Του κάνω όλα τα χατίρια. Όλη μέρα το τρέχω στο καράτε ή στο ποδόσφαιρο, στο μπαλέτο, τη μουσική ή το κολυμβητήριο. Το πηγαίνω σε παιδότοπους, στους φίλους του να παίξει κι όμως δεν εκτιμά τίποτα. Δεν με ακούει καθόλου, κάνει όλο ζημιές και με προκαλεί. Τι άλλο να κάνω πια; Τα έχω δοκιμάσει όλα.
Όλα τα παραπάνω, είναι λόγια, που ακούγονται συχνά στις ομάδες γονέων, από απογοητευμένος γονείς.
Η λύση που προτείνω συνήθως, όταν ακούω
για ατίθασα παιδιά, για παιδιά που καταστρέφουν τα σπίτια η τα υλικά
πράγματα των γονιών τους, είναι συνήθως μία.
ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
Για να σας δώσω να καταλάβετε καλύτερα τι εννοώ, θα σας παραθέσω ένα παράδειγμα.
Στην τελευταία ομάδα γονέων που
διοργάνωσα, έτυχε μια αγανακτισμένη κυρία να μου ζητήσει βοήθεια για το
τριών χρόνων αγοράκι της, το οποίο είχε μετατρέψει το σπίτι σε πεδίο
μάχης. Άνοιγε τα συρτάρια και πετούσε όλα τα πράγματα έξω, εκείνη το
μάλωνε και εκείνο, πριν προλάβουν να περάσουν πέντε λεπτά, έκανε ακριβώς
το ίδιο πράγμα, σαν να την προκαλούσε, όπως υποστήριζε η ίδια. Το
πήγαινε σε κάποια δραστηριότητα, εκτός του παιδικού σταθμού, ήταν ήρεμο
για λίγο, και όταν γύριζαν σπίτι, αντί να είναι φρόνιμο, εκείνο
ξανάρχιζε να κάνει οτιδήποτε ήταν απαγορευμένο. Πχ. Έπαιρνε νερό και το
έριχνε στο χαλί, ή πετούσε τα παιχνίδια του με δύναμη στο πάτωμα. Κάτι
που φυσικά έκανε την μαμά να θυμώνει, να κουράζεται από αυτήν την
συμπεριφορά, να φτάνει σε σημείο μερικές φορές να το τιμωρεί άσχημα,
όντας έξω από τα όρια της. Κάτι επίσης σημαντικό ήταν πως μπορούσε να
κάνει οτιδήποτε άλλο, αφού συνεχώς έπρεπε να συμμαζεύει τις αταξίες του
και να ασχολείται μαζί του.
Αφού λοιπόν μου διηγήθηκε όλα τα
παραπάνω και αφού άφησα αρκετούς γονείς να προτείνουν λύσεις, όπως το
να βάλει όρια στο παιδί της η να μάθει να το βάζει τιμωρία, την ρώτησα.
-Τον ποιοτικό χρόνο τον δοκιμάσατε;
-Τι εννοείς;
-Εννοώ αν ασχολείστε ποιοτικά με το παιδί σας.
-Φυσικά και ασχολούμαι. Μετά την δουλειά
γυρίζω κατευθείαν σπίτι και είμαστε συνέχεια μαζί, εκτός από τις φορές
που το τρέχω σε διάφορες εξωσχολικές δραστηριότητες.
-Ωραία. Όταν γυρίζετε λοιπόν από τις
εξωσχολικές δραστηριότητες ή όταν δεν έχετε εξωσχολικές δραστηριότητες,
τι κάνετε μαζί; Τι παιχνίδια παίζετε;
-Μα δεν είναι αυτό παιδί να παίξει
παιχνίδια. Ότι και αν προσπαθήσουμε να παίξουμε, το παιδί μου θα
προσπαθήσει και πάλι να κάνει αταξίες.
