγονότα ή έχουν εκτεθεί σε επαναλαμβανόμενα τραυματικά γεγονότα που επηρεάζουν άλλους ανθρώπους. Επίσης, ξέρουμε ότι κάποιοι άνθρωποι που εκτίθενται σε τραυματικά γεγονότα μέσω ηλεκτρονικών μέσων, τηλεόρασης, ταινιών ή εικόνων στη δουλειά μπορούν να βιώσουν προβλήματα ψυχικής υγείας.

Παραδείγματα τραυματικών γεγονότων περιλαμβάνουν:

• το να είμαστε μάρτυρες ενός βίαιου θανάτου
• σοβαρά ατυχήματα, όπως ένα τροχαίο
• σωματική ή σεξουαλική επίθεση
• σοβαρά προβλήματα υγείας ή η νοσηλεία στην εντατική
• γέννα με επιπλοκές
• διάγνωση μιας ασθένειας απειλητικής για τη ζωή μας
• πολέμους και συρράξεις
• τρομοκρατικές επιθέσεις
• φυσικές καταστροφές ή οι καταστροφές από ανθρώπινο χέρι, όπως τσουνάμι ή πυρκαγιές

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ένας τεράστιος αριθμός γεγονότων που δεν αναφέρονται εδώ μπορεί να προκαλέσουν ΔΜΤΣ. Αν η τραυματική σας εμπειρία δεν αναφέρεται εδώ, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να αναζητήσετε βοήθεια και υποστήριξη.

Γιατί τα τραυματικά γεγονότα προκαλούν τόσο μεγάλο σοκ;

Τα τραυματικά γεγονότα είναι σοκαριστικά επειδή δεν μπορούμε να τα κατανοήσουμε. Δεν συνάδουν με την αντίληψή μας για το πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος.

Τα τραυματικά γεγονότα συχνά μοιάζουν να είναι «τυχαία» ή δεν έχουν σαφή αιτία. Δεν συνάδουν με τις απόψεις μας για το πώς θα έπρεπε να είναι ο κόσμος, γεγονός που μπορεί να μας δυσκολεύει να αντιληφθούμε το νόημα που κρύβεται πίσω από αυτά.

Επίσης, οι τραυματικές εμπειρίες μάς αποδεικνύουν ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να συμβούν άσχημα πράγματα σε εμάς και στους ανθρώπους που μας ενδιαφέρουν. Έτσι μπορεί να νιώθουμε ανασφαλείς και απειλούμενοι, πράγμα που είναι λογικό να μας τρομάζει. Μερικές φορές τα τραυματικά γεγονότα μπορεί να μας κάνουν να αμφισβητήσουμε ποιοι είμαστε, πράγμα που μπορεί επίσης να είναι ανησυχητικό.

Τι συμβαίνει όταν κάποιος πάσχει από ΔΜΤΣ;

Πολλοί άνθρωποι θα βιώσουν τραυματικά γεγονότα κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Περίπου το ένα τρίτο των ενηλίκων στην Αγγλία αναφέρει ότι έχει βιώσει τουλάχιστον ένα τραυματικό γεγονός κατά τη διάρκεια της ζωής του. Ωστόσο, δεν θα εμφανίσουν ΔΜΤΣ όλοι όσοι έχουν βιώσει ένα τραυματικό γεγονός.

Πολλοί άνθρωποι μπορεί να βιώσουν θλίψη, στεναχώρια, άγχος, ενοχή και θυμό μετά από κάποια τραυματική εμπειρία. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι κάποιος πάσχει από ΔΜΤΣ. Οι άνθρωποι που πάσχουν από ΔΜΤΣ συχνά εμφανίζουν πολλά από τα ακόλουθα συμπτώματα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εκδηλωθούν αμέσως ή μπορεί να χρειαστούν μερικές εβδομάδες ή και μήνες για να εμφανιστούν.

Στην περίπτωση της ΔΜΤΣ, τα συμπτώματα αυτά παρεμβαίνουν στις καθημερινές σας δραστηριότητες ή/και σας κάνουν να αισθάνεστε υπερβολικά στεναχωρημένοι. Εάν έχετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα αμέσως μετά από ένα τραυματικό γεγονός, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα εκδηλώσετε ΔΜΤΣ.

Επανεκδήλωση συμπτωμάτων

• Αναμνήσεις - Εμφανίζονται ανεπιθύμητες αναμνήσεις του συμβάντος, γνωστές ως παρεμβατικές σκέψεις, οι οποίες είναι πολύ έντονες και ενοχλητικές.
• Όνειρα - Βλέπετε δυσάρεστα όνειρα ή εφιάλτες σχετικά με το συμβάν.
• Αποστασιοποιητικές αντιδράσεις - Αισθάνεστε ή ενεργείτε σαν να συμβαίνει ξανά το τραυματικό γεγονός (γνωστές ως αναδρομές). Σε ακραίες καταστάσεις, ενδέχεται να πάψετε να αντιλαμβάνεστε τι συμβαίνει γύρω σας.
• Σωματική και ψυχολογική καταπόνηση - Αισθάνεστε μεγάλη ανησυχία και σωματική αναταραχή (π.χ. γρήγορη αναπνοή, γρήγορος σφυγμός) όταν εκτίθεστε σε πράγματα που σας θυμίζουν με κάποιο τρόπο το γεγονός.

Συμπτώματα αποφυγής

• Διασχιστική αμνησία - Αδυναμία να θυμηθείτε τμήματα του τραυματικού γεγονότος.
• Αποστασιοποίηση - Νιώθετε αποστασιοποιημένοι ή δεν είστε πλέον κοντά σε ανθρώπους τους οποίους προηγουμένως νιώθατε κοντά σας.
• Αποφεύγετε να μιλάτε και να σκέφτεστε - Δεν θέλετε να μιλάτε ή να σκέφτεστε για το(α) τραυματικό(α) γεγονός(τα).
• Αποφεύγετε τους συνειρμούς - Αποφεύγετε τις αναμνήσεις, τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τα πράγματα, τους ανθρώπους και τα μέρη που σχετίζονται με το τραυματικό γεγονός. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την αποφυγή της τηλεόρασης ή άλλων μέσων ενημέρωσης σχετικά με το γεγονός, ειδικά αν αυτό σας προκαλεί στεναχώρια.

Συμπτώματα που σχετίζονται με τη διάθεση

• Αρνητικές πεποιθήσεις και προσδοκίες - Σκέφτεστε αρνητικά για τον εαυτό σας, τους άλλους ή γενικά για τον κόσμο.
• Κατηγορίες - Κατηγορείτε τον εαυτό σας ή άλλους ανθρώπους για το τραυματικό γεγονός που συνέβη ή για τις συνέπειές του.
• Αρνητικά συναισθήματα - Βιώνετε διαρκώς φόβο, τρόμο, θυμό, ενοχή ή ντροπή.
• Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες - Δεν συμμετέχετε ή δεν ενδιαφέρεστε για δραστηριότητες που σας άρεσαν ή που μπορούσατε να κάνετε τακτικά.
• Αδυναμία να νιώσετε θετικά συναισθήματα - Δεν είστε σε θέση να βιώσετε ευτυχία, ικανοποίηση ή συναισθήματα αγάπης.

Συμπτώματα εγρήγορσης και αντιδραστικότητας

• Υπέρμετρη επαγρύπνηση - Έχετε υπερβολική επίγνωση του τι συμβαίνει γύρω σας και δεν μπορείτε να χαλαρώσετε.
• Τρομάζετε εύκολα - Αντιδράτε υπερβολικά σε θορύβους ή κινήσεις που σ

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ)

ΠΗΓΗ

 

Τι είναι η ΓΣΘ;

Η ΓΣΘ είναι μια ομιλητική θεραπεία. Η ομιλητική θεραπεία είναι γνωστή και ως ψυχοθεραπεία. Μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτό το θέμα στην ιστοσελίδα μας, με πληροφορίες σχετικά μετην ψυχοθεραπεία και τις ψυχολογικές θεραπείες.

Η ΓΣΘ βοηθά στην εκμάθηση πιο χρήσιμων τρόπων σκέψης και αντίδρασης σε καταστάσεις της καθημερινότητας. Αλλάζει τον τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς σας και μπορεί να βοηθήσει να αισθανθείτε καλύτερα.

Σε αντίθεση με κάποιες άλλες ομιλητικές θεραπείες, η ΓΣΘ εστιάζει πιο πολύ στα τρέχοντα προβλήματά σας και όχι τόσο σε προηγούμενες εμπειρίες σας. Στόχος της είναι να βελτιώσετε τον τρόπο σκέψης σας, μαθαίνοντας να εντοπίζετε τη σύνδεση ανάμεσα στις σκέψεις, στις πράξεις και στα συναισθήματά σας.

Κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ, συνεργάζεστε με τον/την θεραπευτή/ριά σας για να βρείτε νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας και να θέσετε στόχους σχετικά με ό,τι θέλετε να αλλάξετε. Εάν επιτύχει η ΓΣΘ, μπορεί να βοηθήσει να αποκτήσετε περισσότερο έλεγχο της ζωής σας.

Ποιον μπορεί να βοηθήσει η ΓΣΘ;

Έχει αποδειχτεί ότι η ΓΣΘ μπορεί να βοηθήσει με πολλά διαφορετικά ψυχικά νοσήματα. Στα οποία, συμπεριλαμβάνονται:

• η κατάθλιψη
• το άγχος, ο πανικός και οι φοβίες – συμπεριλαμβανομένης της αγοραφοβίας (φόβος ότι βρισκόμαστε σε καταστάσεις από τις οποίες δεν μπορούμε να ξεφύγουμε ή να ζητήσουμε βοήθεια), το κοινωνικό άγχος (φόβος κοινωνικών καταστάσεων) και η αρρωστοφοβία (φόβος ότι είμαστε άρρωστοι ή ότι μπορεί να αρρωστήσουμε)
• οι διαταραχές πρόσληψης τροφής
• η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ)
•  η διαταραχή μετατραυματικού στρες(ΔΜΤΣ)
• η διπολική διαταραχή και
• η ψύχωση (συμπεριλαμβανομένης της σχιζοφρένειας).

