Ο
οργανισμός του παιδιού δεν αποτελεί μια μικρογραφία του ενήλικα αλλά
αυξάνεται και αναπτύσσεται μερικές φορές ακόμη και μετά το 18ο έτος της
ενηλικίωσης. Το παιδί δεν είναι ένας μεγάλος σε σμίκρυνση. Με τον όρο
Ανάπτυξη εννοούμε την ωρίμανση των λειτουργιών του σώματος, του
πνεύματος και της ψυχής. Η αύξηση του οργανισμού αναφέρεται στις
μεταβολές του μεγέθους του σώματος του μικρού παιδιού, όπως για
παράδειγμα αυτές εκτιμώνται από τον παιδίατρο με την μέτρηση του βάρους,
ύψους/μήκους και της περιμέτρου της κεφαλής.
Σε ποιους τομείς χωρίζεται η ανάπτυξη;
Επιμέρους
η ανάπτυξη διακρίνεται σε δεξιότητες αδρής, λεπτής κινητικότητας σε
δεξιότητες επικοινωνίας, διανοητική , συναισθηματική, κοινωνική,
γλωσσική ανάπτυξη κτλ. Η αδρή κινητικότητα εξετάζει την αλληλεπίδραση
του εγκεφάλου και των ανώτερων νευρώνων με πολυάριθμες και ποικίλες
ομάδες μυών του μυοσκελετικού συστήματος με σκοπό την κίνηση είτε αφορά
βάδισμα, τρέξιμο, είτε ανεβοκατέβασμα σκάλας κτλ. Η λεπτή κινητικότητα
αφορά την συνέργεια και την συνεργασία των ματιών με τα χέρια με σκοπό
την απόκτηση δεξιοτήτων σύλληψης αντικειμένων, λεπτών χειρισμών με την
χρήση του αντίχειρα, γραφής, ζωγραφικής κοκ. Οι δεξιότητες επικοινωνίας
σε συνδυασμό με την γλωσσική ανάπτυξη αφορούν την αντίληψη εξωτερικών
ερεθισμάτων όπως ο ήχος και το φως καθώς και την κατανόηση και την
έκφραση του λόγου.
Αναπτύσσονται όλα τα παιδιά με τον ίδιο τρόπο;
Το
κάθε παιδί αποτελεί μια μοναδική οντότητα και είναι προικισμένο με
διαφορετικά γονίδια. Μεγαλώνει με οικογένειες που ζουν σε διαφορετικές
κοινωνικοπολιτικές θρησκευτικές και οικονομικές συνθήκες και δέχεται
διαφορετικά ερεθίσματα από τους οικείους, τους συγγενείς, το σχολείο και
τις όποιες κρατικές δομές. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει
απόλυτη σειρά και αυστηρή πειθαρχία στον ρυθμό απόκτησης και εξέλιξης
των επιμέρους δεξιοτήτων. Για παράδειγμα ένα παιδί μπορεί να μιλήσει
λίγο νωρίτερα και να περπατήσει λίγο αργότερα από έναν αντίστοιχο μέσο
όρο. Κάθε δεξιότητα ακολουθεί μια ( κανονική ) κατανομή και αυτό
σημαίνει ότι υπάρχει μια ηλικία έναρξης, μια μέση και μια οριακή ηλικία.
Τι πρέπει να κάνουμε ως γονείς;
Τηρώντας
τακτική παιδιατρική παρακολούθηση όχι μόνο στα πλαίσια ασθενειών αλλά
ξεχωριστού αναπτυξιακού ελέγχου μπορούν να εντοπιστούν τυχόν
παρεκκλίσεις από την πορείαανάπτυξης δεξιοτήτων και να κουβεντιαστούν
τυχόν διλήμματα των γονέων. Ο παιδίατρος θα σας κατευθύνει περαιτέρω για
το αν χρειάζεται απλή παρακολούθηση ή για το αν χρειάζεται απευθείας
παραπομπή σε ειδικό. Ενδέχεται να χρειαστεί να γίνουν περαιτέρω
εξετάσεις ή δοκιμασίες όπως η αναπτυξιακή δοκιμασία παΙς της Μονάδας
Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού».
