Έχετε
αναρωτηθεί ποτέ τι ρόλο παίζει ο τόνος της φωνής στο μήνυμα που θέλουμε
να μεταφέρουμε στον ακροατή; Έρευνες που έγιναν στο παρελθόν αλλά
υποστηρίζονται ακόμα και σήμερα, δείχνουν πως τα μη λεκτικά στοιχεία της
επικοινωνίας όπως ο τόνος της φωνής και οι χειρονομίες, περνούν πολύ
περισσότερα μηνύματα από τις λέξεις που εκφωνούνται! Πιο συγκεκριμένα
έχει βρεθεί πως ο τόνος της φωνής ευθύνεται για το 35-40% του μηνύματος που στέλνουμε στους άλλους!
Όταν μιλάμε, οι άλλοι
προσπαθούν να ακούσουν τα λόγια μας ερμηνεύοντας παράλληλα και τον τόνο
της φωνής μας. Η ταχύτητα, η ένταση, ο τόνος, οι παύσεις είναι πράγματα
που ο ακροατής θα δώσει προσοχή για να αντιληφθεί το μήνυμα που θέλουμε
να του περάσουμε. Για παράδειγμα, ο τόνος της φωνής μπορεί να δείξει
σαρκασμό, θυμό, αγάπη, ανασφάλεια, εμπιστοσύνη. Με άλλα λόγια, δεν
παίζει ρόλο μόνο το περιεχόμενο των όσων λέμε, αλλά και ο τρόπος που
επικοινωνούμε αυτά που θέλουμε να πούμε στους άλλους!
“Μοιάζει σαν να μην ακούει!”
Αν όχι όλοι, σίγουρα οι περισσότεροι γονείς έχουν
υψώσει τη φωνή τους ή έχουν φωνάξει στα παιδιά τους όταν χάνουν τη
ψυχραιμία τους. Αυτή η έκφραση των γονιών αν και μπορεί να τραβήξει πολύ
γρήγορα την προσοχή των παιδιών, δεν έχει μακροπρόθεσμο αποτέλεσμα
αναφέρουν οι ειδικοί.
Το συναίσθημα που χρησιμοποιούμε στη φωνή μας
επηρεάζει τον τρόπο που μας ακούν και μας καταλαβαίνουν οι άλλοι – κάτι
που ισχύει και στα παιδιά. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι
δυσκολεύονται να θυμηθούν πράγματα ή να λειτουργήσουν στο μέγιστο βαθμό
σε γνωστικό επίπεδο όταν ο εγκέφαλος πλημμυρίζεται από οδυνηρά
συναισθήματα όπως άγχος ή φόβο (αυξάνεται η κορτιζόλη, γνωστή ως ορμόνη
του στρες).
Αν για παράδειγμα οι γονείς κάνουν μια παρατήρηση
έχοντας υψηλό τόνο στη φωνή, είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσουν στο
παιδί συναισθήματα άγχους, φόβου, ή άμυνας με αποτέλεσμα ο εγκέφαλος να
μην μπορέσει να επεξεργαστεί τις λέξεις αποτελεσματικά και κατ” επέκταση
να συγκρατήσει στη μνήμη το μήνυμα που θέλουν οι γονείς να του περάσουν
(το ίδιο ισχύει και στην επικοινωνία των ενηλίκων).
Ο τόνος της φωνής επομένως είτε μπορεί να υπονομεύσει
το μήνυμα, είτε να του δώσει ώθηση για να περάσει ακέραιο σε αυτόν που
του απευθύνεται!
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Η επικοινωνία που έχουν οι γονείς με τα παιδιά τους
είναι το Α και το Ω της σχέσης τους! Όταν θέλουν να επικοινωνήσουν κάτι
στο παιδί είναι πολύ σημαντικό να σιγουρευτούν ότι τους ακούει και τους βλέπει.
Όσοι λιγότεροι περισπασμοί υπάρχουν στο χώρο (πχ. τηλεόραση,
παιχνίδια), τόσο πιο σίγουρο είναι ότι εξασφαλίζουν την προσοχή του
παιδιού!
Ο ήρεμος, ζεστός και σίγουρος τόνος στη φωνή σε
συνδυασμό με μια χαλαρή αλλά σίγουρη στάση του σώματος, είναι απαραίτητα
στοιχεία επικοινωνίας για να προσέξουν και να συνεργαστούν τα παιδιά
όταν οι γονείς δίνουν οδηγίες για κάτι. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά
νιώθουν ότι οι γονείς τους νιώθουν αυτοπεποίθηση με τον ηγετικό τους
ρόλο, και είναι επομένως πιο πιθανό να προσέξουν αυτά που έχουν να τους
πουν!
Οι γονείς πρέπει να θυμούνται πως ο υπερβολικά
φιλικός τόνος φωνής και μια παθητική στάση σώματος μπορεί να να μην
είναι βοηθητικοί στο να ανταποκριθούν τα παιδιά στις προσδοκίες τους. Με
αυτό τον τρόπο επικοινωνίας το πιο πιθανό είναι πως τα παιδιά δε θα
τους πάρουν στα σοβαρά. Από την άλλη πλευρά, μια επιθετική στάση και
ένας υπερβολικά αυστηρός τόνος στη φωνή μπορούν να γίνουν αιτία για να
νιώσουν τα παιδιά εκφοβισμό, να μπερδευτούν και να αποπροσανατολιστούν
από το λεκτικό μήνυμα που θέλουν να τους μεταφέρουν οι γονείς.
Επίσης, όταν οι γονείς επικοινωνούν με φωνές, περνούν ασυναίσθητα το
μήνυμα ότι μπορούν να κάνουν το ίδιο και τα παιδιά, ή μπορεί φωνάζοντας
να κατηγορηθούν οι ίδιοι για ανάρμοστη συμπεριφορά από τα να
επικεντρωθούν τα παιδιά στη δική τους.
Τα παιδιά έχουν ανάγκη να γνωρίζουν τις προθέσεις της
επικοινωνίας με τους γονείς τους. Όταν οι γονείς επικοινωνούν με τα
παιδιά θετικά και σωστά, τα βοηθούν να κατανοήσουν το μήνυμα που θέλουν
να τους περάσουν και λειτουργούν σαν θετικό πρότυπο συμπεριφοράς!
Βιβλιογραφία:
Cook, N. D. (2002). Tone of Voice and Mind: The
connections between intonation, emotion, cognition and consciousness.
Cambridge University Press.
Feldman, R. S. & Rime, B. (1991). Fundamentals of nonverbal
behavior. Studies in emotion and social interaction. John Benjamins
Publishing.
Kochanska, G. & Aksan, N. (2008). Mother-Child
Mutually Positive Affect, the Quality of Child Compliance to Requests
and Prohibitions, and Maternal Control as Correlates of Early
Internalization. Child Development, 66, 236-254.