Η ΓΣΘ μπορεί να βοηθήσει και με άλλα προβλήματα, συμπεριλαμβανομένων:

• δυσκολίες στον ύπνο
• άγχος
• θυμό
• χαμηλή αυτοεκτίμηση και
• προβλήματα σωματικής υγείας, όπως πόνος και υπερβολική κόπωση.

Η ΓΣΘ μπορεί να  έχει αποτέλεσμα σε ανθρώπους κάθε ηλικίας, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών.

Μπορείτε να λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή για την ψυχική υγεία, ταυτόχρονα με τη ΓΣΘ. Αυτό εξαρτάται από το πρόβλημα, τι προτείνει ο/η ιατρός σας και είναι θέμα προσωπικής επιλογής.

Εάν έχετε προβλήματα εξάρτησης από το αλκοόλ ή τα ναρκωτικά, συνιστάται να λάβετε βοήθεια για αυτά τα προβλήματα, πριν ξεκινήσετε τη ΓΣΘ για κάποιο άλλο πρόβλημα. Αυτό προτείνεται, γιατί εάν καταναλώνετε μεγάλες ποσότητες αλκοόλ ή ναρκωτικών, μπορεί να είναι δύσκολο να θυμάστε κάποιους πιο ωφέλιμους τρόπους διαχείρισης της ψυχικής σας υγείας.

Η ΓΣΘ έχει αποδειχτεί ότι είναι αποτελεσματική για τους/τις ασθενείς με σοβαρά προβλήματα μνήμης, συμπεριλαμβανομένης της άνοιας. Η εκμάθηση καινούργιων δεξιοτήτων αποτελεί σημαντικό μέρος της ΓΣΘ και αυτό μπορεί να αποδειχτεί δύσκολο, εάν δεν μπορείτε να θυμηθείτε ή να εξασκηθείτε σε νέους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας.

Πώς λειτουργεί η ΓΣΘ;

Το «Γ» σημαίνει «Γνωστική» (τι σκέφτεστε) – Στη ΓΣΘ μαθαίνετε να παρατηρείτε πότε σκέφτεστε αρνητικά. Θα μάθετε να αμφισβητείτε τις αρνητικές ή επιβλαβείς σκέψεις, για παράδειγμα:

• «Είμαι άχρηστος/η» ή
• «Όλα θα πάνε χάλια».

Αντίθετα, εργάζεσθε για να αναπτύξετε πιο χρήσιμες, ρεαλιστικές σκέψεις, για παράδειγμα:

• «Πώς αποδεικνύεται ότι αυτό ισχύει;»
• «Ποιος είναι ένας άλλος τρόπος να το σκεφτούμε αυτό;» ή
• «Τι συμβουλή θα έδινα σε έναν/μια φίλο/φίλη μου που βρίσκεται στην κατάστασή μου;»

Το «Σ» σημαίνει «Συμπεριφορική» (τι κάνετε)  – Η συμπεριφορά σας είναι τι κάνετε και πώς συμπεριφέρεστε. Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε καταστάσεις που αποφεύγατε ή να νικήσετε τους φόβους σας. Κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ, μπορείτε να κρατάτε ημερολόγιο καθημερινά, με τις δραστηριότητές σας και να θέτετε στόχους, να δοκιμάζετε να κάνετε πράγματα που φοβάστε. Η καταγραφή των στόχων και των ενεργειών σας, μπορεί να σας δώσει μια αίσθηση ικανοποίησης και να σας βοηθήσει να παρατηρήσετε την πρόοδό σας.

Το «Θ» σημαίνει «Θεραπεία» (τι μαθαίνετε)  – Μέσω της ΓΣΘ μαθαίνετε καινούργιες δεξιότητες, τις οποίες μπορείτε μετά να εξασκήσετε ως «εργασία για το σπίτι». Αφού ολοκληρώσετε τη ΓΣΘ, μπορείτε να συνεχίσετε να εφαρμόζετε αυτές τις δεξιότητες, οι οποίες σας παρέχουν τα εργαλεία για να παραμείνετε υγιείς στο μέλλον.

Η ΓΣΘ πιο λεπτομερώς

Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να βγάλετε νόημα με δυσβάσταχτα προβλήματα, διαχωρίζοντάς τα σε μικρότερα κομμάτια. Με αυτόν τον τρόπο είναι ευκολότερο να δείτε πώς συνδέονται μεταξύ τους και ποια η επίδρασή τους σε εσάς. Τα κομμάτια αυτά είναι τα εξής:

• Μια κατάσταση – για παράδειγμα, μια δραστηριότητα ή κάτι που σας συμβαίνει και σας φαίνεται δύσκολο

Από αυτήν την κατάσταση, μπορεί να επακολουθήσουν:

• Σκέψεις
• Συναισθήματα
• Σωματικά συμπτώματα
• Πράξεις

Το διάγραμμα καταδεικνύει πώς ο τρόπος σκέψης μας και η αντίδρασή μας σε καταστάσεις, μπορούν να επιδράσουν στη συμπεριφορά και τα συναισθήματά μας:

Ακολουθεί ένα παράδειγμα για το πώς ο τρόπος σκέψης σας σε μια κατάσταση μπορεί να έχει αντίκτυπο στα συναισθήματά σας, στη διάθεση και στις πράξεις σας.

Παράδειγμα:

Η κατάσταση

Είχατε μια άσχημη ημέρα και αισθάνεστε κουρασμένοι/ες, οπότε πηγαίνετε για ψώνια. Καθώς περπατάτε στο δρόμο, κάποιος/α που γνωρίζετε περνάει δίπλα σας και φαίνεται ότι σας αγνοεί. Μπορείτε να αντιδράσετε σε αυτήν την κατάσταση με ωφέλιμες ή επιβλαβείς σκέψεις. Ανάλογα με την αντίδρασή σας, τα παρακάτω μπορούν να συμβούν:

	Επιβλαβείς	Ωφέλιμες
Σκέψεις:	Με αγνόησαν - δεν με συμπαθούν	Δείχνουν προβληματισμένοι/ες - Αναρωτιέμαι, μήπως τους συμβαίνει κάτι άσχημο;
Ψυχικά συμπτώματα:	Αισθάνεστε πεσμένοι/ες, θλιμμένοι/ες και μη αποδεκτοί/ές	Ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, θετική διάθεση
Σωματικά συμπτώματα:	Κράμπες στο στομάχι, χαμηλή ενέργεια, αίσθηση ότι είστε άρρωστοι/ες	Κανένα σύμπτωμα - αισθάνεστε ευχάριστα
Πράξεις:	Πηγαίνετε στο σπίτι και τους αποφεύγετε	Επικοινωνείτε μαζί τους, ώστε να βεβαιωθείτε ότι είναι καλά

Σε αυτό το παράδειγμα, η ίδια κατάσταση οδήγησε σε δύο διαφορετικά αποτελέσματα.

Όταν αισθανόμαστε λυπημένοι/ες ή στενοχωρημένοι/ες ενδέχεται να ερμηνεύσουμε τα πράγματα με ακραίους και μη ωφέλιμους τρόπους.

Η ΓΣΘ σάς βοηθά να καταλάβετε τους τρόπους με τους οποίους τα συναισθήματα και οι πράξεις σας συνεργάζονται. Η ΓΣΘ μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε:

• να εγκαταλείπετε τις μη ωφέλιμες συνήθειες σκέψης (να βγάζετε συμπεράσματα)
• να εγκαταλείπετε συμπεριφορές που δεν σας βοηθούν (να αποφεύγετε καταστάσεις)
• να υιοθετείτε χρήσιμες συνήθειες σκέψης (να διαβλέπετε την πιθανότητα ότι κάτι θετικό μπορεί να συμβεί) και
• να υιοθετείτε χρήσιμες πρακτικές/συμπεριφορές (σε αυτό το παράδειγμα, προσπαθώντας να επικοινωνήσετε με έναν φίλο). 

Πόσο διάστημα πρέπει να κάνω ΓΣΘ;

Η αγωγή της ΓΣΘ μπορεί να διαρκέσει από 6 εβδομάδες μέχρι 6 μήνες. Εξαρτάται από το πρόβλημα και αν έχει αποτέλεσμα η ΓΣΘ σε εσάς.

Συνήθως θα κάνετε από 6 έως 20 συνεδρίες, με έναν/μια θεραπευτή/ρια. Οι συνεδρίες θα πραγματοποιούνται εβδομαδιαία ή ανά δεκαπενθήμερο. Η κάθε συνεδρία συνήθως διαρκεί από 30 έως 60 λεπτά.

Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια της ΓΣΘ;

Στις πρώτες 2-4 συνεδρίες, ο/η θεραπευτής/ρια θα ελέγξει ότι μπορείτε να κάνετε αυτό το είδος θεραπείας και ότι αισθάνεστε άνετα με την θεραπεία. Η ΓΣΘ δεν επικεντρώνεται στο παρελθόν, ωστόσο ο/η θεραπευτής/ρια θα χρειαστεί να κάνει κάποιες ερωτήσεις σχετικά με τη ζωή και το παρελθόν σας. Κάποιες φορές, είναι σημαντικό να μιλάμε για το παρελθόν, για να καταλάβουμε την επίδρασή του σε εσάς τώρα.

