Κόλπα και Τεχνικές για την εκμάθηση της ορθογραφίας

 

πηγη

Οι στρατηγικές εκμάθησης ορθογραφίας που υπάρχουν είναι πολλές και ο ρόλος τους είναι αμιγώς βοηθητικός στο πλαίσιο της μάθησης και της διδασκαλίας. Το να γράφει ένας μαθητής ορθογραφημένα, θεωρείται συχνά ένδειξη υψηλής ακαδημαϊκής επίδοσης και μάλιστα παράγοντας που επηρεάζει την επαγγελματική εξέλιξη του ατόμου. Τα παιδιά με προβλήματα στην ορθογραφία έχουν συνήθως προβλήματα στην οπτική μνήμη, στην ακουστική μνήμη, στην οπτική και ακουστική διάκριση και στις κινητικές δεξιότητες. Έτσι, παρουσιάζουν τις παρακάτω δυσκολίες:

• Συχνή πρόσθεση, αντιστροφή, παράλειψη, αντικατάσταση γραμμάτων, συλλαβών ή λέξεων
• Λάθη στον τονισμό ή παντελής έλλειψη τόνων
• Συχνά λάθη σε βασικούς κανόνες ορθογραφίας
• Συχνά λάθη στο ετυμολογικό μέρος της λέξης
• Μη γενίκευση κανόνων ορθογραφίας σε όλες τις λέξεις, ομοιοκατάληκτες ή παράγωγες
• Καμία αυτοδιόρθωση

Όταν ο εκπαιδευτικός εντοπίζει επαναλαμβανόμενα ορθογραφικά λάθη και μια γενικότερη δυσχέρεια στην εκμάθηση της ορθογραφίας, προβαίνει σε διάφορες στρατηγικές, ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η κατάσταση. Δεν αποτελεί πανάκεια η υιοθέτηση μιας μόνο από τις ποικίλες στρατηγικές εκμάθησης διδασκαλίας, αλλά πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν τα ιδιαίτερα εκπαιδευτικά γνωρίσματα των μαθητών. Προκειμένου να μάθουν οι μαθητές να γράφουν χωρίς ορθογραφικά λάθη, απαιτείται προσεκτική προφορά, τόνωση ακουστικής μάθησης, με στόχο να ανακληθεί η απρόσκοπτα η ορθογραφία.

Αφού ανιχνευτούν τα ορθογραφικά λάθη, είναι καλό να δομηθούν κατάλογοι λέξεων, ανάλογα με το είδος των λαθών. Τότε, εφαρμόζονται από τον εκπαιδευτικό οι κατάλληλες στρατηγικές εκμάθησης ορθογραφίας. Τα λάθη συχνά οφείλονται και σε κάποιες συνήθειες των μαθητών, όπως είναι η βεβιασμένη ή παρορμητική γραφή. Είναι σημαντικό να διδάσκονται τόσες λέξεις, όσες μπορεί να κατακτήσει πραγματικά ο μαθητής, καθώς η “αποτυχία” οδηγεί σε παραίτηση. Βασική προτεραιότητα, είναι επίσης, το ότι πρέπει να γνωρίζουν πρώτα τη σημασία της υπό εκμάθηση λέξης, ώστε να μπορέσουν να την εντάξουν στο λεξιλόγιό τους. Η κατ’ επανάληψη αντιγραφή των λανθασμένων λέξεων δεν είναι ιδανική λύση. Υπάρχουν πιο ωφέλιμες στρατηγικές εκμάθησης ορθογραφίας, οι οποίες συμπυκνώνονται ως εξής:

• Ομαδοποίηση λέξεων με βάση κοινά χαρακτηριστικά, π.χ. κατάληξη σε -ώνω
• Περιοδική επανάληψη λέξεων που διδάχθηκαν
• Σύνθετες και παράγωγες λέξεις χωρίζονται στα δομικά τους μέρη, πχ. “πολύχρωμα” : πολύ- χρώμα
• Ανάγνωση με ευκρίνεια και προσοχή σε ήχους που δεν προφέρονται

Οι στρατηγικές εκμάθησης ορθογραφίας μπορούν να αναχθούν και στις ακόλουθες επιστημονικές τεχνικές:

• Μέθοδος Gillingham: Προφορική ορθογραφία που βασίζεται στην άσκηση, επανάληψη και γραφή προτάσεων ή ιστοριών με τις λέξεις που διδάχθηκαν.
• Πολυαισθητηριακή προσέγγιση Fernald: Εμπλέκει οπτική, ακουστική, κιναισθητική και απτική αίσθηση. Η προσέγγιση ακολουθεί τα βήματα: Η δασκάλα γράφει και λέει τη λέξη, ο μαθητής ιχνηλατεί την λέξη στον αέρα, ενώ την λέει, γράφει τη λέξη σε χαρτί, ξαναγράφει από μνήμης τη λέξη. Αν είναι σωστή μπαίνει στο κουτί των λέξεων. Αλλιώς επαναλαμβάνεται η διαδικασία από την αρχή.
• Εικονογραφικές μέθοδοι: Επιλογή από τον εκπαιδευτικό των λέξεων που θα διδαχθούν και των εικόνων που τις αντιπροσωπεύουν, με σκοπό τον μνημονικό σύνδεσμο εικόνας- λέξης.
• Φωνοοπτική μέθοδος: Παρουσίαση απομονωμένων φωνημάτων με τη χρήση εικόνων.
• Μέθοδοι μίμησης: Ο εκπαιδευτικός προφέρει και γράφει τη λέξη δειγματικά. Το παιδί κάνει το ίδιο αντιγράφοντας το μοντέλο του εκπαιδευτικού, μέχρι να μάθει τη λέξη. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί κάποιο tablet/ipad ή ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής.
• Χρονική καθυστέρηση: Στηρίζεται στην τεχνική της χρονικής καθυστέρησης, που χρησιμοποιούν οι συμπεριφοριστές ιδιαίτερα στην τροποποίηση συμπεριφοράς. Αρχικά ο εκπαιδευτικός διορθώνει τον μαθητή αμέσως μόλις κάνει λάθος, χωρίς χρονική καθυστέρηση. Έπειτα από λίγο, αρχίζει να καθυστερεί χρονικά να διορθώσει το λάθος του μαθητή, έτσι ώστε να δώσει στον μαθητή την ευκαιρία να σκεφτεί περισσότερο και να αυτοδιορθωθεί.

 Όλες οι παραπάνω στρατηγικές εκμάθησης ορθογραφίας μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να ενσωματωθούν στη διδασκαλία συνδυαστικά. Είναι γεγονός, πως όσο πιο γρήγορα εντοπιστούν οι ορθογραφικές δυσχέρειες, τόσο πιο άμεσα κι εύκολα θα μπορέσουν και να αντιμετωπιστούν.

Πηγη 

πηγη

 ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΩ ΟΡΘΟΓΡΑΦΙΑ;

Εύκολοι και πρακτικοί τρόποι και κανόνες για να βελτιώσεις την ορθογραφία σου!
1.    Αν η λέξη σου είναι σύνθετη ---->τεμάχισέ την (στρατηγική του τεμαχισμού)
Δηλαδή : χώρισε την στα συνθετικά της μέρη και σκέψου πώς ορθογραφείται μόνο του το καθένα.
Παράδειγμα: καταστίσει ----> λάθος / κατά + στήνω ΑΡΑ καταστήσει

2.    Σκέψου από πού προέρχεται μια λέξη. 
Παράδειγμα : υπερκαταναλοτισμός ----> λάθος / υπέρ + καταναλωτισμός (καταναλωτισμός < καταναλώνω: τα ρήματα σε –ώνω με «ω», άρα και το ουσιαστικό με «ω»)

3.    Για να θυμάστε λέξεις με ιστορική ορθογραφία ή με ορθογραφία γενικά δύσκολη για εσάς σύνδεσε την ορθογραφία τους με αστείους κανόνες που επινοείτε μόνοι σας!
Παράδειγμα 1: πρώσοπο ----> λάθος / πρόσωπο ----> σωστό  
ΑΣΤΕΙΟΣ ‘ΚΑΝΟΝΑΣ΄ ΜΟΥ : αφού το πρόσωπό μας είναι στρόγγυλο, η λέξη πρόσωπο γράφεται πρώτα με το στρόγγυλο «ο», δηλαδή το όμικρον.
Παράδειγμα 2: μύνημα ----> λάθος / μήνυμα ----> σωστό
ΑΣΤΕΙΟΣ ‘ΚΑΝΟΝΑΣ΄ ΜΟΥ: όταν έρχεται μήνυμα στο κινητό μου το διαβάζω από την αρχή προς το τέλος (λογικά!), άρα θα γράψω τη λέξη μήνυμα πρώτα με το «η» που το συναντώ πρώτο στο αλφάβητο και μετά θα βάλω το «υ» 

4.    Αν η λέξη είναι ξένη, τότε θα τη γράφεις με τον πιο απλό τρόπο (απλογράφηση δανείων), δηλαδή όλα τα /i/ με ι, όλα τα /o/ με ο και όλα τα /e/ με ε. Ξεχνάς όλα τα αι, οι, ει, η, ω κ.λπ.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : τρένο [ιταλ. treno < γαλλ. train < αγγλ. train]

5.    Στην παθητική φωνή τα ρήματα στον ενικό (και στο γ΄ πληθ. -νται) γράφονται με –αι.
Παράδειγμα : εξαρτώμαι, εξαρτάσαι, εξαρτάται, εξαρτώνται
ΕΝΩ στην ενεργητική φωνή στο α΄και β΄ πληθυντικό με –ε
Παράδειγμα: εσείς συγκρίνετε (αλλά το προϊόν αυτό δε συγκρίνεται με κανένα! )
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ  Η κατάληξη –νται παντού και πάντα με –αι!

