 |
| πηγη |
Στη σύγχρονη εποχή η ναρκισσιστική συμπεριφορά έχει γίνει αντικείμενο έντονου ενδιαφέροντος και ανησυχίας. Πολλοί αναρωτιούνται αν είναι ναρκισσιστές, αν ο σύντροφός τους είναι ναρκισσιστής, αν το αφεντικό τους είναι ναρκισσιστής – ακόμα και αν ο σκύλος τους είναι ναρκισσιστής. Ωστόσο, ελάχιστοι αναρωτιούνται για την αντίθετη πλευρά του ναρκισσισμού – τον ηχωισμό.
Ελληνική μυθολογία: η πηγή των όρων
Όπως σημειώνει ο Κώστας Παπαγεωργίου, ανώτερος λέκτορας ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο Queen’s του Belfast, σε άρθρο του στο The Conversation, για να κατανοήσουμε τον ηχωισμό, είναι σημαντικό να εξετάσουμε την ελληνική μυθολογία από την οποία προήλθαν οι όροι «ναρκισσισμός» και «ηχωισμός».
Η Ηχώ ήταν μία νύμφη με υπέροχη φωνή που τη χρησιμοποιούσε για να αποσπά την προσοχή της Ήρας, της βασίλισσας των θεών, ώστε να μην αντιλαμβάνεται τις απιστίες του συζύγου της, του Δία, με τις φίλες της.
Όταν η Ήρα αντιλήφθηκε το κόλπο της Ηχούς, την τιμώρησε αφαιρώντας της την ικανότητα να μιλάει. Η Ηχώ μπορούσε μόνο να επαναλαμβάνει τα τελευταία λόγια των άλλων. Ο πραγματικός της πόνος άρχισε όταν ερωτεύτηκε τον Νάρκισσο, έναν κυνηγό γνωστό για την εξαιρετική του ομορφιά. Η βάναυση απόρριψη του Νάρκισσου την οδήγησε σε τέτοια θλίψη, που στο τέλος δεν έμεινε τίποτα από αυτήν παρά μόνο η φωνή της… η Ηχώ.
Χαρακτηριστικά του ηχωισμού
Στον μύθο, όπως η Ηχώ βοηθούσε τις φίλες της να συναντηθούν με τον Δία, οι «ηχωιστές», σημειώνει ο κ. Παπαγεωργίου, εστιάζουν στην ικανοποίηση των αναγκών των άλλων, παραμελώντας τις δικές τους. Δεν εκφράζουν τις επιθυμίες και τις σκέψεις τους από φόβο μήπως νιώσουν ντροπή ή χάσουν την αγάπη. Τείνουν να ταυτίζονται συναισθηματικά με τους άλλους και να αποφεύγουν την προσοχή.
Άλλα χαρακτηριστικά του ηχωισμού περιλαμβάνουν την αδυναμία δημιουργίας ορίων, την τάση έντονης αυτοκριτικής και ζητούν ελάχιστα από τους άλλους από φόβο ότι θα τους επιβαρύνουν ή ότι αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως προσπάθεια προσέλκυσης προσοχής.
Η έλξη των αντίθετων
Οι ηχωιστές και οι ναρκισσιστές μπορεί να έλκονται ο ένας από τον άλλον. Ενώ μπορεί να είναι εύκολο να θεωρήσουμε τον ναρκισσιστή ως επιτιθέμενο και τον ηχωιστή ως θύμα σε μια σχέση, η αλήθεια είναι ότι και οι δύο πλευρές ικανοποιούν συγκεκριμένες ανάγκες, επισημαίνει ο κ. Παπαγεωργίου στο Conversation: Ο ναρκισσιστής μονοπωλεί την προσοχή χωρίς καμία πρόκληση ή απειλή για το εγώ του, ενώ ο ηχωιστής κρύβεται στη σκιά του ναρκισσιστή, ικανοποιώντας την τάση του να αποφεύγει την προσοχή.
Οι επιπτώσεις του ηχωισμού και του ναρκισσισμού
Στον μύθο, και οι δύο, η Ηχώ και ο Νάρκισσος, πεθαίνουν τραγικά λόγω λανθασμένων επιλογών και ανεκπλήρωτων αναγκών. Στη σύγχρονη εποχή, τόσο η ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (το υψηλό άκρο του φάσματος ναρκισσισμού) όσο και ο ηχωισμός μπορούν να συμβάλλουν σε προβλήματα ψυχικής υγείας, απομόνωση και μοναξιά.
Η υγιής ισορροπία
Αντίθετα, ένα υγιές επίπεδο ναρκισσισμού, όπως διαπιστώθηκε σε σχετική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Journal of Psychiatric Research, μπορεί να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα, όπως μειωμένες ψυχικές ασθένειες και καλύτερη απόδοση υπό πίεση.
«Για να κατανοήσουμε πόσο ναρκισσισμός ή ηχωισμός είναι απαραίτητος πριν γίνει τοξικός, πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε την ανθρώπινη φύση. Αντί να σκεφτόμαστε τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ως κάτι σταθερό (είτε είσαι ηχωιστής είτε όχι), πρέπει να εστιάσουμε στην κατανόηση του πώς η συμπεριφορά και η προσωπικότητά μας αλλάζουν από τη μια μέρα στην άλλη ανάλογα με το τι απαιτείται από εμάς μέσα στο πολύπλοκο κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούμε όλοι», καταλήγει ο κ. Παπαγεωργίου στο άρθρο του.