Εξελικτική Γλωσσική Διαταραχή

πηγη

Η Εξελικτική Γλωσσική Διαταραχή είναι μια ειδική διαταραχή στην εκμάθηση και εξέλιξη του λόγου, που χαρακτηρίζεται από καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου και από διαταραχές τόσο στην έκφραση, όσο και στην κατανόησή του, χωρίς εμφανή οργανικά αίτια, αισθητηριακά ελλείμματα, νοητική ανεπάρκεια, σοβαρές διαταραχές της προσωπικότητας. Τα χαρακτηριστικά της εξελικτικής γλωσσικής διαταραχής είναι:

• Καθυστέρηση στα στάδια ανάπτυξης του λόγου: Οι πρώτες λέξεις συνήθως δεν εμφανίζονται πριν την ηλικία των δύο ετών. Οι πρώτες φράσεις (αποτελούμενες από 2 λέξεις) εμφανίζονται μετά την ηλικία των τριών ετών.

• Φτωχό και ανακριβές λεξιλόγιο: Η οργάνωση του προφορικού λόγου είναι ανεπαρκής τόσο σε γραμματικό όσο και σε συντακτικό επίπεδο, με συνέπεια:

• Ο λόγος να έχει τηλεγραφικό ύφος (οι λέξεις παρατίθενται στη σειρά χωρίς να συνδέονται μεταξύ τους με προθέσεις, συνδέσμους κ.λ.π.).

• Να γίνεται λανθασμένη χρήση απλών γραμματικών κανόνων (π.χ. ενικός / πληθυντικός αριθμός, πτώσεις, άρθρα, αντωνυμίες , καταλήξεις ρημάτων, απλοί χρόνοι κ.λ.π.).

• Δυσκολίες στην περιγραφή, στην αφήγηση γεγονότων και στη διατύπωση απλών σκέψεων.

Οι διαταραχές αυτές κυριαρχούν στην έκφραση του λόγου. Η κατανόηση του λόγου είναι φαινομενικά καλύτερη από την έκφραση αλλά κατώτερη από αυτή των άλλων παιδιών της ίδιας ηλικίας. Τα παιδιά με εξελικτική γλωσσική διαταραχή κατανοούν λέξεις και φράσεις και υποβοηθούνται κυρίως από άλλα ερεθίσματα που συνοδεύουν το λεκτικό μήνυμα (οπτικά ερεθίσματα, χειρονομίες κ.λ.π.).

ΣΗ δυσκολία στην κατανόηση εστιάζεται κυρίως στην κατανόηση χωροχρονικών εννοιών, αφηρημένων εννοιών, σύνθετων εντολών, μεγάλων σε μήκος προτάσεων ή προτάσεων με πολύπλοκες συντακτικές δομές.

υνοδές διαταραχές: Τις περισσότερες φορές η εξελικτική γλωσσική διαταραχή συνοδεύεται από:

• Φωνολογικές διαταραχές: Δυσκολία στην οργάνωση του φωνολογικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από:
• Αντικαταστάσεις ήχων από κάποιους άλλους
• Παραλείψεις συλλαβών από μια λέξη
• Αντιμεταθέσεις ήχων ή και συλλαβών σε μια λέξη.
• Διαταραχές στις κινητικές δεξιότητες (αδρή και λεπτή κινητικότητα).

• Διαταραχές σε γνωστικές δεξιότητες (όπως στη σωματογνωσία, στο χωροχρονικό προσανατολισμό, στην οπτική και ακουστική μνήμη).

Αίτια: Τα αίτια της διαταραχής αυτής παραμένουν ακόμη άγνωστα. Ορισμένοι παράγοντες οι οποίοι μπορούν να παίξουν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της διαταραχής αυτής, βρίσκονται υπό διερεύνηση:

• Κληρονομικοί παράγοντες (τα παιδιά οικογενειών με ιστορικό διαταραχών στο λόγο έχουν αυξημένο ρίσκο να εμφανίσουν εξελικτική γλωσσική διαταραχή).
• Περιγενετικοί παράγοντες (ασθένειες της μητέρας στη διάρκεια της κύησης) και γενετικοί παράγοντες (πρόωρα βρέφη, δυσκολίες στον τοκετό).
• Συναισθηματικοί και κοινωνικοί παράγοντες (απουσία / έλλειψη ερεθισμάτων στη βρεφική ηλικία, μειωμένες λεκτικές αλληλεπιδράσεις).