Σε κάθε συνεδρία, εσείς και ο/η θεραπευτής/ριά σας θα ξεκινάτε συμφωνώντας τι θα συζητήσετε τη συγκεκριμένη ημέρα. Αυτό μπορεί να συμπεριλαμβάνει την πρόοδό σας από την τελευταία συνεδρία, την ανάλυση των «εργασιών για το σπίτι» και την καθοδήγησή σας για οποιαδήποτε προβλήματα αντιμετωπίσατε.

Στο τέλος της αγωγής της ΓΣΘ, θα δημιουργήσετε ένα προσωπικό πρόγραμμα για το «πώς θα παραμείνετε υγιείς». Το πρόγραμμα θα περιλαμβάνει τις δεξιότητες που μάθατε και πώς μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε για να αντιμετωπίσετε δυσκολίες στο μέλλον. Θα σας ενθαρρύνει να συνεχίσετε να εφαρμόζετε αυτές τις δεξιότητες και μετά από την ολοκλήρωση της ΓΣΘ.

Πάνω σε τι θα πρέπει να εργαστώ στη ΓΣΘ;

Στη ΓΣΘ θα συνεργαστείτε με τον/την θεραπευτή/ριά σας, για να διαχωρίσετε το πρόβλημά σας σε ξεχωριστά κομμάτια, όπως στο προηγούμενο παράδειγμα. Μαζί του/της θα εξετάσετε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές σας, για να καταλάβετε:

• εάν είναι μη ρεαλιστικά ή επιβλαβή
• πώς επηρεάζουν το ένα το άλλο και εσάς.

Θα σας ζητηθεί να συμπληρώσετε κάποια ερωτηματολόγια ή φύλλα προόδου, κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Ο/Η θεραπευτής/ριά σας ενδέχεται να σας ζητήσει να κρατάτε ημερολόγιο. Αυτό θα σας δώσει τη δυνατότητα να καταγράψετε πώς σκέφτεστε, πώς αισθάνεστε και πώς ενεργείτε σε διαφορετικές καταστάσεις από την μία μέρα στην άλλη. Στη συνέχεια, ο/η θεραπευτής/ριά σας θα σας βοηθήσει να βρείτε τρόπους να αλλάξετε τις σκέψεις που σας αναστατώνουν και τις επιβλαβείς συμπεριφορές σας.

Τί είδους «εργασία για το σπίτι» θα πρέπει να κάνω;

Η ΓΣΘ είναι πιο αποτελεσματική εάν εφαρμόσετε αυτές τις αλλαγές. Ο/Η θεραπευτής/ριά σας θα σας προτείνει τακτικά «εργασία για το σπίτι». Αυτό θα συμπεριλαμβάνει την εφαρμογή νέων δεξιοτήτων στην καθημερινότητά σας. Ενδέχεται να αρχίσετε να εξασκείστε:

• Να αμφισβητείτε σκέψεις – Όπως το να είστε αυτοκριτικοί/ές, αγνοώντας τα θετικά ή παίρνοντας τα πράγματα προσωπικά. Θα μάθετε να αλλάζετε το επιβλαβές μοτίβο σκέψης σας και να αναπτύσσετε πιο ωφέλιμες και ρεαλιστικές σκέψεις.
• Να αμφισβητείτε πράξεις – Αναγνωρίζοντας ότι πρόκειται να κάνετε κάτι που μπορεί να σας βοηθήσει για ένα μικρό χρονικό διάστημα, αλλά μακροπρόθεσμα θα σας κάνει να αισθανθείτε χειρότερα. Για παράδειγμα, αποφεύγοντας μια κατάσταση, τσεκάροντας πράγματα ξανά και ξανά ή ζητώντας επανειλημμένως επιβεβαίωση. Αντίθετα, θα μάθετε να κάνετε πράγματα που είναι πιο επωφελή για εσάς.
• Να ελέγχετε τις πεποιθήσεις σας – Να ελέγχετε τα πράγματα που πιστεύετε για να μάθετε εάν ισχύουν ή όχι. Για παράδειγμα, εάν είστε πολύ κουρασμένοι/ες και «πεσμένοι/ες» μπορεί να φοβάστε ότι πηγαίνοντας μια βόλτα για 20 λεπτά κάθε ημέρα θα σας κάνει να αισθανθείτε χειρότερα. Συμφωνείτε να το δοκιμάσετε για μία εβδομάδα. Κρατήστε γραπτό αρχείο και τσεκάρετε εάν η πρόβλεψή σας ήταν σωστή.

Μπορείτε επίσης, να χρησιμοποιήσετε την επίλυση προβλημάτων για πρακτικά ή πραγματικά προβλήματα, όπως τα χρέη.

Η «εργασία για το σπίτι» είναι σημαντική, γιατί η ΓΣΘ στοχεύει να σας φτάσει σε ένα σημείο, όπου θα μπορείτε «να τα καταφέρετε μόνοι/ες σας» και να εξελίσσετε τους δικούς σας τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων σας.

Πόσο αποτελεσματική είναι η ΓΣΘ;

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Αριστείας στην περίθαλψη [National Institute for Health and Care Excellence (NICE)]προτείνει τη ΓΣΘ, ως την πρώτη επιλογή για μια σειρά νοσημάτων.

Άγχος και κατάθλιψη  - Η ΓΣΘ αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες για

 

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

 

ΠΗΓΗ

Διπολική Διαταραχή

ΠΗΓΗ

 

Το φυλλάδιο απευθύνεται προς κάθε άτομο που θέλει να μάθει περισσότερα για τη διπολική διαταραχή (αλλιώς διπολική συναισθηματική διαταραχή). Έχει γραφτεί ειδικά για άτομα με διπολική διαταραχή, τους φίλους και συγγενείς τους.

Αυτό το φυλλάδιο περιγράφει:

• Τα σημάδια και συμπτώματα της διπολικής διαταραχής.
• Κάποια προβλήματα που ίσως εμφανιστούν.
• Ορισμένους τρόπους αντιμετώπισης.
• Θεραπείες που βασίζονται σε δεδομένα.

Τι είναι η διπολική διαταραχή;

Παλαιότερα ονομαζόταν «μανιοκαταθλιπτική ασθένεια». Όπως υποδηλώνει η φράση, υπάρχουν σοβαρές αλλαγές διάθεσης. Συνήθως διαρκούν μερικές εβδομάδες ή μήνες και διαφέρουν πολύ από τις συναισθηματικές μεταπτώσεις που βιώνουμε συνήθως. Οι αλλαγές διάθεσης μπορεί να είναι:¹

• Πεσμένη διάθεση ή «καταθλιπτική» - Το άτομο νιώθει έντονα πεσμένο, καταθλιπτικό, ακόμα και απεγνωσμένο.
• Σε υπερδιέγερση ή «μανιακή» - Το άτομο νιώθει υπερβολικά χαρούμενο, ενθουσιασμένο και γίνεται υπερδραστήριο. Ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει πολύ μεγαλειώδεις, απατηλές ιδέες για τον εαυτό του και τις ικανότητές του.
• Υπομανία - Η διάθεση του ατόμου είναι ανεβασμένη, αλλά όχι σε τέτοια υπερδιέγερση όπως σε κατάσταση μανίας
• Ανάμεικτη - Το άτομο έχει ένα μείγμα από μανία και κατάθλιψη. Για παράδειγμα, νιώθει μεγάλη κατάθλιψη, αλλά έχει και τη νευρικότητα και υπερδιέγερση της μανίας.

Αυτές οι καταστάσεις διάθεσης περιγράφονται λεπτομερώς στη συνέχεια.

Πόσο συχνή είναι η διπολική διαταραχή;

Σχεδόν 1 στους 50 ενήλικες θα έχει διπολική διαταραχή κάποια στιγμή της ζωής του. Συνήθως αρχίζει μεταξύ των ηλικιών 15 και 25, ενώ σπανίζει μετά την ηλικία των 50.¹

Ποιοι τύποι διπολικής διαταραχής υπάρχουν;

Υπάρχουν οι εξής τύποι²:

Διπολική διαταραχή Τύπου Ι

• Είχατε τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο, που διήρκησε παραπάνω από μία εβδομάδα, συνήθως πολύ περισσότερο.
• Μπορεί να έχετε μόνο επεισόδια μανίας, παρόλο που τα περισσότερα άτομα με διπολική διαταραχή Τύπου Ι έχουν και περιόδους βαθιάς κατάθλιψης.
• Χωρίς θεραπεία, ένα μανιακό επεισόδιο διαρκεί από 3 έως 6 μήνες.
• Τα καταθλιπτικά επεισόδια διαρκούν περισσότερο, 6 με 12 μήνες χωρίς θεραπεία.

Διπολική Τύπου ΙΙ

• Έχετε πάνω από ένα επεισόδια σοβαρής κατάθλιψης, αλλά μόνο ήπιου βαθμού μανιακά επεισόδια. Αυτό λέγεται «υπομανία».

Ταχείας Εναλλαγής

• Έχετε τέσσερα ή περισσότερα επεισόδια αλλαγής διάθεσης μέσα σε μια χρονική περίοδο 12 μηνών. Αυτό αφορά 1 στους 10 ανθρώπους με διπολική διαταραχή και μπορεί να συμβεί στον τύπο Ι και τύπο ΙΙ.

Κυκλοθυμία

• Οι εναλλαγές διάθεσης είναι ηπιότερες από εκείνες της σοβαρής διπολικής διαταραχής, αλλά ίσως έχουν μεγαλύτερη διάρκεια. Αυτό μπορεί με τον καιρό να εξελιχθεί σε διπολική διαταραχή πλήρους φάσματος.

Τι προκαλεί τη διπολική διαταραχή;

Παρόμοιοι γενετικοί παράγοντες κινδύνου επηρεάζουν το αν κάποιο άτομο θα εμφανίσει διπολική διαταραχή, βαριάς μορφής κατάθλιψη ή σχιζοφρένεια. Υπάρχουν επίσης περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου που μπορούν να αλληλεπιδράσουν με τους γενετικούς παράγοντες και να αυξήσουν ή να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης των εν λόγω παθήσεων.