-Μπορείτε να μου δώσετε ένα παράδειγμα, όπου παίζετε με το παιδί σας και ενώ παίζετε εκείνο κάνει αταξία;
-Φυσικά. Προχθές έτρεχε γύρω από το
σαλόνι, χοροπηδούσε στους καναπέδες και ούρλιαζε. Προσπάθησα να του πω
να μην το κάνει, αλλά φυσικά δεν με άκουγε. Τότε του πρότεινα να
φτιάξουμε ένα παζλ. Είχαμε βάλει λοιπόν κάτω το παζλ και προσπαθούσαμε
μαζί να το φτιάξουμε. Όλα ωραία και καλά στην αρχή, μετά όμως, έπιανε τα
κομμάτια και άρχισε να τα πετάει ψηλά, τριγύρω στο δωμάτιο
ουρλιάζοντας.
-Και πως το έκανε αυτό; Τι δεν πήγε καλά; Ενοχλήθηκε από κάτι;
-Όχι απολύτως τίποτα. Μια χαρά έδειχνε
και φάνηκε πως του άρεσε και πολύ που παίζαμε μαζί, αλλά σας λέω, δεν
ευχαριστιέται με τίποτα.
-Μα πως γίνεται αυτό; Την στιγμή δηλαδή
που παίζετε και δείχνει να του αρέσει, ξαφνικά να τα παίρνει όλα και να
τα πετάει στον αέρα; Τι έγινε εκείνη την στιγμή που άρχισε να το κάνει,
τι κάνατε εσείς πριν τα πετάξει όλα στον αέρα;
-Μα δεν πρόλαβα να κάνω κάτι, τον άκουσα μόνο να φωνάζει και όταν γύρισα τα έπιανε από κάτω και τα ξαναπετούσε ουρλιάζοντας.
-Τι εννοείτε τον ακούσατε; Δεν ήσασταν μαζί του, όταν άρχισε να τα πετάει;
Και εδώ είναι λοιπόν η απάντηση.
-Ήμουν φυσικά. Μαζί παίζαμε. Απλώς
εκείνη την στιγμή, είχα πεταχτεί μέχρι την κουζίνα. Πήγα να κοιτάξω το
φαγητό που μαγείρευα, τι να το άφηνα να μου καεί; Κάποιος πρέπει και να
μαγειρέψει σε αυτό το σπίτι.
-Και πόση ώρα σας πήρε αυτό;
-Ε.. μετά χτύπησε και το τηλέφωνο.
Ήταν ο άντρας μου να μου πει, πως θα αργήσει να γυρίσει από την
δουλειά. Τι να κάνω, να μην το σηκώσω;
Και έτσι η μητέρα, άρχισε να απολογείται
για τον ξαφνικό τρόπο που διέκοψε το παιχνίδι με το παιδί της και που
φυσικά προσωπικά, σαν μητέρα και εργαζόμενη, την καταλαβαίνω απόλυτα.
Πρέπει μέσα σε αυτές τις λίγες ώρες της ημέρας, να προλάβουμε να πάμε
στην δουλειά, να μαγειρέψουμε, να καθαρίσουμε το σπίτι, να πλύνουμε, να
ασχοληθούμε με το παιδί και.. και.. και.. πολλά και, που δεν τελειώνουν
ποτέ αν δεν βάλουμε προτεραιότητες στην ζωή μας.