Θεραπευτικές παρεμβάσεις: Η θεραπευτική παρέμβαση στα παιδιά με εξελικτική γλωσσική διαταραχή πρέπει να είναι έγκαιρη (4 – 7 ετών και λίγο νωρίτερα, αν η διαταραχή είναι πιο σοβαρή), για να είναι αποτελεσματική. Περιλαμβάνει:

• Λογοθεραπεία, για την αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου.
• Εργοθεραπεία, εάν η διαταραχή συνοδεύεται από διαταραχές στις κινητικές και γνωστικές δεξιότητες.
• Ψυχολογική στήριξη, εάν οι διαταραχές συνοδεύονται από σοβαρές ψυχοσυναισθηματικές διαταραχές και διαταραχές στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Η λογοθεραπεία στα παιδιά με εξελικτική γλωσσική διαταραχή

περιλαμβάνει:

1. Τη λεπτομερή αξιολόγηση των γλωσσικών ικανοτήτων και αδυναμιών του κάθε παιδιού στους τομείς:

• Άρθρωση και φωνολογία
• Λεξιλόγιο
• Κατανόηση
• Σύνταξη
• Περιγραφή – αφήγηση

2. Με βάση την αξιολόγηση αυτή ο λογοθεραπευτής σχεδιάζει και προσαρμόζει το θεραπευτικό πρόγραμμα στις ανάγκες κάθε παιδιού. Η θεραπευτική παρέμβαση έχει ως κύριο στόχο την αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου και εστιάζεται στην:

• Κατανόηση του προφορικού λόγου.
• Άρθρωση και οργάνωση του φωνολογικού συστήματος.
• Ανάπτυξη του λεξιλογίου.
• Οργάνωση του εκφραστικού λόγου ( σύνταξη προτάσεων, σωστή χρήση γραμματικών κανόνων).
• Ανάπτυξη της περιγραφικής και αφηγηματικής ικανότητας (περιγραφή προσώπων και καταστάσεων, αφήγηση ιστορίας/ γεγονότων της καθημερινής ζωής).

Εξέλιξη πρόγνωση

Η εξελικτική γλωσσική διαταραχή έχει καλή πρόγνωση ιδιαίτερα όταν η κατανόηση βρίσκεται σε ικανοποιητικό επίπεδο. Η εξέλιξη της θεραπείας μπορεί κάποιες φορές να είναι αργή. Αυτό εξαρτάται κυρίως από το βαθμό δυσκολιών του κάθε παιδιού. Τέλος, μπορεί να προκύψουν δυσκολίες στην απόκτηση του γραπτού λόγου.

Ο ρόλος των γονιών στη θεραπεία

Ο ρόλος των γονιών είναι πολύ σημαντικός για την έκβαση της θεραπείας και αυτό τόσο για την ηθική στήριξη που παρέχουν στο παιδί, όσο και για τη συνέχιση της θεραπευτικής παρέμβασης στο περιβάλλον του παιδιού (ένδο και έξω οικογενειακό). Ο απώτερος στόχος της λογοθεραπείας είναι η γενίκευση των κεκτημένων γνώσεων, η μεταφορά τους στην καθημερινή ζωή και η διατήρησή τους στο χρόνο. Μια θεραπεία, την οποία οι γονείς εγκρίνουν, στηρίζουν, κατανοούν και στην οποία συμμετέχουν ενεργά, είναι μια θεραπεία, η οποία έχει επιτύχει σε μεγάλο βαθμό.

Βιβλιογραφία:

Νόρτον Τζάστερ «Τα διόδια της φαντασίας», εκδόσεις Κέδρος 2006

Δράκος Γιώργος: Ειδική παιδαγωγική των προβλημάτων λόγου και επικοινωνίας, Ατραπός
Αναστασία Κάρτσια: Διαταραχές λόγου και ομιλίας , Μέθεξις 2011, Θεσσαλονίκη

Πηγη