Για παράδειγμα, μπορεί να έχετε γενετικούς παράγοντες κινδύνου που υποδεικνύουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξετε διπολική διαταραχή. Ωστόσο, αν μεγαλώνετε ή ζείτε σε ένα σταθερό και θετικό περιβάλλον, αυτό μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρής ψυχικής ασθένειας.

Εάν κάποιος από τους γονείς σας πάσχει από σοβαρή ψυχική ασθένεια, όπως η διπολική διαταραχή, είναι ο σημαντικότερος γνωστός παράγοντας κινδύνου για να αναπτύξετε και εσείς μια σοβαρή ψυχική ασθένεια. Τα παιδιά που έχουν γονέα με σοβαρή ψυχική ασθένεια παρουσιάζουν 1 στις 3 πιθανότητες να αναπτύξουν και τα ίδια σοβαρή ψυχική ασθένεια.

Όταν σκεφτόμαστε τις αιτίες εμφάνισης της διπολικής διαταραχής, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι εμπλέκονται πολλοί διαφορετικοί παράγοντες και ότι ένας παράγοντας κινδύνου μόνος του δεν μπορεί να προκαλέσει διπολική διαταραχή.³

Πώς νιώθεις όταν έχεις διπολική διαταραχή;

Κατάθλιψη

Όλοι βιώνουμε αισθήματα κατάθλιψης κατά καιρούς⁴. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να εντοπίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα στη ζωή μας. Όμως, στην κατάθλιψη μεγάλου βαθμού ή στη διπολική διαταραχή, αυτά τα αισθήματα είναι πολύ πιο έντονα^5,6. Διαρκούν περισσότερο και καθιστούν δύσκολη ή αδύνατη τη διαχείριση των καθημερινών αναγκών⁵. Αν αισθάνεστε κατάθλιψη, θα παρατηρήσετε ορισμένα ή όλα από τα ακόλουθα συμπτώματα:

Συναισθηματικές μεταπτώσεις

• Αισθήματα δυστυχίας που δεν φεύγουν.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ

ΠΗΓΗ

Πένθος

ΠΗΓΗ

Οι πληροφορίες αυτές απευθύνονται σε όσους έχουν βρεθεί σε πένθος, στην οικογένεια και τους φίλους τους και σε όποιον άλλον θέλει να μάθει περισσότερα.

Σε αυτήν τη σελίδα θα βρείτε πληροφορίες για:

• το πώς οι άνθρωποι πενθούν συνήθως μετά από μια απώλεια
• την αξεπέραστη θλίψη
• τους τόπους παροχής βοήθειας
• άλλες πηγές πληροφοριών
• το πώς μπορούν να βοηθήσουν οι φίλοι και συγγενείς.

Τι είναι το πένθος;

Το πένθος είναι μια θλιβερή αλλά κοινή εμπειρία. Οι περισσότεροι από εμάς, κάποια στιγμή στη ζωή μας, θα βιώσουμε τον θάνατο ή την απώλεια αγαπημένων προσώπων.

Ωστόσο, στην καθημερινή μας ζωή σκεφτόμαστε και μιλάμε ελάχιστα για τον θάνατο, ίσως επειδή τον συναντούμε λιγότερο συχνά από ό,τι η προηγούμενη γενιά. Για εκείνους, ο θάνατος ενός αδελφού ή αδελφής, φίλου ή συγγενή, ήταν ένα συνηθισμένο κομμάτι της ζωής στην παιδική ή εφηβική ηλικία. Για εμάς, αυτές οι απώλειες συνήθως έρχονται αργότερα στη ζωή. Έτσι, δεν έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε για το πένθος - πώς το βιώνουμε, τι πρέπει να κάνουμε, τι είναι το «φυσιολογικό». Και δεν έχουμε εμπειρία στο πώς να συμβιβαστούμε με αυτό και να το αποδεχτούμε.

Παρά το γεγονός αυτό, πρέπει να βρούμε τρόπους να το διαχειριστούμε, όταν κάποια στιγμή βιώσουμε την απώλεια κάποιου αγαπημένου προσώπου. Καθώς είμαστε όλοι διαφορετικοί, πενθούμε με διαφορετικό τρόπο – αλλά υπάρχουν κάποιες κοινές εμπειρίες που οι περισσότεροι από εμάς μοιραζόμαστε όταν θρηνούμε.

Πώς βιώνουμε το πένθος

Όλοι μας πενθούμε μετά από κάθε είδους απώλεια, αλλά ακόμη πιο έντονα μετά τον θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου. Η θλίψη δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα, αλλά μια ολόκληρη διαδικασία συναισθημάτων. Ο κανένας μας βιώνει αυτή την διαδικασία συναισθημάτων με τους δικούς του ρυθμούς.

Συνήθως πενθούμε για κάποιον που γνωρίζουμε πολύ καιρό. Ωστόσο, άνθρωποι που βίωσαν θνησιγένεια ή αποβολή, ή που έχασαν πολύ μικρά μωρά, θρηνούν με τον ίδιο τρόπο. Χρειάζονται την ίδια φροντίδα και προσοχή.

Οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν διάφορα συναισθήματα ενώ πενθούν. Αυτά τα συναισθήματα δεν εμφανίζονται με κάποια συγκεκριμένη σειρά. Μερικές φορές ένα συναίσθημα θα επανέλθει, ακόμη και αν νομίζουμε ότι το έχουμε ξεπεράσει. Μερικοί από εμάς δεν θα έχουν κάποια από αυτά τα συναισθήματα καθόλου.

Σοκ

Μετά τον θάνατο ενός στενού συγγενή ή φίλου, οι περισσότεροι άνθρωποι παθαίνουν σοκ, σαν να μην μπορούν να πιστέψουν τι πραγματικά συνέβη. Μπορεί να αισθάνονται έτσι, ακόμη κι αν ο θάνατος ήταν αναμενόμενος.

Αυτή η αίσθηση συναισθηματικού μουδιάσματος μπορεί μερικές φορές να βοηθήσει στο να διευθετήσει κάποιος όλα τα σημαντικά πρακτικά ζητήματα που πρέπει να τακτοποιηθούν, όπως η επικοινωνία με τους συγγενείς και η οργάνωση της κηδείας. Ωστόσο, αυτή η αίσθηση της μη πραγματικότητας μπορεί να γίνει προβληματική αν διαρκέσει πολύ. Βλέποντας το σώμα του αποθανόντος μπορεί, για κάποιους, να είναι ένας σημαντικός τρόπος για να αρχίσουν να το ξεπερνούν αυτό.

Για πολλούς ανθρώπους, η κηδεία ή η επιμνημόσυνη δέηση είναι ένα γεγονός κατά το οποίο αρχίζουν να συνειδητοποιούν τι πραγματικά συνέβη. Μπορεί να είναι οδυνηρό να δουν τη σωρό ή να παραβρεθούν στην κηδεία, αλλά είναι ένας τρόπος για να αποχαιρετήσει κάποιος ένα αγαπημένο πρόσωπο. Εκείνη τη στιγμή, μπορεί να αισθάνεστε ότι θα είναι πολύ οδυνηρό να παρευρεθείτε στην κηδεία. Αλλά όσοι αποφασίζουν να μην παρευρεθούν, το μετανιώνουν μελλοντικά.

Άρνηση

Σύντομα όμως, αυτό το μούδιασμα υποχωρεί και ίσως αντικατασταθεί από μια αίσθηση άρνησης. Σας είναι δύσκολο να αποδεχτείτε αυτό που συνέβη. Σας είναι δύσκολο να αποδεχτείτε την απώλεια, ακόμα και αν γνωρίζετε ακριβώς τι συνέβη. Βρίσκετε τον εαυτό σας να νοσταλγεί το αποθανόν πρόσωπο. Το αναζητάτε και προσπαθείτε να το βρείτε με κάποιον τρόπο, ακόμα κι αν αυτό είναι σαφώς αδύνατο. Αυτό καθιστά δύσκολη τη χαλάρωση ή τη συγκέντρωση και μπορεί να δυσκολευτείτε να κοιμηθείτε καλά. Τα όνειρά σας μπορεί να σας αναστατώσουν.

Μερικοί άνθρωποι νιώθουν ότι «βλέπουν» το αγαπημένο τους πρόσωπο οπουδήποτε πηγαίνουν - στον δρόμο, στο πάρκο, μέσα στο σπίτι, οπουδήποτε είχαν περάσει χρόνο μαζί.

Θυμός και ενοχή

Μπορεί επίσης να αισθάνεστε πολύ θυμωμένοι εκείνη τη στιγμή - προς το ιατρικό και το νοσηλευτικό προσωπικό που δεν απέτρεψαν τον θάνατο, προς τους φίλους και τους συγγενείς που δεν έκαναν αρκετά, ή ακόμα και προς το πρόσωπο που, πεθαίνοντας, σας άφησε. Μπορεί επίσης να θυμώσετε με τον εαυτό σας επειδή δεν κάνατε αρκετά.

Ένα άλλο κοινό συναίσθημα είναι η ενοχή. Βρίσκετε τον εαυτό σας να σκέφτεται όλα τα πράγματα που θα θέλατε να είχατε πει ή να είχατε κάνει. Μπορεί ακόμη και να σκεφτείτε ότι, κάνοντας τα πράγματα διαφορετικά, θα μπορούσατε να είχατε αποτρέψει με κάποιο τρόπο τον θάνατο. Φυσικά, ένας θάνατος είναι συνήθως πέρα από τον έλεγχο οποιουδήποτε και ίσως αυτό θα πρέπει να υπενθυμίζεται στο πρόσωπο που πενθεί. Μπορεί ακόμη και να αισθανθείτε ένοχοι αν αισθάνεστε ανακουφισμένοι που το αγαπημένο σας πρόσωπο πέθανε μετά από μια επώδυνη ή οδυνηρή ασθένεια. Αυτή η αίσθηση ανακούφισης είναι φυσική, κατανοητή και πολύ συχνή.