Προσπάθησα λοιπόν να εξηγήσω στην
συγκεκριμένη μητέρα, πως η διαφορά είναι πως εκείνη, όπως και πολλοί
άλλοι γονείς, δεν γνωρίζουν πόσο σημαντικός είναι για το παιδί μας ο
ποιοτικός - αποκλειστικός χρόνος, που του αφιερώνουμε. Πόσο σημαντική
μπορεί να είναι εκείνη η μοναδική στιγμή της ημέρας που μας έχει απόλυτα
δικές του. Που τίποτα δεν μπορεί να μπει ανάμεσα μας και που είμαστε
ολοκληρωτικά αφιερωμένες σε εκείνο. Και είναι η λιγότερη ώρα αλλά και
πιο σημαντική, που μπορούμε να του αφιερώσουμε, αφού όλες τις υπόλοιπες,
ή δουλεύουμε, ή μαγειρεύουμε, ή πλένουμε πιάτα, ή καθαρίζουμε το σπίτι,
ή κάνουμε οτιδήποτε άλλο, σίγουρα πολύ πιο ασήμαντο από το να
ασχολούμαστε με την ψυχική υγεία του παιδιού μας. Όταν λοιπόν και αυτός
ο λίγος χρόνος που αποφασίζουμε να ασχοληθούμε μαζί του, δεν είναι
σταθερός και το παιδί μας δεν ξέρει με βεβαιότητα πως από την στιγμή που
καθίσαμε να παίξουμε μαζί του, έστω για τριάντα, σαράντα λεπτά, ή μία
ώρα, θα είμαστε αποκλειστικά εκεί, δεν μπορεί και εκείνο να
ευχαριστηθεί. Έχει συνεχώς το άγχος, πως από την μια στιγμή στην άλλη θα
χάσει αυτό το «τέλειο» που έχει, αρκεί να χτυπήσει ένα τηλέφωνο, μια
πόρτα ή να θυμηθείτε να κάνετε κάτι που έπρεπε να είχατε κάνει από πριν.
Σε πολλές από εμάς, έχει τύχει αρκετές φορές, ενώ προσπαθούμε να
παίξουμε με το παιδί μας και ενώ είμαστε κάτω και έχουμε φτιάξει πύργους
με τα τουβλάκια μας, οι σειρές με τους στρατιώτες και το παιδί
περιμένουν την μάχη, να το παρατήσουμε για να ανακατέψουμε το φαγητό, ή
γιατί έτυχε να χτυπήσει το τηλέφωνο και να μας πάρει η κουμπάρα μας, ή
γιατί θυμήθηκε ο σύζυγος μας να μας πει κάτι σημαντικό που έγινε στη
δουλειά του, ή γιατί μας ήρθε εκείνη την στιγμή να πάμε στην κουζίνα να
κοιτάξουμε αν έχουμε μακαρόνια για να μαγειρέψουμε αύριο, ή αν θα πρέπει
να πάμε αργότερα στο σούπερ μάρκετ.
Όταν λέμε πως ασχολούμαστε ποιοτικά με τα παιδιά μας, εννοούμε πως κάνουμε αυτό και μόνο. Δεν κάνουμε τίποτα μα τίποτα άλλο.
Αφιερωνόμαστε ολοκληρωτικά και μόνο σε
αυτό. Είναι ο χρόνος ο δικός του, που τίποτα και κανένας δεν μπορεί να
μας πάρει από εκείνο. Χρόνος που δικαιωματικά του ανήκει και που αξίζει
να παρέχει κάθε γονιός στο παιδί του, ειδικά στην σημερινή εποχή που
τείνει να γίνει ανύπαρκτος, αφού έχουμε ριχτεί όλοι στο ατέρμονο κυνήγι
των υλικών αγαθών. Περισσότερο σημαντικό λοιπόν, από οποιοδήποτε υλικό
αγαθό που μπορούμε να του παρέχουμε ή από οποιεσδήποτε δραστηριότητες,
είναι ο ποιοτικός χρόνος, ο οποίος παραμένει σταθερός, κάνει το παιδί μας να μας εμπιστεύεται και δημιουργεί ένα αίσθημα ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα.
Αν λοιπόν τα έχετε δοκιμάσει όλα και το
παιδί σας παραμένει ατίθασο, ζωηρό, ή όπως αλλιώς χαρακτηρίζει ο καθένας
την ανυπακοή του παιδιού του, δοκιμάστε και την εφαρμογή του ποιοτικού χρόνου.
- Φτιάξτε σε ένα μεγάλο χαρτόνι το πρόγραμμα της ημέρας. Όλα τα παιδιά χρειάζονται ένα πρόγραμμα γιατί τα βοηθάει να γνωρίζουν που βρίσκονται, τι πρόκειται να συμβεί και μέσα από αυτό, αισθάνονται ασφάλεια.