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για βρέφη ηλικίας 2 μηνών;
Απευθυνθείτε
άμεσα στον παιδίατρο σας αν το μωρό σας σε ηλικία 2 μηνών δεν
ανταποκρίνεται σε δυνατούς ήχους, αν δεν παρατηρεί καθόλου κινούμενα
αντικείμενα, αν δεν χαμογελά, αν δεν φέρνει τα χέρια του στο στόμα, και
να δεν μπορεί να κρατήσει το κεφάλι πιο ψηλά από το επίπεδο του σώματος
όταν είναι μπρούμυτα.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για βρέφη ηλικίας 4 μηνών;
Επισκεφθείτε
άμεσα στον παιδίατρο σας αν το μωρό σας ηλικίας 4 μηνών δεν παρατηρεί
καθόλου κινούμενα αντικείμενα, αν δεν χαμογελά, αν δεν βγάζει ήχους, αν
δεν μπορεί να κρατήσει το κεφάλι, αν δεν φέρνει αντικείμενα στο στόμα,
αν δεν τεντώνει τα πόδια του όταν οι πατούσες ακουμπούν σε σκληρή
επιφάνεια και αν δεν μπορεί να κινήσει και τα δυο μάτια προς όλες τις
κατευθύνσεις.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για βρέφη ηλικίας 6 μηνών;
Επικοινωνήστε
άμεσα με τον παιδίατρο σας αν το μωρό σας σε ηλικία 6 μηνών δεν
προσπαθεί να πιάσει αντικείμενα που είναι δίπλα του, δεν δείχνει κανένα
ενδιαφέρον για τα άτομα που του παρέχουν φροντίδα, δεν ανταποκρίνεται σε
ήχους γύρω του, δυσκολεύεται να φέρει αντικείμενα στο στόμα, αν δεν
παράγει ήχους όπως « α, ο ,ε », αν δεν μπορεί να αναποδογυρίσει, αν δεν
χαμογελά, αν μοιάζει πολύ σφιγμένο με μυς σε σύσπαση ή αν δίνει την
εντύπωση ότι είναι πού χαλαρό όπως μία υφασμάτινη κούκλα.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για βρέφη ηλικίας 9 μηνών;
Μιλήστε
άμεσα με τον παιδίατρο σας αν το μωρό σας σε ηλικία 9 μηνών δεν μπορεί
να στηρίξει το βάρος του όταν του κρατάτε το χέρι, αν δεν μπορεί να
καθίσει , αν δεν μπαμπαλίζει (αν δε λέει μπαμπαμπα, ντανταντα), αν δεν
παίζει κανένα παιχνίδι αν δεν ανταποκρίνεται στο όνομα του, αν δεν
αναγνωρίζει οικεία πρόσωπα, αν δεν κοιτά εκεί που του δείχνετε, αν δεν
μεταφέρει παιχνίδια από το ένα χέρι στο άλλο.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για βρέφη ηλικίας 12 μηνών?
Ενημερώστε
άμεσα τον παιδίατρο σας αν το μωρό σας σε ηλικία 12 μηνών δεν
μπουσουλά, δεν στέκεται με υποστήριξη, δε ψάχνει για πράγματα που βλέπει
ότι τα κρύβετε, δε λέει λέξεις όπως μαμά ή νταντά, δε μπορεί να μάθει
χειρονομίες πως να χαιρετάει, δε δείχνει αντικείμενα ή όταν χάνει
δεξιότητες που έχει ήδη αποκτήσει.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για προνήπια ηλικίας 18 μηνών;
Απευθυνθείτε
άμεσα στον παιδίατρο σας αν το παιδί σας σε ηλικία 1,5 έτους δε δείχνει
με το δάχτυλο του για να επισημάνει πράγματα σε άλλους, δεν μπορεί να
περπατήσει, δε γνωρίζει την χρήση καθημερινών αντικειμένων, δε μιμείται
τους ‘άλλους, δε χρησιμοποιείτουλάχιστον 6 λέξεις , δεν μαθαίνει
καινούριες λέξεις, δεν προσέχει ή δεν νοιάζεται όταν ένα άτομο που το
φροντίζει φεύγει ή επιστρέφει ή όταν χάνει δεξιότητες που έχει ήδη
αποκτήσει.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για προνήπια ηλικίας 2 ετών?