Θλίψη

Αυτή η κατάσταση αναστάτωσης ακολουθείται συνήθως από στιγμές ήρεμης θλίψης ή απόσυρσης και σιωπής, όταν απλά θέλετε να είστε μόνοι σας. Αυτές οι ξαφνικές αλλαγές συναισθημάτων μπορεί να προκαλέσουν σύγχυση στους φίλους ή τους συγγενείς σας, αλλά είναι μια από τις φυσιολογικές εκφράσεις του πένθους. 

Παρόλο που αισθάνεστε λιγότερο ταραγμένοι, οι περίοδοι κατάθλιψης είναι πιο συχνές με το πέρασμα του χρόνου. Μπορεί κατά καιρούς να έχετε εξάρσεις θλίψης, πυροδοτημένες από ανθρώπους, μέρη ή πράγματα που σας φέρνουν στο μυαλό μνήμες του προσώπου που χάσατε.

Άλλοι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να καταλάβουν ή να ντρέπονται όταν ξαφνικά ξεσπάτε σε δάκρυα χωρίς προφανή λόγο. Σε αυτό το στάδιο μπορεί να αναλογιστείτε να μείνετε μακριά από άλλους ανθρώπους που δεν κατανοούν πλήρως ή δεν μοιράζονται τη θλίψη σας. Ωστόσο, η αποφυγή των άλλων μπορεί να δημιουργήσει μελλοντικά περισσότερα προβλήματα, και είναι συνήθως καλύτερο να αρχίσετε να επιστρέφετε στην κανονική σας ζωή (στο μέτρο του δυνατού) μετά από μερικές εβδομάδες.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μπορεί να φαίνεται στους άλλους ότι περνάτε πολύ χρόνο στάσιμοι, χωρίς να κάνετε κάτι. Στην πραγματικότητα, πιθανότατα σκέφτεστε το άτομο που χάσατε, ανατρέχοντας ξανά και ξανά τόσο στις καλές όσο και στις κακές στιγμές που περάσατε μαζί. Αυτό είναι ένα ήρεμο αλλά ουσιαστικό βήμα της συμφιλίωσης με τον θάνατο.

Καθώς περνάει ο χρόνος, ο έντονος πόνος του πρώιμου πένθους αρχίζει να εξασθενεί. Η κατάθλιψη υποχωρεί και είναι δυνατόν να σκεφτείτε και άλλα πράγματα, ακόμη και να σκεφτείτε ξανά το μέλλον. Ωστόσο, η αίσθηση ότι έχετε χάσει ένα κομμάτι του εαυτού σας δεν φεύγει ποτέ εντελώς.

Εάν έχετε χάσει έναν σύντροφο, υπάρχουν συνεχείς υπενθυμίσεις της νέας μοναχικής ζωής σας, βλέποντας άλλα ζευγάρια μαζί και από τις εικόνες ευτυχισμένων οικογενειών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ακόμα κι έτσι, μετά από κάποιο χρονικό διάστημα μπορείτε να νιώσετε και πάλι ολόκληροι, παρόλο που ένα κομμάτι της ζωής σας, λείπει. Ακόμα κι έτσι, χρόνια αργότερα, μπορεί μερικές φορές να βρεθείτε να μιλάτε σαν να είναι ακόμα μαζί σας το πρόσωπο που χάσατε.

Αποδοχή

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

 

Άγχος και γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ)

ΠΗΓΗ

 

Οι παρούσες πληροφορίες απευθύνονται σε άτομα που βιώνουν συναισθήματα άγχους, ή που έχουν διαγνωστεί με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή (ΓΑΔ).

Εξετάζουν τρόπους με τους οποίους μπορείτε να βοηθήσετε τον εαυτό σας και να ζητήσετε βοήθεια από επαγγελματίες. Περιέχουν επίσης χρήσιμες πληροφορίες για άτομα που γνωρίζουν ή στηρίζουν κάποιον που αντιμετωπίζει προβλήματα άγχους.

Τι είναι το άγχος;

Το άγχος είναι μια λέξη που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε το δυσάρεστο συναίσθημα που βιώνουμε όταν βρισκόμαστε σε μια έντονη, απειλητική ή δύσκολη κατάσταση, ή όταν αντιμετωπίζουμε κάποιο πρόβλημα. Από μόνο του δεν αποτελεί πρόβλημα ψυχικής υγείας.

Οι περισσότεροι από εμάς θα βιώσουμε άγχος κάποια στιγμή στη ζωή μας για πολλούς και διάφορους λόγους. Μπορεί να είναι φυσιολογική αντίδραση, και συνήθως υποχωρεί σταδιακά, όταν η κατάσταση αλλάξει, ή όταν απομακρυνθείτε από την κατάσταση που σας προκαλεί άγχος.

Πότε το άγχος αποτελεί πρόβλημα;

Το άγχος αποτελεί πρόβλημα όταν:

• είναι πολύ έντονο
• νιώθετε άγχος συνεχώς ή τον περισσότερο καιρό
• δεν υπάρχει προφανής λόγος για να νιώθετε άγχος
• επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητά σας

Σε αυτές τις περιπτώσεις, το άγχος μπορεί να σας προκαλεί διαρκή δυσφορία, να σας εμποδίζει από το να κάνετε τα πράγματα που θέλετε, και να σας δυσκολεύει να απολαύσετε τη ζωή.

Ποια είναι η αίσθηση του άγχους;

Το άγχος μπορεί να εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους στο μυαλό και στο σώμα, όπως:

Στο μυαλό

• συνεχές αίσθημα ανησυχίας
• αίσθημα κούρασης ή προβλήματα με τον ύπνο
• δυσκολία συγκέντρωσης
• ευερέθιστη κατάσταση ή αίσθημα κατάθλιψης
• αίσθημα νευρικότητας ή έντασης
• αίσθημα εξουθένωσης
• φόβος ότι μπορεί να συμβεί κάτι φρικτό.

Στο σώμα

• γρήγορος, ακανόνιστος καρδιακός παλμός (αίσθημα παλμών)
• εφίδρωση
• ξηροστομία
• μυικοί πόνοι και ένταση
• πονοκέφαλοι
• τρέμουλο
• μούδιασμα στα δάχτυλα των χεριών ή των ποδιών ή στα χείλη
• ταχύπνοια
• ζάλη ή λιποθυμική τάση
• στομαχικές διαταραχές, όπως δυσπεψία, πόνοι ή ναυτία
• συχνοουρία
• έντονο αίσθημα άγχους λόγω αυτών των σωματικών συμπτωμάτων.

Ορισμένες φορές, οι άνθρωποι που έχουν άγχος ανησυχούν ότι τα συμπτώματά τους αποτελούν ένδειξη σωματικής ασθένειας. Αυτό μπορεί να επιδεινώσει το άγχος τους.

Όταν το άγχος διαρκεί για μεγάλο διάστημα, είναι εύκολο να αρχίσετε να νιώθετε κατάθλιψη. Κάποια άτομα με άγχος βιώνουν και κατάθλιψη ταυτόχρονα.

Ποιοι παράγοντες προκαλούν άγχος;

Το άγχος μπορεί να προκληθεί από πολλά και διάφορα πράγματα, όπως:

• καθημερινά γεγονότα, όπως όταν λαμβάνουμε ένα αγχωτικό email στη δουλειά, ή όταν επικοινωνούμε με έναν δύσκολο πελάτη
• σημαντικά γεγονότα στη ζωή μας, όπως ένα διαζύγιο, μια ασθένεια, ή ο θάνατος κάποιου προσώπου.

Ορισμένες φορές αισθανόμαστε άγχος ακόμη κι όταν συμβαίνει κάτι καλό. Για παράδειγμα, όταν ετοιμαζόμαστε να βγούμε ραντεβού ή έχουμε συνέντευξη για δουλειά. Αυτές οι καταστάσεις δεν είναι άσχημες, αλλά μπορούν να προκαλέσουν τις σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις του άγχους στο σώμα μας.

Γιατί προκαλείται το άγχος;

Παρότι το άγχος μπορεί να είναι δυσάρεστο συναίσθημα, μπορεί να βοηθά σε ορισμένες καταστάσεις και για σύντομη διάρκεια:

• ψυχολογικά – σε δύσκολες καταστάσεις, το άγχος μας λέει ότι κάτι δεν πάει καλά και μας κρατά σε εγρήγορση, ώστε να μπορούμε να αντιδράσουμε κατάλληλα.
• σωματικά – τα σωματικά συμπτώματα του άγχους μπορούν να προετοιμάσουν το σώμα μας να απομακρυνθεί από πιθανό κίνδυνο ή για να προστατέψουμε τον εαυτό μας. Είναι η λεγόμενη αντίδραση «πάλης ή φυγής» (fight or flight).

Τι είναι η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή;

Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (ΓΑΔ) είναι ένα είδος αγχώδους διαταραχής. Υπάρχουν πολλές άλλες αγχώδεις διαταραχές που δεν εξετάζονται εδώ, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD) ή η διαταραχή πανικού.

Εάν έχετε ΓΑΔ:

• ανησυχείτε για πολλά διαφορετικά πράγματα ταυτόχρονα
• ανησυχείτε δυσανάλογα προς την κατάσταση
• δυσκολεύεστε να ελέγξετε το αίσθημα ανησυχίας.

