Άου, με χτύπησε!

Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, συχνά συμβαίνει να εκφράζουν το θυμό τους με μή αποδεκτό τρόπο, χτυπώντας, σπρώχνοντας, ή και δαγκώνοντας κάποιο άλλο παιδί ή ακόμα και τους γονείς τους.

Σε τέτοιες περιπτώσεις είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει μια παρέμβαση από τους γονείς ή υπεύθυνους που είναι εκείνη τη στιγμή παρόντες, έτσι ώστε το παιδί να καταλάβει ότι η συμπεριφορά του ήταν ανεπιθύμητη.

Για παιδιά κάτω των δυόμισυ ετών δείτε αυτό το άρθρο που έχει σαν θέμα τις "αταξίες" παιδιών απο ενάμισυ ως δυόμισυ ετών: http://www.parents.gr/psych/a183

Σε μια διένεξη ανάμεσα σε δυο παιδιά, το πρώτο βήμα είναι πάντα η τοποθέτηση των χεριών ενδιάμεσα στο παιδί και το "θύμα", ταυτόχρονα με την παρότρυνση να σταματήσει: "σταμάτα/στόπ" και με την απλή φράση:

• "Ω, αυτό πόνεσε τον /την τάδε"

Θα είναι καλό μέσα απο τις λέξεις αυτές να εκφραστεί το συναίσθημα που προκλήθηκε από την πράξη αυτή (πόνος, στεναχώρια) στον τόνο της φωνής, όπως και επίσης να στραφεί περισσότερο η προσοχή επάνω στο "θύμα", το παιδί/τον ενήλικα τον οποίο πόνεσε.

Ακριβώς μετά, είναι απαραίτητο να δοθεί ένα παράδειγμα στο παιδί που αδικήθηκε όσον αφορά το τι μπορεί να πει στο άλλο παιδί:

• μπορεί να πεί "στόπ", "σταμάτα τώρα!" "ΔΕΝ μου άρεσε" με έντονο τόνο στη φωνή του αν του ξανασυμβεί κάτι τέτοιο, και
• (για παιδιά απο 3 ετών) μπορεί ακόμα και να χρειαστεί να φωνάξει ή να σπρώξει μακριά του το επιθετικό παιδί που ενδεχομένως δεν ανταποκρίνεται.

Το παιδί που θύμωσε και χτύπησε το άλλο παιδάκι, θα είναι καλό να γνωρίζει εναλλακτικούς τρόπους έκφρασης του θυμού κ των συναισθημάτων του οπότε ο ενήλικας μπορεί να του πεί με ευγενικό τόνο στην φωνή του τα εξής:

• "Αν θύμωσες μπορείς να φωνάξεις δυνατά, ή να πείς στο παιδάκι ότι αυτό που εκανε -που σου πήρε το αγαπημένο σου παιχνίδι π.χ. - σε θύμωσε πάρα πολύ! Πες του να μην το ξανακάνει" ή
• "Πες του να σου δώσει πίσω το παιχνίδι που σου πήρε".

Θα είναι καλό να αποφύγετε και κάποια άλλη παρατήρηση στο παιδί αυτό, όπως "μή! τι έκανες, δεν το κάνουμε αυτό" μιάς και θα δώσετε προσοχή στο παιδί για αυτή του την πράξη κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε ενίσχυση αυτής της συμπεριφοράς.
Είναι πολύ σημαντικό να ενθαρρύνετε το παιδί σας να επεμβαίνει το ίδιο και να εκφράζεται αντί να το κάνετε εσείς για αυτό. Με αυτό το τρόπο του δίνετε τα εργαλεία που θα χρειαστεί για να επιλύει μόνο του τα προβλήματα που προκύπτουν - την αίσθηση δηλαδή ότι είναι ικανό να καταφέρει αυτό, ακόμα και μόνο του.