Επισκεφθείτε
άμεσα στον παιδίατρο σας αν το παιδί σας σε ηλικία 2 ετών δε
χρησιμοποιεί φράσεις δύο λέξεων πχ πίνω γάλα, δεν γνωρίζει τι να κάνει
με κοινά πράγματα όπως μια χτένα , ένα τηλέφωνο , ένα πιρούνι ή ένα
κουτάλι, δεν αντιγράφει λόγια και πράξεις άλλων, δεν ακολουθεί απλές
εντολές , δεν περπατά σταθερά ή όταν χάνει δεξιότητες που έχει ήδη
αποκτήσει.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για προνήπια ηλικίας 3 ετών;
Επικοινωνήστε
άμεσα με τον παιδίατρο σας αν το παιδί σας σε ηλικία 3 ετών πέφτει ή
δυσκολεύεται πολύ με το ανεβοκατέβασμα στις σκάλες, έχει πολύ δυσνόητο
λόγο, δεν μπορεί ή δεν θέλει να παίξει με απλά παιχνίδια (πχ παζλ,
παιχνίδια τοποθέτησης αντικειμένων κτλ) , δε μπορεί ή δεν θέλει να
παίξει με άλλα παιδιά, δεν παίζει παιχνίδια ρόλων, δεν μιλάει με
προτάσεις, δεν κατανοεί απλές εντολές, δεν έχει βλεμματική επαφή ή όταν
χάνει δεξιότητες που έχει ήδη αποκτήσει.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για νήπια ηλικίας 4 ετών?
Μιλήστε
άμεσα με τον παιδίατρο σας αν το παιδί σας σε ηλικία 4 ετών δεν μπορεί
να κάνει επιτόπια πηδηματάκια, δεν μπορεί να μουτζουρώσει μια κόλλα
χαρτί, δεν δείχνει ενδιαφέρον σε διαδραστικά παιχνίδια ή σε παιχνίδια
ρόλων, αγνοεί άλλα παιδιά ή δεν αποκρίνεται σε άτομα εκτός οικογενείας,
έχει προβλήματα στο ντύσιμο, στον ύπνο και στην χρήση της τουαλέτας, δεν
μπορεί να διηγηθεί μία απλή ιστορία, δεν ακολουθεί εντολές τριών
ενεργειών, δεν καταλαβαίνει το ίδιο και το διαφορετικό, δε χρησιμοποιεί
σωστά τις αντωνυμίες (πχ εμένα και εσύ), δε μιλά καθαράή όταν χάνει
δεξιότητες που έχει ήδη αποκτήσει.
Ποια σημάδια θεωρούνται ανησυχητικά για νήπια ηλικίας 5 ετών;
Ενημερώστε
άμεσα τον παιδίατρο σας αν το παιδί σας σε ηλικία 5 ετών δεν
επιδεικνύει ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, παρουσιάζει ακραίες
συμπεριφορές (ασυνήθιστα φοβισμένο, επιθετικό, ντροπαλό ή λυπημένο),
είναι ασυνήθιστα μη ενεργό και αποστασιοποιημένο, αποσπάται εύκολα/ έχει
πρόβλημα συγκέντρωσης σε μια δραστηριότητα για περισσότερα από 5 λεπτά,
δεν απαντά όταν τον ρωτούν ή απαντά μόνο επιφανειακά, δεν μπορεί να
ξεχωρίσει την αλήθεια από το μύθο, δεν παίζει πολλά και ποικίλά
παιχνίδια, δεν μπορεί να πει το όνομα και το επίθετο του, δεν
χρησιμοποιεί πληθυντικό ή παρελθόντα χρόνο σωστά, δεν μιλά για
καθημερινές δραστηριότητες ή εμπειρίες, δεν ζωγραφίζει εικόνες, δεν
μπορεί να πλύνει τα δόντια του, να πλύνει και να σκουπίσει τα χέρια του
και να ξεντυθεί χωρίς βοήθειαή όταν χάνει δεξιότητες που έχει ήδη
αποκτήσει.
Πηγη 