Η ΓΑΔ είναι αρκετά σύνηθες φαινόμενο από το οποίο πάσχουν 1 στα 25 άτομα στην Ελλάδα. 

Από τι προκαλείται η ΓΑΔ;

Η ΓΑΔ δεν προκαλείται από μία μόνο αιτία. Τα γονίδια, το κοινωνικό περιβάλλον και οι εμπειρίες της ζωής σας παίζουν ταυτόχρονα κάποιον ρόλο, και αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.

Εάν έχετε κάποιον στενό συγγενή που πάσχει από ΓΑΔ, έχετε τέσσερις έως έξι φορές περισσότερες πιθανότητες να εκδηλώσετε κάποια αγχώδη διαταραχή. Ωστόσο, δεν μπορεί μόνο ένα γονίδιο να προκαλέσει αγχώδεις διαταραχές. Αντίθετα, είναι περισσότερα από ένα τα γονίδια που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, το καθένα σε μικρό βαθμό, και αυξάνουν τον κίνδυνο.

Πότε πρέπει να ζητήσω βοήθεια;

Αν το άγχος σας επηρεάζει αρνητικά τη ζωή σας, ή πιστεύετε ότι ίσως πάσχετε από ΓΑΔ, όσο πιο σύντομα ζητήσετε βοήθεια, τόσο πιο γρήγορα θα αρχίσετε να βελτιώνεστε.

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους οι άνθρωποι καθυστερούν να ζητήσουν βοήθεια. Είναι φυσιολογικό να έχετε κάποιες από τις παρακάτω σκέψεις, ακόμη κι αν δεν ισχύουν:

• «Έτσι είμαι, πρέπει να προσπαθήσω να τα καταφέρω μόνος/η μου» – Κανείς δεν είναι αναγκασμένος να παλεύει μόνος του, όλοι αξίζουν υποστήριξη. Προσπαθήστε να μιλήσετε στον εαυτό σας με καλοσύνη και συμπόνια, όπως θα μιλούσατε σε κάποιον για τον οποίο νοιάζεστε.

ΣΥΝΕΧΕΙΑ 

ΠΗΓΗ

Ομιλία: Το παιδί μου δε μίλησε ακόμα. Αργή εξέλιξη στον προφορικό λόγο

ΠΗΓΗ

Πόσες λέξεις πρέπει να παράγει ένα δίχρονο παιδί;

Με βάση δεδομένα από την παγκόσμια βιβλιογραφία ένα ποσοστό περίπου 15% παιδιών ηλικίας 2-21/2 χρόνων παρουσιάζει καθυστέρηση στην ομιλία. Η αργοπορημένη έναρξη έκφρασης λόγου ανιχνεύεται με βάση το περιορισμένο εύρος του εκφραστικού λεξιλογίου (50 λέξεις), την έλλειψη ελάχιστης φραστικής δομής (συνδυασμός δύο τουλάχιστον λέξεων ανά φράση) σε ηλικία περίπου 24 μηνών, παρά τη φυσιολογική γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη. Ερευνητικά δεδομένα εισηγούνται ότι, ενώ αρκετά παιδιά με καθυστέρηση στην ομιλία ξεπερνούν το πρόβλημά τους σε ηλικία 3 χρόνων, πολλά άλλα συνεχίζουν να παρουσιάζουν γλωσσικές διαταραχές που αργότερα εμφανίζονται με μορφή μαθησιακής δυσκολίας . Άρα, η αργοπορημένη έναρξη της έκφρασης λόγου σε νήπια θεωρείται παράγοντας «επικινδυνότητας» διότι μπορεί να αποφέρει μακρόχρονα γλωσσικά ελλείμματα, μαθησιακές δυσκολίες και ακαδημαϊκή αποτυχία.

Σε γενικές γραμμές, εάν ένα παιδί ηλικίας 28 μηνών παρουσιάζει αργοπορία στον λόγο, η ανάκαμψης της γλωσσικής του αυτής αργοπορίας στην ηλικία των 36 μηνών δεν είναι αναμενόμενη, κυρίως εάν το παιδί αυτό παρουσιάζει προβλήματα αντίληψης του λόγου, παράγει ελάχιστα φωνήματα και λέξεις της γλώσσας και παρουσιάζει θετικό οικογενειακό ιστορικό.

Με βάση επιστημονικά δεδομένα, ο μέσος όρος λέξεων που πρέπει να παράγει ένα δίχρονο παιδί κυμαίνεται γύρω στις 200-250 λέξεις.

Το παιδί μου είναι ηλικίας δυόμισι χρόνων όμως παρόλο που παρουσιάζει φυσιολογική εξέλιξη σε όλους τους τομείς εν τούτοις δεν λέει πολλές λέξεις.

Αποτελέσματα διαφόρων μελετών ανά τον κόσμο δηλώνουν ότι 18% των φυσιολογικών παιδιών ηλικίας 2 με 2^1/2 χρονών με καλή αντίληψη του προφορικού λόγου παρουσιάζει περιορισμένο εκφραστικό λεξιλόγιο και δε συνδυάζει λέξεις για την παραγωγή φράσεων (πχ μαμά μήλο).

 

Η αργή εξέλιξη στον προφορικό λόγο είναι ανησυχητική;

Παρόλο που το 50% των παιδιών με αργή εξέλιξη στον λόγο στην ηλικία των 3 με 3^1/2 χρονών καταφέρνει να ξεπεράσει τη γλωσσική αργοπορία, το υπόλοιπο συνεχίζει να παρουσιάζει γλωσσική καθυστέρηση κυρίως σε τομείς όπως είναι η άρθρωση και φωνολογία των λέξεων (η σωστή προφορά των φωνημάτων και λέξεων), η σύνταξη και η μορφολογία του λόγου (η σειρά και σύνδεση των λέξεων στην πρόταση). Η αργή εξέλιξη στον λόγο μερικές φορές είναι προμήνυμα συνεχιζόμενης γλωσσικής καθυστέρησης και σε μεταγενέστερο στάδιο μαθησιακής δυσκολίας. Για παράδειγμα, πολλά παιδιά με δυσλεξία (δυσκολία στην κατάκτηση του μηχανισμού της ανάγνωσης και γραφής), ή ειδική γλωσσική διαταραχή παρουσιάζουν ιστορικό καθυστέρησης του λόγου. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι η αργοπορία στο λόγο απαραίτητα καταλήγει σε δυσλεξία. 

 

Πότε ανησυχούμε για την ομιλία του παιδιού

Μάς είπαν ότι, όταν το παιδί μας μεγαλώσει και όταν πάει σχολείο θα μιλήσει. Να περιμένουμε ή να ζητήσουμε την γνώμη του ειδικού;

Παρόλο που η ένταξη στο σχολείο (π.χ, νηπιαγωγείο) βοηθά το παιδί να αναπτύξει περαιτέρω τη γλωσσική του ικανότητα, η γλωσσική ανάπτυξη και ολοκλήρωση αρχίζει πριν ακόμα το παιδί ενταχθεί στο σχολείο. Αναμένεται ότι στην ηλικία των 3-4 χρόνων τα παιδιά παράγουν σωστά τα περισσότερα φωνήματα της γλώσσας, χρησιμοποιούν ορθές και ολοκληρωμένες προτάσεις και διηγούνται μέρος μικρής ιστορίας. Ή επαγγελματική γνώμη από τον/την λογοπαθολόγο είναι σημαντική αφού μια αξιολόγηση θα ρίξει φως στις αιτίες της γλωσσικής καθυστέρησης. Επίσης η επαγγελματική γνωμάτευση θα προβλέψει τη μελλοντική πορεία της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού και την ανάγκη θεραπευτικής ή συμβουλευτικής παρέμβασης. 

 

Ποιοι παράγοντες προβλέπουν τα παιδιά πού θα συνεχίσουν να παρουσιάζουν γλωσσική καθυστέρηση;

Η δέσμη προγνωστικών παραγόντων συμπεριλαμβάνει το επίπεδο αντίληψης του προφορικού λόγου, το επίπεδο προσοχής και συγκέντρωσης προς τον προφορικό λόγο, την ταχύτητα γλωσσικής ανάπτυξης και κατάκτησης του λόγου μεταξύ ηλικίας 24 με 36 μηνών, το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο της οικογένειας του παιδιού, το συμβολικό παιγνίδι και την ύπαρξη θετικού οικογενειακού ιστορικού σε θέματα αργοπορίας στο λόγο και μαθησιακής δυσκολίας.

Η έγκαιρη διάγνωση της γλωσσικής καθυστέρησης σε παιδιά μικρής ηλικίας (π.χ. στην ηλικία των 24 με 30 μηνών) θεωρείται πλέον σημαντική αφού σε αυτή την ηλικία το παιδί έχει πολλές δυνατότητες βελτίωσης και ανάκαμψης της γλωσσικής καθυστέρησης εφόσον και εάν ακολουθηθεί η σωστή συμβουλευτική ή θεραπευτική αγωγή. Τα παιδιά ωφελούνται περισσότερο από τη θεραπευτική αγωγή στην ηλικία των 2-4 χρόνων σε σύγκριση με θεραπευτική αγωγή που αρχίζει σε μεγαλύτερες ηλικίες. Η πρώιμη αυτή περίοδος θεωρείται η πιο εύκαιρη και η πιο κρίσιμη για παρέμβαση, λόγω της πλαστικότητας του εγκεφάλου, που επιτρέπει τη βέλτιστη αφομοίωση των ερεθισμάτων που δέχεται το παιδί. Η πρόγνωση του παιδιού με γλωσσική καθυστέρηση διαφέρει από περιστατικό σε περιστατικό.