6.    Αν πρέπει να γράψω μια λέξη με ένα ‘ι’ στο τέλος, σκέφτομαι
«Είναι ρήμα;» ,αν ναι
----> τη γράφω συνήθως με -ει
----> τη γράφω με -η : αν τελειώνει σε  -έβη (π.χ. συνέβη) , σε –χθη/-φθη άτονο (διεξήχθη) …
----> τη γράφω με -οι : αν προέρχεται από αρχαίο συνηρημένο σε -όω (π.χ. πληροί, απαξιοί)
«Είναι ουσιαστικό ή επίθετο ή αντωνυμία;», αν ναι
----> με –η ,αν αφορά 1 και είναι γραμματικά θηλυκό (π.χ. κλινική)
----> με –ι , αν αφορά 1 και είναι γραμματικά ουδέτερο (π.χ. παιδί : ελάχιστες εξαιρέσεις βράδυ, θήλυ, πολύ, δάκρυ, δόρυ, δίχτυ, άστυ, στάχυ, ευθύ, δριμύ, αμβλύ)
----> με –οι, αν αφορά πολλά (π.χ. μικροί)

7.    Γράφω /ondas/ στο τέλος! Τονίζεται ;----> το γράφω με -ω- / Δεν τονίζεται;  το γράφω με -ο-
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : παρατηρώντας ΑΛΛΑ βλέποντας

8.    Πότε  γράφεται μια λέξη με 2 όμοια σύμφωνα; …ένοια ή έννοια; Απόροια ή απόρροια;
•    Αν είναι σύνθετη με πρόθεση και το τελευταίο σύμφωνο του πρώτου συνθετικού είναι όμοιο με το πρώτο σύμφωνο του δεύτερου. 
----> στο έννοια σκέφτομαι ‘είναι σύνθετη; Ναι.’ ‘ποια τα συνθετικά της; Εν+νους, άρα δικαιολογούνται τα 2 ν’ . 
•    Αν είναι σύνθετη και το πρώτο συνθετικό λήγει σε πρόθεση της οποίας το τελευταίο γράμμα αφομοιώθηκε (έγινε όμοιο)με το πρώτο γράμμα του δεύτερου συνθετικού.
----> στο συμμαθητής σκέφτομαι ‘είναι σύνθετη; Ναι.’ ‘ποια τα συνθετικά της; συν+μαθητής’, άρα δικαιολογούνται τα 2 μ, καθώς το –ν του συν έγινε μ, για ‘να κάνει καλή παρέα’ με το μ- που ακολουθεί . 
•    Αν είναι σύνθετη με α΄ συνθετικό πρόθεση που λήγει σε βραχύ-στα αρχαία- φωνήεν και  με β΄ συνθετικό λέξη που ξεκινά με ρ-. Ισχύει για λέξεις που σχηματίστηκαν ήδη από παλιά, από τα αρχαία, όχι για νέους  σχηματισμούς! Π.χ. απόρροια  από (το -ο ήταν βραχύ) + ρέω ΑΛΛΑ ξεράβω.
•    Αν μας το επιβάλλει η ιστορική της ορθογραφία. Εδώ δυστυχώς θα πρέπει να το θυμόμαστε απέξω… (π.χ. εκμετάλλευση  και το μέταλλο γράφεται με λλ, θυμήσου την πινακίδα στο μεταλλικό νερό που πίνεις! )

9.    Ακούς στο τέλος /eno/ ;  το γράφεις με «αι»(π.χ. ρυπαίνω) ΕΚΤΟΣ: μένω, δένω, πλένω

10.    Ακούς στο τέλος /ino/ ; 
----> - ΥΝΩ τις περισσότερες φορές (π.χ. οξύνω) 
----> -ΗΝΩ, μόνο σε 4 ρήματα: αφήνω, στήνω, ψήνω, σβήνω (ιστοριούλα για να τα θυμάσαι : πάω στο δάσος, αφήνω τα πράγματα, στήνω τη σκηνή, ψήνω το φαγητό, σβήνω τη φωτιά και φεύγω)
----> -ΙΝΩ, μόνο σε 4 ρήματα : κλίνω (= γέρνω, έχω έφεση,  κλίνω το ρήμα), δίνω, πίνω, κρίνω
----> -ΕΙΝΩ , μόνο σε 2 ρήματα : τείνω, κλείνω (την πόρτα)

Πηγη