- Μέσα σε αυτόν το πρόγραμμα λοιπόν, προσθέστε τον ποιοτικό χρόνο, (παιχνίδι με την μαμά ή τον μπαμπά) όπως θα προσθέτατε μια οποιαδήποτε δραστηριότητα.
- Φροντίστε αυτός ο χρόνος, να είναι συνήθως μια συγκεκριμένη ώρα και να διαρκεί τουλάχιστον 40 λεπτά (το περισσότερο είναι πάντα καλύτερο, ποτέ χειρότερο.)
- Τοποθετήστε ένα μεγάλο ρολόι κάπου στο σπίτι όπου (για μικρά παιδιά) θα έχετε κάνει μια κουκίδα με ένα μαρκαδοράκι στην ώρα που έχετε προκαθορίσει, ώστε να ξέρουν πως όταν ο δείκτης πάει εκεί, τότε θα είναι η ώρα που θα παίξετε μαζί.
- Αν υπάρχουν περισσότερα από ένα παιδιά στην οικογένεια, ασχοληθείτε λίγη ώρα με το καθένα ξεχωριστά, αν είστε μόνη. Αν είναι ώρα που είναι και ο μπαμπάς στο σπίτι, η μαμά με το ένα παιδί και ο μπαμπάς με το άλλο. Στο τέλος παίξετε όλοι μαζί, ώστε να μάθουν σταδιακά, να παίζουν και μεταξύ τους ήσυχα. Εσείς όμως, θα είστε εκείνοι, που θα τους δείξουν πώς να το κάνουν. Από εσάς θα μάθουν πώς να παίζουν μαζί αρμονικά και να λειτουργούν σαν ομάδα.
- Φροντίστε αν ο μπαμπάς δουλεύει πολύ και γυρίζει αργά, να υπάρχει και για κείνον ένα χρονικό διάστημα έστω μικρότερο στο οποίο θα ασχοληθεί με το παιδί, το οποίο έχει ανάγκη και τους δυο γονείς.
- Τηρείστε πάντα το πρόγραμμα γιατί μόνο έτσι, θα εδραιωθεί μια σχέση συνέπειας, εμπιστοσύνης και ασφάλειας. Όταν το καταφέρετε αυτό, θα δείτε πως όταν κάποια στιγμή συμβεί κάτι σοβαρό και δεν μπορείτε να είστε συνεπής, το παιδί θα δείξει κατανόηση.. Και αυτό γιατί θα έχει αναπτύξει ήδη μια σχέση εμπιστοσύνης μαζί σας και θα είναι πλέον σε θέση να καταλάβει..
Έχοντας βάλει ένα πρόγραμμα λοιπόν και
τηρώντας τα παραπάνω, πιθανόν να διαπιστώσετε, πως η συμπεριφορά του
παιδιού σας θα αλλάξει δραματικά. Πως ίσως αυτό που του έλειπε, ήταν η
προσοχή και η επαφή μαζί σας και απλώς συμπεριφερόταν έτσι γιατί δεν
ήξερε άλλον τρόπο να εκφράσει αυτό που ένιωθε.
Επίσης μέσα από αυτήν την προσπάθειά
σας, θα διαπιστώστε πως είστε αρκετά ικανοί, να διαχειριστείτε και να
λύσετε προβλήματα που προκύπτουν με τα παιδιά σας, αρκεί να έχετε την
κατάλληλη ενημέρωση. Γιατί τα παιδιά όπως έχει ξαναειπωθεί, δεν
χρειάζονται ψυχολόγους, γονείς χρειάζονται, αλλά όχι απλούς γονείς, ενημερωμένους γονείς.
Ανδριάννα Γεροντή
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας / Συντονίστρια Ομάδων Γονέων* του ΚΕ.ΘΕ.ΣΥ.