 

Οι πληροφορίες βασίζονται σε επιστημονικά δεδομένα από την παγκόσμια βιβλιογραφία και σε αποτελέσματα από έρευνα που έχει εκπονηθεί στην Κύπρο με τίτλο "Γλωσσικοί και γενετικοί παράγοντες στη πρόγνωση παιδιών με αργή εξέλιξη στον προφορικό λόγο" (48/ 2001) με χορηγία από το Ίδρυμα Προώθησης της Έρευνας στα πλαίσια του 4ου ερευνητικού προγράμματος σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Kύπρου, το Μακάρειο Νοσοκομείο, το Σύνδεσμο Λογοπαθολόγων και Λογοθεραπευτών Κύπρου, το Πανεπιστήμιο Πατρών, το City University of New York , και το Κολέγιο Bryn Mawr

ΠΗΓΗ

Διγλωσσία. Ένα παιδί, δύο γλώσσες

ΠΗΓΗ

Η πολυγλωσσία και οι διάφοροι τομείς των πολλών πολιτισμών που παρουσιάζονται στην Ευρώπη τού σήμερα, αναμφίβολα επηρεάζουν την καθημερινή μας ζωή.

Οι άνθρωποι μετακινούνται από μία χώρα σε άλλη για ένα καλύτερο μέλλον για τους ίδιους και τα παιδιά τους. Κάνουν προσπάθεια να ενταχθούν σε ένα καινούργιο κοινωνικό-πολιτισμικό-οικονομικό περιβάλλον θέλοντας όμως να διατηρήσουν τους δεσμούς που έχουν με την κουλτούρα από την οποία προέρχονται και τις πατρογονικές τους ρίζες. Ο όρος «κουλτούρα» αναφέρεται στους τρόπους σκέψης, ομιλίας, κατανόησης και σχέσης μεταξύ ατόμων, τα οποία είναι χαρακτηριστικά μιας ομάδας ατόμων που έχουν την ίδια ιστορία. Οι κουλτούρες εξελίσσονται για ένα και μοναδικό σκοπό: να κάνουν ομοιογενείς ομάδες και να διατηρήσουν τα πιστεύω και τις αξίες τους δια μέσω των αιώνων (Paul, R., 2007).

Η συχνή διακίνηση και η εύκολη πρόσβαση για επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων σήμερα, κάνει την εκμάθηση μιας δεύτερης γλώσσας σημαντικό προτέρημα τόσο για την ανάγκη για καθημερινή επικοινωνία όσο και για ακαδημαϊκούς ή επαγγελματικούς σκοπούς.

Σημεία αναφορικά με τη διάσταση της διγλωσσίας ή πολυγλωσσίας στην Ευρώπη σήμερα όπως παρουσιάζονται στη βιβλιογραφία:
• Υπάρχουν 9,000 διαφορετικές γλώσσες που χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο σήμερα
• 60% του πληθυσμού μιλά πέραν της μίας γλώσσας
• Πέραν των 60 διαφορετικών γλωσσών χρησιμοποιούνται σήμερα στην Ευρώπη (η Ευρώπη της Βαβέλ) χωρίς να συμπεριλαμβάνεται η νοηματική. Επίσημα, στο Συμβούλιο της Ευρώπης, το κοινοβούλιο παρουσιάζει νομοθεσίες και μεταφράσεις σε 23 γλώσσες που αφορούν τις 27 χώρες- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Οι γλώσσες αλλάζουν με τον καιρό. Αναπτύσσονται σταδιακά, όπως π.χ. τα Νέα Ελληνικά αναπτύχθηκαν σταδιακά από τα Αρχαία Ελληνικά.
• Οι γλωσσικές αλλαγές σε μία γλώσσα παρουσιάζονται όταν άνθρωποι που μιλούν διαφορετικές γλώσσες συναντιούνται και συμβιώνουν.
• Η ευκολότερη διακίνηση των επαγγελματιών στις χώρες της Ευρώπης και ο αυξημένος αριθμός μεταναστών φέρνει αναμφίβολα αλλαγή τόσο στη γλώσσα όσο και στην κουλτούρα της κάθε γλώσσας. Η προσαρμογή είναι πολλές φορές δύσκολη και οι συνθήκες ζωής όχι οι καλύτερες.
• Από τις πρώτες ημέρες της ζωής του, ένα παιδί έχει την ικανότητα να ξεχωρίζει τους ήχους της κάθε γλώσσας.
• Επίσης το παιδί από πολύ νωρίς μπορεί να διακρίνει μεταξύ των δύο γλωσσών.
• Από τον 2ο μήνα της ζωής του και πέρα, το παιδί έχει εδραιώσει τις παραμέτρους της κάθε γλώσσας.
• Μαθαίνει τους δύο προσδιορισμούς των δύο γλωσσών, δηλαδή λέει στον πατέρα «apple» και στη μητέρα «μήλο».

Διγλωσσία: η ικανότητα να χειρίζεσαι δύο γλώσσες (αντιληπτικά και εκφραστικά) εξίσου.

Μαθαίνοντας δύο γλώσσες
Ο κάθε άνθρωπος έχει την ικανότητα να μάθει μία νέα γλώσσα. Για ορισμένους είναι ευκολότερο από άλλους, αλλά όλοι μας μπορούμε να μάθουμε. Τα άτομα που χρησιμοποιούν δύο γλώσσες, λέγονται δίγλωσσα.

Τα παιδιά μπορούν να μάθουν να είναι δίγλωσσα. Μπορούν να μάθουν δύο γλώσσες στο σπίτι, στο σχολείο ή στην κοινότητα. Μερικά παιδιά μαθαίνουν και τις δύο γλώσσες πολύ καλά. Αλλά ορισμένες φορές, η μία γλώσσα είναι καλύτερη από την άλλη. Η γλώσσα την οποία γνωρίζει και χρησιμοποιεί καλύτερα ένα παιδί, είναι η κυρίαρχη γλώσσα . Με την πάροδο του χρόνου, η κυρίαρχη γλώσσα μπορεί να αλλάξει, ιδιαίτερα εάν το παιδί δεν τη χρησιμοποιεί συστηματικά.

Το να μιλάς δύο γλώσσες είναι μια ικανότητα όπως όλες οι άλλες. Για να μπορεί ένα παιδί να είναι καλό σε αυτή την ικανότητα χρειάζεται πολλή εξάσκηση, την οποία οι γονείς μπορούν να προσφέρουν. Χωρίς εξάσκηση/χρήση της γλώσσας, θα είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να την κατανοήσει αρκετά και να τη χρησιμοποιήσει προφορικά μιλώντας σε διάφορους ανθρώπους και στις δύο γλώσσες.

Απόκτηση της πρώτης γλώσσας (Γ1) και της δεύτερης γλώσσας (Γ2):
• Τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν την κάθε γλώσσα ανεξάρτητα ή παράλληλα. Μπορούν να κάνουν επιλογή γλώσσας κατά την ηλικία 2-3 χρόνων.
• Τα παιδιά αποκτούν την Γ1 γρήγορα, όμως και την Γ2 το ίδιο γρήγορα. Η απόκτηση είναι ταχύτερη όταν η Γ2 παρουσιάζεται γύρω στα 3-4χρ. Η ιδανικότερη ηλικία για απόκτηση της δεύτερης γλώσσας, είναι πριν τα τρία χρόνια όπου η αποθήκευση των πληροφοριών είναι απεριόριστη, τυχαία και διατηρείται από τηνδιαδικαστική μνήμη.
• Τα δίγλωσσα παιδιά παρουσιάζουν εναλλαγή και συνδυασμό (code-mixing) των γλωσσών για να ενισχύσουν την επικοινωνία ικανοποιητικά χωρίς σύγχυση. Αυτός ο συνδυασμός γλωσσών είναι εμφανής μέχρι τα 3 χρόνια.
• Δεν υπάρχουν πολλά δεδομένα για τον ακριβή τρόπο της απόκτησης της Γ2, όμως κάποιες έρευνες δείχνουν ότι η διαδικασία απόκτησης σχετίζεται με το είδος της γλώσσας και τις συνθήκες εκμάθησης.

Oι βασικότερες μορφές διγλωσσίας (Καμπανάρος Μ. 2007) που αναφέρονται είναι:
Ισορροπημένη και ταυτόχρονη διγλωσσία
Το ισορροπημένο δίγλωσσο άτομο διαθέτει ισότιμη ικανότητα και στις δυο γλώσσες, ενώ το κυρίαρχο δίγλωσσο διαθέτει μεγαλύτερη ικανότητα σε μια από τις δυο γλώσσες, πολύ συχνά στη μητρική γλώσσα.
Σύνθετη και συντονισμένη διγλωσσία
Στη συντονισμένη διγλωσσία τα γλωσσικά σύμβολα και η αντίστοιχη εννοιολογική σημασία τους απομνημονεύονται ξεχωριστά και στις δυο γλώσσες, ενώ στη σύνθετη υπάρχει κοινή σημασιολογική έννοια, που συνδέεται με δυο διαφορετικά γλωσσικά σύμβολα.
Παιδική, εφηβική και διγλωσσία ενηλίκων
Η ηλικία κατάκτησης της διγλωσσίας αλληλεπιδρά με τη γνωστική, γλωσσική, νευροψυχολογική και κοινωνικοπολιτιστική ανάπτυξη του ατόμου. Ταυτόχρονο ρόλο παίζει και ο παράγοντας «περιβάλλον της κατάκτησης» και «η χρήση των δυο γλωσσών».
Ταυτόχρονη νηπιακή διγλωσσία και διαδοχική παιδική διγλωσσία
Στην περίπτωση της ταυτόχρονης νηπιακής διγλωσσίας, το παιδί αναπτύσσει εξ αρχής δυο μητρικές γλώσσες, ενώ στη διαδοχική παιδική μαθαίνει τη δεύτερη γλώσσα, αφού η κατάκτηση της μητρικής γλώσσας έχει ήδη επιτευχθεί.