Για να το επιτύχετε αυτό μην ξεχνάτε πάντα να δίνετε ένα παράδειγμα (όπως αυτά που αναφέρονται πιο πάνω) στο παιδί σας, καθοδηγώντας το - πείτε δηλαδή την πρώτη φράση εσείς τις πρώτες φορές και ζητήστε του να πεί αυτό που λέτε εσείς, συγχρόνως. Μην το πιέσετε να πεί κάτι, απλώς "εκπροσωπήστε" το σε τέτοιες διενέξεις μιλώντας σαν να μιλάει εκείνο ειδικά εάν είναι κάτω των 3 ετών.

Εξηγήστε του/της ότι μερικές φορές κάποια παιδιά δεν καταλαβαίνουν ότι πονούν κάποιον και έτσι είναι σημαντικό να τους το κάνουμε ξεκάθαρο όταν κάτι δεν μας αρέσει - για να μην το ξανακάνουν.

Επίσης συχνό φαινόμενο αποτελεί το να χτυπάει ένα παιδί, ένα μόνο συγκεκριμένο "φίλο" του συνέχεια.
Αυτό μπορεί να συμβεί επειδή

• θέλει να του τραβήξει την προσοχή, ή
• να παίξει μαζί του, και
• να έρθει πιο κοντά σε αυτό, ή
• μπορεί να το ζηλεύει

Πολύ σημαντικό είναι να να δωθεί το έναυσμα στο παιδί που είναι επιθετικό να έρθει πιο κοντά στο άλλο, με αποδεκτούς τρόπους: δίνοντας τους ένα ή δύο παιχνίδια να παίξουν μαζί, ενθαρρύνοντας τα να τα μοιραστούν ή και να τα ανταλλάξουν, φυσικά πάντα παρεμβαίνοντας σε περίπτωση που αυτό χρειαστεί, επιδεικνύοντας έτσι τις εναλλακτικές επιθυμητές συμπεριφορές.

Τιμωρίες όπως το να φύγει ο γονέας επιτόπου με το παιδί του απο τον τόπο που έγινε η διένεξη, ή καποιας ελαφριάς μορφής σωματική τιμωρία θεωρούνται μη παραγωγικές για τον λόγο του ότι το παιδί δεν θα εχει την ευκαιρία να κερδίσει κάτι απο μια τέτοια διένεξη και

• να νιώσει ενσυναίσθηση για τα συναισθήματα του παιδιού που πόνεσε, αλλά και
• να προσεγγίσει το παιδάκι αυτό με διαφορετικό τρόπο (με καθοδήγηση) έτσι ώστε να βιώσει ότι έτσι μπορεί να παίξει και να περάσει καλύτερα απο ότι με το να χτυπήσει.

Η καλλιέργηση της δεξιότητας του αυτοελέγχου (απο 5 ετών) σε συνδυασμό με την συστηματική θετική επιβράβευση του παιδιού από τους γονείς και το σχολείο, είναι πολύ σημαντική σε αυτό το στάδιο και συχνά φέρνει θεαματικά αποτελέσματα στην συμπεριφορά των παιδιών.

Μ.Στυλιανάκη

Όταν παιδιά ηλικίας δυόμισυ - τριών ετών επαναλαμβάνουν επικίνδυνες συμπεριφορές όπως δάγκωμα ή πολύ δυνατό, αποδεδειγμένα εξεπίτηδες χτύπημα, άλλου παιδιού με αντικείμενο ή με τα χέρια και απο τους γονείς έχει ήδη γίνει προσπάθεια διόρθωσης αυτής της συμπεριφοράς μέσω θετικής ενίσχυσης και επιβράβευσης της επιθυμητής συμπεριφοράς, για μεγαλύτερο διάστημα, χωρίς επιτυχία, τότε μπορεί να εφαρμοστεί η μέθοδος Time out. Διαβάστε εδώ περισσότερα: http://www.parents.gr/psych/a47

Πηγή