Πώς μπορώ να διδάξω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να διδάξετε ένα παιδί περισσότερες από μία γλώσσες. Θα μπορούσατε να κάνετε τα εξής:
• Χρησιμοποιήστε και τις δύο γλώσσες από την αρχή. Πολλά παιδιά μεγαλώνουν μαθαίνοντας δύο γλώσσες παράλληλα.
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με τον τόπο που είναι το παιδί (π.χ. τα Ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο σχολείο και τα αγγλικά μόνο στο σπίτι ).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα ανάλογα με το θέμα (π.χ. στο τραπέζι κατά τη διάρκεια του φαγητού μιλάμε μόνο ρωσικά, ενώ τα ελληνικά χρησιμοποιούνται μόνο στο διάβασμα ή ότι έχει να κάνει με τις εργασίες του σχολείου).
• Χρησιμοποιήστε μόνο μία γλώσσα με το ανάλογο άτομο(π.χ. η μαμά θα μιλά μόνο γερμανικά και ο μπαμπάς μόνο ελληνικά),
• Προσφέρετε αρκετές ευκαιρίες στο να ακούσει και να χρησιμοποιήσει και τις δύο γλώσσες σε καθημερινές δραστηριότητες.

Η ικανότητα ενός ατόμου να μάθει και να χρησιμοποιήσει μία δεύτερη γλώσσα, εξαρτάται πολύ από την ικανότητα της οικογένειας του να μιλά τη δεύτερη γλώσσα. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους γονείς/φροντιστές ενός παιδιού να παρουσιάζουν ένα σωστό γλωσσικό πρότυπο. Εάν δεν μπορεί ο γονιός/φροντιστής να χρησιμοποιεί μία γλώσσα σωστά, δε θα πρέπει να τη διδάσκει. Το παιδί θα πρέπει να ακούει σωστά μία γλώσσα για να μπορέσει να την κατακτήσει με τις σωστές βάσεις.

Μπορεί η εκμάθηση δύο γλωσσών να προκαλέσει προβλήματα λόγου και ομιλίας;
Όχι. Τα παιδιά διεθνώς μαθαίνουν περισσότερες από μία γλώσσες χωρίς να αναπτύσσουν προβλήματα λόγου και ομιλίας. Τα δίγλωσσα παιδιά αναπτύσσουν τις ίδιες γλωσσικές ικανότητες όπως όλα τα άλλα παιδιά.

Τι θα μπορούσα να περιμένω όταν το παιδί μου μαθαίνει περισσότερες από μία γλώσσες;
Το κάθε δίγλωσσο παιδί είναι ξεχωριστό. Η ανάπτυξη των γλωσσικών ικανοτήτων και στις δύο γλώσσες εξαρτάται από την ποιότητα και την ποσότητα των εμπειριών που έχει το παιδί στο να χρησιμοποιεί και τις δύο γλώσσες. Τα ακόλουθα είναι μερικά βασικά χαρακτηριστικά της αρχικής περιόδου:
• Όπως όλα τα παιδιά, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά αρχίζουν να λένε τις πρώτες τους λεξούλες στην ηλικία του ενός έτους (π.χ. μαμά, παπά). Κοντά στην ηλικία των 2 χρόνων, τα περισσότερα δίγλωσσα παιδιά χρησιμοποιούν φράσεις δύο λέξεων( π.χ. θέλω μπάλα, όχι τούτο). Αυτά είναι τα ίδια στάδια της γλωσσικής ανάπτυξης τα οποία παρατηρούνται και στα παιδιά που μαθαίνουν μόνο μία γλώσσα.
• Μερικές φορές, τα δίγλωσσα παιδιά μπορεί να αναμείξουν γραμματικούς κανόνες, ή να χρησιμοποιήσουν λέξεις και από τις δύο γλώσσες στην ίδια πρόταση. Αυτό είναι συχνό φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας.
• Όταν παρουσιαστεί η δεύτερη γλώσσα, ορισμένα παιδιά μπορεί να μη μιλούν τόσο πολύ όσο πριν για ένα διάστημα. Αυτή η «σιωπηλή περίοδος» μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες. Όμως και πάλι είναι συνηθισμένο φαινόμενο στην ανάπτυξη της διγλωσσίας και θα περάσει.

Τι πηγές θα μπορούσα να χρησιμοποιήσω για να βοηθήσω το παιδί μου να είναι δίγλωσσο;
Βιβλία. Θα μπορούσατε να διαβάζεται στο παιδί και στις δύο γλώσσες. Μπορείτε να βρείτε βιβλία κάθε ηλικίας σε διάφορες γλώσσες στα βιβλιοπωλεία ή ακόμη να προμηθευτείτε από το διαδύκτιο.
Κασέτες και δισκάκια μουσικής. Οι κασέτες και τα δισκάκια σε άλλες γλώσσες μπορούν να βοηθήσουν επίσης. Η παρουσίαση της δεύτερης γλώσσας μέσω του τραγουδιού είναι ένας σπουδαίος τρόπος, ο οποίος είναι και διασκεδαστικός/απολαυστικός.
Βίντεο και δισκάκια τηλεόρασης. Υπάρχουν πολλά προγράμματα για παιδιά σε διάφορες γλώσσες. Συχνά τα προγράμματα αυτά διδάσκουν τα παιδιά αριθμούς, χρώματα, γράμματα και βασικό λεξιλόγιο.
Προγράμματα εκμάθησης μιας γλώσσας. Τα παιδιά μπορούν επίσης να μάθουν μια δεύτερη γλώσσα μέσα από οργανωμένα γλωσσικά προγράμματα σε μικρές ομάδες διάμεσου του παιγνιδιού ή του νηπιαγωγείου από μικρή ηλικία.

Εάν το παιδί μου έχει πρόβλημα να επικοινωνήσει, θα πρέπει να χρησιμοποιήσω μόνο μία γλώσσα;
Σε αυτήν την περίπτωση, δηλαδή όταν το παιδί παρουσιάζει δυσκολίες στην επικοινωνία του, θα είναι καλύτερα να του μιλάτε στη γλώσσα στην οποία εσείς νοιώθετε πιο άνετα, τη μητρική σας ίσως γλώσσα. Αυτό είναι σωστό και όταν το παιδί χρησιμοποιεί μια άλλη γλώσσα στο σχολείο. Αλλά προσπαθήστε να μην κάνετε απότομες αλλαγές στη ρουτίνα ενός παιδιού διότι μπορεί να προκαλέσει δυσαρέσκεια και άγχος.
Εκείνο που είναι σημαντικό να θυμάστε, είναι ότι τα παιδιά τα οποία παρουσιάζουν δυσκολία στη γλωσσική ανάπτυξη και στις δύο γλώσσες, είναι τα παιδιά τα οποία χρειάζονται επαγγελματική αξιολόγηση λόγου και ομιλίας δηλαδή αξιολόγηση από λογοπαθολόγο/λογοθεραπευτή.

Στην αξιολόγηση ατόμων με πολιτιστικές και γλωσσολογικές διαφορές είναι σημαντικό για το λογοθεραπευτή να εξακριβώσει εάν το άτομο εκδηλώνει επικοινωνιακή διαταραχή ή επικοινωνιακή διαφορά ανάμεσα στη μητρική/ κυρίαρχη γλώσσα (Γ1) και στη δεύτερη γλώσσα (Γ2).
Η διαταραχή μπορεί να διαγνωστεί μόνο όταν το άτομο εκδηλώνει δυσκολίες σε όλες τις γλώσσες του/της. Εάν παρουσιάζονται διαφορές μόνο όταν μιλάει στη δεύτερη γλώσσα, τότε αυτές θεωρούνται γλωσσικές διαφορές. (Καμπανάρος Μ., 2007)

Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται με δοκίμια που είναι κατάλληλα τόσο για την συγκεκριμένη γλώσσα, με όλες της τις ιδιαιτερότητες όσο και να είναι προσαρμοσμένα στην κουλτούρα της γλώσσας.

Σχετικά με το επίπεδο των γλωσσικών γνώσεων η διγλωσσία θεωρείται ως συνέχεια και όχι ως μια δίγλωσση/μονόγλωσση διχοτομία. Ένα άτομο μπορεί να έχει διαφορετικά επίπεδα ικανότητας στις διαφορετικές γλωσσικές λειτουργίες (ακουστική και γραπτή κατανόηση, προφορικός και γραπτός λόγος) και στους διαφορετικούς γλωσσολογικούς τομείς (μορφολογία, σύνταξη, φωνολογία, λεξική σημασιολογία).

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διγλωσσίας;
Ερευνητές αναφέρουν ότι είναι πλεονέκτημα το να είναι κάποιος δίγλωσσος. Μερικά από αυτά τα πλεονεκτήματα μπορεί να συμπεριλαμβάνουν:
• Να μπορείς να μαθαίνεις καινούργιες λέξεις ευκολότερα
• Να κάνεις εύκολα ομοιοκαταληξίες με λέξεις
• Να μπορείς εύκολα να σπάζεις τις λέξεις στους φθόγγους που την αποτελούν
• Να μπορείς να χρησιμοποιείς πληροφορίες με καινούργιους τρόπους
• Να ταξινομείς εύκολα λέξεις σε κατηγορίες
• Να βρίσκεις λύσεις σε προβλήματα
• Να έχεις καλή ικανότητα στο να ακούς και να προσέχεις όταν σου μιλούν
• Να σχετίζεσαι με άλλους

Στην πρόκληση της πολυ-εθνικής Ευρώπης τού σήμερα, το εφόδιο εκμάθησης μιας δεύτερης γλώσσας από το σπίτι είναι ότι καλύτερο δώρο μπορείτε να κάνετε για τα παιδιά σας.

 

 ΠΗΓΗ